Tampok na mga Kabtang sa Libro nin Exodo
An Tataramon ni Jehova Buhay
Tampok na mga Kabtang sa Libro nin Exodo
IYAN sarong tunay na estorya kan pagkakalda kan mga “pinag-oripon nin makuri.” (Exodo 1:13) Iyan saro man na nakaoogmang pagkasaysay kan pagkamundag nin sarong nasyon. Kabilang sa kawiliwiling mga kabtang kaiyan an makangangalas na mga milagro, marahayon na paggibo nin mga ley, asin an pagtogdok kan tabernakulo. Sa pundamental, ini an laog kan libro sa Biblia na Exodo.
Isinurat kan propetang Hebreo na si Moises, an Exodo nagsasaysay kan mga inagihan kan mga Israelita sa laog nin 145 taon—poon kan kagadanan ni Jose kan 1657 B.C.E. sagkod kan matapos an tabernakulo kan 1512 B.C.E. Pero, an pagkasaysay bako sanang may historikong halaga. Iyan sarong kabtang kan tataramon, o mensahe, nin Dios sa katawohan. Bilang siring, iyan “buhay asin mapuersa.” (Hebreo 4:12) Kun siring, an Exodo may tunay na halaga para sa sato.
“DINANGOG NIN DIOS AN SAINDANG INAGRANGAY”
An mga gikan ni Jacob na nag-iistar sa Egipto marikason an pagdakol kaya sa pagboot kan hade pinapagdusa sinda bilang mga oripon. Idinekreto pa ngani ni Faraon an paggadan sa gabos na Israelitang omboy na lalaki. Nakadulag sa siring na kaaabtan an tolong bulan na omboy, si Moises, na inampon kan aking babae ni Faraon. Minsan ngani nagdakula sia sa pamilya kan hade, sa edad na 40, kuminampi si Moises sa sadiri niang banwaan asin ginadan an sarong Egipcio. (Gibo 7:23, 24) Napiritan na dumulag, nagduman sia sa Midian. Duman sia nakaagom asin namuhay bilang pastor. Sa sarong milagrosong naglalaad na palongpong, isinugo ni Jehova si Moises na bumalik sa Egipto tanganing giyahan an mga Israelita paluwas sa pagkaoripon. An saiyang tugang, si Aaron, ninombrahan na magin saiyang representante sa pagtaram.
Mga Hapot sa Kasuratan na Sinimbag:
3:1—Anong klaseng saserdote si Jetro? Kan mga panahon kan mga patriarka an payo nin pamilya nagserbing saserdote para sa saiyang pamilya. Si Jetro an minalataw na patriarkal na payo nin sarong tribo nin mga Midianita. Huling an mga Midianita gikan ni Abraham paagi ki Ketura, posibleng may aram sinda sa pagsamba ki Jehova.—Genesis 25:1, 2.
4:11—Sa anong sentido na si Jehova an ‘naggibo sa pula, sa bungog, asin sa buta’? Minsan ngani may beses na si Jehova an nagpangyari nin pagkabuta asin pagkapula, sia bakong responsable sa gabos na siring na kabiadian. (Genesis 19:11; Lucas 1:20-22, 62-64) Resulta ini kan minanang kasalan. (Job 14:4; Roma 5:12) Minsan siring, huling itinogot nin Dios na mangyari an kamugtakan na ini, puede niang sabihon na sia an ‘naggibo’ kan pula, kan bungog, asin kan buta.
4:16—Paanong si Moises “maglilingkod bilang Dios” ki Aaron? Si Moises sarong representante nin Dios. Huli kaini, si Moises nagin siring sa “Dios” ki Aaron, na nagtataram bilang representante ni Moises.
Mga Leksion Para sa Sato:
1:7, 14. Sinuportaran ni Jehova an saiyang banwaan kan sinda inaapi kaidto sa Egipto. Sinususteniran man nia an saiyang mga Saksi sa presenteng aldaw, dawa kun napapaatubang sa makuring paglamag.
1:17-21. Ginigirumdom kita ni Jehova “para sa karahayan.”—Nehemias 13:31.
3:7-10. Si Jehova naghihimate sa pagtangis kan saiyang banwaan.
3:14. Seguradong inootob ni Jehova an saiyang mga katuyohan. Kun siring makakokompiar kita na pangyayarihon niang magkatotoo an satong mga paglaom na basado sa Biblia.
