Sambahon an Dios “sa Espiritu”

“Kiisay nindo ikakabaing an Dios? Anong ladawan an magigibo nindo sa saiya?”—ISAIAS 40:​18, “THE JERUSALEM BIBLE”

SINSERO gayod kamong kombensido na an paggamit nin mga ladawan inaako sa pagsamba sa Dios. Tibaad nagsasaboot kamo na orog kamong irinarani kaini sa Paradangog nin pamibi, na dai naheheling asin garo baga impersonal asin abstrakto.

Alagad kita daw biyong talingkas sa pagpili kan sadiri niatong paagi nin pagdolok sa Dios? Bako daw na an Dios mismo an maninigo na magin pinal na autoridad sa kun ano an inaako asin dai inaako? Ipinaliwanag ni Jesus an pagmansay nin Dios dapit sa bagay na iyan kan sia nagsabi: “Ako iyo an Dalan, an Katotoohan asin an Buhay. Mayo nin makaduduman sa Ama kun bakong huli sa sako.” (Juan 14:6) a Sa mga tataramon sanang iyan dai puede an paggamit nin mga ladawan o ano man na iba pang sagradong mga bagay.

Iyo, igwa nin espesipikong klase nin pagsamba na inaako si Jehova Dios. Asin ano iyan? Sa saro pang okasyon, ipinaliwanag ni Jesus: “An oras madatong​​—sa katunayan iyo na ngonyan​—na an tunay na mga parasamba masamba sa Ama sa espiritu asin katotoohan: iyan an klase nin parasamba na gusto kan Ama. An Dios espiritu, asin idtong nagsasamba dapat na magsamba sa espiritu asin katotoohan.”​—Juan 4:​23, 24.

An Dios daw, na “espiritu,” puedeng irepresentar nin sarong materyal na imahen? Dai. Gurano man tibaad kahangahanga kan ladawan, iyan nungkang makapapantay sa kamurawayan nin Dios. Kaya an sarong imahen nin Dios nungkang magigin makatotoohan na representasyon nia. (Roma 1:​22, 23) An saro daw ‘makasasamba sa katotoohan’ kun sia madolok sa Dios paagi sa sarong gibo nin tawong ladawan?

 Sarong Malinaw na Katokdoan kan Biblia

Ipinagbawal kan Ley nin Dios an pagsamba sa mga imahen. An ikaduwa sa Sampulong Togon nagmanda: “Dai ka maggibo para sa saimo man sana nin inukit na imahen o ano man na kabaing nin ano man na yaon sa langit o sa daga sa ibaba o sa katubigan na yaon sa irarom kan daga; dai ka dumoko sa sainda ni maglingkod sa sainda.” (Exodo 20:​4, 5) An ipinasabong na Kristianong Kasuratan nagboboot man: “Lumikay kamo sa idolatriya.”​—1 Corinto 10:14.

Totoo, dakol an nag-iinsistir na an paggamit ninda nin mga imahen sa pagsamba bakong idolatriya. Halimbawa, parateng idinedehar kan mga Kristianong Ortodokso na talagang sinasamba ninda kaidto an mga ladawan na dinodokoan, linuluhodan, asin pinapamibian ninda. Isinurat nin sarong Ortodoksong padi: “Iginagalang mi iyan huli ta banal na mga bagay iyan, asin huli ta iginagalang mi kun ano an irinerepresentar kan mga Ladawan.”

Pero, nagdadanay an hapot: Inooyonan daw nin Dios an paggamit nin mga ladawan dawa sa katuyohan daa na bakong direktang pagtao nin odok na paggalang? Mayong sinasabi an Biblia na inaautorisaran an siring na gibo. Kan guminibo an mga Israelita nin sarong imahen nin ogbon na baka, na soboot sa katuyohan na sambahon si Jehova, ipinahayag nia an saiyang makosog na pagdesaprobar, na sinasabing sinda nag-apostatar.​—Exodo 32:4-7.

Natatagong mga Peligro

Peligrosong kaugalean an paggamit nin nadudutaan na mga bagay sa pagsamba. Pasil sanang matentaran kaiyan an mga tawo na sambahon an bagay imbes na an Dios na dapat irinerepresentar kan bagay na iyan. Sa ibang pagtaram, an ladawan an nagigin pokus nin idolatriya.

 Nangyari iyan sa dakol na bagay kan kaaldawan kan mga Israelita. Halimbawa, durante kan saindang pagbaklay sa kaawagan, si Moises guminibo nin sarong halas na bronse. Sa kapoonpooni, an representasyon kan halas sa palo nagserbing paagi nin pagpapaomay. An mga pinadusahan nin tuka nin halas puedeng magheling sa halas na tanso asin makaaako kan tabang nin Dios. Alagad pagkatapos na mamirmehan an mga tawo sa Dagang Panuga, garo baga binago ninda an simbolong ini na magin idolo, na garo baga an halas na bronse mismo an may kapangyarihan na magpaomay. Nagsosolo sinda nin insenso para dian asin tinawan pa ngani iyan nin ngaran, na Nehustan.​​—Bilang 21:​8, 9; 2 Hade 18:4.

