Maninigo daw na Mag-eskuela an Aki Ko?

MAIIMAHINAR daw nindo na dai nindo nababasa an mga tataramon sa pahinang ini? Paano kun dai kamo tatao kan opisyal na lenguahe kan saindong nasyon? Ipamugtak ta baga na dai nindo ikatokdo an dagang tinuboan nindo sa mapa kan kinaban. Dai mabilang na mga aki an madakula sa mismong situwasyon na iyan. Kumusta an saindong aki?

Maninigo daw na mag-eskuela an aki nindo? Sa dakol na nasyon, an edukasyon sa primarya asin sekondarya obligatoryo asin sa parate libre. Ibinibilang kan Kombension sa mga Deretso kan Aki na an pormal na edukasyon sarong pundamental na deretso. Iyo man an Unibersal na Deklarasyon kan mga Deretso nin Tawo. Pero sa nagkapirang kadagaan, an pag-eskuela tibaad bakong libre asin tibaad magabat sa bulsa kan mga magurang. Siyasaton niato an bagay na ini base sa pagheling nin Kristianong mga magurang na gustong magin tataong magbasa asin magsurat an saindang mga aki, magsalang paagi sa pormal na pag-eskuela o iba pang paagi.

Mga Halimbawa sa Biblia nin Pagigin Tataong Magbasa Asin Magsurat

An kadaklan na lingkod nin Dios na nasasambitan sa Biblia tataong magbasa asin magsurat. An mga apostol ni Jesus na si Pedro asin Juan mga parasirang Judio alagad isinurat ninda an mga libro sa Biblia sa Griego, bakong sa dialekto ninda sa Galilea. * Minalataw na sinegurado kan saindang mga magurang na an saindang mga aki mag-ako nin pundamental na edukasyon. Kabale sa iba pang kagsurat kan Biblia na kaagid man kaiyan an situwasyon iyo an pastor na si David, an trabahador sa agrikultura na si Amos, asin an tugang ni Jesus sa ina na si Judas, na karpintero gayod.

An tawong si Job tataong magbasa asin magsurat, asin an libro sa Biblia na inginaran sa saiya nagpaparisa na may aram man sia sa siensia. Tibaad may abilidad man sia sa literaryo, huli ta an saiyang mga sinabi na kinotar sa libro nin Job nasa pormang poetiko. Asin aram niato na an enot na mga Kristiano tataong magbasa asin magsurat huli sa tibaad isinurat nindang mga nota na sono sa Kasuratan na nanompongan sa mga kapidaso nin koron.

Mahalaga an Edukasyon sa mga Kristiano

An gabos na Kristiano kaipuhan na umoswag sa kaaraman sa Biblia tanganing mapaogma ninda an Dios. (Filipos 1:9-11; 1 Tesalonica 4:1) An mahigos na paggamit kan Kasuratan asin basado sa Biblia na mga pantabang sa pag-adal puedeng makakontribwir sa espirituwal na pag-oswag. Huling itinao nin Dios an saiyang nasusurat na Tataramon, inaasahan nia na an saiyang mga parasamba tataong magbasa asin magsurat sagkod sa mapupuede. An pagbasa sa Biblia na nasasabotan nagpapagin mas pasil na iaplikar an hatol kaiyan. Siempre, tibaad kaipuhan niatong basahon an mga kabtang kaiyan nin bako sanang sarong beses tanganing masabotan iyan asin makapaghorophorop dian.—Salmo 119:104; 143:5; Talinhaga 4:7.

Kada taon, an banwaan ni Jehova nag-aako nin ginatos na pahina nin nakatatabang na nasusurat na materyales na inandam sa pagdirehir kan “fiel asin may diskresion na oripon.” (Mateo 24:45-47) Tinotokar kan mga babasahon na iyan an dapit sa buhay pampamilya, mga kostumbre, relihion, siensia, asin dakol na iba pang tema. An pinakamahalaga, igwa iyan nin sono sa Kasuratan na hatol dapit sa espirituwal na mga bagay. Kun an mga aki nindo dai tataong magbasa, dakol na mahalagang marhay na impormasyon an mawawara sa sainda.