4:10, 13. Si Moises nagpaheling nin labi-labing kadaihan nin kompiansa sa saiyang kakayahan na magtaram kaya dawa sinierto na sa saiya na susuportaran sia nin Dios, nakiolay sia sa Dios na magsugo nin iba na mataram ki Faraon. Pero, ginamit ni Jehova si Moises asin tinawan sia nin kadonongan saka kosog na kaipuhan tanganing otobon an saiyang asignasyon. Imbes na magturuhok sa satong mga kakulangan nin kakayahan, kita logod magsarig ki Jehova asin fiel na otobon an sugo sa sato na maghulit asin magtokdo.—Mateo 24:14; 28:19, 20.
AN MAKANGANGALAS NA MGA MILAGRO NAGRESULTA SA PAGKAKALDA
Si Moises asin Aaron uminatubang ki Faraon, na hinahagad na togotan an mga Israelita na magselebrar nin kapiestahan ki Jehova sa kaawagan. An namamahalang Egipcio maisog na nagsayuma. Ginamit ni Jehova si Moises tanganing pangyarihon an makosog na sunod-sunod na kalamidad. Pakalihis sana kan ikasampulong damat na tinogotan ni Faraon na humale an mga Israelita. Minsan siring, dai nahaloy, sia asin an saiyang puersa militar naghuhumari na sa paglapag. Alagad binukasan ni Jehova an sarong agihan sa pagdulag sa Dagat na Pula asin ilinigtas an saiyang banwaan. An naglalapag na mga Egipcio nagkaralamos kan sinda sinakloban kan dagat.
Mga Hapot sa Kasuratan na Sinimbag:
6:3—Sa anong paagi na an ngaran nin Dios dai ipinaaram ki Abraham, Isaac, asin Jacob? Ginagamit na kan mga patriarkang ini an ngaran nin Dios asin nag-ako sinda nin mga panuga hale ki Jehova. Pero, dai ninda namidbid o naeksperyensiahan si Jehova bilang an saro na nagpangyaring maotob an mga panugang ini.—Genesis 12:1, 2; 15:7, 13-16; 26:24; 28:10-15.
7:1—Paanong si Moises ginibong “Dios ki Faraon”? Si Moises tinawan nin kapangyarihan asin autoridad nin Dios ki Faraon. Huli kaini, mayo nin dapat ikatakot sa hadeng iyan.
7:22—Saen nagkua nin tubig na dai pa nagin dugo an mga saserdoteng Egipcio? Puedeng naggamit sinda nin tubig na kinua sa Salog nin Nilo bago kan damat na ini. An maiinom na tubig minalataw na makukua man paagi sa pagkalot nin mga bubon sa mamasamasang daga na harani sa Salog nin Nilo.—Exodo 7:24.
8:26, 27—Taano ta sinabi ni Moises na an mga atang nin Israel magigin “makauuyam nin makuri sa mga Egipcio”? Dakol na manlaenlaen na hayop an sinasamba sa Egipto. Sa siring, an pagsambit sa mga atang nakadagdag sa puersa asin pagigin nakakokombensir kan pag-insistir ni Moises na togotan an Israel na humale tanganing mag-atang ki Jehova.
12:29—Sairisay an ibinilang na panganay? Mga lalaki sana an ibinilang na panganay. (Bilang 3:40-51) Si Faraon, na panganay man mismo, dai ginadan. May sadiri siang pamilya. Bakong an payo kan pamilya kundi an panganay na aking lalaki kan pamilya an nagadan bilang resulta kan ikasampulong damat.
12:40—Gurano kalawig nag-erok an mga Israelita sa daga nin Egipto? Kaiba sa 430 taon na nasambitan digdi an panahon kan mga aki ni Israel duman “sa daga nin Egipto asin sa daga nin Canaan.” (Nota sa ibaba) An 75 anyos na si Abraham nagdakit sa Salog nin Eufrates kan 1943 B.C.E. kan sia pasiring sa Canaan. (Genesis 12:4) Poon kaidto sagkod kan panahon na an 130 anyos na si Jacob lumaog sa Egipto bale 215 taon. (Genesis 21:5; 25:26; 47:9) Nangangahulogan ini na pakatapos kaiyan an mga Israelita nagkaigwa pa nin kaparehong peryodo nin 215 taon sa Egipto.
