Ano an Nangyari sa mga Iyan?

AN Nof asin No ngaran sa Biblia kan dating bantog na mga kabisera kan Egipto na Memfis asin Tebas. An Nof (Memfis) mga 23 kilometros sa timog nin Cairo, sa solnopan na tampi kan Salog nin Nilo. Minsan siring, pag-abot nin panahon, nawara an posisyon kan Memfis bilang kabisera kan Egipto. Sa kapinonan kan ika-15 siglo B.C.E., may bago nang kabisera an Egipto, an No (Tebas), na mga 500 kilometros sa timog nin Memfis. Kabilang sa dakol na kagabaan nin templo sa Tebas an sa Karnak, na ibinibilang na pinakadakulang estrukturang itinogdok na may mga kolumna. An Tebas asin an templo kaiyan sa Karnak idinusay sa pagsamba ki Amon, an pangenot na dios kan mga Egipcio.

Ano an ihinula kan Biblia mapadapit sa Memfis asin Tebas? Ipinahayag an paghokom tumang sa Faraon kan Egipto asin sa mga dios kaiyan, nangorogna sa pangenot na dios na si “Amon na hale sa No.” (Jeremias 46:​25, 26) An kadaklan nin mga parasamba na nagburunyog duman “popohoon.” (Ezequiel 30:​14, 15) Asin iyan an nangyari. Mga kagabaan na sana nin templo an natada sa pagsamba ki Amon. An banwaan nin Luxor sa presenteng panahon nasa sarong kabtang kan namumugtakan kaidto kan suanoy na Tebas, asin may ibang saradit na baryo na yaon sa tahaw kan mga kagabaan kaiyan.

Kun manongod sa Memfis, haros mayo nang natatada apuera sa mga sementeryo kaiyan. An nag-espesyalisar sa Biblia na si Louis Golding nagsasabi: “Sa laog nin dakol na siglo an mahiwason na kagabaan nin Memfis ginamit na sapsapan nin mga gapo kan Arabong mga kongkistador kan Egipto para sa pagtogdok kan saindang kabisera [an Cairo] sa ibong na tampi kan salog. Sirot nanggad an nagin epekto kan dalnak nin Nilo asin kan ginibo kan Arabong mga paratogdok kaya sa distansiang kilokilometro sa laog kan suanoy na siudad mayo ni sarong gapo na nag-uuldot sa ibabaw kan itom na daga.” Tunay nanggad, siring kan ihinula sa Biblia, an Memfis nagin ‘saro na sanang bagay na pinagngangalasan, na dai na ineerokan.’​—Jeremias 46:19.

Duwa sana ini sa kadakol na halimbawa na nagpapaheling kan pagigin eksakto kan mga hula sa Biblia. An grabeng pagkadestroso kan Tebas asin Memfis nagtatao sa sato nin marigon na dahelan na magkaigwa nin kompiansa sa mga hula sa Biblia na dai pa naootob.​—Salmo 37:​10, 11, 29; Lucas 23:43; Kapahayagan 21:3-5.

[Picture Credit Line sa pahina 32]

Rinetrato sa karahayan nin boot kan Museo Britano