Estorya nin Buhay

Hale sa Madiklom na mga Bartolina Pasiring sa Swiss Alps

ISINAYSAY NI LOTHAR WALTHER

Pakatapos kan halawig na tolong taon sa madiklom na mga bartolina sa Komunistang mga bilanggoan sa Sirangan na Alemania, grabe na an paghidaw kong manamitan an hamis nin katalingkasan asin an maogmang pakikiiba sa sakong pamilya.

MINSAN siring, nabigla ako sa karibarawan na nababanaag sa lalauogon kan sakong sais anyos na aki, si Johannes. Sa nakaaging tolong taon kan saiyang buhay, dai nia naheling an saiyang ama. Para sa saiya, ako saro nanggad na estranghero.

Bakong arog kan sakong aki, nakamtan ko an mamomoton na pakikiiba kan sakong mga magurang. Maogma an samong pamilya sa Chemnitz, Alemania, na duman ako namundag kan 1928. Prangkang marhay na sinasabi kan sakong ama an saiyang pagkadiskontento sa relihion. Narurumdoman nia na durante kan Guerra Mundial I, an “Kristianong” mga soldados sa magkalaban na lado nagtitinaratarahan nin “Maogmang Pasko” sa Disyembre 25, dangan balik na naman sa paggaradanan sa sunod na aldaw. Para sa saiya, an relihion iyo an pinakagrabeng klase nin pagsaginsagin.

An Pagkadesganado Nasalidahan nin Pagtubod

Marahay sana ta dai ko inagihan an siring na pagkadesganar. Natapos an Guerra Mundial II kan ako 17 anyos, asin dikit na kutana akong piriton na magsoldados. Pero, napupurisaw ako kaidto sa nakakaribok na mga hapot arog baga kan, ‘Taano ta kanigoan kan garadanan? Siisay an mapagtitiwalaan ko? Saen ako makakanompong nin tunay na katiwasayan?’ An Sirangan na Alemania, na samong ineerokan, sinakop kan Unyon Sobyet. An Komunistang mga pamantayan sa hustisya, pagkapantaypantay, pagkasararo, asin matoninong na pag-iribanan nakaakit sa mga pagal na sa mga danyos nin guerra. Dai mahahaloy an dakol sa sinserong mga indibiduwal na ini madedesganar​—sa panahon na ini, bakong sa relihion, kundi sa politika.

 Durante kan panahon na ako naghahanap nin makahulogan na mga simbag na an saro sa sakong mga inaon, na saro sa Mga Saksi ni Jehova, nakipag-olay sa sako manongod sa saiyang pagtubod. Tinawan nia ako nin publikasyon na basado sa Biblia na nagpahiro sa sako na basahon​—sa kaenot-enote kasuarin man​—an bilog na kapitulo 24 kan Mateo. Huminanga ako sa makatanosan asin nakakakombensir na mga paliwanag sa libro, na ipinapamidbid an satong kapanahonan bilang an “pagtatapos kan sistema nin mga bagay” asin itinotokdo an pinakaugat kan mga problema nin katawohan.​—Mateo 24:3; Kapahayagan 12:9.

Dai nahaloy nakaresibi ako nin dakol pang publikasyon kan Mga Saksi ni Jehova, asin mantang galaga kong binabasa an mga iyan, narealisar ko na nanompongan ko na an katotoohan na haloy ko nang hinahanap nin odok. Nakakapukaw sa boot na maaraman na si Jesu-Cristo pinatukaw na sa trono sa langit kan 1914 asin na sa dai na mahahaloy dadaogon nia an maraot na mga elemento tanganing magtao nin mga bendisyon sa makinuyog na katawohan. Para sa sako, saro pang dakulang diskobremiento an malinaw na pakasabot sa pantubos. Nakatabang iyan sa sako na dumolok ki Jehova Dios paagi sa odok sa pusong pamibi, na naghahagad nin kapatawadan. Biyo akong napahiro kan maboot na pangagda na manonompongan sa Santiago 4:8: “Rumani kamo sa Dios, asin sia marani sa saindo.”

