Hula ni Isaias—Liwanag Para sa Bilog na Katawohan II

Kapitulo Sais: Si Jehova​—“Sarong Matanos na Dios Asin Paraligtas”

Isaias 45:1-25

1, 2. Anong mga pagpasarig sa boot an itinao sa Isaias kapitulo 45, asin anong mga hapot an eestudyaran?

 MASASARIGAN an mga panuga ni Jehova. Sia an Dios nin paghahayag asin an Dios nin paglalang. Paorootro niang pinatunayan na sia sarong matanos na Dios asin Paraligtas nin mga tawo kan gabos na nasyon. Nagkapira ini sa nakapaoogmang mga pagpasarig sa boot na manonompongan sa Isaias kapitulo 45.

² Dugang pa, nasa Isaias kapitulo 45 an sarong pambihirang halimbawa kan kakayahan ni Jehova na maghula. Pinangyari kan espiritu nin Dios na mapagmasdan ni Isaias an hararayong nasyon asin masiyasat an mga pangyayari sa maabot na mga siglo, asin pinahiro sia kaiyan na iladawan an pangyayari na solamente si Jehova, an Dios nin totoong hula, an puedeng maghula nin eksakto. Ano an pangyayaring iyan? Paano iyan nakaapektar sa banwaan nin Dios kan kaaldawan ni Isaias? Ano an kahulogan kaiyan para sa sato ngonyan? Siyasaton niato an mga tataramon kan propeta.

An Kapahayagan ni Jehova Tumang sa Babilonya

3. Paagi sa anong malinaw na mga pananaram ilinaladawan kan Isaias 45:1-3a an pangongongkistar ni Ciro?

³ “Iyo ini an isinabi ni Jehova sa saiyang linahidan, ki Ciro, na an toong kamot sakuyang kinaptan, sa pagsakop nin mga nasyon sa atubangan nia, tanganing hubadan ko minsan an habayan nin mga hade; sa pagbukas sa atubangan nia kan mga pintong duwa kadahon, tanganing minsan an mga tata dai magkapirintoan: ‘Maeenot ako sa saimo, asin papatagon ko an mga kalangkawan sa daga. Gagabaon ko an mga tatang kalongkaki, asin babarion ko an mga pamarat na batbat. Asin itatao ko sa saimo an mga kayamanan sa kadikloman asin an natatagong kayamanan sa mga tagoan.’”​—Isaias 45:1-3a.

4. (a) Taano ta inaapod ni Jehova si Ciro na saiyang “linahidan”? (b) Paano seseguradohon ni Jehova an kapangganahan ni Ciro?

⁴ Si Jehova, paagi ki Isaias, nagtataram ki Ciro na garo baga ini buhay na, minsan ngani kan kaaldawan ni Isaias dai pa namumundag si Ciro. (Roma 4:17) Huling patienot na ninombrahan ni Jehova si Ciro na hamanon an sarong espesipikong gibohon, puedeng sabihon na si Ciro “linahidan” nin Dios. Mantang ginigiyahan sia nin Dios, dadaogon nia an mga nasyon, na pinaluluya an mga hade asin ginigibong dai makalaban. Dangan, kun salakayon na ni Ciro an Babilonya, seseguradohon ni Jehova na an mga pinto kan siudad babayaan na bukas, na ginigibo iyan na daing serbi siring sa mga tatang rinapak. Sia maeenot ki Ciro, na hinahale an gabos na kaolangan. Sa katapustapusi, kokongkistaron kan mga soldados ni Ciro an siudad asin sasadirihon an “natatagong kayamanan” kaiyan, an kayamanan kaiyan na nakasaray sa madiklom na mga tagoan. Ini an ihinula ni Isaias. Maootob daw an saiyang mga tataramon?

5, 6. Kasuarin asin paano naotob an hula manongod sa pagbagsak kan Babilonya?

⁵ Kan taon 539 B.C.E.​—mga 200 na taon pakatapos isurat ni Isaias an hulang ini​—si Ciro talagang nagdatong sa may lanob kan Babilonya tangani na salakayon an siudad. (Jeremias 51:​11, 12) Minsan siring, an mga Babilonyo daing pakilabot. Nagsasaboot sinda na dai kayang kongkistaron an saindang siudad. An halangkawon na mga lanob kaiyan nanlalangkawan sa may hararom na mga trintsera na pano nin tubig hale sa Salog nin Eufrates, na nagseserbing kabtang kan sistema sa depensa kan siudad. Sa laog nin labing sanggatos na taon, mayong kaiwal an nakadaog sa Babilonya paagi sa marikas na hampangan na pagsalakay! Sa katunayan, an namamahala sa Babilonya na yaon duman kan panahon na idto, si Belsasar, tiwalang-tiwala kaya nakipagbangkete pa sia sa mga opisyal kan saiyang palasyo. (Daniel 5:1) Kan bangging idto​—an banggi nin Oktubre 5/6​—tinapos ni Ciro an sarong matibayon na pagmaniobra militar.

