An Paghanap nin Marahay na Gobyerno

“An naglalakop na pagsinarigan sa kinaban nagin dahelan nin sunod-sunod na pambilog na globong mga problema na dai na kayang resolberan kan indibiduwal na mga nasyon na sinda sana. Solamente paagi sa pambilog na kinaban na kooperasyon na makakaya niato an naggagrabeng mga peligro asin kadepisilan na inaatubang nin katawohan.”​—Ghulam Umar, analisador sa politika na Pakistani.

AN KINABAN ngonyan pano nin mga pangyayari na masakit paniwalaan pero totoo. Sa tahaw nin materyal na abundansia, dakol an haros igo sana an nakukua para sa ikabubuhay. An henerasyon na ini na tataong marhay sa elektronika tunay nanggad na iyo an pinakaedukado asin pinakamay kaaraman ngonyan kisa kasuarin man, pero nagdadakol an mga tawong nadedepisilan na makakua nin masarig na trabaho. Minsan ngani an mga tawo garo baga mas may katalingkasan kisa kasuarin man kaidto, minilyon an nabubuhay sa pagkatakot, pagkadaing seguridad, asin kadaihan nin kasegurohan. Tibaad napapalibotan kita nin nakakaakit na mga oportunidad, alagad an karatan asin katampalasanan sa gabos na grado nin sosyedad nagresulta sa kadaihan nin paglaom para sa dakol.

Grabe kadakula an mga problema na napapaatubang sa katawohan kaya labi nang marhay iyan sa kayang resolberan kan arin man na sarong nasyon, o dawa grupo nin mga nasyon. Huli kaini, dakol na nagmamasid an nagkonklusyon na tanganing magkatotoo an katoninongan asin katiwasayan sa kinaban, an gabos na nasyon kaipuhan na magkasararo sa irarom nin saro sanang gobyerno. Halimbawa, haloy nang sinuportaran ni Albert Einstein an siring na ideya. Kan 1946, sia agresibong nagsabi: “Marigon akong naniniwala na an mayoriya kan mga tawo sa kinaban mas suno an mamuhay sa katoninongan asin katiwasayan . . . An pagmawot nin katawohan para sa katoninongan maootob sana paagi sa pag-establisar nin sarong pankinaban na gobyerno.”

Pakalihis nin limang dekada, an mahalagang marhay na pangangaipong ini dai pa man giraray napapanigoan. Ilinilista an mga problema sa ika-21 siglo, an sarong komentaryo sa peryodikong Le Monde sa Paris, Pransia, nagkokomento: “Kaipuhan na gumibo nin hudisyal, administratibo, asin konstitusyonal na pundasyon nin sarong internasyonal na gobyerno na may kakayahan na mag-interbenir tolos, sa gabos na lugar sa kinaban, kun igwa nin lagdoan na pangadan nin mga tribo. Kaipuhan man na akoon an ideya na poon ngonyan an Daga saro nang nasyon.” Siisay o ano an may kapangyarihan asin kakayahan na pangyarihon ini tanganing masegurado na an katawohan igwa nin matoninong na ngapit?

An Naciones Unidas daw an Simbag?

Dakol an naglalaom sa organisasyon nin Naciones Unidas para sa pankinaban na katoninongan. An NU daw sarong gobyerno na makakatao nin tunay na katoninongan asin katiwasayan sa kinaban? Daing duda, kadakol nin diskurso sa politika na garo baga nakakainspirar asin nagtatao nin paglaom. Halimbawa, sa “Deklarasyon sa Milenyo” kan 2000, an Junta General kan Naciones Unidas naggibo nin pormal na resolusyon na ini: “Gigibohon  niamo an samong pinakamakakaya na patalingkason an satong mga namamanwaan sa damat nin guerra, baga man sa laog o sa pag-oltanan nin mga Estado, na ikinagadan nin labing 5 milyon sa nakaaging dekada.” An siring na proklamasyon nagpangyaring omawon asin hangaan an NU kan mga tawo asin mga sektor, saka mag-ako kan Premyong Nobel sa Katoninongan kan 2001. Sa siring na pagtao nin onra sa NU, an Komite sa Pagtao nin Premyong Nobel sa Norway nagsabi na “an solamenteng mapangganang paagi para sa lakop sa globong katoninongan asin kooperasyon iyo an Naciones Unidas.”

Sa ibong kan gabos na ini, an organisasyon daw nin Naciones Unidas, na inestablisar kan 1945, nagin sarong gobyerno na kayang magtao nin tunay asin nagdadanay na katoninongan sa kinaban? Dai, huli ta an pansadiring interes asin nasyonalistikong mga ambisyon kan mga nasyon na miembro kaiyan an nagpangyaring dai magin mapanggana an dakol na paghihingoa kaiyan. An impresyon kan publiko, na isinabi kan sarong editor sa peryodiko, iyo na an NU saro sanang “klase nin barometro kan mga opinyon nin mga tawo sa bilog na globo” asin na an “lista nin mga plano kaiyan puro mga isyu na dakol na taon nang pinagdedebatehan na kakadikit kun igwa man nin nakukuang mga solusyon.” Nagdadanay an hapot na: An mga nasyon daw sa kinaban talagang magkakasararo sa maabot na panahon?

Ihinahayag kan Biblia na madali nang maotob an siring na pagkasararo. Paano ini mangyayari? Asin anong gobyerno an magibo kaiyan? Para sa simbag, basahon tabi an masunod na artikulo.

[Ritrato sa pahina 3]

Sinuportaran ni Einstein an pangangaipo para sa sarong pankinaban na gobyerno

[Credit Line]

Si Einstein: Retrato kan U.S. National Archives