Sa ibong kan dakulaon na entusiasmo ko sa bago ko pa sanang makuang pagtubod, an sakong mga magurang asin tugang na babae sa primero magabat an boot na akoon an sinasabi ko sa sainda. Minsan siring, dai kaini nainaan an sakong pagmawot na umatender sa Kristianong mga pagtiripon nin sarong sadit na grupo nin mga Saksi harani sa Chemnitz. Sa sakong pagkabigla, inibanan ako kan sakong mga magurang asin tugang na babae sa enot na pagtiripon! Nangyari iyan kaidtong tiglipot nin 1945/46. Kan huri, kan mabilog an grupo sa pag-adal nin Biblia sa Harthau, na duman kami nag-eerok, an sakong pamilya nagpoon na umatender nin regular.

“Aki Pa Ako”

Huli sa pakanood nin mahalagang mga katotoohan sa Biblia asin regular na pakikiasosyar sa banwaan ni Jehova namotibar akong idusay an sakong buhay ki Jehova, asin nabautismohan ako kan Mayo 25, 1946. Sa dakula kong pagkakontento, an mga miembro kan sakong pamilya uminoswag man sa espirituwal, asin pag-abot nin panahon sindang tolo nagin maimbod na mga Saksi. An sakong tugang na babae aktibong miembro sagkod ngonyan kan saro sa mga kongregasyon sa Chemnitz. An sakong ina asin ama maimbod na naglingkod sagkod na magadan kan 1965 asin 1986.

Anom na bulan pakalihis akong mabautismohan, nagpoon akong maglingkod bilang espesyal payunir. Digdi nagpoon an sakong bilog na buhay na paglilingkod “sa marahay na panahon, sa masakit na panahon.” (2 Timoteo 4:2) Dai nahaloy nabukasan an bagong mga oportunidad sa paglilingkod. Kaipuhan an bilog na panahon na mga ebanghelisador sa sarong harayong lugar sa sirangan na Alemania. Nag-aplay ako sagkod an sarong tugang na lalaki para sa asignasyon na ini, alagad nagsaboot ako na ni eksperyensia ni pagkamaygurang para sa siring na responsableng gibohon mayo pa ako. Mantang 18 anyos pa sana ako, an saboot ko kapareho kan ki Jeremias: “Ah, . . . Jehova! Dai talaga ako tataong magtaram, huli ta aki pa ako.” (Jeremias 1:6) Sa ibong kan sakong mga  kahandalan, maboot na nagdesisyon an responsableng mga tugang na lalaki na tawan kami nin oportunidad. Sa siring, iinasignar kami sa Belzig, sarong sadit na banwaan sa estado nin Brandenburg.

Masakit nanggad maghulit sa teritoryong idto, alagad nagtao iyan nin mahalagang pagpatuod sa sako. Pag-abot nin panahon, inako nin nagkapirang prominenteng negosyanteng babae an mensahe kan Kahadean asin sinda nagin mga Saksi ni Jehova. Minsan siring, an saindang paninindogan kontra sa hararom an pagkagamot na mga tradisyon asin takot kan sadit na puerang komunidad na iyan. An klerong Katoliko sagkod Protestante parehong marigon na nagkontra samo asin mapagbalobaging inakusar kami huli sa samong paghuhulit. Alagad huli sa pagtitiwala ki Jehova para sa paggiya asin proteksion, natabangan niamo an dakol na interesadong tawo na maogmang akoon an katotoohan.

Nag-oorog na Senyales nin Pagkapanatiko

Kan taon 1948 nag-abot an mga bendisyon sagkod dai linalaoman na mga problema. Enot, inako ko an asignasyon na magpayunir sa Rudolstadt, Thuringia. Namidbid ko duman an dakol na maimbod na tugang na lalaki asin babae, asin naogma ako sa pakikiibaiba sainda. An saro pang dakulang bendisyon duminatong kan Hulyo kan taon na idto. Pinakasalan ko si Erika Ullmann, sarong maimbod asin aktibong hoben na Kristiana na namidbid ko poon kan ako umatender sa mga pagtiripon sa Kongregasyon nin Chemnitz. Magkaibahan ming pinonan an pagpapayunir sa Harthau, an sakong ginikanan na banwaan. Minsan siring, pag-abot nin panahon, dai na kayang magpadagos ni Erika sa bilog na panahon na paglilingkod huli sa mga problema sa salud asin huli sa iba pang mga dahelan.