⁶ Sa iraya kun hale sa Babilonya, kinalot kan mga inhenyero ni Ciro an pangpang kan Salog nin Eufrates, na pinasuki an katubigan kaiyan tangani na iyan dai na bumolos sa timog pasiring sa siudad. Dai nahaloy, buminabang marhay an tubig kan salog sa laog asin palibot nin Babilonya kaya nakalusong an mga soldados  ni Ciro sa salog pasiring sa pinakasentro kan siudad. (Isaias 44:27; Jeremias 50:38) Makangangalas nanggad, siring kan ihinula ni Isaias, nakabukas an mga tata sa gilid kan salog. Linusob kan mga puersa ni Ciro an Babilonya, sinakop an palasyo, asin ginadan si Hadeng Belsasar. (Daniel 5:30) Natapos an pangongongkistar sa laog nin sarong banggi. Buminagsak an Babilonya, asin naotob an hula sa bilog na detalye kaiyan.

7. Paano napapakosog an mga Kristiano kan pambihirang kaotoban kan hula ni Isaias mapadapit ki Ciro?

⁷ An eksaktong kaotoban kan hulang ini nagpapakosog sa pagtubod kan mga Kristiano ngonyan. Nagtatao iyan sa sainda nin makosog na dahelan na magtubod na an dai pa naootob na mga hula sa Biblia masasarigan man nin biyo. (2 Pedro 1:​20, 21) Aram kan mga nagsasamba ki Jehova na an pangyayaring ipinanganganino kan pagbagsak kan Babilonya kan 539 B.C.E.​—an pagbagsak kan “Dakulang Babilonya”​—nangyari na kaidtong 1919. Pero hinahalat pa ninda an pagkalaglag kan relihiosong organisasyon na iyan sa presenteng aldaw saka an ipinanugang paghale kan politikal na sistema na kontrolado ni Satanas, an pagholog ki Satanas sa bungaw, asin an pagdatong kan bagong kalangitan asin sarong bagong daga. (Kapahayagan 18:​2, 21; 19:19-21; 20:1-3, 12, 13; 21:1-4) Aram ninda na an mga hula ni Jehova bakong mga panugang daing saysay kundi mga paglaladawan kan depinido asin madatong na mga pangyayari. An kompiansa kan tunay na mga Kristiano napapakosog kun ginigirumdom ninda an kaotoban kan gabos na detalye kan hula ni Isaias mapadapit sa pagbagsak kan Babilonya. Aram ninda na pirmeng inootob ni Jehova an saiyang tataramon.

Kun Taano ta Tatawan ni Jehova nin Pabor si Ciro

8. Ano an sarong dahelan na tinawan ni Jehova nin kapangganahan si Ciro tumang sa Babilonya?

⁸ Pakatapos sabihon kun siisay an makongkistar sa Babilonya asin kun paano ini gigibohon, ipinaliwanag pa ni Jehova an sarong dahelan kun taano si Ciro ta tatawan nin kapangganahan. Si Jehova, na nagtataram ki Ciro sa makahulang paagi, nagsasabi na iyan “tangani na maisihan mo na ako si Jehova, an Saro na nag-aapod sa saimo sa saimong ngaran, an Dios nin Israel.” (Isaias 45:3b) Angay sanang rekonoseron kan namamahala sa ikaapat na kapangyarihan pankinaban sa kasaysayan kan Biblia na an saiyang pinakadakulang kapangganahan resulta kan pagsuportar kan saro na mas dakula kisa saiya​—si Jehova, an Unibersal na Soberano. Maninigong midbidon ni Ciro na an saro na nag-apod, o nagsugo, sa saiya iyo si Jehova, an Dios nin Israel. Ipinaheheling kan rekord sa Biblia na talagang minidbid ni Ciro na hale ki Jehova an saiyang dakulang kapangganahan.​—Esdras 1:​2, 3.

