Mag-ingat sa mga Kostumbre na Ikinakaanggot nin Dios

SA SARONG sadit na patyo, may nakabukas na kabaong sa irarom kan mainit na saldang sa Aprika. Mantang minaagi dian an nakapilang mga nagmomondo tanganing ipahayag an saindang kamondoan, an sarong gurang na lalaki puminondo nguna. Maheheling sa saiyang mga mata an kamondoan, sia duminuko sa pagrani sa lalauogon kan gadan na lalaki asin nagpoon na magtaram: “Taano ta dai mo sinabi sako na mahale ka na? Taano ta binayaan mo ako sa arog kaining kamugtakan? Ngonyan na nagbuelta ka na, padagos mo pa daw akong tatabangan?”

Sa saro pang lugar sa Aprika, namundag an sarong omboy. Dai itinotogot na maheling an aki nin siisay man. Pakalihis sana nin pirang panahon na an omboy ipapaheling sa publiko asin tatawan nin ngaran sa seremonyal na paagi.

Para sa nagkapirang tawo, tibaad garo baga bago an gawe-gawe na pagkaolay sa sarong gadan o pagtago sa bagong mamundag na omboy tanganing dai maheling nin iba. Minsan siring, sa nagkapirang kultura asin sosyedad, an gawe-gawe asin pagmansay nin mga tawo sa kagadanan asin pagkamundag naiimpluwensiahan nin mapuersang marhay na paniniwala na an mga gadan bako man talagang gadan kundi sinda buhay asin may pag-aram.

Makosog na marhay an paniniwalang ini kaya mahalagang marhay na kabtang ini kan mga kostumbre asin ritual na kalabot an haros gabos na aspekto nin buhay. Halimbawa, minilyon an naniniwala na an mahalagang mga tangga sa buhay nin  saro​—arog nin pagkamundag, pagsoltero o pagdaraga, pag-agom, pangangaki, asin pagkagadan— mga kabtang nin sarong transisyon na masagkod sa rona nin espiritu nin mga apoon. Sinasabi na duman, an nagadan padagos na may aktibong kabtang sa buhay kan mga binayaan nia. Asin puede niang ipadagos an siklo nin buhay paagi sa pagkamundag liwat.

Tanganing seguradohon an aregladong transisyon sa gabos na tangga kan siklong ini, ginigibo an kadakol na kostumbre asin ritual. An mga kostumbreng ini naiimpluwensiahan kan paniniwala na pagkagadan may sarong bagay na nagdadanay na buhay sa laog niato. Linilikayan kan tunay na mga Kristiano an ano man na kostumbre na may koneksion sa paniniwalang ini. Taano man?

Ano an Kamugtakan kan mga Gadan?

Malinaw na sinasabi kan Biblia an kamugtakan kan mga gadan. Sinasabi sana kaiyan: “An mga buhay nakakaaram na sinda magagadan; alagad kun dapit sa mga gadan, mayo man lamang sinda nin pakaaram . . . An saindang pagkamoot asin an saindang pagkaongis patin an saindang pangimon nawara na . . . Mayo nin gibohon ni pagplano ni kaaraman ni kadonongan sa Sheol [pankagabsan na lolobngan nin katawohan], an lugar na saimong papadumanan.” (Eclesiastes 9:​5, 6, 10) An tunay na mga parasamba sa Dios haloy nang inaako an pundamental na katotoohan na ini sa Biblia. Nasabotan ninda na an kalag, imbes na inmortal, puedeng magadan asin laglagon. (Ezequiel 18:4) Naaraman man ninda na an mga espiritu kan mga gadan dai nag-eeksister. (Salmo 146:4) Kan suanoy na mga panahon, estriktong pinagbotan ni Jehova an saiyang banwaan na biyong isuway an saindang sadiri sa ano man na kostumbre o ritual na konektado sa paniniwala na an mga gadan may pag-aram asin kayang impluwensiahan an mga buhay.​—Deuteronomio 14:1; 18:9-13; Isaias 8:​19, 20.

Siring man, linikayan kan mga Kristiano kan enot na siglo an ano man na tradisyonal na kostumbre o ritual na may koneksion sa falsong katokdoan sa relihion. (2 Corinto 6:15-17) Ngonyan, an Mga Saksi ni Jehova, ano man an rasa, tribo, o pinaghalean, hinahaboan an mga tradisyon asin kostumbre na may koneksion sa falsong katokdoan na pagkagadan may sarong bagay sa tawo na nagdadanay na buhay.

