Papagdanayon an Kabinian Paagi sa Pag-ingat kan Saindong Puso
Papagdanayon an Kabinian Paagi sa Pag-ingat kan Saindong Puso
“Orog sa gabos na maninigong ingatan, ingatan mo an saimong puso, huli ta gikan dian an mga burabod nin buhay.”—TALINHAGA 4:23.
1-3. (a) Paano ipinaheheling sa parate nin mga tawo na dai ninda pinahahalagahan an saindang kabinian? Iilustrar. (b) Taano ta mahalaga na siyasaton an halaga nin kabinian?
TIBAAD garo baga lihis na sa uso an ipininta. Bako gayod iyan bagay sa dekorasyon kan harong. Ano man an dahelan, minalataw na dai iyan kaipuhan kan kagsadiri. Sa kahurihurihi an ladawan ipinabakal nin segunda mano, na an presyo 29 dolyar (E.U.). Pero pakalihis nin pirang taon, naaraman na iyan nagkakantidad nin haros sarong milyon dolyar! Iyo, pambihirang obra maestra palan iyan. Imahinara an namatean kan dating kagsadiri, na minenos an halaga kan kayamanan na ini!
2 Kaagid kaiyan an parateng nangyayari sa kabinian, an moral na kalinigan, o kadalisayan, nin indibiduwal. An kadakol na tawo ngonyan minemenos an halaga kan sainda mismong kabinian. An nagkapira ibinibilang iyan na lihis na sa usong ideya, sarong ideya na bako nang bagay sa modernong estilo nin pamumuhay. Sa siring, iriniribay ninda iyan sa sadit na kantidad. An nagkapira iriniribay an saindang kabinian sa nagkapirang oras nin pagpanigo sa sekso. An iba isinasakripisyo iyan na nag-aasang magin mas marahay an pagheling sa sainda kan saindang kairiba o nin sarong bakong kasekso.—Talinhaga 13:20.
3 Huri nang marhay na naaaraman nin dakol kun gurano man nanggad kahalagang rogaring an saindang kabinian. Sa parate makaturotriste an pagkawara ninda kaiyan. Siring kan pagkasabi kan Biblia, an mga epekto nin inmoralidad puedeng magin siring sa hilo, “siring kapait kan ajenjo.” (Talinhaga 5:3, 4) Huli sa presenteng maraot na kamugtakan sa moral, paano nindo mapahahalagahan asin mapagdadanay an saindong kabinian? Makonsentrar kita sa tolong konektadong paagi na puede niatong gibohon.
Ingatan an Saindong Puso
4. Ano an piguratibong puso, asin taano ta maninigo niatong ingatan iyan?
4 An liabe sa pagpadanay nin kabinian iyo an ingatan an puso. An Biblia nagsasabi: “Orog sa gabos na maninigong ingatan, ingatan mo an saimong puso, huli ta gikan dian an mga burabod nin buhay.” (Talinhaga 4:23) Ano an “saimong puso,” na nasambitan digdi? Bako iyan an literal na organo. Piguratibo an puso na ini. Nanonongod iyan sa pagkatawo nindo sa laog, kabale an saindong mga kaisipan, saboot, asin motibasyon. An Biblia nagsasabi: “Kamotan mo si Jehova na saimong Dios sa bilog mong puso asin sa bilog mong kalag patin sa bilog mong kosog.” (Deuteronomio 6:5) Sinabi ni Jesus na an togon na ini an nangongorog sa gabos. (Marcos 12:29, 30) Malinaw nanggad, dakulaon an halaga kan puso niato. Maninigo iyan na ingatan.
5. Paano puedeng magin mahalaga saka peligroso man an puso?
5 Minsan siring, an Biblia nagsasabi man na “madaya an puso nin labi sa ano pa man na bagay asin desesperado.” (Jeremias 17:9) Paano puedeng magin madaya an puso—sarong peligro sa sato? Bueno, an kotse, halimbawa, sarong mahalagang kasangkapan, panligtas-buhay pa ngani kun may emerhensia. Alagad kun dai kinokontrol kan drayber an kotse, na bakong dayaday an pagmaniobra sa manibela, an kotse man sanang iyan puedeng madaling magin nakagagadan na armas. Kaagid kaiyan, kun dai nindo iingatan an saindong puso, kamo an kokontrolon kan lambang panlaog na pagmawot asin natural na tendensia nindo, asin an direksion kan saindong pamumuhay magigin pasiring sa kapahamakan. An Tataramon nin Dios nagsasabi: “An nagtitiwala sa saiyang sadiring puso lolong, alagad an naglalakaw sa kadonongan iyo an makaliligtas.” (Talinhaga 28:26) Iyo, makalalakaw kamo na may kadonongan asin makaliligtas sa kapahamakan kun gagamiton nindo an Tataramon nin Dios tanganing gumiya sa saindo, kun paanong hehelingon nindo an sarong mapa nin mga tinampo bago kamo magbiahe.—Salmo 119:105.