Mga panahon idto nin kasakitan para sa banwaan ni Jehova. Rinebokar kan Departamento nin Trabaho sa Chemnitz an sakong kard para sa rasyon na kakanon sa paghihingoang piriton akong umontok sa paghuhulit asin kumua nin bilog na panahon na sekular na trabaho. Ginamit kan responsableng mga tugang na lalaki an sakong kaso sa paghagad nin legal na pagrekonoser kan Estado. Dai ini itinao, asin kan Hunyo 23, 1950, ako sinentensiahan na magmulta o mabilanggo nin 30 aldaw. Iinapelar niamo an desisyon, alagad sinayumahan kan mas halangkaw na korte an apelasyon, asin nabilanggo ako.

Senyal pa sana iyan kan nag-oorog na oposisyon asin kasakitan na maabot. Dai pang sarong bulan pakalihis kaiyan, kan Setyembre 1950, pakatapos ilansar an kampanya nin pagpakaraot sa media, ibinawal kan Komunistang rehimen an samong mga aktibidad. Huli sa samong marikas na pagdakol asin sa samong neutral na paninindogan, inapod kaming peligrosong ahensia kan Solnopan sa pag-espiya, na naggigibo nin “kuestionableng aktibidad” paagi sa pagsaginsagin na relihion. Kan mismong aldaw na ilinuwas an pagbawal, ipinangaki kan sakong agom an samong aking lalaki, si Johannes, sa harong mantang ako nasa bilanggoan. Sa ibong nin mga pagprotesta kan partera, puersahan na luminaog an mga ahente kan Seguridad kan Estado sa samong apartment asin nanungkat para sa ebidensia na mapatunay kan saindang mga akusasyon. Siempre, mayo sindang nakua. Minsan siring, may ikinabugtak sindang espiya kan huri sa laog kan samong kongregasyon. Nagbunga iyan kan pagkaarestar kan gabos na responsableng tugang na lalaki, kaiba ako, kan Oktubre 1953.

Sa Madiklom na mga Bartolina

Pakatapos mapatunayan na nagkasala asin sentensiahan na mabilanggo nin poon tolo sagkod anom na taon, nakaiba mi an dakol na tugang na lalaki sa malapok na mga bartolina sa Kastilyo nin Osterstein, sa Zwickau. Sa ibong kan makaturotristeng kamugtakan duman, sarong tunay na kagayagayahan na makaasosyar an maygurang na mga tugang. An samong kadaihan nin katalingkasan dai nangangahulogan nin kadaihan nin espirituwal na kakanon. Minsan ngani dinuduhagi asin ibinabawal kan rehimen, An Torrengbantayan nakalaog  sa bilanggoan asin sa samo mismong mga selda! Paano?

An nagkapirang tugang iinasignar na magtrabaho sa mga minahan nin karbon, na duman nanunuparan ninda an mga Saksi na nasa luwas na nagtatao sa sainda kan mga magasin. Dangan hilom na dinadara kan mga tugang an mga magasin sa bilanggoan asin paagi sa pagkamapag-imbento nahihimo nindang ipasa samo an kaipuhan nanggad na espirituwal na kakanon. Ogmahon ako asin naparigon nanggad an boot ko na maeksperyensiahan an pagmakolog asin paggiya ni Jehova sa paaging ini!

Sa katapusan kan 1954, ibinalyo kami sa labi-labi karaot na bilanggoan sa Torgau. Naogma an mga Saksi duman na makaiba kami. Sagkod sa panahon na idto, sinda nagdanay na makosog sa espirituwal paagi sa paorootrong pagsambit kan nagigirumdoman ninda sa haloy nang mga isyu kan An Torrengbantayan. Hinihimuyawot nanggad ninda an bagong espirituwal na kakanon! Obligasyon mi ngonyan na ihiras sa sainda an mga puntong napag-adalan mi sa Zwickau. Alagad paano mi iyan gigibohon mantang kami estriktong binabawalan na mag-orolay-olay sa oras kan samong paglakawlakaw aroaldaw? Bueno, an mga tugang nagtao samo nin mahalagang marhay na mga suhestion kun paano iyan gigibohon, asin an makakamhan asin nagpoprotehir na kamot ni Jehova an naggiya sa samo. Itinokdo kaini samo an halaga nin mahigos na pag-adal sa Biblia asin paghorophorop mantang kami may katalingkasan asin oportunidad na gibohon iyan.

