Dumiretso sa laog

Dumiretso sa mga laog

‘Magdanay Kamo sa Sakong Tataramon’

‘Magdanay Kamo sa Sakong Tataramon’

‘Magdanay Kamo sa Sakong Tataramon’

“Kun kamo magdanay sa sakong tataramon, kamo tunay na sakong mga disipulo.”—JUAN 8:31.

1. (a) Kan si Jesus bumalik sa langit, ano an iwinalat nia digdi sa daga? (b) Anong mga hapot an totokaron niato?

KAN bumalik sa langit si Jesu-Cristo, an Kagpundar kan Kristianismo, dai sia nagwalat sa dagang ini nin mga libro na isinurat nia, mga monumento na itinogdok nia, o kayamanan na nadamot nia. An talagang iwinalat nia mga disipulo saka espesipikong mga kahagadan sa pagkadisipulo. Sa katunayan, sa Ebanghelyo ni Juan, maheheling niato na si Jesus may sinambit na tolong mahalagang kahagadan na dapat aboton nin siisay man na boot na magin parasunod nia. Ano an mga kahagadan na ini? Ano an puede niatong gibohon tanganing maabot iyan? Asin paano niato masesegurado na kita personalmenteng kualipikado bilang mga disipulo ni Cristo ngonyan? *

2. Ano an sarong mahalagang kahagadan sa pagkadisipulo, na nakasurat sa Ebanghelyo ni Juan?

2 Mga anom na bulan bago kan saiyang kagadanan, si Jesus nagtukad sa Jerusalem asin naghulit sa mga kadaklan na nagtiripon duman tanganing iselebrar an sarong semanang Kapiestahan nin mga Payag-payag. Bilang resulta, kan nangangabangaan na an kapiestahan, “an dakol sa kadaklan nagturubod sa saiya.” Nagpadagos si Jesus sa paghuhulit, kaya sa ultimong aldaw kan kapiestahan, sa giraray “dakol an nagturubod sa saiya.” (Juan 7:​10, 14, 31, 37; 8:30) Sa puntong iyan, itinao ni Jesus an saiyang atension sa bagong nagturubod asin nagsabi nin sarong mahalagang kahagadan sa pagkadisipulo, na isinurat ni apostol Juan: “Kun kamo magdanay sa sakong tataramon, kamo tunay na sakong mga disipulo.”​—Juan 8:31.

3. Anong kualidad an kaipuhan tanganing an saro ‘magdanay sa tataramon ni Jesus’?

3 Sa mga tataramon na iyan, dai isinusuherir ni Jesus na kulang nin pagtubod an bagong nagturubod. Imbes, sinasabi nia na nasa atubangan ninda an oportunidad na magin tunay na mga disipulo nia​—basta magdanay sinda sa saiyang tataramon, na sinda magpaheling nin pakatagal. Inako ninda an saiyang tataramon, alagad ngonyan kaipuhan sindang magpadagos dian. (Juan 4:34; Hebreo 3:14) Tunay nanggad, ibinilang ni Jesus na mahalagang marhay na kualidad an pakatagal para sa saiyang mga parasunod kaya sa mismong ultimong pakikipag-olay nia sa saiyang mga apostol, na nakasurat sa Ebanghelyo ni Juan, duwang beses na nagsadol si Jesus: “Padagos kang sumunod sa sako.” (Juan 21:19, 22) Iyan nanggad an ginibo kan dakol na enot na Kristiano. (2 Juan 4) Ano an nakatabang sa sainda na magtagal?

4. Ano an nagpangyari sa enot na mga Kristiano na makatagal?

4 May sarong mahalagang bagay na sinabi si apostol Juan, sarong fiel na disipulo ni Cristo sa laog nin mga pitong dekada. Kinomendaran nia an fiel na mga Kristiano, na sinasabi: “Kamo makosog asin an tataramon nin Dios nagdadanay sa saindo asin dinaog nindo an maraot.” An mga disipulong idto ni Cristo nagtagal, o nagdanay sa tataramon nin Dios, huli ta an tataramon nin Dios nagdanay sa sainda. Igwa sinda nin odok sa pusong pagpapahalaga dian. (1 Juan 2:14, 24) Kaagid kaiyan ngonyan, tanganing ‘makatagal sagkod sa katapusan,’ kaipuhan niatong seguradohon na an tataramon nin Dios nagdadanay sa sato. (Mateo 24:13) Paano niato iyan magigibo? An sarong ilustrasyon na sinabi ni Jesus nagtatao kan simbag.

