An Dukha Orog na Nagigin Dukha

“Mayo nin sosyedad na seguradong maoswag asin maogma, kun an orog na dakulang kabtang kaiyan dukha asin miserable.”

SINABI iyan kan ekonomistang si Adam Smith kaidtong ika-18 siglo. Dakol an kombensido na an pagigin totoo kan sinabi nia mas risang-risa ngani ngonyan. An kalaenan kan mga mayaman asin dukha nagin mas risang-risa ngani. Sa Pilipinas, un-tersio kan populasyon an nabubuhay sa dai pang $1 (E.U.) kada aldaw, kantidad na sa parate nagaganar sa laog sana nin mga minuto sa mas mayaman na mga nasyon. An Human Development Report 2002 kan Naciones Unidas nagsasabi na “an 5% pinakamayaman sa kinaban naggaganar nin 114 beses kisa sa 5% pinakadukha.”

Mantang an nagkapira namumuhay sa medyo maginhawang kamugtakan, minilyon an namumuhay bilang mga iskuater, na nagtotogdok nin mga payag-payag kun saen puede. An iba mas daing palad; nag-iistar sinda sa kalye, na tibaad kapidaso sanang karton o plastik an panhapin ninda sa daga. Dakol sa sainda an naglalapigot tanganing mabuhay sa ano man na paagi na makakaya ninda​—nagkakalkal nin ano man na mapapakinabangan sa mga tambakan nin basura, nagkakargador, o nangungua nin mga bagay na mapapakinabangan pa asin ikinakarga sa mga kareta.

Bako sanang sa nagpoprogreso pa sanang mga nasyon manonompongan an pagigin bakong magkapantay kan mayaman asin dukha kundi, arog kan pagkasabi kan World Bank, “‘an saradit na tios na lugar’ ordinaryo na sana sa gabos na nasyon.” Poon sa Banglades sagkod sa Estados Unidos, gurano man tibaad kamagin may kaya an nagkapira, igwang mga naglalapigot tanganing magkaigwa nin igong kakanon o magkaigwa nin istaran. Kinotar kan The New York Times an report kan sarong Ahensia sa Senso sa E.U. kan 2001 na nagsasabi na an siwang sa tahaw nin mayaman asin dukha sa Estados Unidos padagos na nagdadakula. Sinabi kaiyan: “Nareresibi kan pinakamay kayang un-kinto kan populasyon an kabanga kan gabos na ginaganar kan mga pamilya kan nakaaging taon . . . Nareresibi kan pinakadukhang un-kinto an 3.5 porsiento.” An situwasyon kapareho o mas grabe pa sa dakol na ibang nasyon. Ipinaheling kan sarong report kan World Bank na mga 57 porsiento kan populasyon sa kinaban an nabubuhay sa dai pang $2 kada aldaw.

Pinagrabe pa an situwasyon, kan taon 2002, dakol an napurisaw huli sa mga report manongod sa mga ehekutibo na nagyaman sa  kuestionableng mga kamugtakan. Dawa ngani mayo man nin hayagan na ginibong ilegal, dakol an nagsasaboot na an mga ehekutibong ini sa kompanya, arog kan sinasabi sa magasin na Fortune, “grabeng marhay, ekstraordinaryong marhay, makababaldeng marhay an pagyaman.” Kun hehelingon iyan base sa nangyayari sa kinaban, may mga nagngangalas kun paanong an biglang pagganar nin arog kaiyan kadakulang kantidad nin kuarta, na kinakalkulong ginatos na milyon dolyares para sa nagkapirang indibiduwal, puedeng tawan nin katanosan mantang kadakol an nabubuhay na dukha.

Magdadanay daw an Kadukhaan?

Bako man ining pagsabi na mayong siisay man na nagmamaigot na gumibo nin paagi manongod sa mamondong kamugtakan kan mga dukha. An may marahay na intension na mga opisyal kan gobyerno asin an nagtatabang na mga organisasyon nagtao nanggad nin mga suhestion para sa pagbabago. Minsan siring, danay na nakadedesganar an mga katunayan. An Human Development Report 2002 nagsasabi na “dakol na nasyon an mas dukha kisa kaidtong 10, 20 asin sa nagkapirang kamugtakan 30 taon na an nakaagi, sa ibong kan dakol na nobleng paghihingoa tanganing rumahay.”

An mga dukha daw mayo na nin paglaom? Inaagda mi kamong basahon an masunod na artikulo tanganing estudyaran an nagkapirang praktikal na kadonongan na puedeng makatabang ngonyan mismo saka an solusyon na tibaad dai nindo naisip.