An pag-adal sa kasaysayan kan katawohan mahalaga  huli ta nagtatabang iyan sa sato na masabotan kun taano ta kaipuhan an Kahadean nin Dios. Marahay man na magkaigwa nin pundamental na kaaraman dapit sa geograpiya. Dakol na lugar an nasasambitan sa Biblia, arog kan Israel, Egipto, asin Grecia. Ikatotokdo daw iyan kan saindong aki sa mapa kan kinaban? Mahahanap daw nia an saiyang sadiring nasyon? An pagigin dai tataong magbasa nin mapa tibaad maglimitar ngani sa kakayahan nin saro sa paghaman kan saiyang ministeryo sa sarong inasignar na lugar.—2 Timoteo 4:5.

Mga Pribilehio sa Kongregasyon

An Kristianong kamagurangan asin ministeryal na mga lingkod igwa nin dakol na paninimbagan na kabale an pagbasa. Halimbawa, may mga kabtang na dapat andamon para sa mga pagtiripon kan kongregasyon. Kaipuhan na magrekord kan mga suplay nin babasahon asin donasyon. Kun mayo nin pundamental na edukasyon, an saro madedepisilan na marhay na kapotan nin epektibo an mga paninimbagan na ini.

An boluntaryong mga trabahador naglilingkod sa mga erokan na Bethel sa bilog na kinaban. Tangani na an mga boluntaryong ini makapagkomunikar na marhay asin magibo an saindang mga trabaho, arog baga kan pagtradusir nin mga literatura asin paghirahay nin mga makina, sinda dapat na tataong magbasa asin magsurat sa opisyal na lenguahe kan nasyon na ineerokan ninda. Tanganing pag-abot nin panahon magkaigwa kan mga pribilehiong arog kaini an mga aki nindo, sa parate kaipuhan an pundamental na edukasyon. Ano pa an ibang praktikal na dahelan na mag-eskuela an mga aki nindo?

Kadukhaan Asin Superstisyon

An mga tawong namumuhay sa kadukhaan tibaad haros dai nang maginibo sa nagkapirang situwasyon. Minsan siring, sa ibang kamugtakan an igong edukasyon puedeng makatabang sa sato asin sa satong mga aki na malikayan an dai kinakaipuhan na pagtios. Kadikit na tawong daing inadalan an nakahihimong magkaigwa nin buhay na may kaseguradohan. An mga aki asin an mga magurang pa ngani kun minsan nagagadan huling imposible para sa sainda na makapabolong dahelan sa dikit na entrada. Sa parate may malnutrisyon asin maluyang klase an istaran nin mga tawo na dikit an o mayo nin inadalan. An edukasyon o kisuerra pagigin tataong magbasa asin magsurat puedeng minsan paano makatabang sa mga bagay na ini.

An pagigin tataong magbasa asin magsurat nakakaina man sa tendensia na magin superstisyoso. Siempre, lakop an mga superstisyon sa mga tawong edukado sagkod bakong edukado. Alagad an mga kulang nin edukasyon tibaad mas madaling madaya asin maaprobetsaran kisa iba, huling dai ninda nababasa an materyales na nagbubuyagyag sa siring na mga pandadaya. Huli kaini, may tendensia sindang magin mas superstisyoso asin maniwala na an sarong espiritistang parabolong puedeng makagibo nin milagrosong mga pagpaomay.​—Deuteronomio 18:10-12; Kapahayagan 21:8.

An Edukasyon Bakong Tangani Sanang Makolokar sa Trabaho

Dakol an naghohona na an pangenot na katuyohan nin edukasyon iyo na gumanar. Pero, may mga edukadong tawo na daing trabaho o bakong igo an ginaganar tanganing makua an pundamental na mga pangangaipo. Kun siring may mga magurang na nag-iisip na mayong pakinabang na paeskuelahon an aki. Alagad orog pa an nagigibo kan pag-eskuela kisa pag-andam sa saro tanganing gumanar; sinasangkapan kaiyan an mga aki para sa buhay sa pankagabsan. (Eclesiastes 7:12) Kun an saro tataong magtaram, magbasa, asin magsurat kan opisyal na lenguahe kan nasyon na ineerokan nia, an pakipag-olay sa medikal na mga personahe, mga autoridad sibil, o mga empleyado sa bangko  nagigin mas madali, ordinaryo na sana ngani, imbes na nakakatakot.