‘Pagdangog sa Tataramon’

5. (a) Anong laen-laen na klase nin daga an sinambit ni Jesus sa saro kan saiyang mga ilustrasyon? (b) Ano an irinerepresentar kan banhi asin kan daga sa ilustrasyon ni Jesus?

5 Nagtao si Jesus nin sarong ilustrasyon nin sarong parasabwag na nagsabwag nin banhi, asin nakasurat iyan sa Ebanghelyo ni Mateo, Marcos, asin Lucas. (Mateo 13:1-9, 18-23; Marcos 4:1-9, 14-20; Lucas 8:4-8, 11-15) Mantang binabasa nindo an estorya, maririsa nindo na an pangenot na aspekto kan ilustrasyon iyo na an iyo man sanang klase nin banhi naholog sa laen-laen na klase nin daga, na nagkakaigwa nin magkakalaen na resulta. An enot na klase nin daga matagas, an ikaduwa hababaw, asin an ikatolo natatahoban nin mga tunok. An ikaapat na klase, bakong arog kan tolo pang iba, “marahay na daga.” Segun sa paliwanag mismo ni Jesus, an banhi iyo an mensahe kan Kahadean na yaon sa Tataramon nin Dios, asin an daga nagrerepresentar sa mga tawo na magkakalaen an kamugtakan kan puso. Minsan ngani an mga tawong ilinaladawan kan laen-laen na klase nin daga igwa nin pirang pagkakapareho, an mga ilinaladawan kan marahay na daga igwa nin sarong karakteristiko na nagpapamidbid kan kalaenan ninda sa iba.

6. (a) Paano an ikaapat na klase nin daga sa ilustrasyon ni Jesus napapalaen sa tolo pang klase, asin ano an kahulogan kaiyan? (b) Ano an kaipuhan sa pagpaheling nin pakatagal bilang mga disipulo ni Cristo?

6 Ipinaheheling kan pagkasaysay sa Lucas 8:12-15 na sa gabos na apat na pangyayari, an mga tawo ‘nakadangog kan tataramon.’ Minsan siring, an mga igwa nin “marahay asin matanos na puso” bako sanang ‘nagdadangog kan tataramon.’ Sinda “nag-iingat kaiyan asin nagbubunga na may pakatagal.” An marahay na daga, huling malomoy asin hararom, nagpapangyari sa mga gamot na makairarom, asin bilang resulta, an banhi nagsupang asin nagbunga. (Lucas 8:8) Kaagid kaiyan, an mga may marahay na puso nakakasabot, nagpapahalaga, asin ilinalaog sa isip an tataramon nin Dios. (Roma 10:10; 2 Timoteo 2:7) An tataramon nin Dios nagdadanay sa sainda. Bilang resulta, sinda nagbubunga na may pakatagal. Sa siring an hararom, odok sa pusong pagpapahalaga sa Tataramon nin Dios kaipuhan sa pagpaheling nin pakatagal bilang mga disipulo ni Cristo. (1 Timoteo 4:15) Pero paano niato mapatatalubo an siring na odok sa pusong pagpapahalaga sa Tataramon nin Dios?

Kamugtakan nin Puso Asin Makahulogan na Paghorophorop

7. Anong aktibidad an konektadong marhay sa marahay na puso?

7 Mangnoha kun sa anong aktibidad paorootrong ikinokonektar kan Biblia an marahay na puso. “An puso kan matanos naghohorophorop tanganing makasimbag.” (Talinhaga 15:28) “Logod an mga tataramon kan sakong ngoso asin an paghorophorop kan sakong puso magin nakaoogma sa saimo, O Jehova.” (Salmo 19:14) “An paghohorophoropon kan sakong puso mga bagay dapit sa pakasabot.”—Salmo 49:3.

8. (a) Kun nagbabasa kan Biblia, ano an maninigo na likayan niato alagad ano an maninigo na gibohon niato? (b) Anong mga pakinabang an nakukua niato sa mapagngayongayong paghorophorop sa Tataramon nin Dios? (Iiba an kahon na “Marigon Nang Napapasikad sa Katotoohan.”)