15:8—An “tuminagas” na katubigan daw kan Dagat na Pula sa katunayan nagyelong katubigan? An berbo sa Hebreo na trinadusir na “tuminagas” nangangahulogan pagkunkon o pagkorta. Sa Job 10:10, an pananaram na iyan ginamit mapadapit sa pagkorta nin gatas. Huli kaini, an tuminagas na katubigan dai man talaga nagsusuherir nin nagyelong katubigan. Kun an “makosog na doros hale sa sirangan” na sinabi sa Exodo 14:21 nagin malipot nanggad tanganing magyelo an katubigan, daing duwa-duwa na nasambitan kutana an grabeng lipot. Huling mayong naheheling na nagpopogol sa katubigan, iyan garo tuminagas o nagkorta.
Mga Leksion Para sa Sato:
7:14–12:30. An Sampulong Damat dai nagkanorongod sana. Iyan patienot na isinabi asin eksaktong nangyari siring sa sinabi. An pagpangyari kaiyan malinaw nanggad na nagpapaheling na kaya kan Kaglalang na kontrolon an tubig, liwanag kan saldang, mga insekto, hayop, asin tawo! An mga damat nagpapaheling man na kaya nin Dios na pilion na paabotan nin kalamidad an saiyang mga kaiwal mantang pinoprotehiran an mga nagsasamba sa saiya.
11:2; 12:36. Binebendisyonan ni Jehova an saiyang banwaan. Minalataw na sinegurado nia na an mga Israelita matawan ngonyan nin kabayadan para sa saindang pagpagal sa Egipto. Naglaog sinda sa dagang idto bilang talingkas na banwaan, bakong bilang mga bihag sa guerra na ooriponon.
14:30. Makakokompiar kita na ililigtas ni Jehova an mga nagsasamba sa saiya sa nagdadangadang na “dakulang kahorasaan.”—Mateo 24:20-22; Kapahayagan 7:9, 14.
INOORGANISAR NI JEHOVA AN SARONG TEOKRATIKONG NASYON
Kan ikatolong bulan pakatapos na sinda kaldahon sa Egipto, an mga Israelita nagkampo sa ibaba kan Bukid nin Sinai. Duman inako ninda an Sampulong Togon asin iba pang ley, nakipagtipan sinda ki Jehova, asin nagin sarong teokratikong nasyon. Si Moises nasa bukid nin 40 aldaw, na inaako an mga instruksion mapadapit sa tunay na pagsamba asin sa pagtogdok kan tabernakulo ni Jehova, sarong aroalsang templo. Mientras tanto, an mga Israelita naggibo asin nagsamba sa sarong bulawan na ogbon na baka. Mantang naglulugsad sa bukid, naheling ini ni Moises asin naanggot nin grabe kaya ipinusak nia an duwang tabla nin gapo na itinao sa saiya nin Dios. Pakatapos na itao an angay na padusa sa mga paragibo nin sala, nagtukad giraray sia sa bukid asin inako an bagong padis nin tabla nin gapo. Kan makabalik si Moises, pinonan an pagtogdok kan tabernakulo. Sa katapusan kan enot na taon nin katalingkasan kan Israel, haman na asin andam na an makangangalas na toldang ini asin an gabos na kasangkapan kaiyan. Dangan an tolda pinano ni Jehova kan saiyang kamurawayan.
Mga Hapot sa Kasuratan na Sinimbag:
20:5—Paanong si Jehova nagtatao nin “kastigo para sa kasalan nin mga ama” sa maarabot na kapag-arakian? Kun an saro nasa edad na, an lambang indibiduwal hinohokoman basado sa sadiri niang gawe-gawe asin aktitud. Alagad kan an nasyon nin Israel naggibo nin idolatriya, pinagdusahan kaiyan an mga resulta kaini sa laog nin dakol na kapag-arakian pakatapos kaiyan. Namatean maski kan fiel na mga Israelita an epekto kaiyan huli ta an relihiosong pagkadelingkuente kan nasyon nagpagin masakit para sa sainda an pagdadanay sa integridad.
