Kun Paano Poprotehiran an Saindong mga Aki Paagi sa Diosnon na Kadonongan

AROALDAW may pakikipaglaban an satong hawak. Kaipuhan kaiyan na labanan an kadakoldakol na mikrobyo, parasito, asin virus. Marahay sana ta an kadaklan sa sato may minanang sistema sa inmunidad na nagpoprotehir sa sato tumang sa siring na mga pag-atake asin iniingatan kita na dai maolakitan nin balakid na nakakaolakit na helang.

Sa kaagid na paagi, an mga Kristiano dapat man na makipaglaban tumang sa bakong sono sa Kasuratan na mga kaisipan asin pamantayan sa buhay saka tumang sa mga impluwensia na makakaraot sa satong espirituwal na salud. (2 Corinto 11:3) Tanganing mapaglabanan an aroaldaw na pag-atakeng ini sa satong isip asin puso, kaipuhan niatong makapatalubo nin espirituwal na mga depensa.

An siring na mga depensa nangorognang kaipuhan kan satong mga aki, huli ta dai sinda namundag na may espirituwal na mga depensa na kayang kontrahon an espiritu kan kinaban. (Efeso 2:2) Mantang nagdadakula an mga aki, mahalagang marhay na tabangan sinda nin mga magurang na makapatalubo nin sadiri nindang mga depensa. Sa ano nakadepende an mga depensang iyan? Nagpapaliwanag an Biblia: “Si Jehova mismo nagtatao nin kadonongan; . . . babantayan nia an mismong dalan kan saiyang mga maimbod.” (Talinhaga 2:​6, 8) An kadonongan nin Dios puedeng bantayan an dalan nin mga hoben na tibaad magpadaog sa nakakadanyar na pag-iriba, impluwensia nin kairiba, o nakakaraot na pag-aling-aling. Paano daw aarogon nin mga magurang an paggiya ni Jehova asin itatadom an diosnon na kadonongan?

Paghanap nin Nakakaparigon na Pag-iriba

Siempre, gusto nin mga tinedyer na makiibaiba sa ibang tinedyer, alagad an pakiibaiba sana sa ibang daing kabatidan dai makakakontribwir sa diosnon na kadonongan. “An kakablasan nagagakot sa puso nin aki,” an patanid kan talinhaga. (Talinhaga 22:15) Kun siring, paano tinabangan nin nagkapirang magurang an saindang mga aki na iaplikar an diosnon na kadonongan kun dapit sa pag-iribang ini?

An sarong ama na an ngaran Don * nagsabi: “An samong mga aking lalaki dakol-dakol na oras na nakikiibaiba sa mga katood na kaedad ninda, alagad an kadaklan sa oras na iyan mientras na nasa samong harong, sa presensia niamo. Pinapagdanay niamong pirmeng bukas an samong harong na  pirmeng pano nin mga hoben, na pinapakakan asin maogma niamong inaako. Maogma niamong natitios an ribok sa samong harong tangani sanang magkaigwa nin ligtas na kamugtakan na dian puedeng mag-ogma an samong mga aki.”

Si Brian asin Mary igwa nin tolong marahayon na aki alagad sueltong inaadmitir ninda na an pagsasanay sa mga ini dai nagin pirmeng pasil. Isinaysay ninda: “Sa samong kongregasyon, pira sana an hoben na nasa huring mga taon kan saindang pagkatinedyer na nakikiibaiba sa samong aking babae na si Jane. Minsan siring, nagkaigwa sia nin sarong amiga na an ngaran Susan, na makiamiga asin masinggayang hoben. Pero, an saiyang mga magurang bakong arog kaestrikto niamo. Si Susan tinotogotan na magpamatanga kisa ki Jane, magsulot nin mas halipot na mga palda, maghinanyog sa kuestionableng musika, asin magdalan nin bakong angay na mga pelikula. Sa halawig na panahon, nadepisilan si Jane na masabotan an samong punto de vista. Para sa saiya, garo baga mas mapagsabot an mga magurang ni Susan, mantang minamansay kami na estriktong marhay. Kan magkaproblema si Susan saka sana narealisar ni Jane na an karigonan niamo an nagserbing proteksion sa saiya. Naoogma kaming marhay na dai kami nanluya sa samong paninindogan sa kun ano an pinapaniwalaan niamo na iyong tama para sa samong aking babae.”

Arog ki Jane, dakol na hoben an nakanood kan kadonongan na humagad nin paggiya kan saindang mga magurang kun dapit sa pag-iribang ini. “An talinga na naghihinanyog sa pagsaway dapit sa ikabubuhay nag-eerok sa tahaw nin mga madonong,” an sabi kan talinhaga. (Talinhaga 15:31) An diosnon na kadonongan naggigiya sa mga hoben na hanapon an pag-iriba nin nakakaparigon na mga katood.