9. Huli sa anong ikaduwang dahelan na pinangyari ni Jehova na kongkistaron ni Ciro an Babilonya?

⁹ Ipinaliliwanag ni Jehova an ikaduwang dahelan kun taano ta pinangyari niang kongkistaron ni Ciro an Babilonya: “Huli sa sakong lingkod na si Jacob asin ki Israel na sakong pinili, ika inapod ko ngani sa saimong ngaran; tinawan taka nin ngaran na may onra, minsan ngani dai mo ako namidbid.” (Isaias 45:4) Grabe an epekto sa kinaban kan kapangganahan ni Ciro tumang sa Babilonya. Iyan nagsenyalar kan pagbagsak nin sarong kapangyarihan pankinaban asin kan pagbangon nin saro pa, asin iyan nagkaigwa nin nagdadanay na epekto sa kasaysayan para sa kapag-arakian na madatong. Pero, an mga kataed na nasyon na galagang nagmamasid sa mga pangyayari posibleng marhay na magngalas nin labi-labi na maaraman na gabos iyan nangyari sa kapakanan nin pirang ribo sanang “bakong mahalagang” desterrado sa Babilonya​—an mga Judio, na gikan ni Jacob. Minsan siring, sa mata ni Jehova, an mga natadang buhay na ini sa suanoy na nasyon nin Israel harayo nanggad sa pagigin bakong mahalaga. Sinda “lingkod” nia. Sa gabos na nasyon sa daga, sinda an saiyang “pinili.” Minsan ngani dati dai midbid ni Ciro si Jehova, ginamit sia ni Jehova bilang Saiyang linahidan tangani na ibagsak an siudad na nagsasayumang butasan an mga bihag kaiyan. Bakong katuyohan nin Dios na an saiyang piniling banwaan manluya sagkod lamang sa ibang daga.

10. Ano an pinakamahalagang dahelan kun taano ta ginamit ni Jehova si Ciro na taposon an Kapangyarihan Pankinaban nin Babilonya?

¹⁰ May ikatolo, na mas mahalaga pa nganing dahelan kun taano ta ginamit ni Jehova si Ciro na pabagsakon an Babilonya. Sinabi ni Jehova: “Ako si Jehova, asin mayo na nin iba. Apuera sa sako mayo nin Dios. Hahabayan taka, minsan dai mo ako namidbid, tanganing maaraman nin mga tawo poon sa pagsirang kan aldaw asin poon sa pagsolnop kaiyan na mayo nang iba apuera sa sako. Ako si Jehova, asin mayo na nin iba.” (Isaias 45:​5, 6) Iyo, an pagbagsak kan Kapangyarihan Pankinaban nin Babilonya sarong kapahayagan kan pagka-Dios ni Jehova, prueba para sa gabos na sia sana an angay na sambahon. Huli sa pagkabutas kan banwaan nin Dios, mamimidbid kan mga indibiduwal sa dakol na nasyon​—poon sa sirangan sagkod sa solnopan​—na si Jehova an iyo sanang tunay na Dios.​—Malaquias 1:11.

11. Paano ipinaheheling ni Jehova na sia may kapangyarihan na otobon an saiyang katuyohan mapadapit sa Babilonya?

¹¹ Girumdoma na an hulang ini ni Isaias isinurat  mga 200 na taon bago an pangyayari. Kan madangog iyan an nagkapira tibaad nag-isip-isip, ‘Talaga daw na may kapangyarihan si Jehova na otobon iyan?’ Siring kan pinatototoohan kan kasaysayan, an simbag iyo. Ipinaliliwanag ni Jehova kun taano ta rasonableng tumubod na kaya niang gibohon an sinasabi nia: “Naggigibo nin liwanag asin naglalalang nin kadikloman, naggigibo nin katoninongan asin naglalalang nin kalamidad, ako, si Jehova, an naggigibo kan gabos na bagay na ini.” (Isaias 45:7) An enterong linalang​—poon sa liwanag sagkod sa kadikloman​—asin an gabos na nasa kasaysayan​—poon sa katoninongan sagkod sa kalamidad​—kontrolado ni Jehova. Kun paanong linalang nia an liwanag nin aldaw asin an kadikloman nin banggi, magibo man sia nin katoninongan para sa Israel asin kalamidad para sa Babilonya. Si Jehova may kapangyarihan na lalangon an uniberso, asin may kapangyarihan man sia na otobon an saiyang mga hula. Iyan nakapakokosog liwat sa boot kan mga Kristiano ngonyan, na maigot na pinag-aadalan an saiyang makahulang tataramon.

12. (a) Pinangyayari ni Jehova na mamunga nin ano an piguratibong kalangitan asin daga? (b) Anong nakararangang panuga an yaon sa mga tataramon sa Isaias 45:8 para sa mga Kristiano ngonyan?

