Sarong Kinaban na Biribid an Punto de Vista sa Kaimbodan

SA SARONG maalingahot na Biernes na banggi sa Tel Aviv, Israel, sarong hoben na lalaki an nakiiba sa sarong grupo nin hobenes na naghahalat sa luwas nin sarong nightclub. Pakalihis nin pirang segundo sarong nandedestrosar na pagputok an nandanyar sa grupo.

Saro na naman na naghugot na parabomba an nagtao kan saiyang buhay asin madahas na ginadan an 19 iba pang hoben. “Nakawararak an mga parte nin hawak minsan saen, gabos sinda hoben, hoben pang marhay​​—an pinakamakatatakot na pangyayari na naheling ko kasuarin man,” an sabi sa huri nin sarong mediko sa mga reporter.

“Iyan an mga kualidad na hinahangaan kan gabos, arog kan kaimbodan . . . , na puedeng pangyarihon an mga guerra na magin mas posibleng marhay na magpoon sagkod mas depisil na taposon,” an isinurat ni Thurstan Brewin sa The Lancet. Iyo, poon sa mga Krusada nin Kakristianohan sagkod sa organisadong lagduan na mga paggadan kan Nazi sa Alemania, an kasaysayan nin tawo nagin madugo huli sa paggadan na ginibo sa ngaran nin kaimbodan.

Nagdadakol na mga Biktima nin Kadaihan nin Kaimbodan

Dai manenegaran, an panatikong kaimbodan puedeng magin mapanlaglag, alagad an kadaihan nin kaimbodan puede man na laglagon an sarong sosyedad. An pagigin maimbod, sabi kan Webster’s New Encyclopedic Dictionary, nangangahulogan nin pagigin ‘fiel sa sarong tawo o causa’ asin “nagpapasentido nin personal na marigon asin fiel na pagsuportar sa atubangan nin ano man na sugot na mambaya o magtraydor.” Minsan ngani an kadaklan na tawo nagsasabi na hinahangaan ninda an klaseng ini nin kaimbodan, an sosyedad nakakaeksperyensia nin grabeng kadaihan nin kaimbodan sa pinakapundamental na kamugtakan—sa laog nin pamilya. An bilang nin diborsio biglang luminangkaw, na ginatongan kan pagdodoon sa personal na satispaksion, kan mga tension asin sakit sa pan-aroaldaw na buhay, asin kan mga epekto kan lakop na seksuwal na pagtraydor. Asin arog kan mga nagadan sa pambobomba sa Tel Aviv, parateng an mga hoben an inosenteng mga biktima.

“An edukasyon nin aki an parateng saro sa mga naaapektaran kan kadaihan nin karigonan sa pamilya huli sa diborsio, separasyon, asin pagigin nagsosolong magurang,” an sabi nin sarong report. An mga aking lalaki sa mga pamilyang nagsosolo an ina garo baga nangorognang namemeligro sa disbentaha sa edukasyon, paghugot, asin krimen na ginigibo nin hobenes. Kada taon, sarong milyon na aki sa Estados Unidos an nakaeeksperyensia kan pagdiborsio kan saindang mga magurang, asin sa ano man na espesipikong taon, kabanga kan gabos na aki na namundag sa ikinasal na mga magurang sa nasyon na iyan an posibleng marhay na magigin biktima nin diborsio pag-abot kan mga aking iyan sa edad na 18. Ipinaheheling kan estadistika na makamomondo man na marhay an ngapit kan dakol na hoben sa iba pang parte kan kinaban.

 Kaimbodan—Halangkawon daw na Pamantayan?

An pagkasudya sa presente kan tradisyonal na mga kaimbodan ginigibong garo baga mas angay kisa kasuarin man an mga tataramon ni Hadeng David: “Ligtasan ako, O Jehova, huli ta an maimbod mayo na; huli ta an fiel na mga tawo nawara na sa mga aki nin tawo.” (Salmo 12:1) Taano ta lakop an kadaihan nin kaimbodan na ini? Si Roger Rosenblatt, na nagsusurat sa magasin na Time, nagkokomento: “Minsan ngani an kaimbodan halangkawon na pamantayan, igwa talaga nin grabeng pagkatakot, pagduda sa sadiri, pagigin oportunista asin ambisyon sa naturalesa niato tanganing asahan na an satong mga klase nin pagkatawo na maluya sa moral masusog kaiyan.” Ilinaladawan an panahon na kinabubuhayan niato, an Biblia prangkang nagsasabi: “An mga tawo magigin mga mamomoton sa sainda man sana, . . . mga bakong maimbod, mga dai nin natural na kapadangatan.”​—2 Timoteo 3:1-5.

Kun kokonsideraron an mapuersang impluwensia kan kaimbodan​​—o an kadaihan kaiyan​​—sa pag-iisip asin mga paghiro nin sarong tawo, tibaad maghapot kita, ‘Siisay an tamang tawan kan satong kaimbodan?’ Mangnohon an sasabihon sa masunod na artikulo manongod sa hapot na ini.

[Picture Credit Line sa pahina 3]

Retrato sa itaas: © AFP/CORBIS