Ano an puedeng gumiya sa sato bilang mga Kristiano sa pagdesisyon kun baga ootobon an sarong kostumbre o dai? Kaipuhan na maingat niatong pag-isipan an posibleng koneksion kaiyan sa ano man na katokdoan na bakong sono sa Kasuratan, arog kan paniniwala na an mga espiritu nin mga gadan nakakaimpluwensia sa buhay kan mga buhay pa. Dugang pa, kaipuhan na isipon niato kun an satong pakikikabtang sa arog kaiyan na kostumbre o seremonya tibaad makasingkog sa iba na nakakaaram kun ano an tinutubod asin itinotokdo kan Mga Saksi ni Jehova. Nasa isip an mga puntong iyan, siyasaton niato an duwang aspekto na pinagkakainteresan​—pagkamundag asin pagkagadan.

Pagkamundag Asin mga Seremonya sa Pagtao nin Ngaran sa Aki

Dakol na kostumbre na may koneksion sa pangangaki an tama man. Minsan siring, kaipuhan na magmaan an tunay na mga Kristiano sa mga lugar na an pagkamundag minamansay bilang sarong transisyon hale sa rona nin espiritu nin mga apoon pasiring sa komunidad nin tawo. Halimbawa, sa nagkapirang lugar sa Aprika, an bagong mamundag na aki itinatago sa laog kan harong asin dai tinatawan nin ngaran sagkod na umagi an sarong peryodo nin panahon. Mantang an lawig nin panahon tibaad nagkakalaenlaen segun sa rehion, natatapos iyan sa seremonya nin pagtao nin ngaran sa aki, na dian an aki dinadara sa luwas asin pormal na ipinepresentar sa mga paryente asin katood. Sa panahon na iyan, an ngaran kan aki opisyal na inaanunsiar sa mga presente.

Ipinapaliwanag an kahulogan kan kostumbreng ini, an librong Ghana​—Understanding the People and Their Culture nagsasabi: “Sa enot na pitong aldaw kan buhay kaiyan, an sarong omboy kinokonsiderar na ‘nagbibisita’ asin nag-aagi sa sarong transisyon hale sa kinaban nin mga espiritu pasiring sa buhay digdi sa daga. . . . Sa parate an omboy itinatago sa laog kan harong asin dai itinotogot na maheling iyan kan mga tawo na bakong kapamilya.”

Taano ta igwa nin panahon nin paghalat bago tawan nin ngaran an aki sa seremonyal na paagi? An librong Ghana in Retrospect nagpapaliwanag: “Bago an ikawalong aldaw, an aki sinasabi na bako pang tawo. Poko mas o menos sia konektado pa sa rona nin mga espiritu na hinalean nia.” An libro  nagpapadagos: “Mantang an ngaran, sabi ngani, nagpapangyari na magin tawo an aki, kun natatakot an mag-agom na magagadan an saindang aki sa parate dai nguna ninda iyan tinatawan nin ngaran sagkod na makasegurado sinda na mabubuhay ini. . . . Kun siring an seremonyang ini nin transisyon, na kun beses inaapod na pagpresentar kan aki sa publiko, hinohona na igwa nin dakulaon na epekto sa aki asin sa mga magurang nia. Iyan an seremonya na nagdadara sa aki sa pag-iriba o kinaban nin mga tawo.”

Sa parate an sarong gurang nang paryente kan pamilya an nangengenot sa seremonya sa pagtao nin ngaran sa aki. An mga nangyayari sa okasyon nagkakalaenlaen sa iba-ibang lugar, alagad parateng kaiba sa seremonya an pagbubo nin dolot na inomon, mga pamibi na idinodolot sa espiritu kan mga apoon na nagpapasalamat sa ligtas na pag-abot kan aki, asin iba pang ritual.

An tampok na kabtang kan seremonya iyo an pag-anunsiar sa ngaran kan aki. Minsan ngani an mga magurang an may paninimbagan na magtao nin ngaran sa aki ninda, sa parate may makosog na impluwensia an ibang paryente sa piniling ngaran. May mga ngaran na igwa nin simbolikong kahulogan sa lokal na lenguahe, arog nin “naghale asin nagbuelta,” “Si Nanay uminabot sa ikaduwang beses,” o “Si Tatay nagdigdi giraray.” An ibang ngaran may kahulogan na dinisenyong desganaron an mga apoon na bawion an bagong mamundag na aki pabalik sa kinaban kan mga gadan.