Prinobaran man kan mga Israelita na gamiton an kaban kan tipan bilang anting tumang sa mga kalaban ninda, na nagkaigwa nin kapahapahamak na mga resulta. (1 Samuel 4:​3, 4; 5:11) Asin kan kaaldawan ni Jeremias, an mga siudadano kan Jerusalem mas interesado sa templo kisa sa Dios na sinasamba dian.​—Jeremias 7:12-15.

Lakop pa man giraray an tendensia na sambahon an mga bagay imbes na an Dios. An parasiyasat na si Vitalij Ivanovich Petrenko nagsabi: “An ladawan . . . nagigin an bagay na sinasamba asin namemeligro sa idolatriya . . . Kaipuhan na admitiron kan saro na sa pundamental ini sarong paganong ideya na ilinaog sa pagsamba sa ladawan paagi sa popular na mga paniniwala.” Siring man, an Griegong Ortodokso na pading si Demetrios Constantelos nagsasabi sa saiyang librong Understanding the Greek Orthodox Church: “Posible para sa sarong Kristiano na gibohon an sarong ladawan na bagay na sinasamba.”

Kuestionableng marhay an paghingako na an mga ladawan pantabang sana sa relatibong pagsamba. Taano? Bueno, bako daw na totoo na may nagkapirang ladawan si Maria o an “mga santo” na tibaad ibinibilang  na maninigo sa mas dakulang debosyon asin mas kapakipakinabang kisa sa iba pang mga ladawan na nagrerepresentar sa iyo man sanang indibiduwal na haloy nang gadan? Halimbawa, an sarong ladawan na nagrerepresentar ki Maria sa Tinos, Grecia, igwa kan sadiri kaiyan na mga parasunod na Ortodoksong deboto, na bakong kapareho kan fiel man na mga deboto nin sarong ladawan na nagrerepresentar ki Maria sa Soumela, sa amihanan na Grecia. An duwang grupong ini nagtutubod na an saindang sadiring ladawan mas nakalalabi, na naggigibo nin mas makangangalas na mga milagro kisa duman sa saro, dawa ngani pareho iyan nagrerepresentar sa iyo man sanang indibiduwal na haloy nang gadan. Sa siring, sa gibo, an mga tawo nag-aatribwir nin tunay na kapangyarihan sa nagkapirang ladawan asin sinasamba iyan.

Pagdolok sa “mga Santo” o ki Maria?

Pero, kumusta an pagsamba sa mga indibiduwal, na arog ki Maria o sa “mga santo”? Sa pagsimbag sa sugot ni Satanas, sinambit ni Jesus an Deuteronomio 6:13 asin nagsabi: “Dapat mong sambahon an Kagurangnan na saimong Dios, asin sia sana an paglingkodan mo.” (Mateo 4:10) Sa huri sia nagsabi na an tunay na mga parasamba masamba sa “Ama,” mayo na nin iba. (Juan 4:23) Biyong naaaraman ini, sinagwe nin anghel si apostol Juan sa pagprobar na sambahon sia, na nagsasabi: “Dai mo iyan paggibohon . . . An Dios an dapat mong sambahon.”​—Kapahayagan 22:9.

Tama daw na mamibi sa daganon na ina ni Jesus, si Maria, o sa partikular na “mga santo,” na hinahagad sa sainda na mangoltanan sa Dios para sa saro? Ini an direktang simbag kan Biblia: “Igwa nin saro sanang parapangoltanan sa tahaw nin Dios asin nin katawohan, sia mismo na sarong tawo, si Cristo Jesus.”​—1 Timoteo 2:5.

Ingatan an Saindong Relasyon sa Dios

An paggamit nin mga ladawan sa pagsamba, na kontra sa malinaw na katokdoan kan Biblia, dai makakatabang sa mga tawo na makua an pag-oyon nin Dios asin makamtan an kaligtasan. Al kontraryo, sinabi ni Jesus na an buhay na daing katapusan nakadepende sa satong pagkua nin kaaraman dapit sa iyo sanang tunay na Dios, sa pagigin natokdoan sa saiyang daing kaagid na personalidad saka sa saiyang mga katuyohan asin sa tratamiento nia sa mga tawo. (Juan 17:3) An mga ladawan na dai nakakaheling, nakakamate, o nakakataram dai nakakatabang sa saro na mamidbid an Dios asin sambahon sia sa inaakong paagi. (Salmo 115:4-8) Makukua sana an pinakaimportanteng edukasyon na iyan paagi sa pag-adal kan Tataramon nin Dios, an Biblia.

