Ano an Makatatabang Sato na Gamiton an Tataramon kan Katotoohan sa Tamang Paagi?

SARONG beses nagdalan an sarong kritiko sa teatro para sa peryodiko nin sarong drama sa entablado. Daing gayo nia iyan nagustohan kaya paghaloyhaloy sia suminurat: “Kun an gusto nindo mga bagay na daing halaga, sige dumuman kamo asin dalanon nindo an dramang ini sa entablado.” Pagkatapos, an mga promotor kan drama sa entablado nagpublikar nin anunsio na itinampok an sarong kotasyon hale sa report kan kritiko. Arog kaini an pagkotar: “Sige dumuman kamo asin dalanon nindo an dramang ini sa entablado”! Eksakto an pagkakotar kan anunsio sa mga tataramon kan kritiko, alagad kinua iyan na mayo na sa konteksto asin sa siring biyong minisrepresentar an saiyang opinyon.

Malinaw na ipinaheheling kan halimbawang iyan kun gurano kaimportante an konteksto nin sarong deklarasyon. An pagkotar nin mga tataramon na mayo na sa konteksto puedeng makabiribid sa kahulogan kaiyan, kun paanong biniribid ni Satanas an kahulogan kan Kasuratan kan pinagmamaigotan niang dayaon si Jesus. (Mateo 4:1-11) Sa ibong na lado, an pagkonsiderar kan konteksto nin sarong deklarasyon matabang sato na masabotan nin mas tama an kahulogan kaiyan. Sa dahelan na iyan, kun pinag-aadalan niato an sarong bersikulo sa Biblia, pirmeng madonong na helingon an bersikulo oyon sa konteksto kaiyan tanganing orog na masabotan kun ano an sinasabi kan kagsurat.

Gamiton sa Tamang Paagi

Tinatawan nin kahulogan nin sarong diksionaryo an konteksto bilang “an mga kabtang nin isinurat o itinaram na deklarasyon na naeenot sa o kasunod nin sarong espesipikong tataramon o halipot na kotasyon, na sa parate nakaiimpluwensia sa kahulogan o epekto kaiyan.” An konteksto puede man na “grupo nin mga sirkunstansia o impormasyon na may koneksion sa sarong partikular na pangyayari, situwasyon, asin iba pa.” Sa huring pakahulogan na ini, an sinonimo para sa “konteksto” iyo an “impormasyon sa likod.” An pagkonsiderar sa konteksto nin sarong teksto partikularmenteng importante huli sa isinurat ni apostol Pablo ki  Timoteo: “Gibohon mo an bilog mong makakaya tanganing ikaatubang mo an saimong sadiri na inooyonan nin Dios, sarong paragibo na mayo nin maninigong ikasupog, na ginagamit an tataramon kan katotoohan sa tamang paagi.” (2 Timoteo 2:15) Tanganing magamit nin tama an Tataramon nin Dios, kaipuhan na masabotan niato iyan nin tama asin ipaliwanag iyan sa iba nin sadiosan asin tama. An paggalang ki Jehova, an Autor kan Biblia, mapahiro sato na pagmaigotan na gibohon iyan, asin magigin importanteng tabang an pagkonsiderar sa konteksto.

An Impormasyon sa Likod kan Ikaduwang Timoteo

Halimbawa, siyasaton niato an libro sa Biblia na Ikaduwang Timoteo. * Sa pagpopoon kan satong pagsiyasat, puede niatong ihapot an manongod sa impormasyon sa likod kan librong iyan. Siisay an nagsurat kan Ikaduwang Timoteo? Kasuarin? Sa anong mga sirkunstansia? Dangan, puede niatong ihapot, Ano an kamugtakan kan “Timoteo” na inginaran sa titulo kan libro? Taano ta kaipuhan nia an impormasyon sa libro? An simbag sa mga hapot na ini mapaoswag na marhay sa satong pagpahalaga sa libro asin tatabangan kita na maheling kun paano kita ngonyan makikinabang dian.