Sa nagkapirang lugar, an bakong edukadong mga aki tibaad ipagkatiwala sa ibang tawo tanganing makakua nin eksperyensia sa trabahong pagbugtak nin mga adobe, paninira, pagtahi, o iba pang hanap-buhay. Marahay na makanood nin sarong hanap-buhay, alagad kun an mga aking ini nungkang nakapag-eskuela, posibleng dai sinda makakanood na magbasa asin magsurat nin tama. Daing duwa-duwa na sinda mas posibleng marhay na makalilikay na maaprobetsaran asin magkakaigwa nin mas nakakokontentong buhay kun nag-ako nguna sinda nin pundamental na edukasyon dangan nag-adal nin sarong hanap-buhay.

Si Jesus nin Nazaret sarong karpintero asin minalataw na nagkua nin eksperyensia sa sarong klase nin trabaho sa kaibanan kan saiyang kag-ampon na ama, si Jose. (Mateo 13:55; Marcos 6:3) Si Jesus tatao man na magbasa asin magsurat, huli ta maski sa edad na 12, nagin makahulogan an pakikipag-olay nia sa edukadong mga lalaki sa templo. (Lucas 2:46, 47) Sa kamugtakan ni Jesus, an pag-adal nin sarong hanap-buhay dai nakaolang sa iba pang klase nin edukasyon.

Paadalon Man an mga Aking Babae?

Kun minsan an pinapaeskuela kan mga magurang iyo an saindang mga aking lalaki asin bako an saindang mga aking babae. Tibaad hinohona nin nagkapirang magurang na magastos na marhay an pagpaadal sa saindang mga aking babae asin iniisip ninda na an mga babae mas makakatabang sa ina ninda kun nasa harong sa bilog na aldaw. Alagad an pagigin dai tataong magbasa asin magsurat magigin disbentaha sa sarong aking babae. An sarong publikasyon  kan United Nations Children’s Fund (UNICEF) nagsasabi: “Ipinaheheling nin sunod-sunod na pagsiyasat na an pagtao nin edukasyon sa mga aking babae saro sa pinakamarahay na estratehiya tanganing makahale sa gapos nin kadukhaan.” (Poverty and Children: Lessons of the 90s for Least Developed Countries) An edukadong mga aking babae mas nasasangkapan sa pag-atubang sa buhay asin nakagigibo nin mas madonong na mga desisyon, sa siring nakikinabang an bilog na pamilya.

An sarong pagsiyasat may labot sa kabilangan nin nagagadan na omboy sa Benin, Solnopan na Aprika, nagpaparisa na an daing inadalan na mga ina bilang grupo nagagadanan nin mga aki na mayo pang singko anyos sa proporsion na 167 sa kada 1,000, mantang an mga babae na may edukasyon sa eskuelahan na sekondarya nagagadanan nin 38. An UNICEF nagkonklusyon: “Sa siring an naabot na edukasyon sarong nagdedeterminar na bagay sa kabilangan nin nagagadan na mga omboy sa Benin, siring man sa bilog na kinaban.” Kaya, kun siring, an pag-edukar sa saindong mga aking babae puedeng magbunga nin laen-laen na pakinabang.

Igo Na daw an mga Klase Para sa Pagbasa Asin Pagsurat?

Kun kaipuhan, an Mga Saksi ni Jehova igwang ginigibong mga klase para sa pagbasa asin pagsurat para sa mga miembro kan kongregasyon na dai tataong magbasa. * An kapakipakinabang na probisyon na ini nakatatabang sa mga tawo na makanood magbasa, na sa parate sa lokal nindang lenguahe. Angay daw ining pansalida sa pormal na edukasyon? Maninigo daw na asahan an kongregasyon  na magtao nin edukasyon sa saindong mga aki dawa kun may malalaogan na regular na mga eskuelahan?