Apuera sa pagigin daing pakinabang, an pagsamba sa ladawan puedeng peligroso sa espirituwal. Taano man? Sa pangenot, puede iyan na magin dahelan na maparayo an relasyon nin saro ki Jehova. Mapadapit sa Israel, na “pinaanggot sia paagi sa makababaldeng mga idolo,” an Dios nagsabi bago pa: “Tatagoon ko an sakuyang lalauogon sa sainda.” (Deuteronomio 32:​16, 20, The New American Bible) An pagbalik liwat kan saindang relasyon sa Dios nangangahulogan kan saindang ‘pagsikwal sa makasalan na mga idolo.’​—Isaias 31:​6, 7, NAB.

Abaa kaangay, kun siring, an hatol kan Kasuratan: “Mga saradit kong aki, lumikay kamo sa mga idolo”!​—1 Juan 5:​21, NAB.

[Nota sa Ibaba]

[Kahon sa pahina 6]

Natabangan na Sumamba “sa Espiritu”

Si Olivera sarong debotong miembro kan Iglesia Ortodokso sa Albania. Kan ipagbawal kan nasyon an relihion kan 1967, sekretong ipinadagos ni Olivera an saiyang relihiosong mga kaugalean. Ginamit nia an kadaklan kan saiyang dikit na pension sa pagbakal nin bulawan asin pirak na mga ladawan, insenso, asin kandila. Itinago nia ini sa saiyang kama asin sa parate nagtotorog sia sa kaharaning tukawan huli sa takot na tibaad maheling o habonon an mga ini. Kan bisitahon sia kan mga Saksi ni Jehova kan enot na mga taon nin 1990, namidbid ni Olivera sa saindang mensahe an tanog nin katotoohan sa Biblia. Nasabotan nia kun ano an sinasabi kan Biblia manongod sa tunay na pagsamba “sa espiritu,” asin nanodan nia kun ano an saboot nin Dios manongod sa paggamit nin mga ladawan. (Juan 4:​24, The Jerusalem Bible) Narisa kan Saksi na nakikipag-adal sa saiya sa Biblia na nagdidikit an mga ladawan sa palibot kada pagdalaw nia sa harong ni Olivera. Sa katapustapusi, mayo nang nawalat. Pakatapos kan saiyang bautismo, si Olivera nagsabi: “Ngonyan, imbes na daing serbing mga ladawan, igwa ako kan banal na espiritu ni Jehova. Nagpapasalamat akong marhay na an saiyang espiritu dai nangangaipo nin mga ladawan tanganing makaabot sa sako.”

Si Athena, taga isla nin Lesbos sa Grecia, sarong labi-labi kaaktibong miembro kan Iglesia Ortodokso. Miembro sia kan koro asin estriktong sinusunod an relihiosong tradisyon, kabale na an paggamit nin mga ladawan. Tinabangan si Athena kan mga Saksi ni Jehova na marealisar na bakong gabos na itinokdo sa saiya kaoyon kan Biblia. Kabale digdi an paggamit nin mga ladawan asin krus sa pagsamba. Iininsistir ni Athena na sia an magibo nin sadiri niang pagsiyasat mapadapit sa ginikanan kan relihiosong mga bagay na ini. Pakatapos nin hararom na pagsiyasat sa manlaenlaen na reperensia, nakombensir sia na bakong Kristiano an ginikanan kan mga bagay na iyan. An saiyang pagmawot na sambahon an Dios “sa espiritu” an nagmotibar sa saiya na haleon an saiyang mga ladawan, sa ibong kan kantidad kaiyan. Minsan siring, naoogma si Athena na magpapierde tanganing makasamba sa Dios na malinig sa espirituwal asin sa maaakong paagi.​—Gibo 19:19.

[Kahon/Ritrato sa pahina 7]

Gibo Sana daw nin Arte an mga Ladawan?

Kan nakaagi pa sanang mga taon, an Ortodoksong mga ladawan kinokolekta sa bilog na kinaban. Sa parate an pagheling kan mga parakolekta sa mga ladawan, bakong bilang sarong sagradong relihiosong bagay, kundi bilang gibo nin arte na nagpapamidbid kan kulturang Bizantino. Bakong pambihira na maheling an dakol na siring na relihiosong ladawan na dekorasyon sa harong o opisina nin sarong tawong naghihingakong ateista.

Minsan siring, dai linilingawan kan sinserong mga Kristiano an pangenot na katuyohan kan ladawan. Iyan sarong bagay na sinasamba. Minsan ngani dai kinukuestion kan mga Kristiano an deretso kan iba na magkaigwa nin mga ladawan, personalmente mayo sinda nin mga ladawan, dawa bilang mga bagay na kinokolekta. Kaoyon ini kan prinsipyo na makukua sa Deuteronomio 7:​26, The Jerusalem Bible: “Dai mo ilaog an ano man na makauuyam nin makuring bagay [mga imahen na ginagamit sa pagsamba] sa saimong harong o ika, arog kaiyan, ipoprohibir man. Ibilang mo iyan na maati asin nakaririmarima nin makuri.”

[Ritrato sa pahina 7]

Dai itinogot nin Dios an paggamit nin mga imahen sa pagsamba

[Ritrato sa pahina 8]

An kaaraman hale sa Biblia an nagtatabang sa sato na sambahon an Dios sa espiritu