Igwa daw nin Diablo?

“Igwa nin panahon sa kasaysayan kan Kristianong Iglesia na an diablo, si Beelzebub o Satanas, an hade nin karatan, sarong tunay asin mapuersang personahe kapareho man kan ‘Dios’ na sagkod ngonyan tinutubod kan nagdidikit na kabilangan nin mga tawo; inimbento kan mga Judio asin kan enot na mga Kristiano tanganing tawan nin kahulogan an kabangang tawo, kabangang hayop na porma nin karatan na naheheling ninda sa palibot ninda. Sa huri narealisar kan mga Kristiano na ini sarong imahinasyon na mayo nin totoong basehan asin toninong na hinale iyan.”—“All in the Mind​—A Farewell to God,” ni Ludovic Kennedy.

SIRING kan sinabi nin sarong parasurat asin parabareta sa radyo na si Ludovic Kennedy, sa laog nin mga siglo mayo sa Kakristianohan an nagduda sa pagigin totoo kan Diablo. Imbes, may beses na an mga Kristiano “nabangkag sa kapangyarihan ni Satanas asin kan saiyang mga demonyo,” siring kan pagkasabi kaiyan ni Propesor Norman Cohn. (Europe’s Inner Demons) An pagkabangkag na ini bako sanang sa simple, daing inadalan na mga paraoma. Halimbawa, an paniniwala na an Diablo nagmateryalisar sa porma nin sarong hayop tanganing pangenotan an maraot asin makababaldeng mga ritual “bakong gikan sa estorya nin daing inadalan na mayoriya, kundi, al kontraryo, sa pankinaban na punto de vista nin piling grupo nin mga intelektuwal,” an sabi ni Propesor Cohn. An “piling grupo nin mga intelektuwal” na ini​—kaiba an edukadong mga klerigo​—iyo an responsable sa paghanting sa mga pararatak na nakalakop sa bilog na Europa poon kan ika-15 sagkod ika-17 siglo, na sinasabing pinadusahan asin ginadan kan mga autoridad kan simbahan asin sibilyan an mga 50,000 na soboot pararatak.

Bakong makangangalas, hinaboan kan dakol an ibinibilang ninda na daing binabasaran, superstisyosong ideya manongod sa Diablo. Dawa kaidtong 1726, pinag-olog-olog ni Daniel Dafoe an paniniwala nin mga tawo na an Diablo makatatakot na mampak na “may mga pakpak nin paniki, sungay, may baak an bitis, halaba an ikog, nagsasanga an dila, asin mga kaagid pa kaiyan.” An siring na mga ideya, an sabi nia, “may depektong imahinasyon na daing kamanungdanan” na ginibo kan “mga nagpapalakop asin nag-iimbento nin diablo” na “dinadaya an ignoranteng kinaban paagi sa sarong diablo na sinda man sana an kag-imbento.”

Arog man daw kaiyan an pagmansay nindo? Minaoyon daw kamo na “sa katunayan an diablo inimbento nin tawo tanganing ipangatanosan an saiya mismong pagkamakasalan”? An pahayag na iyan naglataw sa The Zondervan Pictorial Encyclopedia of the Bible, asin dakol na naghihingakong Kristiano an arog kaiyan an saboot. An mga teologo nin Kakristianohan, sabi ni Jeffrey Burton Russell, sa pankagabsan “pinapalimanlimanan an Diablo asin an mga demonyo bilang superstisyosong mga relikya.”

 Pero, para sa nagkapirang tawo, an Diablo totoong marhay. Nangangatanosan sinda na seguradong igwa nin sarong klase nin nakalalabi sa tawo, labi-labi karaot na puersa sa likod kan paorootrong karatan na lakop sa kasaysayan nin tawo. “An makatatakot na marhay na mga pangyayari na ibinunga kan ikabeinteng siglo,” an sabi ni Russell, nagtatao nin sarong dahelan kun taano an “paniniwala sa Diablo, pakalihis nin halawig na pagkawara, marikas na naglalataw giraray.” Segun sa autor na si Don Lewis, an dakol na moderno, edukadong tawo na “minahuyom sa pagpahunod” sa superstisyosong mga paniniwala asin pagkatakot kan “saindang daing inadalan na mga apoon” “nababangkag na giraray sa maraot na elemento na lihis sa natural.”​—Religious Superstition Through the Ages.

Kun siring, ano an katotoohan manongod sa bagay na iyan? An Diablo daw superstisyosong kalokohan sana? O sia daw saro na maninigong seryosohon dawa sa ika-21 siglo?

[Ritrato sa pahina 4]

Siring sa ipinaheheling kan inukit na ini ni Gustave Doré, an suanoy na mga superstisyon ilinaladawan an Diablo bilang kabangang tawo, kabangang hayop

[Credit Line]

The Judecca-Lucifer/The Doré Illustrations For Dante’s Divine Comedy/Dover Publications Inc.