An enot na mga bersikulo kan Ikaduwang Timoteo nag-iindikar na an libro surat ni apostol Pablo ki Timoteo. An iba pang bersikulo nagpapaheling na kan isurat iyan ni Pablo, sia nabibilanggo huli kan maogmang bareta. Huling binayaan kan dakol, naghohona si Pablo na madali na siang magadan. (2 Timoteo 1:15, 16; 2:8-10; 4:6-8) Huli kaini, siertong isinurat nia an libro durante kan saiyang ikaduwang pagkabilanggo sa Roma, posibleng marhay na mga 65 C.E. Dai nahaloy pagkatapos kaiyan, minalataw na sinentensiahan sia ni Nero nin kagadanan.

Iyan an impormasyon sa likod kan Ikaduwang Timoteo. Pero, mahalagang mangnohon na dai nagsurat si Pablo ki Timoteo tanganing magreklamo manongod sa saiya mismong mga problema. Imbes, nagpatanid sia manongod sa masakit na mga panahon na aatubangon ni Timoteo asin pinarigon an boot kan saiyang katood na likayan an mga disturbo, na padagos na “magkaigwa nin kosog,” asin ipaabot sa iba an mga instruksion ni Pablo. An mga ini man masasangkapan nin igo tanganing tumabang pa sa iba. (2 Timoteo 2:1-7) Kanigoan karahay na halimbawa nin daing kaimotan na pagmalasakit sa iba dawa sa masakit na mga panahon! Asin kanigoan karahay na konseho para sa sato ngonyan!

Inaapod ni Pablo si Timoteo na “sarong namomotan na aki.” (2 Timoteo 1:2) An hoben na lalaking ini pirmeng sinasambit sa Kristianong Griegong Kasuratan bilang fiel na kaibaiba ni Pablo. (Gibo 16:1-5; Roma 16:21; 1 Corinto 4:17) Kan isurat ini saiya ni Pablo, garo baga si Timoteo labi pa sanang 30 anyos—ibinibilang pa man giraray na hoben. (1 Timoteo 4:12) Pero, igwa na siang marahayon na rekord nin pagigin fiel, na ‘naglilingkod kaiba ni Pablo’ sa laog gayod nin 14 taon. (Filipos 2:19-22) Apisar kan pagigin medyo hoben pa ni Timoteo, pinagbotan sia ni Pablo na magtao nin konseho sa ibang kamagurangan “na dai mag-iriwal dapit sa mga tataramon” kundi magkonsentrar sa importanteng mga bagay, siring kan pagtubod asin pakatagal. (2 Timoteo 2:14) Autorisado man si Timoteo na mag-asikaso kan pagnombra nin mga paraataman asin ministeryal na mga lingkod sa kongregasyon. (1 Timoteo 5:22) Minsan siring, tibaad medyo nag-aalangan siang gamiton an saiyang autoridad.​—2 Timoteo 1:​6, 7.

An hoben na magurang sa kongregasyon napaatubang sa seryosong mga angat. Sarong bagay, an duwang indibiduwal, si Himeneo asin Fileto, ‘linalaglag an pagtubod nin nagkapira,’ na nagtotokdo na “nangyari na an pagkabuhay liwat.” (2 Timoteo 2:17, 18) Minalataw na naniniwala sinda na an solamenteng pagkabuhay liwat espirituwal asin na nangyari na iyan sa mga Kristiano. Tibaad kinokotar ninda na mayo na sa konteksto an sinabi ni Pablo na an mga Kristiano haloy nang gadan sa saindang mga kasalan alagad binuhay paagi sa espiritu nin Dios. (Efeso 2:1-6) Nagpatanid si Pablo na an siring na sa apostatang impluwensia malakop. Isinurat nia: “Madatong an panahon na dai na sinda matagal sa ikararahay na katokdoan, . . . asin irarayo ninda an saindang talinga sa katotoohan, mantang sinda makiling sa falsong mga estorya.” (2 Timoteo 4:3, 4) An patienot na patanid ni Pablo nagpapaheling na importanteng himateon ni Timoteo an konseho kan apostol.

