Hula ni Isaias—Liwanag Para sa Bilog na Katawohan II

Kapitulo Siete: Bumalik sa Pagsamba ki Jehova

Isaias 46:1-13

1. Ano an ngaran kan duwa sa pangenot na mga dios kan Babilonya, asin ano an ihinula manongod sa sainda?

 KUN an Israel madistiero sa Babilonya, ini mapalilibotan nin falsong pagsamba. Durante kan panahon ni Isaias, an banwaan ni Jehova nasa sadiri pa nindang daga kaidto, asin an templo asin an mga saserdote yaon sa sainda. Pero, an dakol sa dusay na nasyon nin Dios nagpadara sa idolatriya. Kun siring, mahalagang marhay na patienot na andamon sinda tangani na dai sinda magulat nin labi-labi sa falsong mga dios kan Babilonya o masugotan na maglingkod sa mga iyan. Huli kaini, sa makahulang pagtaram dapit sa duwa sa pangenot na mga dios kan Babilonya, si Isaias nagsasabi: “Si Bel duminuko, si Nebo nakahukro; an saindang mga idolo nagin para sa layas na mga hayop asin para sa ataman na mga hayop, an saindang mga pasan, bagahe, sarong pagabat para sa mga hayop na pagal.” (Isaias 46:1) Si Bel an pangenot na idolong dios kan mga Caldeo. Si Nebo sinasamba bilang dios nin kadonongan asin kaaraman. An paggalang kan dakol sa duwang dios na ini maheheling sa bagay na an saindang ngaran itinakod sa dakol na personal na ngaran nin mga Babilonyo​—Belsasar, Nabopolasar, Nabucodonosor, asin Nabuzaradan, sa pagsambit nin pira sana.

2. Paano idinoon an pagkadaing maginibo kan mga dios kan Babilonya?

² Sinabi ni Isaias na si Bel “duminuko” asin si Nebo “nakahukro.” Itutumba an falsong mga dios na ini. Kun gibohon na ni Jehova an paghokom nia tumang sa Babilonya, an mga dios na ini dai makakatabang sa mga nagsasamba sa sainda. Dai ngani ninda ikaliligtas an saindang sadiri! Si Bel asin Nebo dai na kakargahon sa may onrang namumugtakan kaiyan sa mga prosisyon, siring kan ginigibo durante kan kapiestahan kan Aldaw nin Bagong Taon kan mga Babilonyo. Imbes, sinda guguyodon siring sa ordinaryong mga bagahe kan mga nagsasamba sa sainda. An pag-omaw asin pagsamba sa sainda masasalidahan nin pag-olog-olog asin pagtuya.

3. (a) Ano an makabibigla sa mga Babilonyo? (b) Ano an puedeng manodan ngonyan sa nangyari sa mga dios kan Babilonya?

³ Kanigoan kan pagkabigla kan mga Babilonyo na maaraman na an saindang minamahal na mga idolo mga pagabat sana na pasanon kan mga hayop na pagal! Kaagid kaiyan ngonyan, an mga dios kan kinaban​—an mga bagay na pinagtitiwalaan kan mga tawo asin pinagpapagalan ninda patin tinatawan pa ngani kan saindang buhay​—sarong imahinasyon. An kayamanan, mga armas, kasingawan, namamahala, an dagang tinuboan o mga simbolo kaiyan, asin dakol na iba pang bagay nagin mga bagay na tinatawan nin debosyon. An kadaihan nin halaga kan siring na mga dios mahahayag sa itinalaan na panahon ni Jehova.​—Daniel 11:38; Mateo 6:24; Gibo 12:22; Filipos 3:19; Colosas 3:5; Kapahayagan 13:​14, 15.