8 Arog kan mga kagsurat na ini sa Biblia, kaipuhan man kitang maghorophorop na may pag-apresyar asin pagngayongayo sa Tataramon nin Dios asin sa saiyang aktibidad. Kun nagbabasa kan Biblia o mga publikasyon na basado sa Biblia, dai kita maninigong humiro na garo baga kita naghihidaling mga turista na naghihidaling bumalyo sa laen-laen na magagayon na tanawon, na kua sana nin kua nin retrato alagad kadikit an pinagheheling. Imbes, kun nag-aadal sa Biblia, boot niatong tawan nin panahon na pumondo asin mawili sa tanawon, sabi ngani. * Mantang toninong na hinohorophorop niato an satong binabasa, an tataramon nin Dios nakakaapektar sa satong puso. Pinahihiro kaiyan an satong emosyon asin naiimpluwensiahan an satong kaisipan. Pinahihiro man kita kaiyan na sabihon sa Dios sa pamibi an personal na mga nasa isip niato. Bilang resulta, napapakosog an satong relasyon ki Jehova, asin itinutulod kita kan satong pagkamoot sa Dios na padagos na sumunod ki Jesus dawa sa masakit na mga kamugtakan. (Mateo 10:22) Malinaw nanggad, kaipuhan an paghorophorop sa sinasabi nin Dios kun boot niatong magdanay na fiel sagkod sa katapusan.—Lucas 21:19.

9. Paano niato masesegurado na an satong puso pirmeng andam na umako kan tataramon nin Dios?

9 Ipinaheheling man kan ilustrasyon ni Jesus na igwa nin mga olang sa pagtubo kan banhi, an tataramon nin Dios. Huli kaini, tanganing magdanay na fiel na mga disipulo, marahay na satong (1) maaraman kun ano an mga olang na irinerepresentar kan bakong marahay na mga kamugtakan kan daga na nasambitan sa ilustrasyon asin (2) gumibo nin mga lakdang na itanos o likayan iyan. Paagi kaiyan, masesegurado niato na an satong puso pirmeng andam na umako kan banhi kan Kahadean asin padagos na nagbubunga.

“Sa Gilid kan Dalan”—Pagigin Sibot

10. Iladawan an enot na klase nin daga sa ilustrasyon ni Jesus, asin ipaliwanag an kahulogan kaiyan.

10 An enot na klase nin daga na nahologan kan banhi “sa gilid kan dalan,” kun saen ‘nababatayan’ an banhi. (Lucas 8:5) An daga sa gilid nin dalan na pasiring sa sarong oma nin trigo nadudusok huli sa mga nag-aaragi. (Marcos 2:23) Kaagid kaiyan, tibaad manompongan kan mga tinotogotan an mga aktibidad sa kinaban na kuanon nin dai kinakaipuhan an saindang panahon asin kosog kaya sinda sibot-sibot na tanganing makapatalubo nin odok sa pusong pagpapahalaga sa tataramon nin Dios. Nadadangog ninda iyan, alagad dai ninda iyan hinorophorop. Kaya an saindang puso nagdadanay sa pagigin bakong andam na mag-ako. Bago sinda makapatalubo nin pagkamoot dian, “an Diablo minadatong asin hinahale an tataramon sa saindang puso tanganing dai sinda magtubod asin makaligtas.” (Lucas 8:12) Puede daw ining malikayan?

11. Paano niato malilikayan na magin siring sa matagas na daga an kamugtakan kan satong puso?

11 Dakol an magigibo tanganing malikayan na an puso magin siring sa bakong mabungang daga sa gilid nin dalan. An tinatamakan asin matagas na daga puedeng magin malomoy asin mabunga kun iyan aaradohon asin palilikawon an mga nag-aaragi dian. Kaagid kaiyan, an pagtao nin panahon sa pag-adal asin paghorophorop sa Tataramon nin Dios puedeng makatabang na an puso magin arog sa marahay, mabungang daga. An liabe iyo an dai pagigin sibot-sibot sa pangaroaldaw na mga bagay sa buhay. (Lucas 12:13-15) Imbes, seguradohon na magkaigwa nin panahon na horophoropon an “orog na mahalagang mga bagay” sa buhay.—Filipos 1:9-11.

