Si Abraham—Sarong Halimbawa nin Pagtubod

“[Si Abraham] ama kan gabos na igwa nin pagtubod.”—ROMA 4:11.

1, 2. (a) Paano nagigirumdoman si Abraham sa tahaw kan tunay na mga Kristiano ngonyan? (b) Taano si Abraham ta inapod na “ama kan gabos na igwa nin pagtubod”?

SIA apoon nin sarong makosog na nasyon, sarong propeta, negosyante, namomoon. Pero, sa tahaw kan mga Kristiano ngonyan, nagigirumdoman siang marhay huli sa kualidad na nagpahiro ki Jehova Dios na ibilang siang sarong katood​—an saiyang marigon na pagtubod. (Isaias 41:8; Santiago 2:23) An ngaran nia Abraham, asin inaapod sia kan Biblia na “ama kan gabos na igwa nin pagtubod.”​—Roma 4:11.

² Bako daw na may mga tawo bago ki Abraham, arog ni Abel, Enoc, asin Noe, na nagpaheling nin pagtubod? Iyo, alagad ki Abraham ginibo an tipan tangani na bendisyonan an gabos na nasyon kan daga. (Genesis 22:18) Sa siring sia nagin an piguratibong ama kan gabos na matubod sa ipinanugang Banhi. (Galacia 3:​8, 9) Maski paano, si Abraham puedeng ibilang na satong ama, huli ta an saiyang pagtubod nagseserbing halimbawa na dapat arogon. An bilog niang buhay puedeng mansayon bilang kapahayagan nin pagtubod, huli ta iyan kompuesto nin balakid na pagbalo. Tunay nanggad, haloy pa bago inatubang ni Abraham an masasabi na saiyang kadarudakulaing pagbalo sa pagtubod​—an pagboot na iatang an saiyang aking si Isaac​—pinatunayan ni Abraham an saiyang pagtubod sa dakol na mas sadit na pagbalo. (Genesis 22:​1, 2) Siyasaton niato ngonyan an nagkapira sa naenot na mga pagbalo sa pagtubod na ini asin helingon kun anong mga leksion an ikatotokdo kaiyan sa sato ngonyan.

An Pagboot na Humale sa Ur

3. Ano an sinasabi sa sato kan Biblia manongod sa kamugtakan ni Abram?

³ Ipinamimidbid sa sato kan Biblia si Abram (kan huri namidbid na Abraham) sa Genesis 11:​26, na nagsasabi: “Si Tare padagos na nabuhay nin pitong polong taon, na pakalihis kaiyan sia nagin ama ni Abram, Nacor asin Haran.” Si Abram gikan kan matatakton sa Dios na si Sem. (Genesis 11:​10-​24) Segun sa Genesis 11:​31, si Abram nag-erok kaiba kan saiyang pamilya sa asensadong “Ur kan mga Caldeo,” sarong siudad na yaon kaidto sa sirangan kan Salog nin Eufrates. * Sa siring, sia dai nagdakula na parabaklay na nag-eerok sa mga tolda kundi sarong taga siudad sa lugar na kadakol na ikatataong kaginhawahan. Puedeng makabakal nin inimportar na mga produkto sa mga basar kan Ur. Raraya sa mga tinampo kaiyan an pinintahan nin puti na mga harong na may 14 kuarto, na igwa nin instalasyon para sa pagkaigwa nin tubig sa laog.

4. (a) Anong mga angat an iinatubang kan Ur sa mga nagsasamba sa tunay na Dios? (b) Paano nagtubod si Abraham ki Jehova?