¹² Angay nanggad, ginamit ni Jehova an mga pangyayari na regular na nangyayari sa paglalang tanganing iladawan an mga bagay na naghahalat sa bihag na mga Judio: “O kalangitan, mansaribo kamo hale sa itaas; asin magtorotoro logod nin katanosan an mapanganoron na mga langit. Bumuka an daga, asin magbunga iyan nin kaligtasan, asin kadungan na patuboon kaiyan an katanosan. Ako mismo, si Jehova, an naglalang kaiyan.” (Isaias 45:8) Kun paanong pinangyayari kan literal na kalangitan na bumagsak an nagtatao nin buhay na oran, pangyayarihon man ni Jehova na bumolos sa saiyang banwaan an matanos na mga impluwensia hale sa piguratibong kalangitan. Asin kun paanong an literal na daga nagbubuka tanganing magpaluwas nin abundang ani, hahagadon man ni Jehova sa piguratibong daga na magpaluwas nin mga pangyayari na kaoyon kan saiyang matanos na katuyohan​—nangorogna an kaligtasan para sa saiyang bihag na banwaan sa Babilonya. Kan 1919, pinangyari ni Jehova an ‘langit’ asin “daga” na magpaluwas nin mga pangyayari sa kaagid na paagi tanganing patalingkason an saiyang banwaan. Naggagayagaya an mga Kristiano ngonyan na maheling an siring na mga bagay. Taano? Huli ta an mga pangyayaring iyan nagpapakosog sa saindang pagtubod mantang tinatanaw ninda an panahon na an piguratibong kalangitan, an Kahadean nin Dios, matao nin mga bendisyon sa sarong matanos na daga. Sa panahon na iyan an katanosan asin kaligtasan na nagluluwas sa piguratibong kalangitan asin daga magigin mas dakula nanggad kisa kaidtong pabagsakon an suanoy na Babilonya. Kanigoan kamamuraway na pangultimong kaotoban kan mga tataramon ni Isaias!​—2 Pedro 3:13; Kapahayagan 21:1.

Mga Bendisyon Huli sa Pagmidbid sa Soberaniya ni Jehova

13. Taano ta makangingisi para sa mga tawo na kuestionon an mga katuyohan ni Jehova?

¹³ Pakatapos kan paglaladawan na ini kan magayagayang mga bendisyon sa ngapit, biglang nagbago an tono kan hula, asin si Isaias nagpahayag nin dobleng herak man: “Herak man kan nakikilaban sa Naghaman sa saiya, arog nin kapidasong dalipay tumang sa ibang kapidasong dalipay sa daga! Maninigo daw na magsabi an dalipay sa naghaman dian: ‘Ano an ginigibo mo?’ Asin an saimong hinaman magsabi: ‘Mayo sia nin mga kamot’? Herak man kan nagsasabi sa ama: ‘Sa ano ka nagigin ama?’ asin sa agom na babae: ‘Sa ano ka may mga kolog nin pangangaki?’” (Isaias 45:​9, 10) Minalataw na kontra an mga aki ni Israel sa ihinuhula ni Jehova. Dai gayod sinda nagtutubod na totogotan ni Jehova na madistiero an saiyang banwaan. O tibaad kinikritikar ninda an ideya na an Israel patatalingkason nin sarong hade nin paganong nasyon imbes na sarong hade na gikan ni David. Tanganing iladawan an pagigin makangingisi kan siring na mga pagkontra, ikinomparar ni Isaias an mga nagkokontra sa itinapok na mga kumol nin dalipay asin kapidaso nin koron na nangangahas na kuestionon an kadonongan kan kaggibo sa sainda. An mismong bagay na hinaman kan paragibo nin koron nagsasabi ngonyan na an paragibo nin koron mayo nin mga kamot o kapangyarihan na maghaman. Kanigoan na kamangmangan! An mga nagkokontra siring sa saradit na aki na nangangahas na kritikaron an autoridad kan saindang mga magurang.

14, 15. Ano an ihinahayag kan mga pananaram na “an Banal” asin “an Naghaman” manongod ki Jehova?

¹⁴ Itinatao ni Isaias an simbag ni Jehova sa siring na mga nagkokontra: “Iyo ini an sinabi ni Jehova, an Banal kan Israel asin an Naghaman sa saiya: ‘Maghapot ka sa sako manongod sa mga bagay na madatong may labot sa sakong mga aki; asin may labot sa gibo kan sakong mga kamot magboot kamo sa sako. Ako mismo an guminibo sa daga asin luminalang sa tawo sa ibabaw kaiyan. Ako​​—an mga kamot ko an buminiklad sa kalangitan, asin pinagbotan ko an bilog nindang hukbo. Ako mismo may pinukaw sa katanosan, asin an gabos niang dalan idederetso ko. Sia an matogdok kan sakong siudad,  asin an mga sadiri ko na nadistiero bubutasan nia, bakong huli sa bayad ni huli sa suhol,’ an sabi ni Jehova nin mga hukbo.”​—Isaias 45:11-13.

