Maninigo daw na Maghulit nin Politika an Klero?

“AN PAKIKIKABTANG sa politika puedeng makatabang sa mga dukha, an sinabi nin sarong arsobispong taga Canada sa mga peregrino . . . Dawa kun an sistema nin politika garo baga bakong kaoyon kan kabotan nin Dios, ‘kaipuhan na makikabtang kita tanganing matawan niato nin hustisya an mga dukha.’”​—Catholic News.

Bako nang pambihira an mga bareta na an mayor na mga klerigo nagtataram apabor sa pakikikabtang sa politika; ni bihira man an mga namomoon sa relihion na nagkakapot nin politikal na katongdan. May mga nagprobar na linigon an politika. An iba hinangaan asin nagigirumdoman huli sa mga kampanya ninda sa mga isyu na arog nin pagkapantaypantay sa rasa asin pag-abolisar sa pan-ooripon.

Minsan siring, dai nagugustohan kan dakol na lego kun an saindang mga parahulit nagkakampi sa politikal na mga isyu. “An mga parasimbang ebangheliko an kun beses nagkukuestion sa pakikikabtang kan saindang klero sa aktibismo kan publiko,” an sabi nin sarong artikulo sa Christian Century manongod sa teolohiya sa politika. Dakol na relihiosong tawo an nagsasaboot na an simbahan sagradong marhay na lugar para sa politika.

Nagpapalataw ini nin nagkapirang interesanteng hapot na pinagkakainteresan kan gabos na nagmamawot na maheling an mas marahay na kinaban. Kaya daw na linigon kan mga parahulit nin Kristianismo an politika? * An paghuhulit daw nin politika an paagi nin Dios sa paggibo nin mas marahay na gobyerno asin mas marahay na kinaban? An Kristianismo daw nagpoon bilang sarong bagong paagi nin pagsagibo nin politika?

Kun Paano Nagpoon na Gamiton sa Politika an Ngaran ni Cristo

Sa The Early Church, an historyador na si Henry Chadwick nagsasabi na an enot na Kristianong kongregasyon midbid sa “pagigin daing labot [kaiyan] sa pagkapot nin kapangyarihan sa kinaban na ini.” Iyan sarong “komunidad na bakong politikal, bakong paraparibok, asin kontra sa guerra.” An A History of Christianity nagsasabi: “Marigon na pinaniniwalaan kan kadaklan sa mga Kristiano na mayo sa sainda an maninigong magkapot nin puesto sa estado . . . Sagkod kan pagpopoon kan ikatolong siglo si Hipolito nagsabi na sa historikong kostumbre kan mga Kristiano hinahagad sa sarong mahistrado sibil na magdemitir sa saiyang puesto bilang kahagadan sa pag-ayon sa Iglesia.” Pero luway-luway na an mga lalaking nagmamawot nin kapangyarihan nagpoon na mangenot sa dakol na kongregasyon, na tinatawan an sadiri ninda nin halangkaw pagdangogon na mga titulo. (Gibo 20:​29, 30) May mga gustong magin namomoon sa relihion sagkod magin politiko. An biglang pagbabago sa gobyerno nin Roma nagtao sa mga klerigong iyan nin oportunidad na gusto ninda.

Kan taon 312 C.E., an paganong Emperador kan Roma na si Constantino nagin makikatood  sa Kristianismo sa ngaran sana. Makangangalas nanggad, an mga obispo kan iglesia andam na makikompromiso sa paganong emperador karibay kan mga pribilehio na itinatao nia sa sainda. “An Iglesia paorog nang paorog na naimbuelto sa importanteng mga desisyon sa politika,” an isinurat ni Henry Chadwick. Ano an nagin epekto sa mga klerigo kan pagkaimbuelto ninda sa politika?

Kun Paano Nakaapektar sa mga Parahulit an Politika

Espesyalmenteng sinuportaran ni Agustin, sarong maimpluwensiang Katolikong teologo kan ikalimang siglo, an ideya na gagamiton nin Dios an mga klerigo bilang mga politiko. Inimahimar nia na an iglesia namamahala sa mga nasyon asin nagtatao nin katoninongan sa katawohan. Alagad an historyador na si H. G. Wells nagsurat: “An kasaysayan kan Europa poon kan ikalimang siglo sagkod sa ikakinseng siglo sa kadaklan kasaysayan nin pagkasudya kan kaotoban kan dakulang ideyang ini na gobyerno nin Dios sa kinaban.” An Kakristianohan dai nakatao nin katoninongan dawa sa Europa, lalo nang dai sa kinaban. An pinaniwalaan na Kristianismo nawaran nin kredibilidad sa pagheling kan dakol. Ano an nagin problema?

