Hula ni Isaias—Liwanag Para sa Bilog na Katawohan II

Kapitulo Beinte-Otso: Sarong Liwanag Para sa mga Nasyon

Isaias 66:15-24

1, 2. Taano ta mahalagang marhay an liwanag, asin anong klaseng kadikloman an nakalalakop ngonyan sa daga?

SI Jehova an Gikanan nin liwanag, “an Kagtao kan saldang tanganing magin liwanag sa aldaw, kan mga pinagsusunod kan bulan asin kan mga bitoon tanganing magin liwanag sa banggi.” (Jeremias 31:35) Sa basehan na ini sana, maninigo siang rekonoseron bilang an Gikanan nin buhay, huling an liwanag nangangahulogan nin buhay. Kun an daga dai pirmeng tinatamaan nin init asin liwanag kan saldang, an buhay na aram niato magigin imposible. An satong planeta dai na puedeng istaran.

² Huli kaini, ikinahahadit niatong marhay na si Jehova, mantang nakatanaw sa satong kaaldawan, naghula nin sarong panahon nin kadikloman, bakong liwanag. Si Isaias pinasabngan na sumurat: “Uya! an kadikloman mismo makalalakop sa daga, asin an mahibog na kaduloman sa mga nasyon.” (Isaias 60:2) Siempre, an mga tataramon na ini may labot sa espirituwal, bakong pisikal, na kadikloman, alagad an pagigin seryoso kaiyan dai maninigong bali-walaon. Sa kahurihurihi magigin imposible na an mabuhay para sa mga mayo nin espirituwal na liwanag, arog kan nangyayari sa mga dai nasisirangan nin liwanag kan saldang.

3. Sa madiklom na mga panahon na ini, saen kita makaaasa para sa liwanag?

³ Sa madiklom na mga panahon na ini, dai niato puedeng ignorohon an espirituwal na liwanag na itinatao sa sato ni Jehova. Mahalagang marhay na kita umasa sa Tataramon nin Dios na ilawan an satong dalan, na binabasa an Biblia aroaldaw kun mapupuede. (Salmo 119:105) An Kristianong mga pagtiripon nagtatao sa sato nin mga oportunidad na magparinigonan na magdanay sa “dana kan mga matanos.” (Talinhaga 4:18; Hebreo 10:23-25) An kosog na nakukua niato sa maigot na pag-adal sa Biblia asin an kapakipakinabang na Kristianong asosasyon tinatabangan kitang makalikay na madaog kan kadikloman sa “huring mga aldaw” na ini, na magkakaigwa nin kulminasyon sa dakulang “aldaw kan kaanggotan ni Jehova.” (2 Timoteo 3:1; Sofonias 2:3) An aldaw na iyan marikas na nagdadangadang! Siertong madatong iyan kun paanong an sarong kaagid na aldaw nagdatong sa mga nag-eerok sa suanoy na Jerusalem.

Si Jehova ‘Nakikidiskutir’

4, 5. (a) Sa anong paagi madatong si Jehova tumang sa Jerusalem? (b) Taano ta puede kitang magkonklusyon na medyo dikit sana an makaliligtas sa kalaglagan kan Jerusalem kan 607 B.C.E.? (Helingon an nota sa ibaba.)

⁴ Sa pantapos na mga bersikulo kan nakapupukaw sa boot na hula ni Isaias, malinaw na ilinaladawan ni Jehova an mga pangyayari na masagkod sa saiyang aldaw nin kaanggotan. Mababasa niato: “Si Jehova mismo minadatong na siring nanggad sa kalayo, asin an saiyang mga karuwahe siring sa alihoshos, tanganing ibalos an saiyang kaanggotan na may grabeng kabangisan asin an saiyang pagsaway na may mga laad nin kalayo. Huli ta siring sa kalayo si Jehova mismo talagang makikidiskutir, iyo, dara an saiyang espada, tumang sa gabos na laman; asin dakol nanggad an magagadan ni Jehova.”—Isaias 66:15, 16.