¹⁵ An pagsabi na si Jehova “an Banal” nagdodoon kan saiyang kabanalan. An pag-apod sa saiya na “an Naghaman” nagdodoon kan saiyang deretso bilang an Kaglalang na iyo an madesisyon kun paano mangyayari an mga bagay-bagay. Naimpormaran ni Jehova an mga aki ni Israel manongod sa mga bagay na madatong asin na pangatamanan an saiyang ginibo, an boot sabihon, an saiyang banwaan. Sa giraray, ipinaheling na an mga prinsipyo sa paglalang asin paghahayag magkakonektar. Bilang an Kaglalang kan bilog na uniberso, si Jehova may deretso na giyahan an mga pangyayari sono sa saiyang desisyon. (1 Cronica 29:11, 12) Sa kasong pinag-oolayan, nagdesisyon an Soberanong Namamahala na ibangon si Ciro, sarong pagano, bilang parakalda kan Israel. An pagdatong ni Ciro, minsan ngani sa ngapit pa, siring kasegurado kan pag-eksister kan langit asin daga. Kun siring, siisay na aki ni Israel an mangangahas na kritikaron an Ama, si “Jehova nin mga hukbo”?

16. Taano ta maninigong magpasakop ki Jehova an mga lingkod nia?

¹⁶ An iyo man sanang mga bersikulong ini nin Isaias igwa pa nin sarong dahelan kun taano an mga lingkod nin Dios ta maninigong magpasakop sa saiya. An saiyang mga desisyon pirmeng para sa pinakaikararahay kan saiyang mga lingkod. (Job 36:3) Naggibo sia nin mga ley tanganing tabangan an saiyang banwaan na pakinabangon an saindang sadiri. (Isaias 48:17) Napatunayan kan mga Judio kan kaaldawan ni Ciro na uminako sa soberaniya ni Jehova na ini totoo. Pinapuli sinda ni Ciro, na naghihiro kaoyon kan katanosan ni Jehova, hale sa Babilonya tangani na ikatogdok liwat ninda an templo. (Esdras 6:3-5) Kaagid kaiyan ngonyan, nakaeeksperyensia nin mga bendisyon an mga nag-aaplikar kan mga ley nin Dios sa saindang aroaldaw na pamumuhay asin nagpapasakop sa saiyang soberaniya.​—Salmo 1:1-3; 19:7; 119:105; Juan 8:​31, 32.

Mga Bendisyon Para sa Ibang mga Nasyon

17. Apuera sa Israel, siisay an makikinabang sa mga pagliligtas ni Jehova, asin paano?

¹⁷ Bako sana an Israel an makikinabang sa pagbagsak kan Babilonya. Si Isaias nagsasabi: “Iyo ini an sinabi ni Jehova: ‘An dai binabayadan na mga trabahador nin Egipto asin an mga negosyante nin Etiopia asin an mga Sabeo, haralangkaw na lalaki, madian saimo, asin sinda mapapasaimo. Sa likod mo malakaw sinda; madian sinda na nararamalan, asin maduko sinda sa saimo. Mamimibi sinda sa saimo, na nagsasabi, “Tunay nanggad na an Dios nasa saimo, asin mayo na nin iba; mayo na nin ibang Dios.”’” (Isaias 45:14) Kan kaaldawan ni Moises, may “sarong dakulang kadaklan na manlaenlaen” na bakong mga Israelita na uminiba sa mga Israelita sa saindang Lagdoan na Pagharale sa Egipto. (Exodo 12:​37, 38) Sa kaagid na paagi, may mga taga ibang daga na maiba sa mga desterradong Judio na papuli hale sa Babilonya. An mga bakong Judio na ini dai pipiriton na umiba kundi “madian mismo saimo.” Kan sabihon ni Jehova na, “maduko sinda sa saimo” asin “mamimibi sinda sa saimo,” sia nagtataram manongod sa gikan sa boot na pagpapasakop asin kaimbodan na ipinaheling sa Israel kan mga taga ibang daga na ini. Kun sinda nararamalan, iyan sa boluntad na paagi, na nangangahulogan kan saindang pagigin andam na paglingkodan an katipan na banwaan nin Dios, na sa sainda sinda masabi: “An Dios nasa saimo.” Sinda masamba ki Jehova bilang mga proselito, na sakop kan mga kahagadan sa saiyang tipan sa Israel.​—Isaias 56:6.