⁴ Apuera sa gabos na materyal na bentaha kaiyan, an Ur nag-aatubang nin grabeng angat sa siisay man na gustong maglingkod sa tunay na Dios. Siudad iyan na sagom sa idolatriya asin superstisyon. Sa katunayan, heling-heling sa lugar kaiyan an halangkawon na zigurat na nagtataong onra sa dios na bulan na si Nana. Daing duwa-duwa na labi-labi an pangigipit ki Abram na makikabtang sa marigsok na pagsambang ini, tibaad kaiba pati an pangigipit kan nagkapirang paryente. Segun sa nagkapirang Judiong tradisyon, an ama ni Abram, si Tare, paragibo mismo nin idolo. (Josue 24:​2, 14, 15) Ano man an totoo, si Abram bakong paragibo nin nakararaot na falsong pagsamba. An saiyang gurang nang apoon na si Sem buhay pa kaidto asin daing duwa-duwa kapareho nia an kaaraman manongod sa tunay na Dios. Bilang resulta, si Abram nagtubod ki Jehova, bakong ki Nana!​—Galacia 3:6.

 Sarong Pagbalo sa Pagtubod

5. Anong pagboot asin panuga an itinao nin Dios ki Abram kan nasa Ur pa sia?

⁵ Mababalo kaidto an pagtubod ni Abram. An Dios tuminunga sa saiya asin nagboot: “Humale ka sa saimong daga asin sa saimong mga paryente patin sa harong kan saimong ama pasiring sa daga na ipaheheling ko sa saimo; asin magibo ako nin dakulang nasyon hale sa saimo asin ika bebendisyonan ko asin padadakulaon ko an saimong ngaran; asin magigin kang bendisyon. Asin bebendisyonan ko an mga nagbebendisyon sa saimo, asin sia na nagmamaldisyon sa saimo susumpaon ko, asin an gabos na pamilya kan daga magbebendisyon nanggad kan saindang sadiri paagi sa saimo.”​—Genesis 12:1-3; Gibo 7:​2, 3.

6. Taano ta kinaipuhan an tunay na pagtubod tanganing bayaan ni Abram an Ur?

⁶ Si Abram gurang na asin daing aki. Paano sia gigibohon na mani “dakulang nasyon”? Asin saen man nanggad an dagang ini na pinagbotan siang dumanan? Dai saiya sinabi nin Dios. Kun siring kinaipuhan an tunay na pagtubod tanganing bayaan ni Abram an asensadong Ur asin an gabos na kaginhawahan kaiyan. An librong Family, Love and the Bible nagkokomento manongod sa suanoy na mga panahon: “An pinakagrabe sa gabos na kastigo na puedeng itao sa sarong miembro nin pamilya na nagkasala nin magabat na krimen iyo an pagpalayas sa saiya, an haleon sia sa ‘pagigin miembro’ kan pamilya. . . . Ini an dahelan kun taano ta idto ekstraordinaryong pagpaheling nin daing pagduwaduwang pagkuyog asin pagtitiwala sa Dios kan si Abraham, bilang pagkuyog sa pagboot nin Dios, binayaan, bako sana an saiyang daga, kundi siring man an saiyang mga paryente.”

7. Paano tibaad mapaatubang an mga Kristiano ngonyan sa mga pagbalo na kaagid kan napaatubang ki Abram?

⁷ An mga Kristiano ngonyan puede man na mapaatubang  sa kaagid na mga pagbalo. Arog ki Abram, tibaad kita makamateng ginigipit na enoton an materyal na intereses kisa sa teokratikong mga bagay. (1 Juan 2:16) Tibaad tumangon kita kan daing pagtubod na mga miembro kan pamilya, kaiba an natiwalag na mga paryente, na tibaad magprobar na akiton kita sa nakararaot na asosasyon. (Mateo 10:34-​36; 1 Corinto 5:​11-​13; 15:33) Sa siring si Abram nagtao nin marahay na halimbawa para sa sato. Inenot nia an pakikikatood ki Jehova kisa ano pa man​—dawa mga relasyon sa pamilya. Dai nia eksaktong aram kun paano, noarin, o saen maootob an mga panuga nin Dios. Pero, andam niang itaya an saiyang buhay sa mga panugang idto. Kanigoan karahay na pamparigon sa boot ini na enoton an Kahadean sa satong buhay ngonyan!​—Mateo 6:33.