6, 7. (a) Ano an kabanalan, asin taano ta mahalaga iyan sa mga lingkod ni Jehova? (b) Paano niato naaaraman na puedeng ipabanaag kan bakong sangkap na mga tawo an kabanalan ni Jehova?
6 An puso niato mayo nin natural na tendensia na magin mabini. Dapat na imaniobra niato iyan pasiring sa direksion na iyan. An sarong paagi tanganing magibo iyan iyo an horophoropon an tunay na halaga nin kabinian. An kualidad na ini konektadong marhay sa kabanalan, na nangangahulogan nin kalinigan, kadalisayan, pagigin siblag sa pagkamakasalan. An kabanalan sarong mahalagang marhay na kualidad na kabtang kan mismong naturalesa ni Jehova Dios. An kualidad na iyan iinaasosyar ki Jehova sa ginatos na bersikulo sa Biblia. Sa katunayan, an Biblia nagsasabi na “An kabanalan ki Jehova.” (Exodo 28:36) Pero ano an koneksion kan halangkawon na kualidad na iyan sa sato na bakong sangkap na mga tawo?
7 Sa saiyang Tataramon, si Jehova nagsasabi sa sato: “Kaipuhan kamong magin banal, huli ta ako banal.” (1 Pedro 1:16) Iyo, puede niatong arogon an kabanalan ni Jehova; puede kitang magin malinig sa atubangan nia, na pinagdadanay an satong kabinian. Kaya kun naglilikay kita sa maati, maramog na mga gibo, naghihingoa kitang maabot an sarong halangkawon asin nakapupukaw sa boot na pribilehio—an pribilehio na ipabanaag an magayon na kualidad kan Kaharohalangkaweng Dios! (Efeso 5:1) Dai niato maninigong isipon na dai niato iyan kayang aboton, ta si Jehova madonong asin rasonableng Kagurangnan na nungkang naghahagad nin labi sa kaya niatong gibohon. (Salmo 103:13, 14; Santiago 3:17) Totoo, an pagdadanay na mabini sa espirituwal asin moral nagkakaipo nin paghihingoa. Pero nagsabi si apostol Pablo na an “sinseridad asin kabinian . . . para sa Cristo.” (2 Corinto 11:3) Bako daw na utang niato ki Cristo asin sa saiyang Ama na gibohon niato an gabos na paghihingoa na magdanay na mabini sa moral? Total, pinahelingan ninda kita nin pagkamoot na labi sa kaya niatong bayadan. (Juan 3:16; 15:13) Sarong pribilehio na ipahayag niato an satong pagpasalamat paagi sa pamumuhay na malinig asin may marahay na moral. Kun arog kaini an pagheling niato sa satong kabinian, pahahalagahan niato iyan, na iniingatan an satong puso.
8. (a) Paano niato mapakakakan an piguratibong puso? (b) Ano an tibaad ihayag manongod sa sato kan satong pakikipag-olay?
8 Iniingatan man niato an satong puso paagi sa satong paagi nin pagkakan. Kaipuhan niatong pakakanon nin regular an satong isip asin puso nin masustansiang espirituwal na kakanon, na isinesentro an satong isip sa maogmang bareta kan Kahadean nin Dios. (Colosas 3:2) Dawa an satong pakikipag-olay maninigong magpabanaag na dian nakasentro an satong isip. Kun kita midbid sa pagparataram manongod sa makalaman asin inmoral na mga bagay, may ihinahayag kita manongod sa kamugtakan kan satong puso. (Lucas 6:45) Imbes, mamidbid logod kita sa pagtaram manongod sa mga bagay na espirituwal asin nakapakokosog. (Efeso 5:3) Tanganing maingatan an satong puso, igwa nin seryosong mga peligro na dapat niatong likayan. Pag-olayan niato an duwa kaini.
Dumulag sa Pakikisaro
9-11. (a) Taano an mga nag-iignoro sa hatol kan 1 Corinto 6:18 ta mas may posibilidad na maimbuelto sa magabat na inmoralidad? Iilustrar. (b) Kun kita nagdudulag sa pakikisaro, ano an linilikayan niato? (c) Anong positibong halimbawa an itinao sa sato kan fiel na tawong si Job?