4. Sa anong sentido na an mga dios kan Babilonya ‘minahukro’ asin ‘minaduko’?

⁴ Tanganing orog pang idoon an biyong pagkasudya kan mga dios kan Babilonya, an hula nagpapadagos: “Mahurukro sinda; sinda durungan na maduruko; dai nanggad sinda makakatao nin dudulagan sa pagabat, kundi mapasiring  sa pagkabihag an saindang kalag.” (Isaias 46:2) An mga dios kan Babilonya garo baga ‘minahukro’ asin ‘minaduko’ na hona mo nalugadan sa ralaban o maluya na huli sa kagurangan. Dai ngani ninda kayang pagianon an pagabat o magtao nin dudulagan para sa hamak na mga hayop na nagpapasan sa sainda. Kaya, maninigo daw sindang tawan nin onra kan katipan na banwaan ni Jehova, dawa ngani sinda bihag sa Babilonya? Dai! Sa kaagid na paagi, an linahidan na mga lingkod ni Jehova, dawa kan nasa espirituwal na pagkabihag, dai nagtao nin onra sa falsong mga dios kan “Dakulang Babilonya,” na daing naginibo tanganing olangon an pagbagsak kaiyan kan 1919 asin dai makapagliligtas sa saiya sa kalamidad na sasaparon nia durante kan “dakulang kahorasaan.”​—Kapahayagan 18:​2, 21; Mateo 24:21.

5. Paano linilikayan kan mga Kristiano ngonyan na otrohon an mga sala kan mga Babilonyo na parasamba sa idolo?

⁵ An tunay na mga Kristiano ngonyan dai minaduko sa ano man na klase nin idolo. (1 Juan 5:21) An mga krusipiho, rosaryohan, asin imahen nin mga santo dai ginigibong mas madali an pagrani sa Kaglalang. Dai iyan puedeng mangoltanan para sa sato. Kaidtong enot na siglo, tinokdoan ni Jesus an saiyang mga disipulo kan tamang paagi nin pagsamba sa Dios kan sabihon nia: “Ako iyo an dalan asin an katotoohan patin an buhay. Mayo nin makaduduman sa Ama kun bakong huli sa sako. Kun kamo maghagad nin ano man sa ngaran ko, gigibohon ko iyan.”​—Juan 14:​6, 14.

“Dinara Hale sa Matris”

6. Paano si Jehova napapalaen sa mga dios kan mga nasyon?

⁶ Pakatapos ibuyagyag an pagkadaing kamanungdanan nin pagsamba sa mga idolong dios kan Babilonya, sinabi ni Jehova sa saiyang banwaan: “Maghinanyog ka sa sako, O harong ni Jacob, asin kamo gabos na natatada kan harong ni Israel, kamong mga kinua ko hale sa tulak, kamong mga dinara hale sa matris.” (Isaias 46:3) Kanigoan na pagkakalaen ni Jehova asin kan kinortehan na mga imahen kan Babilonya! An mga dios kan Babilonya mayong magigibo para sa mga parasamba ninda. Tanganing sinda makahiro, kinakaipuhan na sinda ikarga sa mga hayop na pantrabaho. Sa kabaliktaran, si Jehova an nagkakarga sa saiyang banwaan. Sinusteniran nia sinda “hale sa matris,” poon kan panahon na maestablisar an nasyon. An nakapaoogmang mga rekuerdo kan sinda kinakarga pa ni Jehova maninigong magparigon sa boot kan mga Judio na rayoan an pagsamba sa idolo asin ibugtak an saindang tiwala sa saiya bilang saindang Ama asin Katood.

7. Paanong an mapagpadangat na pangangataman ni Jehova sa mga nagsasamba sa saiya mas orog pa ngani kisa pangangataman nin mga magurang na tawo para sa saindang mga aki?