8. Ano an nagin epekto kan pagtubod ni Abram sa pinakaharaning mga miembro kan saiyang pamilya, asin ano an puedeng manodan digdi kan mga Kristiano?

⁸ Kumusta man an pinakaharaning mga miembro kan pamilya ni Abram? Minalataw na an pagtubod asin kombiksion ni Abram nagkaigwa nin pambihirang epekto sa sainda, huli ta an saiyang agom, si Sarai, sagkod an saiyang nailong sobrino na an ngaran Lot napahirong kuyogon an pagboot nin Dios asin humale sa Ur. An tugang na lalaki ni Abram na si Nacor asin nagkapira sa mga aki kaini kan huri naghale sa Ur asin nag-erok sa Haran, na duman sinda nagsamba ki Jehova. (Genesis 24:​1-4, 10, 31; 27:43; 29:4, 5) Tara, dawa an ama ni Abram, si Tare, nag-oyon na humale kaiba an saiyang aki! Sa siring an Biblia tinatawan sia nin kredito, bilang payo nin pamilya, sa paghale pasiring sa Canaan. (Genesis 11:31) Posible daw na kita magin mapanggana man kun mataktika kitang mapatotoo sa satong mga paryente?

9. Anong mga preparasyon an kinaipuhan na gibohon ni Abram para sa saiyang pagbiahe, asin taano ta iyan tibaad may kalabot na sakripisyo?

⁹ Bago ponan an saiyang biahe, kadakol kan dapat gibohon ni Abram. Kinaipuhan niang magpabakal nin mga propiedad asin rogaring saka bumakal nin mga tolda, kamelyo, kakanon, asin  kaipuhan na mga kasangkapan. Tibaad napierde si Abram sa dinalidaling mga preparasyon na idto, alagad sia naogma sa pagkuyog ki Jehova. Kanigoan kaimportanteng aldaw idto kan matapos an mga preparasyon asin an karaban ni Abram nasa luwas na kan mga lanob kan Ur, andam nang magbiahe! Sinusundan an kurba kan Salog nin Eufrates, an karaban nagbiahe paamihanan-solnopan. Pakalihis nin dakol na semanang pagbiahe, sa rayo na mga 1,000 kilometros, nagdatong iyan sa sarong siudad sa amihanan na Mesopotamia na an apod Haran, sarong mayor na pondohan nin mga karaban.

10, 11. (a) Taano si Abram ta posibleng nagdanay sa Haran sa sarong peryodo nin panahon? (b) Anong pamparigon nin boot an puedeng itao sa mga Kristiano na inaataman an saindang naggugurang nang mga magurang?

¹⁰ Si Abram namirmehan sa Haran, na posibleng ginibo iyan sa pagtao nin konsiderasyon sa saiyang gurang nang ama, si Tare. (Levitico 19:32) An dakol na Kristiano ngonyan igwa man nin pribilehio na atamanon an saindang naggugurang o may helang nang mga magurang, na an nagkapira nangaipo pa ngani na gumibo nin pagliliwat tanganing magibo iyan. Kun iyan kaipuhan, makaseseguro an mga siring na an saindang mamomoton na mga sakripisyo “makawiwili sa pagheling nin Dios.”​—1 Timoteo 5:4.

¹¹ Luminihis an panahon. “An mga aldaw ni Tare nagin duwang gatos may limang taon. Dangan si Tare nagadan sa Haran.” Seguradong namondo si Abram sa pagkawara na ini, alagad kan matapos an panahon nin pagmondo, tolos-tolos siang naghale. “Si Abram pitong polo may limang taon an edad kan sia humale sa Haran. Kaya kinua ni Abram si Sarai na saiyang agom asin si Lot na aki kan saiyang tugang asin an gabos na rogaring na nadamot ninda patin an mga kalag na napasainda sa Haran, asin naghale na sinda pasiring sa daga nin Canaan.”​—Genesis 11:32; 12:​4, 5.