⁵ An mga tataramon na iyan maninigong tumabang sa mga katemporanyo ni Isaias na marealisar an pagigin seryoso kan saindang kamugtakan. Nagdadangadang na an panahon na an mga Babilonyo, bilang mga parakastigo ni Jehova, madatong tumang sa Jerusalem, na an saindang mga karuwahe mapaulakbo nin mahibog na alpog na siring sa alihoshos. Makangirongirhat nanggad na tanawon iyan! Gagamiton ni Jehova an mga nanakyada tanganing gibohon an saiyang malaad na mga paghokom tumang sa gabos na bakong fiel na Judiong “laman.” Garo man sana si Jehova an makikilaban tumang sa saiyang banwaan. An saiyang “grabeng kabangisan” dai mapaoontok. Dakol na Judio an mapupukan bilang ‘mga ginadan ni Jehova.’ Naotob an hulang ini kan 607 B.C.E. *

6. Anong kulpableng mga gibo an nangyayari sa Juda?

⁶ May katanosan daw si Jehova na ‘makidiskutir’ tumang sa saiyang banwaan? Igwa nanggad! Dakol na beses sa satong pagtokar kan libro nin Isaias, naheling niato na an mga Judio, na dapat kutanang dusay ki Jehova,  nasagom na sa falsong pagsamba—asin si Jehova dai nagin buta sa saindang mga gibo. Maheheling giraray niato ini sa minasunod na mga tataramon kan hula: “ ‘Idtong mga nagsasantipikar kan saindang sadiri asin naglilinig kan saindang sadiri para sa mga tatamnan sa likod nin saro na nasa tahaw, na nagkakakan nin karneng orig asin nin nakaririmarima nin makuring bagay, magin nin nagluluksong kino, sinda gabos iribang makakaabot sa saindang katapusan,’ an sabi ni Jehova.” (Isaias 66:17) An mga Judio daw na idto “nagsasantipikar kan saindang sadiri asin naglilinig kan saindang sadiri” tanganing andamon an saindang sadiri para sa dalisay na pagsamba? Malinaw nanggad na dai. Imbes, naggigibo sinda nin paganong seremonya sa pagdalisay sa espesyal na mga tatamnan. Pakatapos kaiyan, may kahanaban nindang sinisiba an karneng orig asin iba pang hayop na ibinibilang na maati segun sa Ley ni Moises.—Levitico 11:7, 21-23.

7. Paanong an Kakristianohan nakakapareho kan idolatrosong Juda?

⁷ Kanigoan kamakababaldeng kamugtakan nin sarong nasyon na may pakipagtipan na relasyon sa iyo sanang tunay na Dios! Alagad pensara nindo ini: Sarong kaparehong makababaldeng kamugtakan an nangyayari ngonyan sa tahaw kan mga relihion nin Kakristianohan. An mga ini man naghihingako na naglilingkod sa Dios, asin an dakol sa saindang mga namomoon nagbabanalbanalan. Pero, inaatian ninda an saindang sadiri nin paganong mga katokdoan asin tradisyon, na nagpapatunay na sinda nasa espirituwal na kadikloman. Kanigoan na kadikloman nanggad iyan!—Mateo 6:23; Juan 3:19, 20.

‘Maheheling Nanggad Ninda an Sakong Kamurawayan’

8. (a) Ano an sasaparon kan Juda sagkod kan Kakristianohan? (b) Sa anong sentido ‘maheheling [kan mga nasyon] an kamurawayan ni Jehova’?