⁷ Si Jehova igwa pa nin mapagpadangat na mga tataramon para sa saiyang banwaan: “Dawa sagkod sa kagurangan nin saro ako an Saro na iyo man sana; asin sagkod sa pagkaubanon nin saro ako mismo padagos na magpapasan. Ako mismo mahiro nanggad, tangani na ako mismo an magdara asin tangani na ako mismo an magpasan saka magtao nin dudulagan.” (Isaias 46:4) An pangangataman ni Jehova sa saiyang banwaan nakalalabing marhay kisa pangangataman kan pinakamaasikasong magurang na tawo. Mantang nagdadakula an mga aki, tibaad magsaboot an mga magurang na dikit-dikit na naiinaan an paninimbagan ninda sa mga ini. Kun gumurang na an mga magurang, an mga aki sa parate an nag-aataman sa sainda. Dai noarin man iyan mangyayari ki Jehova. Dai sia noarin man minaontok sa pag-ataman sa saiyang mga aking tawo​—dawa pa sinda gumurang na. Nagtitiwala asin namomotan kan mga nagsasamba sa Dios ngonyan an saindang Kaglalang asin nakanonompong nin dakulang karangahan sa mga tataramon na ini kan hula ni Isaias. Dai sinda kaipuhan na mahadit manongod sa natatadang mga aldaw o taon ninda sa sistemang ini nin mga bagay. Si Jehova nanunuga na ‘padagos [niang] papasanon’ an mga halangkaw na an edad, na tinatawan sinda kan kinakaipuhan na kosog tanganing makatagal asin magdanay na fiel. Dadarahon, pakokosogon, asin tatawan nia sinda nin dudulagan.​—Hebreo 6:10.

 Mag-ingat sa mga Idolo sa Presenteng Aldaw

8. Anong dai mapagpapasensiahan na kasalan an nakomiter kan nagkapira sa mga kahimanwa ni Isaias?

⁸ Imahinara an pagkadesganar na naghahalat para sa mga Babilonyo na nagtiwala sa mga idolo, na mapatutunayan na biyong daing serbi! Maninigo daw na paniwalaan kan Israel na an mga dios na idto ikakokomparar ki Jehova? Siempre dai. Tama sanang naghapot si Jehova: “Sa kiisay nindo ako ibabaing o ipapareho o ikokomparar tanganing magkaagid kami?” (Isaias 46:5) Dai nanggad mapagpapasensiahan an pagsamba kan nagkapira sa mga kahimanwa ni Isaias sa dai makataram, daing buhay, asin daing kosog na mga estatuwa! Para sa sarong nasyon na nakamimidbid ki Jehova, karungawan nanggad an magsarig sa daing buhay, daing kalabanlaban na mga imahen na gibo kan kamot nin tawo.

9. Iladawan an daing isip na pangangatanosan nin nagkapirang parasamba sa idolo.

⁹ Estudyare an daing isip na pangangatanosan kan mga parasamba sa idolo. An hula nagpapadagos: “May mga ngana-nganang nagluluwas nin bulawan hale sa supot, asin paagi sa nakasabit na timbangan tinitimbang ninda an pirak. Nagtatangdan sinda nin sarong platero, asin ginigibo nia iyan na sarong dios. Naglalaob sinda, iyo, minaduko sinda.” (Isaias 46:6) Sa paghona na nakalalabi an kapangyarihan na magligtas nin mamahalon na idolo kisa idolo na gibo sa kahoy, an mga parasamba andam na gumastos nin dakula tanganing ikapagibo an saindang dios. Pero, gurano man an paghihingoa o gurano man kamahal an materyales, an daing buhay na idolo nagdadanay na daing buhay na idolo, sagkod sana dian.

10. Paano ilinadawan an biyong kadaihan nin pakinabang nin pagsamba sa idolo?

¹⁰ Orog pang idinodoon an karungawan nin pagsamba sa idolo, an hula nagpapadagos: “Pinapasan ninda iyan, dinadara ninda iyan asin ilinalaag iyan sa lugar kaiyan tangani na iyan tumindog na daing hiro-hiro. Sa natitindogan kaiyan dai iyan naghahale. May nag-aagrangay ngani dian, alagad dai iyan minasimbag; hale sa kasakitan nin saro dai sia iliniligtas kaiyan.” (Isaias 46:7) Makangingisi nanggad na mamibi sa sarong imahen na mayong kakayahan na magdangog o humiro! Marahay an pagkaladawan kan salmista sa pagkadaing serbi kan siring na mga bagay na sinasamba: “An saindang mga idolo pirak asin bulawan, gibo kan mga kamot nin daganon na tawo. May ngoso sinda, alagad dai sinda nakakataram; may mga mata sinda, alagad dai sinda nakakaheling; may mga talinga sinda, alagad dai sinda nakakadangog. May dungo sinda, alagad dai sinda nakakaparong. May mga kamot sinda, alagad dai sinda nakakamate. May mga bitis sinda, alagad dai sinda nakakalakaw; dai makapaluwas nin tingog an saindang halonan. An mga naggigibo sa sainda magigin siring nanggad sa sainda, an gabos na nagtitiwala sa sainda.”​—Salmo 115:4-8.