9 Pinasabngan ni Jehova si apostol Pablo na isurat an sarong hatol na nakatabang sa dakol na ingatan an saindang puso asin papagdanayon an kabinian. Si Pablo nagsabi: “Dumulag kamo sa pakikisaro.” (1 Corinto 6:18) Mangnoha na dai nia sana sinabing, “Lumikay kamo sa pakikisaro.” Orog pa dian an maninigong gibohon nin mga Kristiano. Maninigo sindang dumulag sa siring na inmoral na mga gibo, kun paanong madulag sinda sa sarong peligro na puedeng ikagadan. Kun iignorohon niato an hatol na iyan, lalo niatong pinadadakula an posibilidad na maimbuelto sa magabat na inmoralidad asin mawara an pag-oyon nin Dios.
10 Sa pag-ilustrar: Lininigan asin binolosan nin ina an saiyang sadang na aking lalaki bilang pagpreparar sa sarong importanteng okasyon. An aki nagpaaram kun puede siang magkawat sa luwas bago maghale an pamilya, asin nagtogot an ina—sa sarong kondisyon. Sabi nia: “Dai ka magduman sa harani sa tubig sa luwas. Kun malaboyan ka, papadusahan ka.” Pero pirang minuto pa sana, naheling nia an aki na naggagatigati sa tubig. Dai pa man sia nalaboyan. Pero, iniignoro nia an patanid kan ina na dai magrani sa tubig, asin haros segurado nang magkakaproblema sia. (Talinhaga 22:15) Siring man kaiyan an sala nin dakol na hoben asin nasa edad na na maninigo kutanang mas tatao na. Taano man?
11 Sa mga panahon na ini na kadakol an napadara “sa makasusupog na seksuwal na mga horot,” buminutwa an sarong bilog na industriya na nakasentro sa pagpalakop nin bawal na pagdodorog. (Roma 1:26, 27) An damat nin pornograpiya luminakop sa mga magasin, libro, video, asin sa Internet. An mga gustong ilaog sa saindang isip an siring na mga ladawan dai nanggad minadulag sa pakikisaro. Ginigibo ninda iyan na suba-suba, na naggagatigati na sinda, dai iniintindi an patanid kan Biblia. Imbes na ingatan an puso, hinihilo ninda iyan nin klarong mga ladawan na tibaad dakol na taon an kaipuhan bago mawara sa memorya. (Talinhaga 6:27) Makanood kita sa fiel na si Job, na nakipagtipan—sarong pormal na kasundoan—sa saiyang mga mata, na dai magheling sa mga bagay na makakatentar sana sa saiya na gumibo nin sala. (Job 31:1) Ngonyan, sarong halimbawa iyan na dapat arogon!
12. Paano puedeng ‘dumulag sa pakikisaro’ sa panahon nin pag-ilusyonan an mga magkailusyon na Kristiano?
12 Partikularmenteng mahalagang marhay na ‘dumulag sa pakikisaro’ sa panahon nin pag-ilusyonan. An panahon na iyan maninigo na magin magayagayang panahon, na pano nin paglaom asin pag-antisipar, alagad an nagkapirang hoben na magkailusyon rinaraot iyan kun ginigibo nindang suba-suba an inmoralidad. Sa paggibo kaiyan, hinahalean ninda an balang saro kan pinakamarahay na pundasyon para sa maogmang pag-agoman—sarong relasyon na basado sa daing kaimotan na pagkamoot, pagpopogol sa sadiri, asin pagkuyog ki Jehova Dios. May magkailusyon na Kristiano na guminibo nin inmoral na paggawe sa panahon kan saindang pag-ilusyonan. Pagkakasal ninda, inadmitir kan agom na babae na rinibok sia kan saiyang konsensia, na nakaraot pa ngani sa kagayagayahan kan aldaw kan saiyang kasal. Nagtuga sia: “Dakol na beses akong naghagad nin tawad ki Jehova, alagad minsan ngani pitong taon na an uminagi poon kaidto, padagos akong kinokonsensia.” Mahalagang marhay na an mga naggigibo nin siring na mga kasalan humagad nin tabang sa Kristianong kamagurangan. (Santiago 5:14, 15) Minsan siring, an dakol na magkailusyon na Kristiano naghihiro na may kadonongan asin naglilikay sa mga peligrong ini sa panahon nin pag-ilusyonan. (Talinhaga 22:3) Linilimitaran ninda an saindang mga kapahayagan nin pagkamoot. Nagkukua sinda nin tsaperon asin naglilikay na marhay na magsolo sa mga lugar na sinda sanang duwa.
