Haen Na an Gabos na Kataed?

“An sosyedad sa presenteng panahon daing minimidbid na kataed.”—Benjamin Disraeli, estadistang Ingles kan ika-19 siglo.

AN NAGGUGURANG nang mga taga Cuba igwa nin pambihirang paagi nin pagpaoswag sa marahay na kamugtakan: an apod ninda sa sainda magkakakonektar na magkataraed, o circulos de abuelos (grupo nin mga apoon). Segun sa sarong report kan 1997, mga 1 sa 5 gurang nang taga Cuba an miembro kan siring na mga grupo, kun saen sinda nakakanompong nin pakiibaiba, pagsuportar, asin praktikal na tabang sa pagpapadanay nin marahay na estilo nin pamumuhay. “Basta nangangaipo nin tabang sa kampanya nin pagbakuna an mga doktor kan pamilya sa pagtaraed,” an sabi kan magasin na World-Health, “sa circulos de abuelos sinda nakakakua nin andam asin may kakayahan na mga makakatabang.”

Pero makamomondo na sa dakol na parte kan kinaban, an pagtaraed mayo na nin arog kaiyan na mga komunidad na may pagmakolog. Halimbawa, estudyare an makaturotristeng nangyari ki Wolfgang Dircks, na nag-iistar sa sarong edipisyong apartment sa solnopan na Europa. Mga pirang taon na an nakaagi, an The Canberra Times nagbareta na maski ngani narisa na kan 17 pamilya na nag-iistar sa kaparehong edipisyong apartment ni Wolfgang na dai na sia naheheling, “mayo nin siisay man na nakaisip na magtimbre sa pinto nia.” Kan sa katapustapusi naglaog sa apartment an kasero, “nanompongan nia an sarong kalabera na nakatukaw sa atubangan kan telebisyon.” Nakaladlad sa lapi kan kalabera an lista nin mga programa sa telebisyon na may petsang Disyembre 5, 1993. Limang taon nang gadan si Wolfgang. Abaa kamamondong patotoo sa pagkawara nin interes asin pagmakolog sa kataed! Bakong makangangalas na sinabi nin sarong parasurat sa The New York Times Magazine na an saiyang pagtaraed, arog kan dakol na iba pa, nagin “sarong komunidad nin mga estranghero.” Arog man daw kaini an saindong pagtaraed?

Totoo na igwa nin nagkapirang komunidad sa probinsia na yaon pa man giraray an pakamate nin tunay na pakikipagkapwa-tawo asin na an nagkapirang komunidad sa siudad nagmamaigot na magkaigwa nin orog na pagmakolog sa kataed. Minsan siring, dakol na nakaistar sa siudad an nakakamateng napapasuway asin delikado an kamugtakan sa sadiri nindang pagtaraed. Napapasuway sinda sa likod nin mga lanob nin pagigin dai midbid. Taano man?

Sa Likod nin mga Lanob nin Pagigin Dai Midbid

Siempre, an kadaklan sa sato igwa nin mga kataed na nag-iistar sa harani. An nagkikimatkimat na liwanag kan telebisyon, an  naghihirong mga anino sa may bintana, an mga ilaw na pinalalaad asin pinaparong, an tanog nin mga kotse na minaabot asin minahale, an tapak kan mga bitis sa mga pasilyo, mga liabe na binubukasan asin binabaratan an mga pinto gabos senyal na an pagtaraed “buhay.” Minsan siring, an ano man na tunay na kahulogan nin pakikipagkapwa-tawo nawawara kun an mga tawong nag-iistar sa pagtaraed natatago sa likod nin mga lanob nin pagigin dai midbid o dai iniintindi an lambang saro huli sa sibot na estilo nin pamumuhay. Tibaad magsaboot an mga tawo na dai sinda kaipuhan na maimbuelto sa kataraed o maobligar sa sainda sa ano man na paagi. An diaryo sa Australia na Herald Sun nag-aadmitir: “An mga indibiduwal mas dai midbid sa laog kan saindang pinakaharaning palibot, asin huli kaini daing gayo nalilimitaran kan mga koneksion nin sosyal na obligasyon. Mas pasil na ngonyan na dai intindihon o ipuera an mga tawong bakong magayon sa sosyedad.”

An pangyayaring ini bakong makangangalas. Sa kinaban na an mga tawo “mga mamomoton sa sainda man sana,” inaani na kan magkataraed an mga epekto kan estilo nin pamumuhay kan dakol na sadiri sana an iniintindi. (2 Timoteo 3:2) An resulta iyo an lakop na kapungawan asin pagrayo nin boot. An pagrayo nin boot nagbubunga nin pagkawara nin tiwala, nangorogna kun sige-sige an kadahasan asin krimen sa pagtaraed. Dangan, dahel sa pagkawara nin tiwala dai mahahaloy mamamagol an pagkaludok nin tawo.

Ano man an kamugtakan sa saindong pagtaraed, daing duda na maoyon kamo na an marahay na kataraed sarong bentaha sa komunidad. Dakol an nahahaman kun an mga tawo nagtatrabaho na may sarong pasohan. An marahay na kataraed puede man na magin sarong bendisyon. Ipapaheling kan masunod na artikulo kun paano.