“Sa Dakulang Gapo”—Pagkamatatakton

12. Ano an totoong dahelan kaya naluyos an supang sa ikaduwang klase nin daga na nasambitan sa ilustrasyon ni Jesus?

12 Kan an banhi maholog sa ikaduwang klase nin daga, iyan dai basta sanang nagdanay dian, arog kan nangyari sa enot. Iyan nagkagamot asin nagsupang. Alagad ta kan magsirang na an saldang, an supang natotong sa init kan saldang asin naluyos. Minsan siring, mangnoha an mahalagang detalyeng ini. An totoong dahelan kaya naluyos an supang bakong an init. Total, an tanom na nagtubo sa marahay na daga nainitan man kan saldang, alagad dai iyan naluyos​—sa katunayan, iyan tuminubang. Ano an kalaenan? Sa paliwanag ni Jesus, an supang na ini naluyos “huli ta bakong hararom an daga” asin “sa dai pagkaigwa nin alumaad.” (Mateo 13:​5, 6; Lucas 8:6) An “dakulang gapo” na yaon mismo sa irarom kan ibabaw na daga, nakaolang sa banhi na makairarom an mga gamot kaiyan tanganing makakua nin alumaad asin magin pusog. Naluyos an supang huli ta hababaw an daga.

13. Anong klaseng mga indibiduwal an arog sa hababaw na daga, asin ano an mas hararom na dahelan kan saindang reaksion?

13 An kabtang na ini kan ilustrasyon nanonongod sa mga indibiduwal na “inaako an tataramon na may kagayagayahan” asin maigot na nagsusunod ki Jesus “sa laog nin sarong kapanahonan.” (Lucas 8:13) Pagtinamaan kan mainiton na saldang nin “kasakitan o paglamag,” sinda natatakot na marhay kaya nawawara an saindang kagayagayahan asin kosog patin minapondo na sa pagsunod ki Cristo. (Mateo 13:21) Minsan siring, an mas hararom na dahelan kan saindang pagkatakot bakong pagtumang. Total, minilyon na disipulo ni Cristo an nagtitios nin laen-laen na klase nin kasakitan, pero nagdadanay sindang fiel. (2 Corinto 2:4; 7:5) An totoong dahelan na an nagkapira natatakot asin minasuhay iyo na an arog sa gapo na kamugtakan kan saindang puso nakakaolang sa sainda na horophoropon nin hararom an positibo asin espirituwal na mga bagay. Bilang resulta, hababawon asin maluyahon an pagpapahalagang napatatalubo ninda ki Jehova asin sa saiyang tataramon tanganing makaya an pagtumang. Paano malilikayan nin saro an siring na resulta?

14. Ano an mga maninigong gibohon nin saro tanganing malikayan na magin siring sa hababaw na daga an kamugtakan kan saiyang puso?

14 Kaipuhan na seguradohon nin sarong indibiduwal na an saiyang puso mayo nin arog sa gapo na mga olang, arog kan hararom an pagkagamot na karaotan nin boot, natatagong sadiring interes, o kaagid na matagas alagad natatagong mga saboot. Kun yaon na an siring na olang, kaya iyan na haleon kan puersa kan tataramon nin Dios. (Jeremias 23:29; Efeso 4:22; Hebreo 4:12) Pakatapos kaiyan, an mapagngayongayong paghorophorop magpapahiro nin hararom na “pagtatanom kan tataramon” sa puso nin indibiduwal. (Santiago 1:21) Ini an matao kan kosog tanganing makayang atubangon an mga panahon nin panluluya kan boot asin kan kosog nin boot na magdanay na fiel sa ibong nin mga pagbalo.

“Sa Katutunokan”—Pagigin Nababanga

15. (a) Taano ta nangorognang maninigo na tawan niato nin atension an ikatolong klase nin daga na nasambitan ni Jesus? (b) Ano an sa kahurihurihi nangyari sa ikatolong klase nin daga, asin taano?