Pag-atubang sa Impluwensia na Umarog

Konektadong marhay sa pakikiiba an impluwensia nin kairiba. Aroaldaw, iniimpluwensiahan na umarog an satong mga aki. Mantang an mga hoben sa parate naghihingoang makamtan an pag-oyon kan mga kaedad ninda, an impluwensia nin kairiba puedeng moldehon sinda na magkomporme sa kun ano an pagmansay kan kinaban na kawiliwili.​—Talinhaga 29:25.

Pinapagirumdom kita kan Biblia na “an kinaban maagi sana asin siring man an mawot kaiyan.” (1 Juan 2:17) Huli kaini, maninigong dai pagtogotan nin mga magurang an saindang mga aki na maimpluwensiahan nin labi-labi kan mga punto de vista kan kinaban. Paano daw ninda matatabangan an saindang mga aki na mag-isip sa paagi na angay sa Kristiano?

“An sakong aking babae pirmeng gustong magsulot kun ano an isinusulot nin ibang mga hoben,” an sabi ni Richard. “Kaya mapasensia kaming nakikipangatanosan sa saiya basado sa mga bentaha asin disbentaha kan lambang kahagadan. Dawa sa mga moda na sa heling mi puede na, sinusunod mi an hatol na nadangog mi pirang taon na an nakaagi, ‘Madonong an saro na dai naeenot na umarog sa bagong moda ni nahuhuri man na haboan iyan.’”

An sarong ina na an ngaran Pauline kinontra an impluwensia nin kairiba sa ibang paagi. Nagirumdoman nia: “Nagin interesado ako sa mga pinagkakainteresan kan sakong mga aki asin regular akong nagduduman sa kuarto ninda tangani na makaolay sinda. Paagi sa haralawig na pag-orolay na ini nahimo kong moldehon an mga ideya ninda asin tabangan sinda na konsideraron an iba pang paagi nin pagmansay sa mga bagay-bagay.”

 Dai maontok an impluwensia nin kairiba, kaya posibleng marhay na mapapaatubang an mga magurang sa dayaday na maigot na paghihingoa na ‘itumba an kinabanon na mga pangangatanosan’ asin tabangan an saindang mga aki na darahon an saindang mga kaisipan ‘sa pagkabihag, bilang pagkuyog ki Cristo.’ (2 Corinto 10:5) Alagad paagi sa ‘pagmamaigot sa pamimibi,’ pareho mapapakosog an mga magurang asin an mga aki na taposon an mahalagang marhay na gibohon na ini.​—Roma 12:12; Salmo 65:2.

An Mapuersang Pan-akit nin Aling-alingan

An ikatolong impluwensia na dian tibaad madepisilan an mga magurang sa pagtao nin paggiya iyo an aling-alingan. Naturalmente, gustong marhay nin mga aki na magkawat. Dakol na mas matuang mga aki an galaga man na naghahanap nin libangan. (2 Timoteo 2:​22, nota sa ibaba) Alagad kun napapanigoan sa bakong madonong na paagi, an pagmawot na ini puedeng makapaluya sa saindang espirituwal na mga depensa. Sa pangenot, an peligro duwang klase.

Enot, dakol na aling-alingan an nagpapabanaag nin marigsok na mga pamantayan sa moral kan kinaban. (Efeso 4:​17-​19) Pero, iyan pirmeng ipinepresentar sa nakakaogma asin nakakaakit na paagi. Ini nag-aatubang nin tunay na peligro para sa mga hoben, na tibaad dai nakakarisa kan natatagong mga peligro.

Ikaduwa, an kadakolan nin oras na ginagamit sa pag-aling-aling puede man na magin dahelan nin mga problema. Para sa nagkapira, an paglilibang nagigin an pinakaimportanteng bagay sa buhay, na nakakaubos na marhay nin dakol na oras asin kosog. An talinhaga nagpapatanid na “an pagkakan nin labi-labing tangguli bakong marahay.” (Talinhaga 25:27) Kaagid kaiyan, an sobrang pag-aling-aling makakaina man kan gana sa espirituwal na pagkakan asin magbubunga nin kahugakan sa isip. (Talinhaga 21:17; 24:30-​34) An pag-ogma nin lubos sa kinaban na ini makakaolang sa mga hoben na “makapangapot nin marigon sa tunay na buhay”​—an buhay na daing katapusan sa bagong kinaban nin Dios. (1 Timoteo 6:​12, 19) Paano daw inatubang nin mga magurang an kadepisilan na iyan?