Siempre, mayong maraot sa paggayagaya sa pagkamundag nin sarong aki. An ingaran an aki sa sarong tawo asin pagtao nin ngaran na naghahayag kan pangyayari na may koneksion sa pagkamundag kaini akseptableng mga kostumbre, asin an pagdesisyon kun noarin tatawan nin ngaran an aki sarong personal na desisyon. Minsan siring, an mga Kristiano na gustong paogmahon an Dios nag-iingat na likayan an ano man na mga kostumbre o seremonya na nagtatao nin impresyon na minaoyon sinda sa pagmansay na an bagong mamundag na aki sarong “bisita” na nag-aagi hale sa kinaban nin espiritu nin mga apoon pasiring sa kinaban nin mga buhay.

Dugang pa, mantang minamansay nin dakol sa komunidad an seremonya nin pagtao nin ngaran bilang sarong mahalagang seremonya nin transisyon, an mga Kristiano maninigong magin sensitibo sa konsensia kan iba asin isipon an impresyon na itatao kaiyan sa mga daing pagtubod. Halimbawa, ano an puedeng isipon kan nagkapira kun dai ipaheling sa iba nin sarong Kristianong pamilya an saindang bagong mamundag na aki sagkod na gibohon an seremonya nin pagtao nin ngaran? Ano an magigin impresyon kun gagamiton an mga ngaran na kontra sa hinihingako ninda bilang mga paratokdo nin katotoohan sa Biblia?

Huli kaini, kun nagdedesisyon kun paano asin noarin tatawan nin ngaran an saindang mga aki, an mga Kristiano nagmamaigot na “gibohon an gabos na bagay sa ikakamuraway nin Dios” tanganing dai magin dahelan nin pagkasingkog. (1 Corinto 10:31-33) Dai ninda ‘ipinapagilid an togon nin Dios tanganing mapagdanay an tradisyon’ na sa katapustapusi dinisenyo tanganing tawan nin onra an mga gadan. Sa kabaliktaran, nagtatao sinda nin onra asin kamurawayan sa nabubuhay na Dios, si Jehova.​—Marcos 7:​9, 13.

Nag-aagi Hale sa Kagadanan Pasiring sa Buhay

An kagadanan, kapareho nin pagkamundag, ibinibilang nin dakol na sarong transisyon; an saro na nagadan minabalyo hale sa naheheling na kinaban pasiring sa dai naheheling na rona kan espiritu nin mga gadan. Dakol an naniniwala na kun dai gigibohon an nagkapirang kostumbre asin seremonya sa lobong sa pagkagadan nin saro, maaanggot an mga espiritu kan apoon, na pinapaniwalaan na igwa nin kapangyarihan na magpadusa o magtao nin balos sa mga buhay. An paniniwalang ini nakaimpluwensiang marhay sa paagi nin pag-areglo asin paggibo nin mga lobong.

An mga lobong na an intension iyo na sirosiroon an mga gadan sa parate kalabot an gabos na klase nin emosyon​—poon sa natatarantang pananangis asin pagkurahaw sa atubangan kan gadan sagkod sa magayagayang kaorogmahan pagkatapos kan lobong. An mga selebrasyon na iyan sa lobong sa parate midbid sa daing kontrol na bangkete, pagbuburat, asin baraylehan na may makosog na musika. Tinatawan nin labi-labing importansia an mga lobong dawa kan pinakadukhang mga pamilya na sa parate nagmamaigot na marhay na magtipon nin igong pondo tanganing magtao nin “sarong angay na lobong,” minsan ngani puedeng magbunga iyan nin kasakitan asin utang.

 Sa nag-aging mga taon, biyong ibinuyagyag kan Mga Saksi ni Jehova an mga kostumbre sa lobong na bakong sono sa Kasuratan. * Kaiba sa arog kaiyan na mga kostumbre an pagbelar, pagbubo nin dolot na inomon, pakikipag-olay asin paggibo nin mga kahagadan sa gadan, maseremonyang mga selebrasyon nin mga anibersaryo sa lobong, asin iba pang kostumbre na basado sa paniniwala na pagkagadan may sarong bagay sa tawo na nagdadanay na buhay. An siring na mga kostumbre na naglalapastangan sa Dios “maati,” “basang na daya” na basado sa “tradisyon nin mga tawo” asin mayo sa Tataramon nin katotoohan nin Dios.​—Isaias 52:11; Colosas 2:8.