13. Taano an mga Kristiano ta dai maninigong mag-ilusyon sa saro na dai naglilingkod ki Jehova?
13 An mga Kristiano na may kailusyon na dai naglilingkod ki Jehova posibleng marhay na mapaatubang sa dakulaon na mga problema. Halimbawa, paano kamo makikiiba sa saro na dai namomoot ki Jehova Dios? Mahalagang marhay na an mga Kristiano makisakal sana sa mga namomoot ki Jehova asin iginagalang an saiyang mga pamantayan nin kabinian. An Tataramon nin Dios nagsasabi sa sato: “Dai kamo makipagsakal na bakong timbang sa mga dai nagtutubod. Huli ta anong pakikiiba igwa an katanosan asin katampalasanan? O ano an pakikisumaro kan liwanag sa diklom?”—2 Corinto 6:14.
14, 15. (a) Ano an salang pagmansay nin nagkapira mapadapit sa kahulogan nin “pakikisaro”? (b) Anong klaseng mga akto an kabale sa “pakikisaro,” asin paano ‘makakadulag sa pakikisaro’ an mga Kristiano?
14 Kaipuhan man an kaaraman. Dai kita makakadulag nin tama sa pakikisaro kun dai talaga niato aram kun ano iyan. An nagkapira sa presenteng kinaban igwa kan salang ideya kun dapit sa kahulogan nin “pakikisaro.” Sinda naghohona na puede nindang panigoan an saindang mga horot sa sekso dawa bakong kasal basta linilikayan ninda an aktuwal na seksuwal na pagdodorog. Maski an nagkapirang respetadong institusyon sa salud na naghihingoang inaan an dai ginustong pagbados nin mga tinedyer nag-enkaminar sa mga hoben na gumibo nin bakong normal na mga akto sa sekso na dai nagbubunga nin pagbados. Sala nanggad an siring na konseho. An paglikay na magbados na dai kasal bakong kapareho nin pagpadanay nin kabinian, asin an totoong kahulogan nin “pakikisaro” bakong gayong limitado.
15 An termino sa Griego na por·neiʹa, na trinadusir na “pakikisaro,” igwa nin medyo mahiwas na kahulogan. Iyan nanonongod sa seksuwal na relasyon nin mga bakong mag-agom asin nakasentro sa salang paggamit sa mga organo sa sekso. Kabale sa por·neiʹa an mga gibo na arog baga kan oral sex, anal sex, asin pagmasturbasyon sa ibang tawo—na parateng konektado sa mga establisimiento nin prostitusyon. An mga tawong nag-iisip na an siring na mga akto bakong “pakikisaro” dinadaya an saindang sadiri asin nagin biktima kan saro sa mga siod ni Satanas. (2 Timoteo 2:26) Apuera kaini, an pagpadanay nin kabinian nangangahulogan nin bako sanang paglikay sa ano man na akto na pakikisaro. Tanganing ‘makadulag sa pakikisaro,’ dapat niatong likayan an gabos na klase nin seksuwal na kaatian asin malaswang gawe na puedeng sumagkod sa magabat na kasalan na por·neiʹa. (Efeso 4:19) Sa paaging iyan pinagdadanay niato an kabinian.
Likayan an mga Peligro nin Pakigitilan
16. Sa anong kamugtakan angay an romantikong mga hiro, siring sa ipinaheling kan anong halimbawa sa Kasuratan?
16 Tanganing mapagdanay niato an satong kabinian, an saro pang peligro na kaipuhan niatong maanan iyo an pakigitilan. Tibaad iinsistir nin nagkapira na an pakigitilan bakong sala asin bakong maraot na libangan nin mga bakong magkasekso. Totoo, may panahon asin lugar para sa romantikong mga hiro. Si Isaac asin Rebeca naheling na “nag-oogma” na magkaibanan, asin malinaw sa mga nagmamasid na sinda bako sanang magtugang. (Genesis 26:7-9) Minsan siring, mag-agom sinda. Angay an pagpahinayagan ninda nin pagkamoot. Iba nang bagay an pakigitilan.
