Pag-embalsamar—Iyan daw Para sa mga Kristiano?

Kan madali na siang magadan, ginibo kan fiel na patriarkang si Jacob an huring kahagadan na ini: “Ilobong nindo ako kaiba kan sakong mga ama sa lungib na nasa kapatagan ni Efron na Hiteo, sa lungib na nasa kapatagan nin Macpela na nasa atubangan nin Mamre sa daga nin Canaan.”​—Genesis 49:29-31.

PINAONRAHAN ni Jose an kahagadan kan saiyang ama paagi sa pag-aprobetsar sa sarong kostumbre na sinusunod sa Egipto kan panahon na idto. Pinagbotan nia “an saiyang mga oripon, an mga doktor, na embalsamaron an saiyang ama.” Segun sa pagkasaysay na manonompongan sa Genesis kapitulo 50, inubos kan mga doktor an pinagkatodan nang 40 aldaw tanganing andamon an bangkay. Dahelan sa pag-embalsamar ki Jacob nakabiahe nin mga 400 kilometros an dakula, maluway na karaban nin mga miembro nin pamilya asin mga dignitaryo sa Egipto tanganing darahon an bangkay ni Jacob sa Hebron para ilobong.​—Genesis 50:1-14.

Posible daw na maabot an aldaw na manonompongan an inembalsamar na bangkay ni Jacob? Harayong marhay na mangyari iyan dawa sa pinakamarahay na kamugtakan. An Israel sarong matubig na rehion, na naglilimitar sa klase nin arkeolohikong mga gibo nin tawo na nadiskobre duman. (Exodo 3:8) Kadakol kan suanoy na bagay na metal asin gapo, alagad an kadaklan sa mas maluyang mga bagay, siring baga nin tela, anit, asin inembalsamar na bangkay, dai nagtagal huli sa alumaad asin sa natural na mga pagbabago sa paglihis nin panahon.

Ano man nanggad an pag-embalsamar? Taano ta ginigibo iyan? Iyan daw para sa mga Kristiano?

Saen Nagpoon an Kostumbreng Iyan?

An pag-embalsamar pinakang-angay na ikalaladawan bilang an pagpreserbar kan bangkay nin tawo o hayop. An mga historyador may tendensiang umoyon na an pag-embalsamar nagpoon sa Egipto alagad ginigibo man kaidto kan suanoy na mga Asirio, Persiano, asin Escita. Nagpoon gayod an enot na interes asin pag-eksperimento sa pag-embalsamar kan may madiskobreng mga bangkay na nakatalbong sa baybay kan desierto asin napreserbar sa natural na paagi. An siring na pagkalobong nakaolang sa alumaad asin aire na makaabot sa bangkay, sa siring napogolan an paglapa. An nagkapira may teoriya na nagpoon an pag-embalsamar kan may manompongan na mga bangkay na napreserbar sa natron (sodium carbonate), sarong lehia na abunda sa laog asin palibot nin Egipto.

An pasohan kan embalsamador iyo na papondohon sana an natural na ginigibo nin mga  bakterya na nagpopoon sa laog sana nin pirang oras pagkagadan, na nagigin dahelan na malapa an bangkay. Kun maoolang an prosesong ini, mapopondo an paglapa o kisuerra paluluwayon iyan nin harohalawig. Tolong bagay an kaipuhan: preserbaron an bangkay sa garo buhay na kamugtakan, olangon an paglapa, asin gibohon na dai nadadanyaran nin mga insekto an bangkay.

Inembalsamar kan mga Egipcio an saindang mga gadan prinsipalmente huli sa relihiosong mga dahelan. An saindang ideya manongod sa buhay pagkagadan konektado sa pagmawot na danay na makakomunikar sa pisikal na kinaban. Naniniwala sinda na an saindang hawak gagamiton sa bilog na panahon na daing sagkod asin tatawan liwat nin buhay. Minsan ngani lakop an pag-embalsamar, sagkod ngonyan mayo pang nanompongan na Egipciong salaysay kun paano iyan ginibo. An pinakamarahay na rekord iyo an sa Griegong historyador na si Herodoto kan ikalimang siglo B.C.E. Minsan siring, ibinareta na an pagprobar na mareprodusir an mga resulta paagi sa paggamit kan instruksion na itinao ni Herodoto daing gayo nagin mapanggana.

Iyan daw Para sa mga Kristiano?

Si Jacob inembalsamar kan mga bako niang kapareho an relihiosong mga paniniwala. Pero, kan iintriga ni Jose an bangkay kan saiyang ama sa mga doktor, harayoon na mangyari na hinagad niang magkaigwa nin mga pamibi asin rituwal na posibleng marhay na kaiba sa pag-embalsamar na ginibo sa Egipto kan panahon na idto. Si Jacob asin Jose pareho tawong may pagtubod. (Hebreo 11:​21, 22) Minsan ngani minalataw na dai ipinagboot ni Jehova, an pagpreserbar sa bangkay ni Jacob dai sinasambit na may pagdesaprobar sa Kasuratan. An pag-embalsamar ki Jacob bakong sa katuyohan na magin ehemplo para sa nasyon nin Israel o para sa Kristianong kongregasyon. Sa katunayan, mayo nin espesipikong mga instruksion sa Tataramon nin Dios dapit sa temang iyan. Pakatapos na embalsamaron si Jose mismo sa Egipto, mayo nin dugang pang pagkasambit sa Kasuratan manongod sa gibohon na iyan.​—Genesis 50:26.