⁸ Naririparo daw ni Jehova an kulpableng mga gibo asin falsong mga katokdoan nin Kakristianohan? Basaha nindo an minasunod na mga tataramon ni Jehova, na isinurat ni Isaias, asin helinga kun ano an ikakokonklusyon nindo: “Mapadapit sa saindang mga gibo asin sa saindang mga kaisipan, madatong ako tanganing tiponon an gabos na nasyon asin tataramon; asin madatong nanggad sinda asin maheheling ninda an sakong kamurawayan.” (Isaias 66:18) Aram asin andam na hokoman ni Jehova bako sana an mga gibo kundi an mga kaisipan kan mga naghihingako na mga lingkod nia. Naghihingako an Juda na nagtutubod ini ki Jehova, alagad pinahihimutikan kan idolatroso asin paganong mga gibo kaini an paghingakong iyan. Daing kamanungdanan na “dinadalisay” kan mga siudadano kaini an saindang sadiri segun sa paganong seremonya. An nasyon popohoon, asin kun mangyari na iyan, iyan malinaw na maheheling kan saiyang mga kataed na nagsasamba sa mga idolo. An mga ini ‘makaheheling kan kamurawayan ni Jehova’ sa bagay na maheheling mismo ninda an mga pangyayari asin mapipiritan na admitiron na nagkatotoo an tataramon ni Jehova. Paano minaaplikar an gabos na ini sa Kakristianohan? Kun dumatong na an saiyang katapusan, an dakol na dati niang mga katood asin mga kaibaiba sa negosyo mapipiritan na magmasid na sana mantang naootob an tataramon ni Jehova.—Jeremias 25:31-33; Kapahayagan 17:15-18; 18:9-19.

9. Anong marahay na bareta an ipinahahayag ni Jehova?

⁹ An pagkalaglag daw kan Jerusalem kan 607 B.C.E. nangangahulogan na mawawaran na si Jehova nin mga saksi sa daga? Dai. An pambihirang mga nagdadanay na may integridad, arog ki Daniel asin kan saiyang tolong kaiba, padagos na maglilingkod ki Jehova dawa bilang mga desterrado sa Babilonya. (Daniel 1:6, 7) Iyo, dai mapuputol an linya nin fiel na mga saksi ni Jehova, asin sa katapusan kan 70 taon, an fiel na mga lalaki asin babae mahale sa Babilonya asin mapuli sa Juda tanganing ibalik an dalisay na pagsamba duman. Iyan an sunod na naunabihan ni Jehova: “Mabugtak ako nin sarong tanda sa tahaw ninda, asin an iba sa mga nakadulag isusugo ko sa mga nasyon, sa Tarsis, Pul, asin Lud, idtong mga nagkakapot nin pana, an Tubal asin Javan, an hararayong isla, na dai pa nakadangog nin bareta manongod sa sako o nakaheling kan sakong kamurawayan; asin sasabihon nanggad ninda an manongod sa sakong kamurawayan sa tahaw kan mga nasyon.”—Isaias 66:19.

10. (a) Sa anong sentido magseserbing tanda an fiel na mga Judio na pinatalingkas sa Babilonya? (b) Sairisay ngonyan an nagseserbing tanda?

¹⁰ An kadakol na fiel na lalaki asin babae na nagpuli sa Jerusalem kan 537 B.C.E. magseserbing makangangalas na tanda, ebidensia na ilinigtas ni Jehova an saiyang banwaan. Siisay an mahona na maabot an aldaw na an bihag na mga Judio magigin talingkas tanganing ipadagos an dalisay na pagsamba sa templo ni Jehova? Sa kaparehong paagi kan enot na siglo, an mga nagseserbing “siring sa mga tanda asin siring sa mga milagro” iyo an linahidan na mga Kristiano, na sa sainda nagbuburunyog an mga mahoyo na nagmamawot na paglingkodan si Jehova. (Isaias 8:18; Hebreo 2:13) Sa ngonyan an linahidan na mga Kristiano, na nag-ooswag sa saindang ibinalik na daga, nagseserbing sarong makangangalas na tanda sa daga. (Isaias 66:8) Sinda buhay na ebidensia kan kapangyarihan kan espiritu ni Jehova, na nakaaakit sa mga mahoyo na an puso nagpapahiro sa sainda na paglingkodan si Jehova.

11. (a) Pakatapos kan pagbabalik, paano makakanood manongod ki Jehova an mga tawo sa mga nasyon? (b) Paano enot na naotob an Zacarias 8:23?