An dakol na naghihingakong naghuhulit nin Kristianismo naakit sa politika na may marahay na mga intension, alagad ta nanompongan ninda an sadiri ninda na nakikikabtang sa karatan. Si Martin Luther, sarong parahulit asin paratradusir kan Biblia, bantog huli sa mga paghihingoa nia na repormaron an Iglesia Katolika. Minsan siring, an saiyang pusoan na paninindogan tumang sa mga doktrina kan iglesia nagpangyaring magin popular sia sa mga igwa nin politikal na motibo sa pagrebelde. Dakol an nawaran nin paggalang ki Luther kan sia man nagpoon nang magtaram mapadapit sa politikal na mga isyu. Kan enot pabor sia sa mga paraoma na nagrerebelde tumang sa mapan-aping mga noble. Dangan, kan an rebelyon nagin maringis, inenkaminar nia an mga noble na paontokon an rebelyon, na ginibo ninda asin rinibo an ginadan. Bakong makangangalas, traydor an pagheling sa saiya kan mga paraoma. Inenkaminar man ni Luther an mga noble na magrebelde tumang sa Katolikong emperador. Sa katunayan, an mga Protestante, na nagin apod sa mga parasunod ni Luther, sa kapinonan sarong politikal na mobimiento. Paano nakaapektar ki Luther an kapangyarihan? Nakaraot iyan sa saiya. Halimbawa, minsan ngani kan enot kontra sia sa pamimirit sa mga may laen na opinyon sa relihion, sa huri inenkaminar nia an saiyang mga katood sa politika na gadanon paagi sa pagsolo an mga minakontra sa pagbunyag sa omboy.

Si John Calvin sarong bantog na klerigo sa Geneva, alagad sia nagkaigwa man nin dakulaon na impluwensia sa politika. Kan ipaliwanag ni Michael Servetus na an Trinidad mayo nin basehan sa Kasuratan, ginamit ni Calvin an saiyang impluwensia sa politika tanganing suportaran an paggadan ki Servetus, na sinolo sa harigi. Abaa kamakatatakot na pagsuway sa mga katokdoan ni Jesus!

Nalingawan gayod kan mga tawong ini an sinasabi kan Biblia sa 1 Juan 5:19: “An bilog na kinaban namumugtak sa kapangyarihan kan maraot.” Sinsero daw an saindang pagmawot na linigon an politika kan kaaldawan ninda, o an oportunidad daw na magkaigwa nin kapangyarihan asin magkaigwa nin maimpluwensiang mga katood an nakaakit sa sainda? Sa paano man, maninigo kutanang nagirumdoman ninda an ipinasabong na mga tataramon kan disipulo ni Jesus na si Santiago: “Dai nindo naaaraman na an pakikikatood sa kinaban pakikienemigo sa Dios? An siisay man, kun siring, na boot na magin katood kan kinaban ginigibo an saiyang sadiri na enemigo nin Dios.” (Santiago 4:4) Aram ni Santiago na sinabi ni Jesus manongod sa saiyang mga parasunod: “Sinda bakong  kabtang kan kinaban, kun paanong ako bakong kabtang kan kinaban.”​—Juan 17:14.

Dawa siring, mantang rinerekonoser na an mga Kristiano maninigo na bakong kabtang kan karatan sa kinaban, dakol an minakontra sa pagigin neutral ninda sa politika, na talagang “bakong kabtang kan kinaban.” Hinihingako ninda na an siring na neutralidad inoolang an mga Kristiano sa aktibong pagpaheling nin pagkamoot sa iba. Naniniwala sinda na an mga namomoon sa iglesia maninigong magtaram asin magpartisipar sa pakikilaban sa karatan asin inhustisya. Alagad an neutralidad daw na itinokdo ni Jesus talagang kakontra kan aktibong pagmalasakit sa iba? Puede daw na magin siblag an sarong Kristiano sa nakakabangang mga isyu sa politika asin kadungan kaiyan nagtatao nin praktikal na tabang sa iba? Sinisiyasat kan masunod na artikulo an mga hapot na ini.

[Nota sa Ibaba]

[Ritrato sa pahina 4]

An mga namomoon sa iglesia nakikompromiso sa mga namamahala, arog ni Emperador Constantino, tanganing umako nin kapangyarihan sa politika

[Credit Line]

Musée du Louvre, Paris

[Mga Ritrato sa pahina 5]

Taano ta naakit sa politika an midbid na marhay na mga namomoon sa relihion?

Si Agustin

Si Luther

Si Calvin

[Credit Lines]

Si Agustin: ICCD Photo; si Calvin: Rinetrato ni Holbein, hale sa librong The History of Protestantism (Tomo II)