 An Kahalagahan kan Libro Ngonyan

Sa nasambitan sa enotan, maheheling niato na isinurat ni Pablo an Ikaduwang Timoteo huli sa kisuerra minasunod na mga dahelan: (1) Aram nia na madali na siang magadan, asin gusto niang iandam si Timoteo para sa panahon na mayo na sia tanganing suportaran si Timoteo. (2) Mawot niang sangkapan si Timoteo sa pagprotehir sa mga kongregasyon na pinangangatamanan nia tumang sa apostasiya asin iba pang nakadadanyar na mga impluwensia. (3) Gusto niang parigonon an boot ni Timoteo na magdanay na sibot sa paglilingkod ki Jehova asin manarig sa tamang kaaraman sa ipinasabong na Kasuratan sa saiyang paninindogan tumang sa falsong mga katokdoan.

An pakasabot sa impormasyon na ini sa likod an nagpapangyari na magin mas makahulogan para sa sato an Ikaduwang Timoteo. Ngonyan man, igwa nin mga apostata na arog ni Himeneo asin Fileto na nagpapalakop kan saindang sadiring mga ideya asin gustong laglagon an satong pagtubod. Dugang pa, an “delikadong mga panahon na masakit pakibagayan” na ihinula ni Pablo yaon na. Naeksperyensiahan nin dakol an pagigin totoo kan patanid ni Pablo: “An gabos na nagmamawot na mamuhay na may diosnon na debosyon kaibahan ni Cristo Jesus paglalamagon man.” (2 Timoteo 3:1, 12) Paano kita makapaninindogan nin marigon? Arog ni Timoteo, kaipuhan na himateon niato an konseho kan mga naglingkod ki Jehova sa laog na nin dakol na taon. Asin paagi sa personal na pag-adal, pamibi, asin Kristianong asosasyon, ‘padagos kitang magkakaigwa nin kosog’ paagi sa dai na kutana maninigong kabootan ni Jehova. Dugang pa, may kompiansa sa puersa kan tamang kaaraman, puedeng himateon niato an sadol ni Pablo: “Padagos mong pangaptan an arogan nin ikararahay na mga tataramon.”—2 Timoteo 1:13.

“An Arogan nin Ikararahay na mga Tataramon”

Ano an “ikararahay na mga tataramon” na sinasabi ni Pablo? Ginagamit nia an pananaram na iyan tanganing ipanongod sa tunay na Kristianong doktrina. Sa enot niang surat ki Timoteo, ipinaliwanag ni Pablo na an “ikararahay na mga tataramon” sa pundamental iyo “an mga sa satong Kagurangnan na Jesu-Cristo.” (1 Timoteo 6:3) An pag-arog sa arogan nin ikararahay na mga tataramon nagbubunga nin pagkaigwa nin saro nin toltol na isip, mamomoton na ugale, asin konsiderasyon sa iba. Huling an ministeryo asin mga katokdoan ni Jesus kaoyon kan gabos na iba pang mga katokdoan na yaon sa bilog na Biblia, an pananaram na “ikararahay na mga tataramon” puedeng ipanongod man sa gabos na katokdoan sa Biblia.

Para ki Timoteo, siring man sa gabos na Kristianong kamagurangan, an arogan nin ikararahay na mga tataramon sarong “marahay na ipinaniwala” na kaipuhan na ingatan. (2 Timoteo 1:​13, 14) Si Timoteo kaipuhan na ‘maghulit kan tataramon, gibohon iyan na may pagkasibot sa marahay na panahon, sa masakit na panahon, magsagwe, magtuyaw, magsadol, sa bilog na pakatios asin abilidad sa pagtotokdo.’ (2 Timoteo 4:2) Kun aram niato na an apostatang mga katokdoan naglalakop kaidtong kaaldawan ni Timoteo, nasasabotan niato kun taano ta idinoon ni Pablo an pagkaapurado na magtokdo nin ikararahay na mga tataramon. Nasasabotan man niato na kaipuhan na protehiran ni Timoteo an aripompon paagi sa ‘pagsagwe, pagtuyaw, pagsadol’ na may pakatios, na may marahayon na abilidad sa pagtotokdo.

