An Kagayonan kan mga Linalang ni Jehova

“Nagkabarasog an mga Kahoy ni Jehova”

NAGIBO na daw nindong tumindog sa kadlagan mantang an mga sinag kan liwanag nin saldang minalagbas sa pag-oltanan kan haralangkawon na kahoy? May nadangog daw kamong ragasras sa paghuyop nin doros sa mga dahon?​—Isaias 7:2.

Sa nagkapirang lugar sa daga durante kan kabtang nin taon, an mga dahon kan manlaenlaen na kahoy haros garo nag-aarab-adab sa laen-laen na kolor na pula, kolor kahel, amarilyo, asin iba pang kolor. Tara, an kadlagan garo baga nasosolo! Angay na marhay nanggad digdi an kagsing na: “Magin kamong masinggaya, kamong kabukidan, na may magayagayang kurahaw, ikang kadlagan asin kamo gabos na kahoy na yaon dian!”​—Isaias 44:23. *

Haros un-tersio kan daga sa planetang Daga an natatahoban nin kadlagan. Sa kahangahangang paagi, an kadlagan asin an kadakoldakol na klase nin buhay na yaon dian nagpapamuraway sa saindang Kagdisenyo asin Kaglalang, si Jehova Dios. “Omawa nindo si Jehova,” an awit kan pinasabngan na salmista, “kamong mga kahoy na namumunga asin kamo gabos na sedro.”​—Salmo 148:7-9.

“An mga kahoy mahalagang marhay sa pag-eksister nin tawo sa materyal sagkod sa artistikong paagi,” an sabi kan librong The Trees Around Us. Pinoprotehiran, sinususteniran, asin pinapakarhay kan mga kadlagan an mga suplay nin preskong tubig kan katawohan. Linilinig man kan mga kahoy an aire. Paagi sa makangangalas na proseso nin photosynthesis, an mga selula kan dahon liniliwat an carbon dioxide, tubig, mga mineral, asin liwanag kan saldang na magin mga sustansia asin oksiheno.

An kadlagan sarong obra maestra nin kagayonan asin disenyo. Sa parate an darakulaon na kahoy an pinakamakangangalas na miembro kan kadlagan. Nagtuturubo sa kaibahan kaiyan an dai mabilang na pako, lumot, balagon, palongpong, asin masitas. An arog kaiyan na mga tinanom nagdedepende sa palibot na pinapangyayari kan mga kahoy, na nagtatalubo sa saindang limpoy asin nagsusupsup nin alumaad na itinatao kan kadlagan.

Sa nagkapirang kadlagan na apektado nin tigrakdag, sagkod sa 25 milyones na dahon an puedeng marakdag sa sarong ektarya kan pinakasalog nin kadlagan sa huring kabtang kan taon. Ano an nangyayari dian? Sa katapustapusi liniliwat kan mga insekto, alamag, ulod, asin iba pang organismo an gabos na organikong materyal na ini na magin humus, sarong mahalagang marhay na elemento sa balunbon na daga. Iyo, mayong nasasayang mantang an silensiong mga trabahador na ini inaandam an daga para sa bagong maturubo.

Sa irarom nin alang nang mga dahon, an daga sa sarong kadlagan kadakoldakol nin klase nin buhay. Oyon sa librong The Forest, “sagkod sa 1,350 linalang . . . an puedeng makua sa lakbang na 30 sentimetro kuadrado asin sa rarom na 2.5 sentimetro, asin dai pa kabale dian an bilyones na mikroskopikong organismo sa kada sarong hakbot na daga.” Apuera kaini, an kadlagan igwa nin kadakoldakol na reptil, gamgam, insekto, asin hayop na nagpapasuso. Siisay an maninigong mag-ako kan kredito huli sa kagayonan asin pagkalaenlaen na ini? Angay nanggad, an saindang Kaglalang nagdedeklarar: “Sadiri ko an lambang layas na hayop kan kadlagan, an mga hayop sa rinibong kabukidan.”​—Salmo 50:10.

May mga hayop na linalang na may pambihirang kakayahan na magtorog asin magtagal sa masakiton na kamugtakan nin grabeng tiglipot asin halawig na peryodo nin kakulangan nin kakanon. Minsan siring, bakong gabos na hayop nagtotorog kun tiglipot. Dawa sa katahawan nin tiglipot, puedeng makaheling kamo nin sarong pugro nin usa na nagruruluksolukso sa kahiwasan. An mga usa dai nagtotorog kun tiglipot ni nag-iistak nin kakanon, alagad naghahanap sinda nin pagkakan, na nginangatngat an lumbod pang mga sanga asin mga ugbos, arog kan maheheling nindo sa kaibang retrato hale sa Alemania.

An mga tinanom lataw na itinatampok sa Kasuratan.  Oyon sa sarong pagbilang, sinasambit sa Biblia an haros 130 laen-laen na tinanom, kaiba na an mga 30 klase nin kahoy. Nagkokomento dapit sa kahalagahan kan siring na mga pagkasambit, an botanistang si Michael Zohary nagsasabi: “Dawa sa ordinaryong sekular na literatura na dai isinurat bilang teknikal na reperensia, an saro dai makakukua nin kadakol na pagkasambit sa mga tinanom na may koneksion sa manlaenlaen na aspekto nin buhay na arog kadakol kan makukua sa Biblia.”

An mga kahoy asin kadlagan magayonon an pagkagibong mga regalo hale sa sarong mamomoton na Kaglalang. Kun nakapasyar na kita sa kadlagan, seguradong minaoyon kita sa mga tataramon kan salmista: “Nagkabarasog an mga kahoy ni Jehova, an mga sedro sa Libano na itinanom nia, na dian naggigibo nin tataghan an mga gamgam.”​—Salmo 104:​16, 17.

[Nota sa Ibaba]

[Kahon/Mga Ritrato sa pahina 9]

An saro sa pinakamakangangalas na kahoy na namumunga sa Tahaw na Sirangan iyo an poon nin almendro. Sa kapinonan kan taon​—na naeenot nanggad sa kadaklan na ibang kahoy—​napapagmata iyan sa pagkatorog kaiyan. An suanoy na mga Hebreo inaapod an poon nin almendro na napagmatang saro, na nagpapasentido sa amay na pamumurak kaiyan. An kahoy garo man sana napapagmata na pano nin magagayon na rosas o puting burak.​—Eclesiastes 12:5.

Sa mga 9,000 na midbid na klase nin mga gamgam, mga 5,000 an kinaklasipikar na naghuhuning gamgam. Madadangog an saindang mga huni sa mahibog na kadlagan. (Salmo 104:12) Halimbawa, an naghuhuning dignos igwa nin masinggayang mga huni. An mga mourning warbler, arog kan saro na nakaretrato digdi, saradit na naghuhuning gamgam na nasasamnohan nin buhay na marhay na kombinasyon nin abohon, amarilyo, asin pagkaberde nin oliba.​—Salmo 148:​1, 10.

[Ritrato sa pahina 9]

Kadlagan sa Normandy, Pransia