18. Siisay ngonyan an nakinabang sa pagpatalingkas ni Jehova sa “Israel nin Dios,” asin sa anong mga paagi?

¹⁸ Poon kan 1919 kan an “Israel nin Dios” butasan sa espirituwal na pagkabihag, an mga tataramon ni Isaias nagkaigwa nin mas dakulang kaotoban kisa kan kaaldawan ni Ciro. Minilyon sa bilog na daga an nagpapaheling nin pagigin andam na maglingkod ki Jehova. (Galacia 6:16; Zacarias 8:23) Siring kan “mga trabahador” asin “mga negosyante” na nasambitan ni Isaias, maogma nindang itinatao an saindang pisikal na kosog asin pinansial na mga kayamanan tanganing suportaran an tunay na pagsamba. (Mateo 25:34-40; Marcos 12:30) Idinudusay ninda an saindang sadiri sa Dios asin naglalakaw sa saiyang mga dalan, na naoogma na magin saiyang mga oripon. (Lucas 9:23) Si Jehova sana an sinasamba ninda, na nagkakamit nin mga pakinabang sa pakikiasosyar sa “fiel asin may diskresion na oripon” ni Jehova, na may espesyal na pakipagtipan na relasyon sa Dios. (Mateo 24:45-47; 26:28; Hebreo 8:8-13) Minsan ngani dai kabale sa tipan na iyan, an “mga trabahador” asin ‘mga negosyanteng’ idto nakikinabang dian asin nagkukuyog sa mga ley na konektado dian, na pusoan na nagpapahayag: “Mayo na nin ibang Dios.” Kanigoan kanakapupukaw sa boot na maheling mismo an dakulaon na pagdakol kan siring na gikan sa boot na mga parasuportar sa tunay na pagsamba!​—Isaias 60:22.

19. Ano an mangyayari sa mga nag-iinsistir na sumamba sa mga idolo?

¹⁹ Pakatapos ihayag na makikiayon an mga tawo kan mga nasyon sa pagsamba ki Jehova, an propeta nagkagsing: “Tunay nanggad na ika Dios na nagtatago kan saimong sadiri, an Dios nin Israel, sarong Paraligtas”! (Isaias 45:15) Minsan ngani sa presente habo nguna ni Jehova na ipaheling an saiyang kapangyarihan, sa ngapit dai na nia itatago an saiyang sadiri.  Ipapaheling nia na sia an Dios nin Israel, an Paraligtas kan saiyang banwaan. Minsan siring, si Jehova dai magigin an Paraligtas kan mga nagtitiwala sa mga idolo. Mapadapit sa mga siring si Isaias nagsasabi: “Sinda mapapasupog nanggad asin ibababa pa ngani, sinda gabos. An mga paragibo nin mga porma nin idolo iribang malakaw sa pagkapasupog.” (Isaias 45:16) An saindang pagkapasupog magigin bako sanang temporaryong pakamate nin kasusupgan. Iyan mangangahulogan nin kagadanan​—an kabaliktaran kan sunod na ipinanuga ni Jehova sa Israel.

20. Sa anong paagi na an Israel makaeeksperyensia nin “kaligtasan sa panahon na daing talaan”?

²⁰ “Kun manongod sa Israel, sia ililigtas nanggad na kasaro ni Jehova sa kaligtasan sa panahon na daing talaan. Dai kamo mapapasupog, ni kamo ibababa sa daing talaan na panahon na daing sagkod.” (Isaias 45:17) Si Jehova nanunuga nin daing sagkod na kaligtasan para sa Israel, alagad ini kondisyonal. Dapat na magdanay an Israel na “kasaro ni Jehova.” Pagrinaot kan Israel an pakisumarong iyan paagi sa paghabo ki Jesus bilang an Mesiyas, mawawara sa nasyon an esperansa kaiyan na “kaligtasan sa panahon na daing talaan.” Minsan siring, an nagkapira sa Israel magibo nin pagtubod ki Jesus, asin ini an magigin nukleo kan Israel nin Dios, na iyong masalida sa Israel sa laman. (Mateo 21:43; Galacia 3:​28, 29; 1 Pedro 2:9) An espirituwal na Israel dai noarin man ibababa. Iyan dadarahon sa “sarong tipan na daing katapusan.”​—Hebreo 13:20.

