Hula ni Isaias—Liwanag Para sa Bilog na Katawohan I

Kapitulo Dos: Sarong Ama Asin an Saiyang Rebeldeng mga Aki

Isaias 1:2-9

1, 2. Ipaliwanag kun paano si Jehova nagkaigwa nin rebeldeng mga aki.

SUSTENTADO niang marhay an saiyang mga aki, arog kan ginigibo nin siisay man na magurang na mamomoton. Sa dakol na taon sineguro nia na sinda may pagkakan, gubing, asin istaran. Kun kaipuhan, dinidisiplina nia sinda. Alagad nungka na sobra an padusa sa sainda; idto pirmeng itinatao “sa tamang sokol.” (Jeremias 30:11) Kun siring, maiimahinar ta sana an kolog na namamatean kan mamomoton na amang ini ta kaipuhan niang sabihon: “Nagpadakula asin nag-ataman ako nin mga aki, alagad sinda mismo nagrebelyon tumang sa sako.”​—Isaias 1:2b.

² An mga aking rebelde na sinasabi digdi iyo an mga taga Juda, asin an amang nasasakitan an boot iyo si Jehova Dios. Abaa kamakaturotriste! Inataman ni Jehova an mga Judeano asin ilinangkaw an kamugtakan ninda sa tahaw kan mga nasyon. “Ginubingan taka nin burdadong gubing asin sinapatosan taka nin anit nin foca asin pinatos taka nin pinong lino patin tinahoban taka nin mamahalon na tela,” an ipinagirumdom nia sa sainda sa huri paagi ki propeta Ezequiel. (Ezequiel 16:10) Pero, sa kadaklan, dai inaapresyar kan mga taga Juda an ginibo para sa sainda ni Jehova. Imbes, sinda nagrebelde, o nagrebelyon.

3. Taano ta inaapodan ni Jehova an kalangitan asin an daga na manaksi sa rebelyon nin Juda?

³ May balidong rason, iinintrodusir ni Jehova an mga tataramon na ini mapadapit sa saiyang rebeldeng mga aki paagi sa mga tataramon na: “Pagdangog, O kalangitan, asin paghinanyog, O daga, huli ta si Jehova mismo nagtaram.” (Isaias 1:2a) Mga siglo bago kaini garo baga nadangog kan kalangitan asin kan daga na an mga Israelita nag-ako nin malinaw na patanid mapadapit sa mga bunga nin pakisuway. Sinabi ni Moises: “Kinukua ko bilang saksi tumang sa saindo ngonyan an kalangitan asin an daga, na kamo talagang madaling malalaglag sa daga na pinasisiringan nindo sa pagdakit sa Jordan tangani na sadirihon iyan.” (Deuteronomio 4:26) Ngonyan kan kaaldawan ni Isaias, inaapodan ni Jehova an dai naheheling na kalangitan asin an naheheling na daga na manaksi sa rebelyon nin Juda.

4. Paano binoot ni Jehova na iatubang an sadiri sa Juda?

⁴ An pagigin grabe kan situwasyon naghahagad nin paaging deretso sa punto. Minsan siring, dawa sa makuring mga kamugtakan na ini, mahalagang mangnohon​—asin nakaoogma​—na iinaatubang ni Jehova an saiyang sadiri sa Juda bilang mamomoton na magurang imbes na saro sanang kagsadiri na buminakal sa sainda. Garo baga nakikimaherak si Jehova sa saiyang banwaan na horophoropon an bagay sa punto de vista nin sarong ama na labi-labi an kamondoan huli sa saiyang sumbikalan na mga aki. Tibaad may mga magurang sa Juda na personal pa nganing makamate nin simpatiya sa siring na masakit na kamugtakan asin mapahiro kan pagbabaing. Ano man an kamugtakan, sasabihon na ni Jehova an kaso nia tumang sa Juda.