¹¹ Pero, pakatapos kan pagbabalik kan 537 B.C.E., paano mamimidbid si Jehova kan mga tawo kan mga nasyon na dai pa nakadangog nin bareta manongod sa saiya? Bueno, bakong gabos na fiel na Judio mabalik sa  Jerusalem sa katapusan kan pagkabihag sa Babilonya. An nagkapira, arog ki Daniel, magdadanay sa Babilonya. An iba man magkakawararak sa apat na kanto kan daga. Kan ikalimang siglo B.C.E., may mga Judiong nag-eerok sa bilog na Imperyo nin Persia. (Ester 1:1; 3:8) Daing duwa-duwa na sinabihan kan nagkapira sa sainda an saindang paganong mga kataed manongod ki Jehova, huli ta dakol hale sa mga nasyon na idto an nagin mga proselitong Judio. Minalataw na iyan an nangyari sa kapon na Etiope, na hinulitan kan Kristianong disipulo na si Felipe kan enot na siglo. (Gibo 8:26-40) An gabos na ini nangyari bilang enot na kaotoban kan mga tataramon ni propeta Zacarias: “Mangyayari sa mga aldaw na iyan na an sampulong tawo hale sa gabos na tataramon kan mga nasyon makarapot, iyo, sinda nanggad makarapot sa gayad kan gubing nin sarong tawo na Judio, na nagsasarabi: ‘Maiba kami sa saindo, huli ta nabaretaan niamo na an Dios yaon dian sa saindo.’” (Zacarias 8:23) Tunay nanggad, nagsugo si Jehova nin liwanag sa mga nasyon!—Salmo 43:3.

Pagdara nin “Balaog ki Jehova”

12, 13. Sa anong paagi dadarahon sa Jerusalem an “mga tugang” poon kan 537 B.C.E.?

¹² Pakatapos itogdok liwat an Jerusalem, an mga Judiong nagkawararak nin harayo sa saindang dagang tinuboan kokonsideraron an siudad pati na an ibinalik na mga saserdote kaiyan bilang sentro nin dalisay na pagsamba. An dakol sa sainda mabiahe nin harayo tanganing umatender sa taonan na mga kapiestahan duman. Si Isaias pinasabngan na sumurat: “ ‘Dadarahon nanggad ninda an gabos nindong tugang hale sa gabos na nasyon bilang balaog ki Jehova, na sakay sa mga kabayo asin sa mga karuwahe asin sa mga karreta na may takop asin sa mga mula patin sa marikas na mga kamelyong babae, sagkod sa sakong banal na bukid, an Jerusalem,’ an sabi ni Jehova, ‘siring kaidto kan an mga balaog na nasa malinig na lalagan dinadara kan mga aki ni Israel sa harong ni Jehova. Asin hale man sa sainda makua ako nin nagkapira para sa mga saserdote, para sa mga Levita.’”—Isaias 66:20, 21.

¹³ An nagkapira sa mga “tugang [na idto] hale sa gabos na nasyon” presente kan aldaw nin Pentecostes kan ibubo an banal na espiritu sa mga disipulo ni Jesus. An pagkasaysay nagsasabi: “Sa Jerusalem ngani, may nag-eerok na mga Judio, reberenteng mga lalaki, hale sa lambang nasyon na nasa sirong nin langit.” (Gibo 2:5) Nagduman sinda sa Jerusalem tanganing sumamba segun sa kostumbre kan mga Judio, alagad kan madangog ninda an marahay na bareta manongod ki Jesu-Cristo, an dakol nagtubod sa saiya asin nabautismohan.

14, 15. (a) Paano tinipon kan linahidan na mga Kristiano an dakol pa nindang espirituwal na “tugang” pakatapos kan Guerra Mundial I, asin paano dinara an mga ini ki Jehova bilang “balaog na nasa malinig na lalagan”? (b) Sa anong paagi ‘nagkua si Jehova nin nagkapira para sa mga saserdote’?