Kiisay ihuhulit ni Timoteo an tataramon? Isinusuherir kan konteksto na si Timoteo, bilang magurang sa kongregasyon, mahulit kan tataramon sa laog kan Kristianong kongregasyon. Huli sa pangigipit kan mga nagkokontra, kaipuhan na papagdanayon ni Timoteo an saiyang espirituwal na pagkabalanse asin ipahayag na may pagkapusoan an tataramon nin Dios, bakong an mga pilosopiya nin tawo, personal na mga ideya, o daing saysay na mga pagbanabana. Totoo, ini puedeng magbunga nin pagtumang kan nagkapira na may salang  tendensia. (2 Timoteo 1:6-8; 2:1-3, 23-26; 3:​14, 15) Minsan siring, paagi sa pagsunod sa hatol ni Pablo, si Timoteo padagos na magigin olang sa apostasiya, arog man ngani mismo ni Pablo.—Gibo 20:25-32.

An mga tataramon daw ni Pablo manongod sa paghuhulit kan tataramon minaaplikar man sa paghuhulit sa luwas kan kongregasyon? Iyo, arog kan ipinaheheling kan konteksto. Si Pablo padagos na nagsabi: “Pero ika, papagdanayon mo an toltol na pag-iisip sa gabos na bagay, tioson mo an karatan, gibohon mo an gibohon nin sarong paraebanghelyo, lubos mong otobon an saimong ministeryo.” (2 Timoteo 4:5) An pag-ebanghelyo​—paghuhulit kan maogmang bareta kan kaligtasan sa mga daing pagtubod—mahalagang marhay sa Kristianong ministeryo. (Mateo 24:14; 28:​19, 20) Asin kun paanong an tataramon nin Dios ihinuhulit sa kongregasyon dawa sa “masakit na panahon,” kita nagpoprosegir man sa paghuhulit kan tataramon sa mga nasa luwas kan kongregasyon dawa sa depisil na mga kamugtakan.​—1 Tesalonica 1:6.

An basehan kan gabos na paghuhulit asin pagtotokdo niato iyo an ipinasabong na Tataramon nin Dios. Lubos-lubos an satong kompiansa sa Biblia. Sinabihan ni Pablo si Timoteo: “An gabos na Kasuratan ipinasabong nin Dios asin kapakipakinabang para sa pagtokdo, sa pagsagwe, sa paghusay kan mga bagay, sa pagdisiplina sa katanosan.” (2 Timoteo 3:16) An mga tataramon na iyan parateng kinokotar nin tama tanganing ipaheling na an Biblia iyo an ipinasabong na Tataramon nin Dios. Alagad ano an katuyohan ni Pablo sa pagsurat kaiyan?

Si Pablo nagtataram sa sarong magurang sa kongregasyon, saro na may paninimbagan na ‘magsagwe, maghusay kan mga bagay, magdisiplina sa katanosan,’ sa laog kan kongregasyon. Huli kaini, ipinagigirumdom nia ki Timoteo na magtiwala sa kadonongan kan ipinasabong na Tataramon, na dian tinokdoan man si Timoteo poon pa sa pagkaomboy. An kamagurangan, arog ni Timoteo, kun beses kaipuhan na sagweon an mga naggigibo nin sala. Kun ginigibo iyan, maninigo na sinda pirmeng magkompiar sa Biblia. Dugang pa, huling an Kasuratan ipinasabong nin Dios, an gabos na pagsagwe na basado dian talagang pagsagwe hale sa Dios. An siisay man na nagsisikwal sa mga pagsagwe na basado sa Biblia nagsisikwal, bakong sa mga ideya nin tawo, kundi sa ipinasabong na hatol hale mismo ki Jehova.

Abunda nanggad sa diosnon na kadonongan an libro kan Ikaduwang Timoteo! Asin orog pa nanggad na makahulogan iyan kun kinokonsiderar niato an hatol kaiyan sono sa konteksto! Sa artikulong ini, tinokar sana niato sa halipot an marahayon asin ipinasabong na impormasyon sa librong ini, alagad igo na iyan tanganing ipaheling na nakatatabang na marhay an pagkonsiderar sa konteksto kan satong binabasa sa Biblia. Matabang iyan na masegurado na tunay nanggad na “ginagamit [niato] an tataramon kan katotoohan sa tamang paagi.”

[Nota sa Ibaba]

[Ritrato sa pahina 27]

Mawot ni Pablo na sangkapan si Timoteo sa pagprotehir sa mga kongregasyon

[Ritrato sa pahina 30]

Ipinagirumdom ni Pablo ki Timoteo na magtiwala sa kadonongan kan ipinasabong na Tataramon