17. Ano an pakigitilan, asin paano makokontrol an problemang iyan?
17 An pakigitilan puedeng tawan nin arog kaining kahulogan: pagparisa nin romantikong interes na mayo man nin totoong intension na mag-agom. Komplikadong linalang an mga tawo, kaya daing duwa-duwa na dai mabilang an mga paagi nin pakigitilan, na an nagkapira kaiyan daing gayo risa. (Talinhaga 30:18, 19) Kun siring, bako talagang solusyon an estriktong mga susundon. Imbes, sarong bagay na orog pa dian an kinakaipuhan—an onestong pagsiyasat sa sadiri asin an sadiosan na pag-aplikar kan mga prinsipyo sa Biblia.
18. Ano an nagtutulod sa iba na makigitilan, asin taano ta nakakaraot an pakigitilan?
18 Kun kita onesto sa satong sadiri, posibleng marhay na aadmitiron kan kadaklan sa sato na kun naririsa niato na an sarong bakong kasekso igwa nin romantikong interes sa sato, minataba an satong puso. Natural iyan. Alagad nakikigitilan daw kita tanganing pukawon an siring na interes—tangani sanang lumangkaw an pagheling niato sa satong sadiri o pukawon an siring na reaksion sa iba? Kun iyo, inisip daw niato an kolog nin boot na tibaad ginigibo niato? Halimbawa, an Talinhaga 13:12 nagsasabi: “An inaasahan na nadidigson kasakitan sa puso.” Kun tinutuyo niatong makigitilan sa iba, dai gayod niato aram kun gurano man nanggad kaapektado an tawong iyan. Tibaad sia umasang kamo magin magkailusyon asin magpakasal pa ngani pag-abot nin panahon. An kasunod na pagkasudya nin linalaoman puedeng makologon sa boot. (Talinhaga 18:14) Sarong karingisan an tinutuyong pagkawat sa emosyon nin iba.
19. Paano puedeng mameligro an Kristianong pag-agoman huli sa pakigitilan?
19 Partikularmenteng mahalaga na magmaan sa pakigitilan sa mga may agom. Sala an magpaheling nin romantikong interes sa may agom—o na an may agom magpaheling nin siring na interes sa bako niang agom. Makamomondo, an nagkapirang Kristiano nagkaigwa nin salang paniniwala na puede man na magkaigwa nin romantikong interes sa mga bakong kasekso na bako nindang agom. An nagkapira ihinahayag an saindang kairairaroming mga saboot sa siring na “katood,” na isinasabi pa ngani an pribadong mga iniisip na dai ninda sinasabi sa saindang agom. Bilang resulta, an romantikong interes nagin nang emosyonal na pagdepende sa iba na puedeng magpaluya asin makaraot pa ngani sa pag-agoman. Marahay na girumdomon nin mga Kristianong may agom an madonong na patanid ni Jesus manongod sa pagsambay—iyan minapoon sa puso. (Mateo 5:28) Kun siring, ingatan niato an puso asin likayan an mga situwasyon na puedeng magbunga nin siring na kapahapahamak na mga resulta.
20. Paano niato maninigong desididong mansayon an satong kabinian?
20 Totoo, bakong pasil na magdanay na mabini sa presenteng inmoral na kinaban. Pero girumdomon na mas pasil nanggad na papagdanayon an saindong kabinian kisa bawion iyan kun iyan mawara. Siempre, si Jehova puedeng ‘magpatawad nin bulaos’ asin kaya niang linigon an mga tunay na nagsosolsol sa saindang mga kasalan. (Isaias 55:7) Minsan siring, an mga nagkokomiter nin inmoralidad dai pinoprotehiran ni Jehova sa mga epekto kan saindang ginibo. An mga epekto puedeng lumawig nin dakol na taon, nin bilog na buhay pa ngani. (2 Samuel 12:9-12) Iyo nanggad, papagdanayon an saindong kabinian paagi sa pag-ingat kan saindong puso. Mansayon an saindong malinig asin mabining kamugtakan sa atubangan ni Jehova Dios bilang sarong mahalagang marhay na kayamanan—asin dai nindo iyan noarin man pagwaraon!
Ano an Isisimbag Nindo?
• Ano an kabinian, asin taano ta iyan mahalagang marhay?
• Paano niato maiingatan an satong puso?
• Ano an kalabot sa pagdulag sa pakikisaro?
• Taano ta maninigo niatong likayan an pakigitilan?
[Mga Hapot Para sa Pag-adal]
[Ritrato sa pahina 11]
An kotse puedeng magin peligroso kun dai iyan minamaniobra nin tama
[Mga Ritrato sa pahina 12]
Ano an puedeng mangyari kun iniignoro niato an mga patanid?
[Ritrato sa pahina 13]
An mabining pag-ilusyonan magayagaya asin nagtataong onra sa Dios