Panahon Para sa Mahalagang mga Desisyon

Sa tabang ni Jehova, nagdanay kaming marigon. Sa pagkabigla ming marhay, dakol sa samo an tinawan nin amnestiya kan katapusan kan 1956. Dai ikaladawan an samong kaogmahan kan an mga tata nin bilanggoan nagkaburukasan! Kan panahon na idto, sais anyos na an aki ko, asin dakulaon na kagayagayahan para sako na makaibahan giraray an sakong agom asin makikabtang sa pagpadakula kan samong aki. Sa dikit na panahon ibinilang ako ni Johannes na siring sa estranghero, alagad dai nahaloy nagkaminootan na kaming duwa.

An mga Saksi ni Jehova sa Sirangan na Alemania napapaatubang sa masakiton na panahon. An nagdadakulang oposisyon sa samong Kristianong ministeryo asin sa samong neutral na paninindogan nangangahulogan na kaipuhan kaming mabuhay sa dai nahahaleng huma​—buhay na dinadamat nin peligro, kahaditan, asin kapagalan. Sa siring, kinaipuhan mi ni Erika na siyasaton an samong kamugtakan nin maingat asin may pagngayongayo, asin namatean mi na kaipuhan ming humale tanganing mamuhay sa mas paborableng mga kamugtakan tanganing dai kami madaog nin paghadit. Gusto niamong magkaigwa kan katalingkasan na paglingkodan si Jehova asin pag-aaboton an espirituwal na mga pasohan.

Kan tigsoli nin 1957, nagkaigwa kami nin oportunidad na bumalyo sa Stuttgart, Solnopan na Alemania. Dai ibinabawal an pag-eebanghelyo duman, asin suelto ming nakakaasosyar an samong mga tugang. An saindang mamomoton na suporta dakula nanggad. Pitong taon kami sa kongregasyon sa Hedelfingen. Durante kan mga taon na idto, nagpoon na mag-eskuela an samong aki asin marahay an nagin pag-oswag nia. Kan Setyembre 1962, nagkaigwa ako kan pribilehio na umatender sa Pankahadean na Paadalan sa Pagmiministro sa Wiesbaden. Pinarigon an sakong boot duman na bumalyo kaiba an sakong pamilya tanganing maglingkod kun saen kaipuhan an mga paratokdo sa Biblia na nagtataram nin Aleman. Kaiba digdi an nagkapirang lugar sa Alemania asin Switzerland.

Nagpasiring sa Swiss Alps

Sa siring, kan 1963 nagbalyo kami sa Switzerland. Tinawan kami nin instruksion na tumabang sa sarong sadit na kongregasyon sa Brunnen, sa may magayon na Danaw nin Lucerne, sa tahaw na kabtang kan Swiss Alps. Para samo, garo kami nasa paraiso. Kinaipuhan ming matuod sa dialektong Aleman na itinataram duman, sa lokal na pamumuhay, asin sa aktitud kan mga tawo. Minsan siring, naogma kami sa pagtrabaho asin paghuhulit sa tahaw nin mga tawong mamomoton sa katoninongan. Katorseng taon kami sa Brunnen. Duman nagdakula an samong aki.

Kan 1977, kan ako haros 50 anyos na, nakaresibi kami nin imbitasyon na maglingkod sa Bethel sa Thun, Switzerland. Iyan sarong dai linalaoman na pribilehio para samo asin inako mi iyan na may dakulang pagpapahalaga. Nagsiyam na taon kami mag-agom sa paglilingkod sa Bethel, na  ginigirumdom mi bilang sarong espesyal na pangyayari sa samong buhay bilang Kristiano asin sa personal na pag-oswag niamo sa espirituwal. Ikinaogma mi man an paghuhulit kaiba kan lokal na mga parahayag sa Thun asin sa hararaning lugar, na pirmeng napagmamasdan an ‘makangangalas na mga gibo’ ni Jehova, an nakakagulat na kabukidan kan Alps sa Bern na an mga alitoktok natatakopan nin niebe.​—Salmo 9:1.