Minsan ngani an mga klase para sa pagbasa asin pagsurat sarong maboot na areglong ginigibo kan mga kongregasyon kan Mga Saksi ni Jehova, iyan para sa daing sukat na mga nasa edad na na nungkang nakapag-eskuela kan aki pa. Dai gayod kaidto naisip kan saindang mga magurang an importansia nin pagigin tataong magbasa asin magsurat, o tibaad mayo nin mga eskuelahan. An siring na mga indibiduwal puedeng matabangan paagi sa paglaog sa mga klase para sa pagbasa asin pagsurat na ginigibo sa mga kongregasyon. Alagad an mga klaseng ini bakong pansalida sa regular na pag-eskuela asin dai dinisenyo na magtao nin edukasyon sa primarya. An mga leksion na arog kan siensia, matematika, asin kasaysayan dai itinotokdo sa mga klaseng ini para sa pagbasa asin pagsurat. Minsan siring, puedeng kaiba iyan sa regular na kurikulum sa eskuelahan.

Sa Aprika, an mga klase para sa pagbasa asin pagsurat sa kadaklan ginigibo sa lenguahe nin mga tribo asin bakong gayo sa opisyal na lenguahe kan nasyon. Pero an pormal na pag-eskuela sa parate ginigibo sa opisyal na lenguahe. Nagtatao ini nin dugang na mga pakinabang para sa mga aki huli ta mas dakol na libro asin laen-laen na iba pang babasahon an makukua sa opisyal na lenguahe. Minsan ngani an mga klase sa kongregasyon para sa pagbasa asin pagsurat puedeng makadagdag sa pormal na edukasyon nin aki, dai iyan puedeng isalida dian. Kun siring, kun praktikal man sana, bako daw na an mga aki maninigo na tawan nin pormal na edukasyon?

Responsibilidad nin Magurang

An mga lalaking nangengenot sa paglilingkod sa espirituwal na mga pangangaipo kan kongregasyon dapat na magin arogan na mga Kristiano. Dapat sindang mangenot sa saindang kasararo sa harong asin mga aki sa “marahay na paagi.” (1 Timoteo 3:4, 12) Kaiba sa pangengenot sa “marahay na paagi” an paggibo kan gabos na posible tanganing matabangan an satong mga aki na malikayan an mga disbentaha sa ngapit.

An Dios nagtao nin dakulang responsibilidad sa Kristianong mga magurang. Maninigo nindang padakulaon an saindang mga aki segun sa saiyang Tataramon asin tabangan sinda na ‘mamoot sa kaaraman.’ (Talinhaga 12:1; 22:6; Efeso 6:4) Si apostol Pablo nagsurat: “Tunay na kun an siisay man dai nagsusustento sa mga sadiri nia, asin orog na sa kasararo nia sa harong, sia nagpainda kan pagtubod asin orog pa karaot sa tawong dai nin pagtubod.” (1 Timoteo 5:8) An angay na edukasyon maninigo man na itao sa satong mga aki.

An sistema nin sarong paadalan kun minsan kulang nin edukasyonal na kakayahan huli sa pagsurusuan, kakulangan nin pondo, o tibaad bakong maogma asin hababa an sueldong mga paratokdo. Kun siring, mahalaga na an mga magurang magin interesadong gayo sa kun ano an nanonodan kan mga aki ninda sa eskuelahan. Madonong na makamidbid an mga maestra, nangorogna sa kapinonan nin kada ralaogan, na hinahagad pa ngani an suhestion ninda kun paano magigin mas mahusay na estudyante an mga aki. Sa siring mamamatean kan mga maestra na sinda pinahahalagahan asin mamomotibar na orog pang maghingoa na ikatao an edukasyonal na mga pangangaipo kan mga aki.