12. Ano an ginibo ni Abram mantang nag-iistar sa Haran?

¹² Interesanteng mangnohon na mantang nasa Haran, si Abram ‘nakadamot nin mga rogaring.’ Minsan ngani may isinakripisyo sia sa materyal tanganing humale sa Ur, si Abram naghale sa Haran na sarong tawong mayaman. Malinaw nanggad, ini huli sa bendisyon nin Dios. (Eclesiastes 5:19) Minsan ngani dai pinanunugaan nin Dios nin kayamanan an bilog niang banwaan ngonyan, sia fiel sa saiyang panuga na itatao an mga pangangaipo kan mga ‘nagbabaya nin harong, mga tugang na lalaki, o mga tugang na babae’ huli sa Kahadean. (Marcos 10:​29, 30) May ‘mga kalag na napaduman’ man ki Abram, an boot sabihon, dakol na surugoon. An Jerusalem Targum asin an Chaldee Paraphrase nagsasabi na si Abram ‘naggibo nin mga proselito.’ (Genesis 18:19) Pinahihiro daw kamo kan saindong pagtubod na makipag-olay sa saindong mga kataed, katrabaho, o kaklase? Imbes na mamirmehan asin lingawan an pagboot nin Dios, ginamit ni Abram an saiyang panahon sa Haran sa mabungang paagi. Alagad ngonyan tapos na an pagdanay nia duman. “Sa puntong iyan si Abram huminale siring sa isinabi sa saiya ni Jehova.”​—Genesis 12:4.

Sa Ibong kan Eufrates

13. Kasuarin nagbalyo si Abram sa Salog nin Eufrates, asin ano an kahulogan kan ginibong ini?

¹³ Sa giraray kinaipuhan ni Abram na magbiahe. Huminale sa Haran, an saiyang karaban nagpasolnopan, na nagbibiahe nin mga 90 kilometros. Tibaad nagpondo si Abram sa sarong lugar sa may Eufrates sa tangod kan nasa ibong na suanoy na sentro nin negosyo nin Carquenais. Ini sarong pangenot na lugar na binabalyohan nin mga karaban. * Kasuarin nagbalyo sa salog an karaban ni Abram? Ipinaheheling kan Biblia na iyan nangyari 430 taon bago kan Lagdoan na Pagharale kan mga Judio sa Egipto kan Nisan 14, 1513 B.C.E. Sinasabi kan Exodo 12:41: “Nangyari sa katapusan kan apat na gatos may tolong polong taon, nangyari nanggad sa mismong aldaw na ini na an gabos na hukbo ni Jehova nagruluwas sa daga nin Egipto.” Kun siring, minalataw na an Abrahamikong tipan nagkaepekto kan Nisan 14, 1943 B.C.E., kan si Abram makinuyog na nagbalyo sa Eufrates.

14. (a) Ano an naheling ni Abram paagi sa saiyang mata nin pagtubod? (b) Sa anong sentido na an banwaan nin Dios ngonyan mas binendisyonan kisa ki Abram?

¹⁴ Binayaan ni Abram an sarong asensadong siudad. Pero, ikalaladawan na nia sa isip ngonyan “an  siudad na may tunay na mga pundasyon,” sarong matanos na gobyerno na nakasasakop sa katawohan. (Hebreo 11:10) Iyo, paagi sa kadikit na impormasyon, nagpoon na masabotan ni Abram an pundamental na mga kabtang kan katuyohan nin Dios na balukaton an magagadanon na katawohan. Ngonyan, kita binendisyonan na magkaigwa kan mas detalyadong pakasabot manongod sa mga katuyohan nin Dios kisa ki Abram. (Talinhaga 4:18) An “siudad,” o gobyernong Kahadean, na dian si Abram naglaom saro nang katunayan ngonyan​—naestablisar na sa kalangitan poon kan 1914. Kun siring, bako daw na maninigo na kita mapahirong magkaigwa nin mga gibo nin pagtubod asin pagtitiwala ki Jehova?