Si Mari Carmen, sarong ina na may tolong aking babae, nagsabi: “Gusto mi na magkaigwa an samong mga aking babae nin kapakipakinabang na pag-aling-aling asin mag-oroogma. Kaya regular kaming nag-aaling-aling bilang pamilya, asin nakikiibaiba man sinda sa mga katood sa kongregasyon. Alagad pinapagdanay mi na nasa lugar an pag-aling-aling. Iinaagid mi iyan sa pandulse pagkatapos nin pagkakan​—masiram alagad bako iyan an pinakaputahe. Nakanood sinda na magin mga paragibo sa harong, sa eskuelahan, asin sa kongregasyon.”

Si Don asin si Ruth dai man binayaan na magkanorongod na sana an pag-aling-aling. “Ginibo mi nang ugale na itagama an Sabado bilang aldaw tangani na magkairibanan an pamilya,” an paliwanag ninda. “Nakikikabtang kami sa ministeryo sa langtad sa aga, naglalangoylangoy sa hapon, asin nagkakaigwa nin espesyal na pagkakan sa banggi.”

An mga komento kan mga magurang na ini nagpapaheling kan kahalagahan nin pagigin timbang sa pagkaigwa nin kapakipakinabang na pag-aling-aling asin pagbugtak kaiyan sa tamang lugar kaiyan sa buhay nin sarong Kristiano.​—Eclesiastes 3:4; Filipos 4:5.

Pagtitiwala ki Jehova

Siempre, kaipuhan nin dakol na taon tangani na mapatalubo an espirituwal na mga depensa. Mayo nin biglaan na remedyo na matao nin diosnon na kadonongan, na mamotibar sa mga aki na magtiwala sa saindang langitnon na Ama. Imbes, kaipuhan na an mga magurang “padagos na padakulaon sinda sa disiplina asin pagtatanos nin isip ni Jehova.” (Efeso 6:4) An nagpapadagos na “pagtatanos [na ini] nin isip” nangangahulogan nin pagtabang sa mga aki na mansayon an mga bagay-bagay siring sa pagmansay nin Dios. Paano daw iyan magigibo nin mga magurang?

An regular na pampamilyang pag-adal sa Biblia importanteng marhay sa kapangganahan. An pag-adal ‘hinahale an takop sa mga mata kan mga aki tanganing maheling ninda an makangangalas na mga bagay gikan sa ley nin Dios.’ (Salmo 119:18)  Isinasaboot na marhay ni Diego an pampamilyang pag-adal asin sa siring natatabangan an saiyang mga aki na orog na rumani ki Jehova. “Maingat akong nag-aandam para sa pag-adal,” an sabi nia. “Paagi sa pagsiyasat sa mga publikasyon na sono sa Kasuratan, nakakanood akong gibohon na garo buhay an mga personahe sa Biblia. Ineenganyar ko an mga aki na arogon man an mga maimbod. Nagtatao ini sa sakong mga aki nin malinaw na pagirumdom sa kun ano an nakakaogma ki Jehova.”

Nakakanood man an mga aki sa impormal na mga kamugtakan. Sinadol ni Moises an mga magurang na magtaram manongod sa mga pagirumdom ni Jehova ‘kun sinda nagtutukaw sa saindang harong asin kun sinda naglalakaw sa dalan asin kun sinda naghihigda asin kun sinda minabangon.’ (Deuteronomio 6:7) Nagpaliwanag an sarong ama: “An sakong aking lalaki nagkakaipo nin panahon tangani na ihayag an nasa puso nia asin ipahayag an saiyang mga saboot. Kun kami naglalakawlakaw o nagtatrabaho na magkaibanan, pagtaodtaod suelto na niang ikinakapahayag an saiyang mga saboot. Sa mga okasyon na ini, nagkakaigwa kami nin marahayon na mga pag-oolay na pareho kami nakikinabang.”

An mga ipinapamibi nin mga magurang hararom man na ikinakatadom sa saindang mga aki. Kun nadadangog an saindang mga magurang na mapakumbabang minadolok sa Dios tangani na humagad sa saiya nin tabang asin pagpapatawad, napapahiro an mga aki na “magtubod na sia iyo nanggad.” (Hebreo 11:6) Idinodoon nin dakol na mapangganang magurang an kahalagahan nin pampamilyang mga pamibi, na kabilang dian an mga pamibi na kaiba an mga bagay-bagay sa eskuelahan asin iba pang bagay na ikinakahadit kan saindang mga aki. An sarong ama nagsabi na an saiyang agom pirmeng namimibi kaiba kan mga aki bago sinda mag-eskuela.​—Salmo 62:8; 112:7.