 Mas Tatao an mga Hayop

5. Bakong arog kan Israel, sa anong paagi na an toro asin asno nagpapaheling nin pagigin fiel?

⁵ Paagi ki Isaias, sinasabi ni Jehova: “Midbid na marhay nin toro an nagbakal sa saiya, asin kan asno an bahogan kan kagsadiri sa saiya; an Israel dai nakakamidbid, an sakuyang banwaan dai minagaweng may pakasabot.” (Isaias 1:3) * An toro asin asno mga hayop na paraguyod na pamilyar sa mga taga Tahaw na Sirangan. Tunay nanggad, dai madehar an mga Judeano na dawa an hamak na mga hayop na ini nagpapaheling nin pagigin fiel, nin makosog na pakarealisar na sinda may kagurangnan. Mapadapit digdi, estudyare an naheling nin sarong parasiyasat sa Biblia sa katapusan nin aldaw sa sarong siudad sa Tahaw na Sirangan: “Pagkalaog pa sana kan pugro sa lanob iyan nagsuruwayan na. An kada baka midbid na marhay an kagsadiri sa saiya, asin an dalan pasiring sa saiyang harong, ni nataranta man iyan minsan sarong segundo sa mga eskinita na harayakpit asin pasikosiko. Kun manongod sa asno, deretso sia sa pinto, asin pasakat sa ‘bahogan kan saiyang kagurangnan.’ ”

6. Paano an mga taga Juda dai nakagaweng may pakasabot?

⁶ Mantang daing duwa-duwa na lakop an siring na mga eksena kan kaaldawan ni Isaias, an punto kan mensahe ni Jehova malinaw: Kun dawa an sarong hayop namimidbid an saiyang kagurangnan asin an saiyang bahogan, ano an ikakasarahotan kan mga taga Juda sa pagbaya ki Jehova? Tunay nanggad, sinda “dai minagaweng may pakasabot.” Garo baga dai sindang pakaaram kan bagay na an saindang prosperidad asin an sainda mismong pag-eksister depende ki Jehova. Tunay na patotoo nin pagkaherak na inaapod pa ni Jehova an mga Judeano na “sakuyang banwaan”!

7. Ano an nagkapirang paagi na ikapaheheling niato na kita may pag-apresyar sa mga probisyon ni Jehova?

⁷ Nungka na bobooton niatong gumawe na mayo nin pakasabot paagi sa dai pakapaheling nin pag-apresyar sa gabos na ginibo ni Jehova para sa sato! Imbes, maninigo niatong arogon an salmistang si David, na nagsabi: “Oomawon taka, O Jehova, sa bilog kong puso; ipahahayag ko an gabos mong makangangalas na gibo.” (Salmo 9:1) An padagos na paglaog sa isip nin kaaraman ki Jehova maparigon kan satong boot sa bagay na ini, ta sinasabi kan Biblia na “an kaaraman dapit sa Kabanalbanaleng Saro iyo an pakasabot.” (Talinhaga 9:10) An paghorophorop sa aroaldaw manongod sa mga bendisyon ni Jehova makatatabang sa sato na magin mapagpasalamat asin dai pagbali-walaon an satong langitnon na Ama. (Colosas 3:15) “An saro na nagdodolot nin pagpasalamat bilang saiyang atang iyo an nagpapamuraway sa sako,” sabi ni Jehova, “asin kun dapit sa saro na nagdadanay sa pihong dalan, ipaheheling ko sa saiya an pagliligtas nin Dios.”​—Salmo 50:23.

Labi-labi Karaot na Insulto sa“Banal na Saro nin Israel”

8. Taano an banwaan nin Juda ta maaapod na “nasyon na makasalan”?

⁸ Ipinagpapadagos ni Isaias an mensahe nia na may mapuersang mga tataramon para sa nasyon nin Juda: “Herak man kan nasyon na makasalan, banwaan na nagagabatan sa sala, banhing paragibo nin maraot, mga aking kapahapahamak! Binayaan ninda si Jehova, trinatar ninda nin daing galang an Banal na Saro nin Israel, tuminalikod sinda.” (Isaias 1:4) An maraot na mga gibo puedeng matipon sagkod na iyan nagigin garo magabaton na pasan. Kan kaaldawan ni Abraham sinabi ni Jehova na an mga kasalan kan Sodoma asin Gomorra “magabaton.” (Genesis 18:20) Risang-risa ngonyan sa mga taga Juda an nakakaagid dian, ta sinasabi ni Isaias na sinda “nagagabatan sa sala.” Dugang pa, inaapod nia sindang “banhing paragibo nin maraot, mga aking kapahapahamak.” Iyo, an mga Judeano garo mga aking delingkuente. Sinda “tuminalikod,” o arog kan pagkasabi kan New Revised Standard Version, sinda “biyong harayo an boot” sa saindang Ama.