¹⁴ May kaotoban daw sa presenteng aldaw an hulang ini? Igwa nanggad. Kasunod kan Guerra Mundial I, namansayan kan linahidan na mga lingkod ni Jehova sa Kasuratan na naestablisar na an Kahadean nin Dios sa langit kan 1914. Paagi sa maingat na pag-adal sa Biblia, nanodan ninda na may dagdag pang paramana kan Kahadean, o “mga tugang,” na kaipuhan na tiponon. An daing takot na mga ministro nagbiahe “sagkod sa kaporoporohi kan daga,” na ginagamit an gabos na klase nin transportasyon, tanganing hanapon an may esperansang magin mga miembro kan linahidan na natatada, na an kadaklan hale sa mga iglesia nin Kakristianohan. Kan sinda manompongan, dinara sinda bilang balaog ki Jehova.—Gibo 1:8.

¹⁵ Dai inasahan kan mga linahidan na tinipon kan enot na mga taon na aakoon sinda ni Jehova sa dati nindang kamugtakan bago makanood kan katotoohan sa Biblia. Naggibo sinda nin mga paagi na linigon an saindang sadiri sa espirituwal asin moral na mga ramog tanganing ikaatubang sinda bilang “balaog na nasa malinig na lalagan,” o siring kan pagkasabi ni apostol Pablo, “mabining daraga ki Cristo.” (2 Corinto 11:2) Apuera sa pagsikwal sa salang doktrina, kinaipuhan na manodan kan mga linahidan kun paano magdadanay na biyong neutral sa politikal na mga gibo-gibo kan kinaban na ini. Kan 1931, kan an saiyang mga lingkod nalinigan na nin igo, may pagkamaugayon na itinao sa sainda ni Jehova an pribilehio na magdara kan saiyang ngaran bilang Mga Saksi ni Jehova. (Isaias 43:10-12) Pero sa anong paagi ‘nagkua si Jehova nin nagkapira para sa mga saserdote’? Bilang sarong grupo, an mga linahidan na ini nagin kabtang nin “sarong makahadeng kabilogan na grupo nin mga saserdote, banal na nasyon,” na nagdodolot nin mga atang nin pag-omaw sa Dios.—1 Pedro 2:9; Isaias 54:1; Hebreo 13:15.

Nagpapadagos an Pagtipon

16, 17. Sairisay an “saindong banhi” pakatapos kan Guerra Mundial I?

¹⁶ An kompletong kabilangan kan “makahadeng kabilogan na grupo nin mga saserdote” 144,000, asin pag-abot nin panahon, an pagtipon sa sainda natapos. (Kapahayagan 7:1-8; 14:1) Iyan na daw an katapusan kan pagtipon? Dai. An hula ni Isaias nagpapadagos: “‘Kun paanong an bagong kalangitan asin an bagong daga na sakuyang gigibohon nagdadanay sa atubangan ko,’ sabi ni Jehova, ‘siring man an saindong banhi asin an saindong ngaran magdadanay.’” (Isaias 66:22) Sa enot na kaotoban kan mga tataramon na iyan, an mga Judio na nagbalik hale sa pagkabihag sa Babilonya mapoon na magpadakula nin mga aki. Sa siring, an ibinalik na Judiong natatada, “an bagong daga,” na sakop kan bagong Judiong administrasyon, “an bagong kalangitan,” marigon na maeestablisar. Minsan siring, an hula igwa nin pambihirang marhay na kaotoban sa satong kaaldawan.

¹⁷ An “banhi” na ipinangangaki kan nasyon nin espirituwal na mga tugang iyo an “dakulang kadaklan,” na may paglaom na mabuhay na daing katapusan digdi sa  daga. Sinda nagluwas “hale sa gabos na nasyon asin tribo asin banwaan patin tataramon,” asin sinda nagtitindog “sa atubangan kan trono asin sa atubangan kan Kordero.” “Hinugasan [kan mga ini] an saindang mga gubing asin pinaputi iyan sa dugo kan Kordero.” (Kapahayagan 7:9-14; 22:17) Ngonyan an “dakulang kadaklan” minatalikod sa espirituwal na kadikloman pasiring sa liwanag na itinatao ni Jehova. Nagtutubod sinda ki Jesu-Cristo, asin arog kan saindang linahidan na mga tugang na lalaki asin babae, nagmamaigot sindang magdanay na malinig sa espirituwal asin moral. Bilang sarong grupo padagos sindang naglilingkod sa irarom kan paggiya ni Cristo asin “magdadanay” sagkod lamang!—Salmo 37:11, 29.