“Magkaigwa nin Kosog nin Boot”

11. Ano an makakatabang sa mga nag-uurong-sulong na “magkaigwa nin kosog nin boot”?

¹¹ Pakatapos iladawan an kadaihan nin pakinabang nin pagsamba sa idolo, si Jehova nagtatao ngonyan nin mga dahelan sa saiyang banwaan kun taano ta maninigo sia nindang paglingkodan: “Girumdoma ini, tangani na kamo magkaigwa nin kosog nin boot. Isapuso nindo iyan, kamong mga paralapas. Girumdoma nindo an enot na mga bagay kaidtong haloy na panahon na an nakaagi, na ako an Banal na Saro asin mayo na nin ibang Dios, ni siisay man na kabaing ko.” (Isaias 46:​8, 9) Maninigong girumdomon kan mga nag-uurong-sulong sa pag-oltanan nin tunay na pagsamba asin idolatriya an kasaysayan. Maninigo nindang girumdomon an mga bagay na ginibo ni Jehova. Makakatabang ini sa sainda na magkaigwa nin kosog nin boot asin gibohon an tama. Makakatabang iyan sa sainda na magbalik sa pagsamba ki Jehova.

12, 13. May anong pakipagtusayan an mga Kristiano, asin paano sinda manggagana?

¹² Kaipuhan pa man giraray ngonyan an pamparigon sa boot na ini. Arog kan mga Israelita, kaipuhan na labanan kan sinserong mga Kristiano an mga sugot asin an saindang pagkabakong sangkap. (Roma 7:21-24) Dugang pa, sinda nakikipagtusayan sa sarong espirituwal na pakikilaban tumang sa dai naheheling alagad makapangyarihan na marhay na kaiwal. Si apostol Pablo nagsasabi: “Kita nakikipaglaban, bakong tumang  sa dugo asin laman, kundi tumang sa mga gobyerno, tumang sa mga autoridad, tumang sa mga namamahala sa kinaban sa kadikloman na ini, tumang sa maraot na mga puersang espiritu sa langitnon na mga lugar.”​—Efeso 6:12.

¹³ Gigibohon ni Satanas asin kan saiyang mga demonyo an gabos na magigibo ninda tanganing italikod an mga Kristiano sa tunay na pagsamba. Tanganing manggana sa pakikilaban, kaipuhan na sunodon kan mga Kristiano an konseho ni Jehova asin magkaigwa nin kosog nin boot. Paano? Si apostol Pablo nagpapaliwanag: “Isulog an bilog na pangalasag hale sa Dios tanganing kamo marigon na makapanindogan tumang sa mga pakana kan Diablo.” Dai isinusubol ni Jehova an saiyang mga lingkod sa ralaban na mayo nin igong armas. Kaiba sa saindang espirituwal na pangalasag “an dakulang kalasag nin pagtubod, na huli kaiyan masisigbo [ninda] an gabos na naglalaad na bosog kan maraot.” (Efeso 6:​11, 16) An mga Israelita mga paralapas huli ta dai ninda inintindi an espirituwal na mga probisyon na ginibo ni Jehova para sa sainda. Kun hinorophorop kutana ninda an makapangyarihan na mga gibo na paorootrong ginibo ni Jehova para sa sainda, dai kutana sinda noarin man nagkomiter nin makababaldeng pagsamba sa idolo. Makanood man logod kita sa saindang halimbawa asin magin determinado na dai noarin man mag-urong-sulong sa pakikipaglaban sa paggibo kan tama.​—1 Corinto 10:11.