Sa Paglalang Asin sa Paghahayag, Masasarigan si Jehova

21. Paano ipinaheheling ni Jehova na sia biyong masasarigan sa paglalang asin sa paghahayag?

²¹ Makakasarig daw an mga Judio sa mga panuga ni Jehova na daing sagkod na kaligtasan para sa Israel? Si Isaias nagsisimbag: “Ini an isinabi ni Jehova, an Kaglalang kan kalangitan, Sia na tunay na Dios, an Naghaman kan daga asin an Naggibo kaiyan, Sia an Saro na masarig na nagbugtak kaiyan, na dai iyan linalang na dai nin kapakanan, na naghaman kaiyan tanganing pag-istaran: ‘Ako si Jehova, asin mayo na nin iba. Dai ako nagtaram sa sarong tagoan, sa sarong madiklom na lugar sa daga; ni sinabi ko man sa banhi ni Jacob, “Hanapon nindo ako na dai nin kapakanan.” Ako si Jehova, na nagtataram kan matanos, nagsasabi kan tanos.’” (Isaias 45:​18, 19) Sa ikaapat asin pangultimong beses sa kapitulong ini, binuksan ni Isaias an sarong importanteng makahulang teksto paagi sa fraseng: “Iyo ini an isinabi ni Jehova.” (Isaias 45:​1, 11, 14) Ano an sinasabi ni Jehova? Na sa paglalang sagkod sa paghahayag, sia masasarigan. Dai nia linalang an daga na “dai nin kapakanan.” Siring man, dai nia hinahagad sa saiyang banwaan, an Israel, na hanapon sia na “dai nin kapakanan.” Kun paanong maootob an katuyohan nin Dios para sa daga, maootob man an katuyohan nin Dios para sa saiyang piniling banwaan. Kabaliktaran kan malibog na mga tataramon kan mga naglilingkod sa falsong mga dios, an mga tataramon ni Jehova itinaram nin hayagan. An saiyang mga tataramon makatanosan, asin maootob iyan. An mga naglilingkod sa saiya dai malingkod sa saiya na daing kamanungdanan.

22. (a) Sa ano makasesegurado an desterradong mga Judio na nasa Babilonya? (b) May anong garantiya an mga Kristiano ngonyan?

²² Para sa banwaan nin Dios na desterrado sa Babilonya, an mga tataramon na idto garantiya na dai magdadanay na daing tawo an Dagang Panuga. Iyan pag-iistaran liwat. Asin naotob an mga panuga ni Jehova sa sainda. Kun pahihiwason, an mga tataramon ni Isaias garantiya sa banwaan nin Dios ngonyan na an daga dai magigin mapungaw na kagabaan​—matututong sa kalayo, siring kan paniniwala nin nagkapira, o malalaglag paagi sa mga bomba nuklear, siring kan ikinatatakot nin iba. Katuyohan nin Dios na magdanay sagkod lamang an daga, na nasasamnohan nin paraisong kagayonan asin iniistaran nin matanos na mga nag-eerok. (Salmo 37:​11, 29; 115:16; Mateo 6:​9, 10; Kapahayagan 21:​3, 4) Iyo, siring kan nangyari sa Israel, an mga tataramon ni Jehova talagang masasarigan.

Ipinapaabot ni Jehova an Saiyang Pagkaherak

23. Ano an kaaabtan kan mga nagsasamba sa mga idolo, asin ano an mangyayari sa mga nagsasamba ki Jehova?

²³ An kaligtasan kan Israel idinodoon sa sunod na mga tataramon ni Jehova: “Pagsararo kamo asin madia. Pagtiripon kamo, kamong nagdurulag hale sa mga nasyon. An mga nagdadara kan kahoy kan saindang inukit na imahen dai nagkaigwa nin ano man na kaaraman, ni an mga namimibi sa sarong dios na dai nakapagliligtas. Tawan an saindong  bareta asin an saindong pag-aatubang. Iyo, pabayae sindang magpaharapothapot na may pagkasararo. Siisay an nagpangyari na ini madangog poon kan haloy nang panahon? Siisay an nagbareta kaiyan poon kan mismong panahon na iyan? Bako daw na ako, si Jehova, na apuera sa sako mayo na nin ibang Dios; sarong matanos na Dios asin Paraligtas, ta mayo na nin iba apuera sa sako?” (Isaias 45:​20, 21) Sinabihan ni Jehova an mga “nagdurulag” na ikomparar an saindang kaligtasan sa nangyayari sa mga nagsasamba sa mga idolo. (Deuteronomio 30:3; Jeremias 29:14; 50:28) Huling an mga parasamba sa idolo namimibi asin naglilingkod sa daing kapangyarihan na mga dios na dai kayang magligtas sa sainda, sinda “dai nagkaigwa nin ano man na kaaraman.” An saindang pagsamba daing kamanungdanan​—dai nin kapakanan. Minsan siring, an mga nagsasamba ki Jehova nakaaaram na sia may kapangyarihan na pangyarihon an mga bagay na saiyang ihinula “poon kan haloy nang panahon,” kaiba an kaligtasan kan saiyang desterradong banwaan sa Babilonya. An siring na kapangyarihan asin pananaw sa ngapit an nagpapalaen ki Jehova sa gabos na ibang dios. Tunay nanggad, sia “sarong matanos na Dios asin Paraligtas.”

“Utang Niato an Kaligtasan sa Satong Dios”

24, 25. (a) Anong pangagda an ipinaaabot ni Jehova, asin taano ta seguradong maootob an saiyang panuga? (b) Ano an tama sanang hinahagad ni Jehova?