9. Ano an kahulogan kan fraseng “an Banal na Saro nin Israel”?

⁹ Paagi sa saindang sumbikalan na dalan, an mga taga Juda nagpapaheling nin grabeng kadaihan nin galang sa “Banal na Saro nin Israel.” Ano an kahulogan kan fraseng ini, na 25 beses na manonompongan sa libro ni Isaias? An pagigin banal nangangahulogan nin pagigin malinig asin dalisay. Si Jehova banal sa sokol na labi sa gabos. (Kapahayagan 4:8) Ipinagigirumdom sa mga Israelita an bagay na ini kada maheling ninda an mga tataramon na nakaukit sa makinang na plakang bulawan sa turbante kan halangkaw na saserdote: “An kabanalan ki Jehova.” (Exodo 39:30) Huli kaini, sa pag-apod ki Jehova bilang “an Banal na Saro nin Israel,” idinodoon ni Isaias an gabat kan kasalan nin Juda. Tara, direktang linalapas kan mga rebeldeng ini an pagboot sa saindang mga apoon: “Dapat na santipikaron nindo an saindong sadiri asin dapat  na ­magpakabanal kamo, huli ta ako banal”!​—Levitico 11:44.

10. Paano niato malilikayan an pagpaheling nin kadaihan nin paggalang sa “Banal na Saro nin Israel”?

¹⁰ Ano man an mangyari dapat na likayan nin mga Kristiano ngonyan an pagsunod sa halimbawa nin Juda na dai iginalang “an Banal na Saro nin Israel.” Dapat na arogon ninda an kabanalan ni Jehova. (1 Pedro 1:​15, 16) Asin kaipuhan na ‘ikaongis ninda an maraot.’ (Salmo 97:10) An maating mga gibo na arog kan seksuwal na inmoralidad, idolatriya, paghabon, asin pagbuburat puedeng makaraot sa Kristianong kongregasyon. Iyan an dahelan na an mga habong umontok sa paggibo kan mga bagay na ini itinitiwalag sa kongregasyon. Sa katapustapusi, an mga daing pagsolsol na naglalakaw sa dalan nin pagkamaati ipupuera sa pagkakamit kan mga bendisyon kan gobyerno kan Kahadean nin Dios. Tunay nanggad, an gabos na siring na maraot na gibo labi-labi karaot na insulto sa “Banal na Saro nin Israel.”​—Roma 1:​26, 27; 1 Corinto 5:6-11; 6:​9, 10.

May Helang Poon Payo Sagkod Bitis

11, 12. (a) Iladawan an maraot na kamugtakan kan Juda. (b) Taano ta dai niato maninigong kaherakan an Juda?

¹¹ Sumunod pinagmaigotan ni Isaias na makipangatanosan sa mga taga Juda paagi sa pagsabi sa sainda kan saindang may helang na kamugtakan. Sinasabi nia: “Saen pa kamo orog na hahampakon, ta dinudugangan pa nindo an rebelyon?” Garo man sana hinahapot sinda ni Isaias: ‘Bako daw na igo na an pagdusa nindo? Taano ta dadagdagan pa nindo an kapahamakan nindo paagi sa padagos na pagrebelde?’ Nagpapadagos si Isaias: “An bilog na payo nasa kamugtakan na may helang, asin an bilog na puso maluya. Poon sa dapan kan bitis sagkod pa ngani sa payo daing marahay na kabtang dian.” (Isaias 1:​5, 6a) An Juda nasa nakaririmarima nin makuri, may helang na kamugtakan​—may helang sa espirituwal poon payo sagkod bitis. Makamomondo nanggad na diagnosis!