“Dai Kita Mag-ontok sa Paggibo nin Karahayan”

An gabos na magurang nasasala asin tibaad pagbasolan kun paano ninda inasikaso an nagkapirang situwasyon. Minsan siring, sinasadol kita kan Biblia na padagos na magmaigot, na dai “mag-ontok sa paggibo nin karahayan.”​—Galacia 6:9.

Minsan siring, tibaad may pagmate an mga magurang na garo mawawaran na sinda nin paglaom, kun may mga panahon na dai talaga ninda masabotan an saindang mga aki. Madaling magkonklusyon na napapalaen asin masakit an mas hoben na henerasyon. Alagad, an totoo, an mga aki ngonyan pareho an mga kaluyahan kan sa mas naenot na mga henerasyon, asin sinda napapaatubang sa kaparehong mga sugot, minsan ngani posibleng nadagdagan an impluwensia na maglapas. Kun siring, pakatapos na itanos an saiyang aking lalaki, medyo pinagian nin sarong ama an epekto kan saiyang mga tataramon paagi sa may kabootan na pagsabing: “An puso mo gusto sanang gibohon kun ano man an gustong gibohon kan puso ko kaidtong ako kaedad mo.” Tibaad daing gayong aram an mga magurang manongod sa mga komputer, alagad aram ninda an gabos manongod sa tendensia kan bakong sangkap na laman.​—Mateo 26:41; 2 Corinto 2:11.

Tibaad an nagkapirang aki magabat an boot na maghimate sa paggiya kan saindang mga magurang  asin nagrerebelde pa ngani sa disiplina na inaako ninda. Minsan siring, kaipuhan pa man giraray an pakatagal. Sa ibong kan pagigin magabat an boot sa primero o mga panahon nin pakisuway, dakol na aki an naghihimate sa kahurihurihi. (Talinhaga 22:6; 23:22-​25) Si Matthew, sarong hoben na Kristiano na ngonyan naglilingkod na sa sarong sangang opisina kan Mga Saksi ni Jehova, nagsaysay: “Kan ako tinedyer pa, an pagmate ko bakong makatanosan an mga restriksion kan mga magurang ko. Total, an pangangatanosan ko, kun nagtogot sa sarong bagay an mga magurang kan mga katood ko, taano ta dai iyan itinotogot kan mga magurang ko? Asin talagang nauuyam ako kun, may beses, pinapadusahan ninda ako paagi sa dai pagtogot sa sako na magbangka​—sarong bagay na gusto kong marhay. Minsan siring, sa paggirumdom, narealisar ko na an disiplinang itinao sa sako kan mga magurang ko pareho epektibo asin kaipuhan. Nagpapasalamat ako na tinawan ninda ako kan paggiya na kaipuhan ko kan kaipuhan ko iyan.”

Dai iyan mapagdududahan​—dawa ngani tibaad kun minsan an satong mga aki nasa mga kamugtakan na bakong marahay sa espirituwal, puede pa man giraray sindang tumalubo na magin marahayon na mga Kristiano. Arog kan ipinapanuga kan Biblia, an diosnon na kadonongan puedeng magtao sa sainda nin espirituwal na mga depensa. “Kun an kadonongan lumaog sa saimong puso asin an kaaraman mismo magin nakakagayagaya sa saimo mismong kalag, an mismong kakayahan sa pag-iisip magbabantay sa saimo, an pakamansay mismo maprotehir sa saimo, tanganing iligtas ka sa maraot na dalan.”​—Talinhaga 2:10-12.

Bakong pasil an pagdaradara sa sarong aki na nasa matris sa laog nin siyam na bulan. Asin an minasunod na 20 taon puedeng magdara nin sarong sokol nin kolog kaiba nin kaogmahan. Alagad huling namomotan ninda an saindang mga aki, pinagmamaigotan kan Kristianong mga magurang nin bilog nindang makakaya na protehiran sinda paagi sa diosnon na kadonongan. An pagmate ninda sa saindang mga aki kapareho kan pagmate kan gurang nang si apostol Juan mapadapit sa saiyang espirituwal na mga aki: “Dai na ako nin orog pa kadakulang dahelan sa pagpasalamat kisa mga bagay na ini, na madangog ko na an sakong mga aki padagos na naglalakaw sa katotoohan.”​—3 Juan 4.

[Nota sa Ibaba]

[Ritrato sa pahina 24]

“Pinapagdanay niamong pirmeng bukas an samong harong na pirmeng pano nin mga hoben”

[Ritrato sa pahina 25]

Magin interesado sa mga pinagkakainteresan kan saindong mga aki

[Mga Ritrato sa pahina 26]

“Maingat akong nag-aandam para sa pag-adal”