23:19; 34:26—Ano an kahulogan kan pagboot na dai paglutoon an ogbon na kanding sa gatas kan saiyang ina? An pagluto sa ogbon na kanding (o ibang hayop) sa gatas kan ina kaiyan saro daang paganong ritual na hinohonang nakatatao nin oran. Dugang pa, huling an gatas kan ina an pagkakan kan saiyang ogbon, sarong akto nin karingisan na lutoon dian an saiyang ogbon. An ley na ini nagtabang tanganing ipaheling sa banwaan nin Dios na sinda maninigong magin maheherakon.
23:20-23—Siisay an anghel na nasambitan digdi, asin paanong an ngaran ni Jehova “yaon sa saiya”? Posibleng marhay na an anghel na ini iyo si Jesus bago sia nagin tawo. Sia an ginamit tanganing giyahan an mga Israelita kan sinda pasiring sa Dagang Panuga. (1 Corinto 10:1-4) An ngaran ni Jehova “yaon sa saiya” sa bagay na si Jesus an pangenot na nagsusuportar asin nagsasantipikar sa ngaran kan saiyang Ama.
32:1-8, 25-35—Taano ta dai pinadusahan si Aaron sa paggibo kan bulawan na ogbon na baka? Si Aaron bakong odok sa pusong nakisimpatiya sa idolatriya. Kan huri, minalataw na nakiayon sia sa mga kapwa Levita na manindogan para sa Dios asin tumang sa mga nagkontra ki Moises. Pakatapos na gadanon an mga may sala, ipinagirumdom ni Moises sa banwaan na sinda nagkasala nin dakula, na sinasabi na may iba pa apuera ki Aaron na nag-ako man kan pagkaherak ni Jehova.
33:11, 20—Paano nakipag-olay an Dios ki Moises nin “atubangan”? An pananaram na ini nangangahulogan nin dayupot na simbagan na pag-oolay. Si Moises nakipag-olay sa representante nin Dios asin berbal na inako an instruksion hale ki Jehova paagi sa saiya. Alagad dai naheling ni Moises si Jehova, huling ‘mayong tawo na makaheheling sa Dios asin mabubuhay.’ Sa katunayan, dai nakipag-olay nin personal si Jehova ki Moises. An Ley “itinao paagi sa mga anghel sa kamot nin sarong parapangoltanan,” an sabi kan Galacia 3:19.
Mga Leksion Para sa Sato:
15:25; 16:12. Itinatao ni Jehova an mga pangangaipo kan saiyang banwaan.
18:21. An mga lalaking pinili para sa responsableng mga katongdan sa Kristianong kongregasyon dapat man na may kakayahan, matatakton sa Dios, mapagtitiwalaan, asin bakong maimot.
20:1–23:33. Si Jehova an supremong Paraboot. Kun kinukuyog, an saiyang mga ley nagpangyari sa mga Israelita na sambahon sia sa areglado asin magayagayang paagi. Si Jehova may teokratikong organisasyon ngonyan. An pakikikooperar dian nagbubunga nin kaogmahan asin katiwasayan niato.
Tunay na Kahulogan Para sa Sato
Ano an ihinahayag kan libro nin Exodo manongod ki Jehova? Ipinamimidbid sia kaiyan bilang an mamomoton na Paratao, an daing kaparehong Paraligtas, asin an Paraotob kan saiyang mga katuyohan. Sia an Dios nin teokratikong organisasyon.
Mantang ginigibo nindo an semanal na pagbasa sa Biblia bilang pag-andam sa Teokratikong Paadalan sa Pagmiministro, daing duwa-duwa na kamo mapahihiro nanggad kan saindong nanonodan sa Exodo. Kun ineestudyaran nindo an sinabi sa kabtang na “Mga Hapot sa Kasuratan na Sinimbag,” magkakaigwa kamo nin orog na pakarorop sa nagkapirang teksto sa Kasuratan. Ipaheheling sa saindo kan mga komento sa “Mga Leksion Para sa Sato” kun paano kamo makikinabang sa pagbasa sa Biblia para sa semanang iyan.
[Ritrato sa pahina 24, 25]
Isinugo ni Jehova an mahoyo na tawong si Moises na giyahan an mga Israelita paluwas sa kaoripnan
[Ritrato sa pahina 25]
An Sampulong Damat nagpaheling na kaya kan Kaglalang na kontrolon an tubig, liwanag nin saldang, mga insekto, hayop, asin tawo
[Ritrato sa pahina 26, 27]
Paagi ki Moises, inorganisar ni Jehova an mga Israelita na magin sarong teokratikong nasyon