¹² Maninigo daw niatong kaherakan an Juda? Dai nanggad! Mga siglo bago kaidto pinatanidan an enterong nasyon nin Israel manongod sa penalidad nin pakisuway. Sa sarong kabtang, sinabi sa sainda: “Tatawan ka ni Jehova nin nakagagadan na pigsa sa duwang tuhod asin duwang tabay, na dian dai ka maoomayan, poon sa dapan kan saimong bitis sagkod sa alimpoporo kan saimong payo.” (Deuteronomio 28:35) Sa piguratibong sentido, inaagihan ngonyan kan Juda an mismong mga resultang ini kan saiyang sutil na dalan. Asin ini gabos nalikayan kutana kun kinuyog sana si Jehova kan mga taga Juda.

13, 14. (a) Anong mga makolog an ipinadusa sa Juda? (b) An mga pagdusa daw kan Juda nagpangyari sa saiya na horophoropon giraray an saiyang rebeldeng dalan?

¹³ Ipinagpapadagos na iladawan ni Isaias an miserableng kamugtakan nin Juda: “Mga lugad asin bugbog patin preskong labod​—dai pa iyan napusi o nabogkosan, ni napalumoy man nin lana.” (Isaias 1:6b) Digdi nagtataram an propeta manongod sa tolong klaseng makolog: lugad (gurot, arog kan gikan sa espada o kutsilyo), bugbog (mga lanog na bunga nin paghampak), asin preskong labod (bago pa sana, bukang liptok na garo baga dai na maoomayan). An ideyang itinatao iyo an sarong tawo na pinadusahan nin grabe sa gabos na paaging maiimahinar, na mayo nin parte kan saiyang hawak na nakalibre. Tunay na an Juda nasa inutil nang kamugtakan.

¹⁴ An miserable daw na kamugtakan nin Juda nakapahiro sa saiya na bumalik ki Jehova? Dai! An Juda garo an rebelde na ilinaladawan sa Talinhaga 29:1: “An tawo na paorootrong sinasagwe alagad ta pinatatagas an saiyang liog biglang mababari, asin iyan dai na nin kaomayan.” An nasyon garo baga dai na mabobolong. Arog kan pagkasabi ni Isaias, an saiyang mga lugad ‘dai pa napusi o nabogkosan, ni napalumoy man nin lana.’ * Sa sarong sentido, an Juda nakaaagid sa buka, daing bogkos, lakop na liptok.

15. Sa anong mga paagi na mapoprotehiran niato an satong sadiri sa espirituwal na helang?

¹⁵ Sa pakanood nin leksion sa Juda, dapat na kita maglikay sa espirituwal na helang. Kapareho nin pisikal na helang, puede iyan na makaapektar sa siisay man sa sato. Total, siisay sa sato an dai tinatamaan nin mga mawot nin laman? An kahanaban asin pagmawot nin sobrang kasiraman puedeng magkagamot sa satong puso. Huli kaini, kaipuhan na tokdoan niato an satong sadiri na “ikasurang nin makuri an maraot” asin “mangapot sa marahay.” (Roma 12:9) Kaipuhan na pataluboon man niato an mga bunga kan espiritu nin Dios sa satong buhay sa aroaldaw. (Galacia 5:​22, 23) Sa paggibo kaiyan, malilikayan niato an kamugtakan na nagpasakit sa Juda​—an pagigin may helang sa espirituwal poon payo sagkod bitis.

 Sarong Dagang Gaba

16. (a) Paano ilinaladawan ni Isaias an kamugtakan kan topograpiya nin Juda? (b) Taano ta sinasabi nin nagkapira na an mga tataramon na ini posibleng sinabi durante kan pagreynar ni Acaz, alagad paano niato iyan puedeng saboton?