15 An ikatolong klase nin daga, an matunok, nangorognang maninigo niatong tawan nin atension huli ta sa nagkapirang paagi kaagid iyan kan marahay na daga. Arog kan marahay na daga, an matunok na daga nagtotogot na magkagamot asin sumupang an banhi. Sa primero, mayo nin pagkakalaen an pagtubo kan bago pa sanang tumubo na tinanom sa duwang klaseng ini nin daga. Minsan siring, sa pag-agi nin panahon, nagkaigwa nin mga kamugtakan na sa kahurihurihi nakapuot sa tinanom. Bakong arog kan marahay na daga, an dagang ini natahoban nin mga tunok. Mantang nagtutubo sa dagang ini an bago pa sanang tumubo na tinanom, iyan nakikipagdaogan sa ‘mga tunok na nagtutubo kasabay kaiyan.’ Sa laog nin pirang panahon an duwang tinanom nag-iinagawan nin pagkakan, liwanag, asin espasyo, alagad sa kahurihurihi natahoban kan mga tunok an tinanom asin “pinuot iyan.”—Lucas 8:7.

16. (a) Siisay na mga indibiduwal an kapareho kan matunok na daga? (b) Segun sa pagkasaysay sa tolong Ebanghelyo, ano an irinerepresentar kan mga tunok?—Helingon an nota sa ibaba.

16 Anong klaseng mga indibiduwal an kapareho kan matunok na daga? Nagpaliwanag si Jesus: “An mga ini iyo an mga nakadangog, alagad, huli ta nadara kan mga kahaditan asin kayamanan patin kaalingan kan buhay na ini, sinda biyong napupuot asin mayo nin ano man na dinadara sa pagkasangkap.” (Lucas 8:14) Kun paanong an banhi kan parasabwag asin an mga tunok magkasabay na nagtubo sa daga, may mga indibiduwal man na naghihingoang pagsabayon na tawan nin lugar an tataramon nin Dios asin an mga “kaalingan kan buhay na ini.” An katotoohan kan tataramon nin Dios nakasabwag sa saindang puso, alagad nakikipagdaogan iyan sa iba pang mga okupasyon na nakikiagawan man nin atension. Nababanga an saindang piguratibong puso. (Lucas 9:57-62) Nakakaolang ini sa sainda sa pagtao nin supisyenteng panahon sa mapagngayongayo asin makahulogan na paghorophorop sa tataramon nin Dios. Dai ninda lubos na ikinalalaog sa isip an tataramon nin Dios asin sa siring mayo kan odok sa pusong pagpapahalaga na kaipuhan tanganing makatagal. Luway-luway, an saindang espirituwal na mga kapakanan natatahoban na kan bakong espirituwal na mga okupasyon sagkod na sinda ‘biyo nang napupuot.’ * Abaa kamakamomondong kaaabtan para sa mga dai namomoot ki Jehova nin bilog na puso!—Mateo 6:24; 22:37.

17. Anong mga desisyon an kaipuhan niatong gibohon sa buhay tanganing dai mapuot kan piguratibong mga tunok na nasambitan sa ilustrasyon ni Jesus?

17 Paagi sa pagtao nin prioridad sa espirituwal na mga bagay kisa materyal na mga bagay, nalilikayan niatong mapuot kan mga kakologan asin kaalingan kan kinaban na ini. (Mateo 6:31-33; Lucas 21:34-36) An pagbasa sa Biblia asin paghorophorop sa satong binabasa maninigo na dai noarin man paglingawan. Makakukua kita nin orog na panahon para sa konsentrado asin mapagngayongayong paghorophorop kun gigibohon niatong simple an satong buhay sagkod sa mapupuede. (1 Timoteo 6:6-8) An mga lingkod nin Dios na nakagibo na kaiyan—na garo man sana ginabot sa daga an mga tunok tanganing tawan nin orog na pagkakan, liwanag, asin espasyo an nagbubungang tinanom—nakaeeksperyensia kan mga bendisyon ni Jehova. Nagsabi si Sandra, na 26 anyos: “Kun hinohorophorop ko an mga bendisyon sa sako sa katotoohan, narerealisar ko na an kinaban daing ikaaalok na ikakokomparar dian!”—Salmo 84:11.

18. Paano kita makapagdadanay sa tataramon nin Dios asin makatatagal bilang Kristiano?

18 Sa siring, malinaw nanggad na kita gabos, hoben asin gurang, magdadanay sa tataramon nin Dios asin makatatagal bilang mga disipulo ni Cristo sagkod na nagdadanay sa sato an tataramon nin Dios. Kun siring, seguradohon niato na an daga kan satong piguratibong puso nungkang magin matagas, hababaw, o natatahoban kundi magdanay na malomoy asin hararom. Sa paaging iyan, lubos niatong ikalalaog sa isip an tataramon nin Dios asin ‘mamumunga na may pakatagal.’—Lucas 8:15.