²⁴ An pagkaherak ni Jehova nagpapahiro sa saiya na ipaabot an pangagda: “Dolok kamo sa sakuya asin maliligtas kamo, kamo gabos na nasa pagdolonan kan daga; huli ta ako Dios, asin mayo na nin iba. Ako nanumpa sa sako mismong sadiri​—hale sa sakuya mismong ngoso nagluwas an tataramon sa katanosan, kaya dai iyan mabalik​—na sa sako an gabos na tuhod maluhod, an gabos na dila masumpa, na nagsasabi, ‘Totoong gayo na an bilog na katanosan asin kakosogan yaon ki Jehova. An gabos na naaanggot tumang sa saiya madorolok sa saiya asin magkakasurupog. Dian ki Jehova an bilog na banhi nin Israel magigin tama asin mag-oorgolyo manongod sa sainda man sana.’”​—Isaias 45:22-25.

²⁵ Nanunuga si Jehova sa Israel na ililigtas nia an mga nasa Babilonya na madolok sa saiya. Imposibleng masudya an saiyang hula huli ta si Jehova may kamawotan sagkod kakayahan na isalbar an saiyang banwaan. (Isaias 55:11) An mismong mga tataramon ni Jehova masasarigan na, alagad orog pa ngani kun idagdag ni Jehova an saiyang sumpa tanganing patunayan iyan. (Hebreo 6:13) Tama sanang hagadon nia an pagpapasakop (“an gabos na tuhod maluhod”) asin kapanugaan (“an gabos na dila masumpa”) sa mga nagmamawot kan saiyang pabor. An mga Israelita na nagmamaigot sa pagsamba ki Jehova maliligtas. Ikapag-oorgolyo ninda an ginibo ni Jehova para sa sainda.​—2 Corinto 10:17.

26. Paano naghihimate an “sarong dakulang kadaklan” hale sa gabos na nasyon sa pangagda ni Jehova na dumolok sa saiya?

²⁶ Minsan siring, an pangagda ni Jehova na dumolok sa saiya bako sanang para sa mga desterrado sa suanoy na Babilonya. (Gibo 14:​14, 15; 15:19; 1 Timoteo 2:​3, 4) Nagpapadagos pa an pangagdang ini, asin “an sarong dakulang kadaklan . . . hale sa gabos na nasyon” naghihimate asin ibinabalangibog: “Utang niato an kaligtasan sa satong Dios . . . asin sa Kordero [si Jesus].” (Kapahayagan 7:​9, 10; 15:4) Taon-taon, ginatos na ribong bagohan an napapadagdag sa dakulang kadaklan paagi sa pagdolok sa Dios, na lubos na minimidbid an saiyang soberaniya asin ipinapahayag sa publiko an saindang kaimbodan sa saiya. Dugang pa, maimbod nindang sinusuportaran an espirituwal na Israel, an “banhi ni Abraham.” (Galacia 3:29) Ipinapahayag ninda an saindang pagkamoot sa matanos na pamamahala ni Jehova paagi sa pagbalangibog sa bilog na kinaban: “Totoong gayo na an bilog na katanosan asin kakosogan yaon ki Jehova.” a Sa saiyang surat sa mga taga Roma, kinotar ni apostol Pablo an traduksion sa Septuaginta kan Isaias 45:23 tangani na ipaheling na sa kahurihurihi mimidbidon kan gabos na nabubuhay an soberaniya nin Dios asin dagos-dagos na oomawon an saiyang ngaran.​—Roma 14:11; Filipos 2:9-11; Kapahayagan 21:22-27.

27. Taano ta puedeng magkaigwa nin absolutong tiwala an mga Kristiano ngonyan sa mga panuga ni Jehova?

²⁷ Taano ta makapagtitiwala an mga miembro kan dakulang kadaklan na an pagdolok sa Dios nangangahulogan nin kaligtasan? Huli ta masasarigan an mga panuga ni Jehova, siring kan malinaw nanggad na ipinaheheling kan makahulang mga tataramon na yaon sa Isaias kapitulo 45. Kun paanong si Jehova may kapangyarihan asin kadonongan na lalangon an kalangitan asin daga, may kapangyarihan asin kadonongan man sia na pangyarihon an kaotoban kan saiyang mga hula. Asin kun paanong sinegurado nia na maotob an hula may labot ki Ciro, ootobon man nia an ano man na iba pang hula sa Biblia na naghahalat pa nin kaotoban. Kun siring, an mga nagsasamba ki Jehova makapagkokompiar na sa dai na mahahaloy si Jehova magigin giraray “sarong matanos na Dios asin Paraligtas.”

[Nota sa Ibaba]

[Mga Hapot Para sa Pag-adal]