¹⁶ Binayaan ngonyan ni Isaias an saiyang medikal na pagbabaing asin dinumanan an kamugtakan kan topograpiya nin Juda. Garo baga pinagmamasdan nia an kaplanodohan na rinaot nin ralaban, sinasabi nia: “An saindong daga kagabaan, an saindong mga siudad sinolo nin kalayo; an saindong daga​—dian mismo sa atubangan nindo inuubos iyan nin mga estranghero, asin an kagabaan garo pagpabagsak nin mga estranghero.” (Isaias 1:7) Sinasabi nin nagkapirang intelektuwal na dawa ngani an mga tataramon na ini yaon sa enot na kabtang kan libro ni Isaias, iyan itinaram gayod nin mas huri sa karera kan propeta, tibaad durante kan pagreynar kan maraot na si Hadeng Acaz. Positibo nindang sinasabi na an pagreynar ni Uzias asensadong marhay kaya dai magigin tama an siring na makamomondong paglaladawan. Totoo, dai masasabi nin segurado kun baga kronolohiko an pagkasunodsunod kan libro ni Isaias. Minsan siring, makahula gayod an mga tataramon ni Isaias manongod sa pagkagaba. Sa pagtaram kan deklarasyon na nasa enotan, posibleng marhay na ginagamit ni Isaias an pamamaagi na manonompongan sa ibang kabtang kan Biblia​—an pagladawan sa sarong maabot na pangyayari na garo iyan nangyari na, sa siring idinodoon an pagkasegurado kan kaotoban nin sarong hula.​—Ikomparar an Kapahayagan 11:15.

17. Taano an makahulang paglaladawan sa kagabaan ta dai maninigong ikabigla kan mga taga Juda?

¹⁷ Ano man an kamugtakan, an makahulang paglaladawan sa pagkagaba nin Juda dai maninigong ikabigla kan sutil asin suwayan na banwaan na ini. Mga siglo bago kaidto pinatanidan sinda ni Jehova kan mangyayari kun sinda magrebelde. Sinabi nia: “Gagabaon ko man an daga, asin an saindong mga kaiwal na nag-eerok dian mapapaburarat na sana dian. Asin kamo iwawarak ko sa mga nasyon, asin lalapnoton ko an sarong espada sa hudian nindo; asin an saindong daga magigin kagabaan, asin an saindong mga siudad magigin mapungaw na kagabaan.”​—Levitico 26:​32, 33; 1 Hade 9:6-8.

18-20. Kasuarin naotob an mga tataramon sa Isaias 1:​7, 8, asin sa anong paagi na si Jehova ‘nagwalat nin pira sana’ sa panahon na ini?

¹⁸ An mga tataramon sa Isaias 1:​7, 8 minalataw na naotob durante kan mga pagsakyada nin Asiria na nagbunga kan pagkalaglag nin Israel asin lakop na pagkalaglag saka pagdusa sa Juda. (2 Hade 17:​5, 18; 18:​11, 13; 2 Cronica 29:​8, 9) Minsan siring, dai biyong napara an Juda. Sinasabi ni Isaias: “An aking babae nin Sion natada na siring sa payag-payag sa sarong ubasan, siring sa kubong bantayan sa oma nin mga pipino, siring sa siudad na may blokeada.”​—Isaias 1:8.

¹⁹ Sa tahaw kan gabos na grabeng pagkadestroso, “an aking babae nin Sion,” an Jerusalem, mawawalat. Alagad bukas na marhay sa pagsalakay an magigin itsura nia​—siring sa barong-barong sa sarong ubasan o payag-payag nin bantay sa sarong oma nin mga pipino. Sa pagbiahe sa Nilo, nagirumdoman nin sarong intelektuwal kan ika-19 siglo an mga tataramon ni Isaias kan makaheling sia nin kaagid na mga payag-payag, na an pagkaladawan nia “labi sana nin kadikit sa kudal bilang proteksion sa amihan na doros.” Sa Juda kun tapos na an aranihan, an mga payag-payag na ini pinababayaan na magkasurulagsulag asin magaba. Pero, dawa maluya an Jerusalem sa pagheling kan nangongongkistar na hukbo nin Asiria, sia magdadanay.

²⁰ Tinatapos ni Isaias an makahulang deklarasyon na ini: “Kun si Jehova nin mga hukbo mismo dai nagwalat sa sato nin pira sanang natadang buhay, nagin kutana kitang siring kan Sodoma, kapareho na kutana kita kan Gomorra.” (Isaias 1:9) * Tumang sa kosog nin Asiria, an Juda tatabangan ni Jehova sa katapustapusi. Bakong arog kan Sodoma asin Gomorra, dai mararadas an Juda. Iyan magdadanay na buhay.