Nagpoon an Temporaryong Pag-istar sa Dagang Panuga

15, 16. (a) Taano ta kinaipuhan ni Abram an kosog nin boot sa pagtogdok nin altar para ki Jehova? (b) Paano puedeng magin pusoan an mga Kristiano ngonyan na arog ki Abram?

¹⁵ Sinasabi sa sato kan Genesis 12:​5, 6: “Sa katapustapusi nag-abot sinda sa daga nin Canaan. Asin si Abram nagpadagos sa pag-agi sa daga sagkod sa namumugtakan nin Siquem, harani sa darakulang kahoy nin More.” An Siquem 50 kilometros hale sa amihanan nin Jerusalem asin nasa mabungang kababan na ilinadawan bilang an “paraiso kan banal na daga.” Dawa siring, “kan panahon na idto an Cananeo yaon sa daga.” Huling an mga Cananeo maraot an moral, kinaipuhan ni Abram na gibohon an dakulang paghihingoa tanganing protehiran an saiyang pamilya tumang sa saindang nakararaot na impluwensia.​—Exodo 34:11-16.

¹⁶ Sa ikaduwang beses, “si Jehova tuminunga ngonyan ki Abram asin nagsabi: ‘Itatao ko sa saimong banhi an dagang ini.’” Kanigoan kanakapupukaw sa boot! Siempre, kinaipuhan an pagtubod tanganing maggayagaya si Abram sa sarong bagay na makakamtan sana kan saiyang mga gikan sa ngapit. Dawa siring, bilang simbag si Abram “nagtogdok duman nin altar ki Jehova, na tuminunga sa saiya.” (Genesis 12:7) An sarong nag-espesyalisar sa Biblia nagsusuherir: “An pagtogdok [nin] sarong altar sa dagang idto sa katunayan sarong  pormal na paagi nin pagsadiri kaiyan basado sa deretso na sinegurado para sa pagsagibo kan saiyang pagtubod.” An pagtogdok nin siring na altar saro man na akto nin pagigin makosog an boot. Daing duwa-duwa, an altar na ini kapareho kan sa huri isinabi nin malinaw sa tipan nin Ley, na kompuesto nin natural (dai linabra) na mga gapo. (Exodo 20:​24, 25) Iyan laen na marhay sa itsura kan mga altar na ginamit kan mga Cananeo. Sa siring si Abram naggibo nin pusoan na paninindogan sa publiko bilang nagsasamba sa tunay na Dios, si Jehova, na isinasapeligro an saiyang sadiri sa karaotan nin boot asin posibleng pisikal na peligro. Kumusta man kita ngonyan? Igwa daw sa sato​—partikularmente an mga hoben​—na linilikayan na maaraman kan satong mga kataed o kaeskuela na sinasamba ta si Jehova? Logod na an pusoan na halimbawa ni Abram parigonon an boot niato gabos na ipag-orgolyo an pagigin lingkod ni Jehova!

17. Paano pinatunayan ni Abram na sia sarong parahulit kan ngaran nin Dios, asin ano an ipinagigirumdom kaini sa mga Kristiano ngonyan?

¹⁷ Saen man dumuman si Abram, an pagsamba ki Jehova pirmeng ipinaoorog. “Paghaloyhaloy naghale sia duman pasiring sa mabukid na rehion sa sirangan nin Betel asin tinindi an saiyang tolda na an Betel nasa solnopan saka an Hai nasa sirangan. Dangan nagtogdok sia duman nin altar ki Jehova asin nagpoon na mag-apod sa ngaran ni Jehova.” (Genesis 12:8) An frase sa Hebreo na “mag-apod sa ngaran” nangangahulogan man nin “ipahayag (ihulit) an ngaran.” Daing duwa-duwa, pusoan na ipinahayag ni Abram an ngaran ni Jehova sa tahaw kan saiyang mga kataed na Cananeo. (Genesis 14:22-24) Ipinagigirumdom kaini sa sato an satong obligasyon na magkaigwa nin dakulang kabtang sagkod sa mapupuede sa ‘pagpahayag sa publiko kan saiyang ngaran’ ngonyan.​—Hebreo 13:15; Roma 10:10.