14. Anong kakayahan an itinotokdo ni Jehova tanganing ipaheling na sia an iyo sanang tunay na Dios?

¹⁴ Si Jehova “an Saro na nagpapaisi kan mangyayari sa huri poon pa sa kapinonan, asin kan mga bagay na dai pa nahahaman poon pa kan suanoy; an Saro na nagsasabi, ‘An sakuyang desisyon magdadanay, asin an gabos na sakong ikinaoogma sakong gigibohon.’” (Isaias 46:10) Siisay pang ibang dios an ikakokomparar ki Jehova sa bagay na ini? An kakayahan na patienot na isabi an ngapit sarong pambihirang prueba kan pagka-Dios kan Kaglalang. Minsan siring, bako sanang pananaw sa ngapit an kaipuhan tanganing masegurado an kaotoban kan mga bagay na ihinula. An pagsabing “an sakuyang desisyon magdadanay” nagdodoon kan pagkadai nagliliwat kan establisadong katuyohan nin Dios. Mantang si Jehova igwa nin daing sagkod na kapangyarihan, mayo nin ano man sa uniberso an puedeng makaolang sa saiya sa paghaman kan saiyang kabotan. (Daniel 4:35) Kun siring, makasisierto kita na an ano man na hula na dai pa naootob talagang maootob sa itinalaan na panahon nin Dios.​—Isaias 55:11.

15. Anong pambihirang halimbawa kan kakayahan ni Jehova na isabi bago pa an ngapit an dinara sa satong atension?

¹⁵ An sarong risang marhay na halimbawa kan kakayahan ni Jehova na ihula an mga mangyayari sa ngapit dangan papangyarihon an kaotoban kan saiyang mga tataramon sunod na dinara sa satong atension kan hula ni Isaias: “An Saro na nag-aapod sa sarong nananaklot na gamgam hale sa subangan, sa sarong lalaking magibo kan sakong konseho hale sa harayong daga. Itinaram ko iyan; padadatngon ko man iyan. Inisip ko iyan, gigibohon ko man iyan.” (Isaias 46:11) Bilang “an Saro na nagpapaisi kan mangyayari sa huri poon pa sa kapinonan,” dedeterminaran ni Jehova Dios an mga sirkunstansia kan mga gibo-gibo nin tawo tanganing pangyarihon an saiyang konseho. Aapodon nia si Ciro “hale sa subangan,” o Persia sa sirangan, na mamumugtakan kan paboritong kabisera ni Ciro, an Pasargadae. Si Ciro magigin siring sa “nananaklot na gamgam,” na bigla asin dai linalaoman na masaklot sa Babilonya.

16. Paano kinokompirmar ni Jehova an kasiertohan kan saiyang prediksion may labot sa Babilonya?

¹⁶ An kasiertohan kan prediksion ni Jehova may labot sa Babilonya kinokompirmar kan mga tataramon na, “Itinaram ko iyan; padadatngon ko man iyan.” Minsan ngani an bakong sangkap na tawo madaling manuga nin pabiglabigla, an Kaglalang dai noarin man nasusudya sa pag-otob kan saiyang tataramon. Huli ta si Jehova an Dios “na dai makakapagputik,” makasisierto kita na kun “inisip [nia] iyan,” “gigibohon [nia] man iyan.”​—Tito 1:2.

Mga Pusong Daing Pagtubod

17, 18. Siisay an puedeng iladawan bilang “mga mapuersa an puso” (a) kan suanoy na mga panahon? (b) ngonyan?

¹⁷ Sa giraray, makahulang itinao ni Jehova  an saiyang atension sa Babilonya, na nagsasabi: “Maghinanyog kamo sa sako, kamong mga mapuersa an puso, kamong mga harayo sa katanosan.” (Isaias 46:12) An pananaram na “mga mapuersa an puso” naglaladawan sa mga sutil asin desidido sa saindang pagkontra sa kabotan nin Dios. Daing duwa-duwa, an mga Babilonyo harayo sa Dios. An saindang pagkaongis ki Jehova asin sa saiyang banwaan nagpapahiro sa sainda na laglagon an Jerusalem asin an templo kaiyan saka idistiero an mga nag-eerok dian.