21. Kan an Jerusalem laglagon kan Babilonya, taano si Jehova ta ‘nagwalat nin pira sana’?

²¹ Pakalihis nin labing 100 na taon, namemeligro na naman an Juda. An banwaan daing nanodan sa disiplinang itinao paagi sa Asiria. “Padagos na pinag-oolog-olog ninda an mga mensahero kan tunay na Dios asin dinuduhagi an saiyang mga tataramon patin tinutuyatuya an saiyang mga propeta.” Bilang resulta, ‘an kabangisan ni Jehova uminabot tumang sa saiyang banwaan, sagkod na mayo na nin kaomayan.’ (2 Cronica 36:16) An Juda kinongkistar kan hade  kan Babilonya na si Nabucodonosor, asin sa panahon na idto, mayo nin natada na “siring sa payag-payag sa sarong ubasan.” Pati an Jerusalem nalaglag. (2 Cronica 36:17-21) Pero, si Jehova ‘nagwalat nin pira sana.’ Dawa ngani tinios kan Juda an 70 taon na pagkadistiero, sineguro ni Jehova an pagpapadagos kan nasyon asin nangorogna kan dinastiya ni David, na luluwasan kan ipinanugang Mesiyas.

22, 23. Kan enot na siglo, taano si Jehova ta ‘nagwalat nin pira sana’?

²² Kan enot na siglo, an Israel uminagi sa pangultimong krisis kaiyan bilang katipan na banwaan nin Dios. Kan iatubang ni Jesus an saiyang sadiri bilang an ipinanugang Mesiyas, hinaboan sia kan nasyon, asin bilang resulta, hinaboan sinda ni Jehova. (Mateo 21:43; 23:37-39; Juan 1:11) Digdi daw natapos an pagkaigwa nin espesyal na nasyon ni Jehova digdi sa daga? Bako. Ipinaheling ni apostol Pablo na an Isaias 1:9 may saro pang kaotoban. Kinokotar an bersion na Septuaginta, sia nagsurat: “Kun paanong sinabi ni Isaias kaidtong enot: ‘Kun si Jehova nin mga hukbo dai nagwalat nin sarong banhi sa sato, nagin kutana kitang siring kan Sodoma, asin ginibo kutana kitang siring kan Gomorra.’ ”​—Roma 9:29.

²³ An mga natadang buhay ngonyan iyo an linahidan na mga Kristiano, na nagtubod ki Jesu-Cristo. Enot sa gabos, an mga ini mga Judiong may pagtubod. Kan huri nakaibanan ninda an mga Hentil na may pagtubod. Kinompuesto ninda an bagong Israel, an “Israel nin Dios.” (Galacia 6:16; Roma 2:29) An “banhing” ini natadang buhay sa pagkalaglag kan Judiong sistema nin mga bagay kan 70 C.E. Sa katunayan, an “Israel nin Dios” yaon pa sa sato ngonyan. Kaiba ninda ngonyan an may pagtubod na minilyon na hale sa mga nasyon, na minakompuesto sa ‘sarong dakulang kadaklan, na dai nin siisay man na nakabibilang, hale sa gabos na nasyon asin tribo asin banwaan patin tataramon.’​—Kapahayagan 7:9.

24. Ano an maninigong mangnohon nin gabos kun boot nindang matadang buhay sa pinakagrabeng krisis nin katawohan?

²⁴ Dai na mahahaloy an kinaban na ini mapapaatubang sa ralaban nin Armagedon. (Kapahayagan 16:​14, 16) Minsan ngani ini krisis na magigin mas grabe kisa arin man sa pagsakyada sa Juda kan Asiria o Babilonya, mas grabe pa ngani sa grabeng pagdestroso kan Roma sa Judea kan 70 C.E., may mga matatadang buhay. (Kapahayagan 7:14) Abaa kamahalagang marhay, kun siring, na maingat na estudyaran nin gabos an mga tataramon ni Isaias sa Juda! Iyan nangahulogan nin pagkatadang buhay para sa mga fiel kaidto. Asin iyan puedeng mangahulogan nin pagkatadang buhay para sa mga may pagtubod ngonyan.

[Mga Nota sa Ibaba]

[Mga Hapot Para sa Pag-adal]