18. (a) Paano naghiro an mga kabilang sa dakulang kadaklan na kapareho kan saindang linahidan na mga tugang? (b) Paano an mga linahidan asin an saindang mga kaiba nagsasamba ki Jehova “poon sa bagong bulan sagkod sa bagong bulan asin poon sa sabbath sagkod sa sabbath”?

¹⁸ Aram kan mahihigos na lalaki asin babae na ini na may daganon na paglaom na minsan ngani mahalagang marhay na magdanay na malinig sa moral asin espirituwal, orog pa dian an kalabot tanganing mapaogma si Jehova. Nasa kasagsagan an pagtitipon, asin gusto nindang makikabtang dian. An libro nin Kapahayagan naghuhula may labot sa sainda: “Sinda yaon sa atubangan kan trono nin Dios; asin sinda nagtatao sa saiya nin sagradong paglilingkod aldaw asin banggi sa saiyang templo.” (Kapahayagan 7:15) An mga tataramon na iyan nagpapagirumdom sa sato kan ikaduwa sa huring bersikulo kan hula ni Isaias: “‘Mangyayari nanggad na poon sa bagong bulan sagkod sa bagong bulan asin poon sa sabbath sagkod sa sabbath an gabos na laman madirigdi tanganing dumuko sa atubangan ko,’ sabi ni Jehova.” (Isaias 66:23) Nangyayari ini ngonyan. “Poon sa bagong bulan sagkod sa bagong bulan asin poon sa sabbath sagkod sa sabbath”—an boot sabihon, regular, serosemana kada bulan—an linahidan na mga Kristiano asin an saindang mga kaiba, an dakulang kadaklan, nagtitiripon tanganing sambahon si Jehova. Ginigibo ninda ini, kabilang sa iba pang bagay, paagi sa pag-atender sa Kristianong mga pagtiripon asin pakikikabtang sa pampublikong ministeryo. Kabilang daw kamo sa mga regular na ‘minaduman asin minaduko sa atubangan ni Jehova’? An banwaan ni Jehova nakanonompong nin dakulang kagayagayahan sa paggibo kaini, asin an mga kabilang sa dakulang kadaklan hinihimuyawot an panahon na “an gabos na laman”—an gabos na nabubuhay na tawo—maglilingkod ki Jehova “poon sa bagong bulan sagkod sa bagong bulan asin poon sa sabbath sagkod sa sabbath” sa bilog na panahon na daing sagkod.

An Ultimong Kaaabtan kan mga Kaiwal nin Dios

19, 20. Sa anong katuyohan ginamit an Gehenna kan mga panahon kan Biblia, asin ano an isinisimbolisar kaiyan?

¹⁹ Saro pang bersikulo an natatada sa satong pag-adal kan hula ni Isaias. Nagtatapos an libro sa mga tataramon na ini: “Sinda maruluwas nanggad asin hehelingon an mga bangkay kan mga tawo na nagkakasala tumang sa sako; huli ta an mga ulod sa ibabaw ninda dai magagadan asin an saindang kalayo dai mapaparong, asin sinda magigin makababalde sa gabos na laman.” (Isaias 66:24) Posibleng marhay na an hulang ini an nasa isip ni Jesu-Cristo kan enkaminaron nia an saiyang mga disipulo na gibohon na simple an saindang buhay asin enoton an intereses kan Kahadean. Sinabi nia: “Kun an saimong mata iyo an minapasingkog sa saimo, hulwata iyan; marahay pa saimo na lumaog sa kahadean nin Dios na saro sana an mata kisa may duwang mata na isugba sa Gehenna, na duman an saindang mga ulod dai nagagadan asin an kalayo dai pinaparong.”—Marcos 9:47, 48; Mateo 5:29, 30; 6:33.