Saro Pang Pagbalyo

An sunod ming pagbalyo nangyari kan amay na kabtang nin 1986. Hinagad samo na maglingkod bilang espesyal payunir sa mahiwason na teritoryo na iinasignar sa Kongregasyon nin Buchs sa sirangan na kabtang kan Switzerland. Sa giraray, kinaipuhan ming matuod sa laen na klase nin pamumuhay. Minsan siring, huling minomotibar kan samong pagmawot na paglingkodan si Jehova saen man kami puedeng gamiton sa pinakamarahay na paagi, inatubang mi an bagong asignasyon na ini, na may bendisyon nia. Kun beses, nagigin kasalihid ako nin nagbibiaheng mga paraataman, na dinadalaw asin pinapakosog an mga kongregasyon. Desiotsong taon na an nakalihis, asin nagkaigwa kami nin dakol na maogmang eksperyensia sa paghuhulit sa lugar na ini. Nagin maoswag an kongregasyon sa Buchs, asin naoogma kaming magtiripon sa sarong magayon na Kingdom Hall, na idinusay limang taon na an nakalihis.

Pinangatamanan kami ni Jehova sa matinao nanggad na paagi. Ginamit mi an kadaklan na taon kan samong buhay sa bilog na panahon na ministeryo, pero nungka kaming nagkulang nin ano man. Nagkaigwa kami kan kagayagayahan asin satispaksion na maheling an samong aking lalaki, an saiyang agom, asin an saindang mga aki, patin an mga pamilya kan samong mga makoapo, na maimbod na naglalakaw sa dalan ni Jehova.

Sa paggirumdom kan nakaagi, naniniwala ako na pinaglingkodan mi nanggad si Jehova “sa marahay na panahon, sa masakit na panahon.” An sakong pagmamaigot na magibo an Kristianong ministeryo nagdara sako hale sa madiklom na mga bartolina sa Komunistang mga bilanggoan pasiring sa kahangahangang kabukidan kan Swiss Alps. Dai lamang kami nagbasol kan sakong pamilya.

[Kahon sa pahina 28]

An “mga Nabiktima nin Doble” Marigon na Nanindogan sa Irarom nin Paglamag

Sa irarom kan Demokratikong Republika nin Alemania (sa Ingles, German Democratic Republic o GDR), na midbid man bilang Sirangan na Alemania, an mga Saksi ni Jehova pinunteriya nin mabangis na pag-olang. Ipinapaheling kan mga rekord na labing 5,000 na Saksi an dinara sa mga kampo nin puersahan na pagtrabaho asin sentro nin detension huli sa saindang Kristianong ministeryo asin neutralidad.​—Isaias 2:4.

An nagkapira sa sainda inapod na “mga nabiktima nin doble.” Mga 325 sa sainda an ikinarsel sa mga kampo de konsentrasyon asin bilanggoan na Nazi. Dangan, kan mga taon nin 1950, sinda hinanap asin ibinilanggo kan Stasi, an Serbisyo sa Seguridad kan Estado kan GDR. Pati ngani an nagkapirang bilanggoan ginamit nin doble​—enot bilang bilanggoan na Nazi dangan bilang bilanggoan kan Stasi.

Durante kan enot na dekada kan grabeng paglamag, poon kan 1950 sagkod 1961, 60 Saksi gabos-gabos​—mga lalaki asin babae—​an nagadan sa bilanggoan huli sa pagmaltrato, malnutrisyon, helang, asin sa kagurangan. Doseng Saksi an sinentensiahan nin bilog na buhay na pagkabilanggo na kan huri ibinaba sa 15 taon sa bilanggoan.

Ngonyan, sa dating kuartel heneral kan Stasi sa Berlin, may permanenteng eksibit na itinatampok an 40 taon nin opisyal na paglamag sa Mga Saksi ni Jehova sa Sirangan na Alemania. An mga retrato asin personal na mga salaysay na ineeksibir duman nagtatao nin silensiong patotoo sa kosog nin boot asin espirituwal na kosog kan mga Saksing ini na nagin maimbod sa irarom nin paglamag.

[Mapa sa pahina 24, 25]

(Para sa aktuwal na format, hilingon an publikasyon)

SIRANGAN NA ALEMANIA

Rudolstadt

Belzig

Torgau

Chemnitz

Zwickau

[Ritrato sa pahina 25]

An Kastilyo nin Osterstein, sa Zwickau

[Credit Line]

Fotosammlung des Stadtarchiv Zwickau, Deutschland

[Ritrato sa pahina 26]

Kaiba ko an sakong agom, si Erika