18. Ano an relasyon ni Abram sa mga nag-iistar sa Canaan?

¹⁸ Si Abram dai naghaloy na marhay sa arin man sa mga lugar na idto. “Pagkatapos naghubo nin kampo si Abram, na nagpabarobalyo nin kampamento pasiring sa Negeb”​—an medyo marang lugar sa timog kan kabukidan nin Juda. (Genesis 12:9) Paagi sa padagos na pagpabarobalyo asin pagpatunay sa saiyang sadiri bilang parasamba ki Jehova sa lambang bagong lugar, si Abram asin an saiyang kasararo sa harong “ipinahayag sa publiko na sinda mga nakihihimanwa asin nakiiistar nin temporaryo sa daga.” (Hebreo 11:13) Pirme nindang linikayan na magin dayupot na marhay sa saindang mga kataed na pagano. An mga Kristiano ngonyan dapat man na magdanay na “bakong kabtang kan kinaban.” (Juan 17:16) Minsan ngani kita maboot asin magalang sa satong mga kataed asin katrabaho, kita nag-iingat na dai mapalabot sa gawe-gawe na nagpapabanaag kan espiritu kan kinaban na siblag sa Dios.​—Efeso 2:​2, 3.

19. (a) Taano an pamumuhay na pirmeng nagbabaklay ta nagin angat para ki Abram asin Sarai? (b) Ano pang mga angat an nagdadangadang ki Abram?

¹⁹ Dai niato paglingawan na an pag-adaptar sa sakit nin pamumuhay na pirmeng nagbabaklay bakong madali magsalang ki Abram o ki Sarai. An kinakakan ninda hale sa saindang mga aripompon imbes na sa kakanon na binakal sa saro kan pano nin istak na mga basar kan Ur; nag-iistar sinda sa mga tolda imbes na sa marahay an pagkatogdok na harong. (Hebreo 11:9) An mga aldaw ni Abram pano nin gibohon; kadakol siang gibohon sa pagmanehar kan saiyang mga aripompon asin kan saiyang mga surugoon. Si Sarai an daing duwa-duwa na nag-asikaso kan mga gibohon na pinagkatodan nang ginigibo kan mga babae sa kulturang iyan: pagramas nin harina, pagluto nin tinapay, paghabol nin lana, pagtahi nin gubing. (Genesis 18:​6, 7; 2 Hade 23:7; Talinhaga 31:19; Ezequiel 13:18) Pero, may nagdadangadang na bagong mga pagbalo. Dai mahahaloy si Abram asin an saiyang kasararo sa harong mapapaatubang sa sarong situwasyon na magsasapeligro kan sainda mismong buhay! An pagtubod daw ni Abram magigin igo tanganing maatubang an angat?

[Mga Nota sa Ibaba]

Nasabotan daw Nindo?

• Taano si Abram ta inapod na “ama kan gabos na igwa nin pagtubod”?

• Taano ta kinaipuhan an pagtubod tanganing humale si Abram sa Ur kan mga Caldeo?

• Paano ipinaheling ni Abram na ipinaorog nia an pagsamba ki Jehova?

[Mga Hapot Para sa Pag-adal]

[Mapa sa pahina 16]

(Para sa aktuwal na format, hilingon an publikasyon)

AN BIAHE NI ABRAM

Ur

Haran

Carquenais

CANAAN

Dakulang Dagat

[Credit Line]

Basado sa sarong mapa na nakua an deretsong ipublikar kan Pictorial Archive (Near Eastern History) Est. and Survey of Israel

[Ritrato sa pahina 15]

Kinaipuhan an pagtubod tanganing bayaan ni Abram an mga kagianan na iinaalok kan pamumuhay sa Ur

[Ritrato sa pahina 18]

Paagi sa pag-istar sa mga tolda, si Abram asin an saiyang kasararo sa harong “ipinahayag sa publiko na sinda mga nakihihimanwa asin nakiiistar nin temporaryo”