[Mga Nota sa Ibaba]

^ par. 1 Sa artikulong ini, totokaron niato an enot sa mga kahagadan na ini. An duwa pa ipaliliwanag sa minasunod na mga artikulo.

^ par. 8 Tanganing mahorophorop na may pagngayongayo an sarong kabtang kan Biblia na saindong binasa, puede nindong, halimbawa, ihapot sa saindong sadiri: ‘Ihinahayag daw kaiyan an saro o labi pa sa mga kualidad ni Jehova? Paano iyan konektado sa pinakatema kan Biblia? Paano ko daw iyan ikaaaplikar sa sakong buhay o magagamit sa pagtabang sa iba?’

^ par. 16 Segun sa pagkasaysay sa tolong Ebanghelyo kan parabola ni Jesus, an banhi napupuot kan mga kakologan asin kaalingan kan kinaban na ini: “An mga kahaditan sa sistemang ini nin mga bagay,” “an mapandayang kapangyarihan nin kayamanan,” “an mga pagmawot sa iba pang bagay,” asin an mga “kaalingan kan buhay na ini.”—Marcos 4:19; Mateo 13:22; Lucas 8:14; Jeremias 4:3, 4.

Ano an Simbag Nindo?

• Taano ta kaipuhan kitang ‘magdanay sa tataramon ni Jesus’?

• Paano niato matatawan nin lugar na magdanay sa satong puso an tataramon nin Dios?

• Anong klaseng mga indibiduwal an irinerepresentar kan apat na laen-laen na klase nin daga na nasambitan ni Jesus?

• Paano kamo makakukua nin panahon sa paghorophorop sa tataramon nin Dios?

[Mga Hapot Para sa Pag-adal]

[Kahon/Ritrato sa pahina 10]

MARIGON NANG NAPAPASIKAD SA KATOTOOHAN”

TAON-TAON pinatutunayan kan dakol na haloy nang disipulo ni Cristo na sinda “marigon nang napapasikad sa katotoohan.” (2 Pedro 1:12) Ano an nakatatabang sa sainda na makatagal? Estudyare an nagkapira sa mga komento ninda.

“Tinatapos ko an kada aldaw paagi sa pagbasa nin sarong kabtang kan Biblia asin pamimibi. Dangan pinag-iisipan ko an sakong binasa.”—Jean, nabautismohan kan 1939.

“An paghorophorop sa kun gurano kararom an pagkamoot sato ni Jehova, saro na halangkawon, nagtatao sako nin pakamate nin seguridad asin kan kosog na magdanay na fiel.”—Patricia, nabautismohan kan 1946.

“Paagi sa pagdadanay sa marahay na ugale sa pag-adal sa Biblia asin pagtao nin lubos na atension sa ‘hararom na mga bagay nin Dios,’ nahihimo kong makapagpadagos.”—1 Corinto 2:10; Anna, nabautismohan kan 1939.

“Binabasa ko an Biblia asin an satong mga publikasyon na basado sa Biblia sa katuyohan na siyasaton an sakong puso asin mga motibo.”​—Zelda, nabautismohan kan 1943.

“An pinakamaogmang panahon ko iyo an kun ako nakakapaglakawlakaw asin nakakapakipag-olay ki Jehova sa pamibi asin ipinapaaram ko sana sa saiya kun ano talaga an nasa boot ko.”​—Ralph, nabautismohan kan 1947.

“Pinoponan ko an aldaw paagi sa pagkonsiderar kan pan-aroaldaw na teksto asin pagbasa nin sarong kabtang kan Biblia. Nagtatao ini sa sako nin sarong bagong bagay na mapaghohorophorop durante kan aldaw na iyan.”—Marie, nabautismohan kan 1935.

“Para sa sako, an bersikulo por bersikulong mga pagtokar sa sarong libro sa Biblia totoong sarong pampabagsik.”—Daniel, nabautismohan kan 1946.

Noarin nindo tinatawan nin panahon na mapagngayongayong horophoropon an tataramon nin Dios?—Daniel 6:10b; Marcos 1:35; Gibo 10:9.

[Ritrato sa pahina 13]

Paagi sa pagtao nin prioridad sa espirituwal na mga bagay, kita ‘makapamumunga na may pakatagal’