An lapa nang mga bangkay nin tawo na nanompongan sa mga lolobngan sa Palestina nagpapaheling na bakong kostumbre nin mga Hebreo na embalsamaron an mga gadan, kisuerra bakong para sa halawig na pagpreserbar. Halimbawa, si Lazaro dai inembalsamar. Minsan ngani pinatos sia nin tela, may mga nag-aalangan kan hahaleon na an gapong pansulat sa lolobngan. Huling si Lazaro apat na aldaw nang gadan, segurado kan saiyang tugang na babae na mamamarong kun bubukasan an lolobngan.​—Juan 11:38-44.

Inembalsamar daw si Jesu-Cristo? Dai sinusuportaran kan pagkasaysay sa Ebanghelyo an konklusyon na ini. Kan panahon na idto, kostumbre kan mga Judio na andamon an bangkay na naggagamit nin mga espesya asin ungguento bago iyan ilobong. Halimbawa, tanganing andamon an bangkay ni Jesus, si Nicodemo nagtao nin kadakol na espesya para sa katuyohan na ini. (Juan 19:38-42) Taano ta kadakol na espesya? An odok sa pusong pagkamoot asin paggalang ki Jesus puedeng nakapahiro sa saiya na magpaheling nin siring na pagigin buka an palad. Dai kita dapat na magkonklusyon na an siring na paggamit nin mga espesya para sa pagpreserbar kan bangkay.

Sasayumahan daw nin sarong Kristiano an kostumbre na pag-embalsamar? Sa realistikong punto de vista, an pag-embalsamar pag-atraso sana kan dai malilikayan. Hale kita sa kabokabo, asin sa kabokabo man kita mabalik pagnagadan. (Genesis 3:19) Alagad gurano iyan kahaloy poon sa pagkagadan sagkod sa lobong? Kun an mga miembro nin pamilya asin katood maghahale pa sa harayo asin may pagmawot na maheling an bangkay, daing duda na minsan paano kaipuhan na embalsamaron an bangkay.

Kun siring, sono sa Kasuratan, dai kaipuhan  na paghaditan kun may mga kahagadan sa lokal na nagboboot na embalsamaron an bangkay o mawot kan mga miembro nin pamilya na gibohon ini. An mga gadan ‘mayo man lamang nin pakaaram.’ (Eclesiastes 9:5) Kun sinda nasa girumdoman nin Dios, sinda bubuhayon liwat sa saiyang ipinanugang bagong kinaban.​—Job 14:13-15; Gibo 24:15; 2 Pedro 3:13.

[Kahon/Ritrato sa pahina 31]

PAG-EMBALSAMAR—KAIDTO ASIN NGONYAN

Sa suanoy na Egipto, an klase nin pag-embalsamar sa bangkay nakadepende sa kamugtakan sa buhay nin sarong pamilya. An asensadong pamilya posibleng marhay na pinili an minasunod na prosedimiento:

An hotok hahaleon na pinapaagi sa dongo na ginagamitan nin instrumentong metal. Pakatapos kaiyan, an bungo linalagan nin angay na mga bolong. Kalabot sa sunod na lakdang an paghale kan gabos na organo sa laog nin hawak apuera sa puso asin bato. Tanganing mabuksan an tulak, kaipuhan na gurotan an bangkay, alagad ibinilang ining kasalan. Tanganing maebitaran an kontrobersial na isyung ini, an mga embalsamador na Egipcio nagkukua nin sarong tawo na inaapod na paralaslas tangani na iyong gumurot. Sia minadulag pakatapos tolos kaini, huli ta mga pagmaldisyon asin paggapo an padusa sa krimen daang ini.

Pakatapos na halean nin laog an tulak, hinuhugasan iyan na marhay. An historyador na si Herodoto nagsurat: “An laog kan tulak pinapano ninda nin pinakapurong dinokdok na mirra, casia, asin gabos na iba pang klaseng espesya apuera sa kamangyan, saka tinatahi an linaslasan.”

Sunod, pinamamara an bangkay paagi sa pagbabad kaiyan sa natron nin 70 aldaw. Pakatapos kaiyan, hinuhugasan an bangkay asin ekspertong pinapatos nin lino. Dangan an lino linalahidan nin dugta o sarong klase nin mapulot na kemikal na bagay na nagseserbing pandukot, asin an momiya ilinalaag sa sarong madekorasyon na kahoy na kahon na kinortehan na magkaigo an tawo.

Ngonyan, an pag-embalsamar puedeng gibohon sa kadikit na sanang oras. Ginigibo iyan paagi sa pagsaksak nin igong fluido na pang-embalsamar sa mga litid asin ugat siring man sa laog kan tulak asin daghan. Sa nag-aging mga taon, laen-laen na solusyon an naimbento asin ginamit. Minsan siring, huli sa gastos asin pagigin ligtas sa peligro, an formaldehyde iyo an solusyon na pang-embalsamar na ginagamit sa parate.

[Ritrato]

An bulawan na lungon ni Hadeng Tutankhamen