¹⁸ Ngonyan an mga may mapagduda asin daing pagtubod na puso may kasutilan na habong maghinanyog sa mensahe kan Kahadean, na ihinuhulit sa bilog na ineerokan na daga. (Mateo 24:14) Habo nindang rekonoseron si Jehova bilang an may katanosan na Soberano. (Salmo 83:18; Kapahayagan 4:11) May puso na “harayo sa katanosan,” linalabanan asin kinokontra ninda an saiyang kabotan. (2 Timoteo 3:1-5) Arog kan mga Babilonyo, habo nindang maghinanyog ki Jehova.

An Pagliligtas nin Dios Dai Mahuhuri

19. Sa anong paagi si Jehova magibo nin sarong akto nin katanosan para sa Israel?

¹⁹ An pantapos na mga tataramon kan Isaias kapitulo 46 nagtatampok kan mga aspekto kan personalidad ni Jehova: “Irinani ko an sakong katanosan. Bako iyan harayo, asin an sakong pagliligtas dai mahuhuri. Asin itatao ko sa Sion an kaligtasan, sa Israel an sakong kagayonan.” (Isaias 46:13) An pagpatalingkas nin Dios sa Israel magigin sarong akto nin katanosan. Dai nia itotogot na maghaloy sa pagkadistiero an saiyang banwaan. An kaligtasan kan Sion madatong sa angay na panahon, iyan “dai mahuhuri.” Pakatapos na sinda butasan sa pagkabihag, an mga Israelita magigin dadalanon kan mga nasyon sa palibot. An pagkalda ni Jehova sa saiyang banwaan magigin patotoo kan saiyang kapangyarihan na magligtas. An pagkadaing serbi kan mga dios nin Babilonya na si Bel asin Nebo ibubuyagyag tanganing maheling kan gabos, mahahayag an saindang pagkadaing maginibo.​—1 Hade 18:​39, 40.

20. Paano masisierto kan mga Kristiano na an “pagliligtas [ni Jehova] dai mahuhuri”?

²⁰ Kan 1919, pinangyari ni Jehova an pagkabutas kan saiyang banwaan hale sa espirituwal na pagkabihag. Dai sia nahuri. An pangyayaring iyan, saka an mga pangyayari kan suanoy na mga panahon kan an Babilonya bumagsak ki Ciro, nagpaparigon sa satong boot ngonyan. Nanuga si Jehova na taposon an maraot na sistemang ini nin mga bagay, kabilang an falsong pagsamba kaiyan. (Kapahayagan 19:​1, 2, 17-21) Kun mamansayon an mga bagay-bagay sa punto de vista nin tawo, tibaad magsaboot an nagkapirang Kristiano na naatraso an saindang kaligtasan. Minsan siring, an pagpapasensia ni Jehova sagkod na dumatong an saiyang itinalaan na panahon na otobon an panugang iyan talagang sarong akto nin katanosan. Total, “dai [ni Jehova] mawot na an siisay man malaglag kundi mawot nia na an gabos makapagsolsol.” (2 Pedro 3:9) Kun siring, manarig kamo na kapareho kaidtong kaaldawan kan suanoy na Israel, an “kaligtasan dai mahuhuri.” Tunay nanggad, mantang nagdadangadang an aldaw nin kaligtasan, padagos na ipinaaabot ni Jehova sa mamomoton na paagi an pangagda: “Hanapa nindo si Jehova, banwaan, mantang sia makukua pa. Mag-apod kamo sa saiya mantang sia harani pa. An maraot na tawo bayaan na an saiyang dalan, asin an maliwag na tawo an saiyang mga kaisipan; asin bumalik sia ki Jehova, na maheherak sa saiya, asin sa satong Dios, huli ta sia bulaos na magpapatawad.”​—Isaias 55:​6, 7.

[Mga Hapot Para sa Pag-adal]