Pangigipit na Umarog

An paglikay sa tradisyonal na mga kostumbre nagin angat para sa nagkapira, espesyalmente sa mga nasyon na ibinibilang na mahalagang marhay an pagtaong onra sa mga gadan. Huli sa dai pagsunod sa siring na mga kostumbre, an mga Saksi ni Jehova minansay na may pagsuspetsa o sinahotan na may pagkaantisosyal asin daing galang sa mga gadan. An pagkritikar asin makosog na pangigipit nagpangyari sa nagkapira, sa ibong kan saindang tamang pakasabot sa katotoohan sa Biblia, na matakot na magin napapalaen. (1 Pedro 3:14) An iba nagsasaboot na an mga kostumbreng ini kabtang kan saindang kultura asin dai biyong malilikayan. An iba pa nangangatanosan na an pagsayumang sumunod sa kostumbre puedeng magpangyaring mansayon kan komunidad na may pagpalaenlaen an banwaan nin Dios.

Habo niatong kolgan an boot nin iba na dai man kuta kaipuhan. Pero, pinapatanidan kita kan Biblia na an marigon na paninindogan sa katotoohan maresulta sa pagdesaprobar kan kinaban na siblag sa Dios. (Juan 15:​18, 19; 2 Timoteo 3:12; 1 Juan 5:19) Gikan sa boot na pinapanindogan niato iyan, na naaaraman na kaipuhan niatong magin laen sa mga yaon sa espirituwal na kadikloman. (Malaquias 3:18; Galacia 6:12) Kun paanong linabanan ni Jesus an pagtentar ni Satanas na gumibo nin sarong bagay na ikakaanggot nin Dios, linalabanan man niato an mga pangigipit na gumawe sa paaging ikakaanggot nin Dios. (Mateo 4:3-7) Imbes na maimpluwensiahan kan pagkatakot sa tawo, an tunay na mga Kristiano sa pangenot interesado na mapaogma si Jehova Dios asin matawan sia nin onra bilang Dios nin katotoohan. Ginigibo ninda iyan paagi sa dai pagkompromiso kan mga pamantayan kan Biblia sa dalisay na pagsamba huli sa pangigipit kan iba.​—Talinhaga 29:25; Gibo 5:29.

Paggalang sa mga Gadan​—Pagtaong Onra ki Jehova

Normal sanang makamate nin hararom na kolog nin boot asin kamondoan kun magadan an sarong mahal sa buhay niato. (Juan 11:​33, 35) Angay asin tamang kapahayagan kan satong pagkamoot kun iniingatan niato an girumdoman kan sarong mahal sa buhay asin kun tinatawan nin magalang na lobong. Minsan siring, tinitios kan mga Saksi ni Jehova an grabeng kamondoan huli sa kagadanan na dai inaako an ano man na tradisyonal na mga kaugalean na ikinakaanggot nin Dios. Bako ining pasil para sa mga nagdakula sa kultura na may grabeng pagkatakot sa gadan. Puedeng magin angat para sa sato an magdanay na balanse kun nakakamate kita nin kakologan nin boot huli sa pagkagadan nin saro na dayupot sa sato. Minsan siring, pinapakosog ni Jehova, “an Dios nin gabos na karangahan,” an maimbod na mga Kristiano asin nakikinabang sinda sa mamomoton na suporta kan mga kapagtubod. (2 Corinto 1:​3, 4) An makosog nindang pagtubod na sarong aldaw mabubuhay liwat an daing pag-aram na mga gadan na yaon sa memorya nin Dios nagtatao sa tunay na mga Kristiano nin dahelan na biyong isiblag an sadiri ninda sa mga kostumbre sa lobong na bakong sa Kristiano na dinedeharan an katunayan kan pagkabuhay liwat.

Dai daw napapalukso an puso niato na inapod kita ni Jehova “hale sa kadikloman pasiring sa saiyang makangangalas na liwanag”? (1 Pedro 2:9) Mantang naeeksperyensiahan niato an kagayagayahan huli sa pagkamundag asin tinatagalan niato an kamondoan huli sa kagadanan, logod na an satong makosog na pagmawot na gibohon an tama asin an satong hararom na pagkamoot ki Jehova Dios pirmeng magpahiro sa sato na ‘padagos na maglakaw bilang mga aki nin liwanag.’ Nungka logod niatong togotan an satong sadiri na maolakitan sa espirituwal kan bakong sa Kristianong mga kostumbre na ikinakaanggot nin Dios.​—Efeso 5:8.

[Nota sa Ibaba]