²⁰ Ano an lugar na ini na inaapod Gehenna? Dakol na siglo na an nakaagi, nagsurat an Judiong intelektuwal na si David Kimhi: “Saro ining lugar . . . na kataed kan Jerusalem, asin iyan sarong lugar na nakaririmarima nin makuri, asin iinaapon ninda duman an maating mga bagay asin bangkay. Dagos-dagos man an kalayo duman tanganing soloon an maating mga bagay asin an mga tolang kan mga bangkay. Huli kaini, an paghokom sa mga maraot piguratibong inapod na Gehinnom.” Kun an Gehenna, siring kan isinusuherir kan Judiong intelektuwal na ini, ginamit na aponan nin basura asin nin mga bangkay kan mga ibinibilang na dai maninigong ilobong, an kalayo sarong tamang paagi nin pagpara sa siring na basura. An dai naubos kan kalayo, uuboson kan ulod. Angay nanggad na paglaladawan kan ultimong kaaabtan kan gabos na kaiwal nin Dios! *

21. Para kiisay nagtatapos sa positibong paagi an libro nin Isaias, asin taano?

²¹ Sa siring na pagsambit sa mga bangkay, kalayo, asin mga ulod, bako daw na totoo na an nakapupukaw sa boot na hula ni Isaias nagtatapos sa nakapangigirabong paagi? Daing duda na iyan an iisipon kan admitidong mga kaiwal nin Dios. Alagad para sa mga katood nin Dios, nakapakokosog nanggad sa boot an paglaladawan ni Isaias sa daing katapusan na kalaglagan kan mga maraot. Kaipuhan kan banwaan ni Jehova an pagpasarig sa boot na ini na dai na noarin man liwat manggagana an saindang mga kaiwal. An mga kaiwal na idto, na nagpasakit nin labi-labi sa mga nagsasamba sa Dios asin nagtao nin grabeng katuyawan sa saiyang ngaran, lalaglagon nin daing sagkod. Dangan, “an kasakitan dai matindog nin makaduwa.”—Nahum 1:9.

22, 23. (a) Ipaliwanag an nagkapirang paagi na kamo nakinabang sa saindong pag-adal kan libro nin Isaias. (b) Pakatapos pag-adalan an libro nin Isaias, ano an saindong desisyon, asin ano an saindong paglaom?

 ²² Sa pagtatapos kan satong pag-adal sa libro nin Isaias, nasasabotan nanggad niato na an librong ini nin Biblia bakong gadan na kasaysayan. Sa kabaliktaran, igwa iyan nin mensahe para sa sato ngonyan. Kun hinohorophorop niato an madiklom na mga panahon na kinabuhayan ni Isaias, maheheling niato an pagkakaagid kan peryodong iyan asin kan satong kaaldawan. Naheling sa panahon ni Isaias an kariribokan sa politika, pagsaginsagin sa relihion, karatan sa hudisyal na sistema, asin pan-aapi sa mga fiel asin dukha, asin naheheling man iyan sa panahon niato. An fiel na mga Judio kan ikaanom na siglo B.C.E. siertong nagpapasalamat sa hula ni Isaias, asin kita ngonyan nararanga man mantang pinag-aadalan niato iyan.

²³ Sa kritikal na mga panahon na ini na nalalakopan nin kadikloman an daga asin nin grabeng kadikloman an mga nasyon, kita gabos odok na nagpapasalamat na si Jehova, paagi ki Isaias, nagtao nin liwanag para sa bilog na katawohan! An espirituwal na liwanag na iyan totoong nangangahulogan nin buhay na daing katapusan para sa gabos na bilog na pusong minaako kaiyan, ano man an saindang nasyon na ginikanan o etnikong pinaghalean. (Gibo 10:34, 35) Kun siring, padagos logod kitang maglakaw sa liwanag kan Tataramon nin Dios, na binabasa iyan aroaldaw, hinohorophorop iyan, asin pinahahalagahan an mensahe kaiyan. Ini para sa sato mismong pagkamit nin daing sagkod na bendisyon asin para sa kaomawan kan banal na ngaran ni Jehova!

[Mga Nota sa Ibaba]

[Mga Hapot Para sa Pag-adal]