An edukasyon sarong mahalagang marhay na kabtang kan pag-oswag nin aki. “An mga madonong an nag-iingat nin kaaraman,” sabi kan Talinhaga 10:14. Nangorognang totoo ini dapit sa kaaraman sa Biblia. An banwaan ni Jehova​—pareho mga aki asin gurang​—dapat na magin may kaaraman sagkod sa mapupuede tanganing makatabang sa iba sa espirituwal asin ‘tanganing ikaatubang ninda an saindang sadiri na inooyonan nin Dios na mayo nin maninigong ikasupog, na ginagamit an tataramon kan katotoohan sa tamang paagi.’ (2 Timoteo 2:15; 1 Timoteo 4:15) Kaya, kun siring, maninigo daw na mag-eskuela an mga aki nindo? Daing duwa-duwa na makonklusyon kamo na iyo, minsan ngani madepende iyan nin dakula sa kun ano an praktikal sa saindong nasyon. Alagad kaipuhan na simbagon nin Kristianong mga magurang an mas mahalagang hapot na ini, ‘Maninigo daw na edukaran an mga aki ko?’ Saen man kamo nag-eerok, bako daw na maoyon kamo na an simbag maninigo na iyo nanggad?

[Mga Nota sa Ibaba]

[Kahon/Ritrato sa pahina 12, 13]

KUN IMPOSIBLENG MAKAPAG-ESKUELA

An pag-eskuela imposible sa nagkapirang situwasyon. Halimbawa, ibinareta kan magasin na Refugees na 1 sanang kualipikadong aki sa kada 5 an puedeng mag-eskuela sa mga kampo nin mga dulag. Sa nagkapirang kamugtakan, serado nin halawig na panahon an lokal na mga eskuelahan dahelan sa mga welga. An mga eskuelahan tibaad harayoon o tibaad mayo ngani sa sarong lugar. An paglamag sa mga Kristiano nagreresulta man sa pagpahale sa mga aki sa eskuelahan.

Paano nindo matatabangan an saindong mga aki sa siring na mga kamugtakan? Ano an magigibo kun dakol an aki nindo asin nasa lugar kamo na kun saen dahel sa gastos imposible na mapaadal sinda gabos sa sarong pormal na eskuelahan? Bueno, kaya daw nindong mapaeskuela an saro o duwa sa saindong mga aki na dai man sinda isinasapeligro sa espirituwal? Kun iyo, puede sindang makatabang na itokdo sa iba nindong mga aki an nanonodan ninda sa eskuelahan.

An nagkapirang nasyon igwa kan inaapod na pag-eskuela sa harong (sa Ingles, “home schooling”). * Sa areglong ini, an saro sa mga magurang sa pankagabsan naggagamit nin pirang oras sa pagtotokdo sa aki kada aldaw. Kan mga panahon kan mga patriarka, an mga magurang mapanggana nanggad sa pagtotokdo sa saindang mga aki. Minalataw na huli sa marahay na pagsasanay nin magurang, an aki ni Jacob na si Jose nagin may kakayahan na mangataman mantang hoben pa.

Tibaad masakit na magkaigwa nin pormal na kurikulum, o programa nin pagtotokdo, sa mga lugar na arog kan kampo nin mga dulag, alagad puedeng gamiton nin mga magurang an mga literaturang ipinublikar kan Mga Saksi ni Jehova bilang basehan kan pagtotokdo. Halimbawa, an My Book of Bible Stories puedeng makatabang sa pagtotokdo sa saraday na aki. An magasin na Awake! igwa nin mga artikulo dapit sa manlaenlaen na tema. Puedeng gamiton an librong Life​—How Did It Get Here? By Evolution or by Creation? sa pagtotokdo nin mga tema dapit sa siensia. An Yearbook of Jehovah’s Witnesses igwa nin sadit na mapa kan kinaban asin nagsasaysay dapit sa buhay asin mga ­aktibidad sa paghuhulit sa laen-laen na kadagaan.

Dakol na marahay na bagay an mahahaman kun an pagtotokdo pinag-aandaman na marhay asin ibinabagay sa kakayahan nin pakasabot kan mga aki. Kun padagos sindang magbabasa asin mag-aadal, mas madali sindang makakaadaptar sa regular na pag-eskuela kun makakapag-eskuela na. Paagi sa inisyatiba asin paghihingoa, matatabangan nindo an mga aki nindo na magin edukado nanggad, asin kanigoan an balos kaiyan!

[Nota sa Ibaba]

[Ritrato]

Ano an puedeng gibohon kun nasa lugar kamo na an mga aki nindo dai makapag-adal sa pormal na eskuelahan?