An mga Pakinabang sa Pakipagkatoninongan

SI Ed madali nang magadan, asin naoongis saiya si Bill. Duwang dekada bago kaini, si Ed nakagibo nin sarong desisyon na nagin dahelan na mawaran nin trabaho si Bill, asin iyan an nagin dahelan kan pagkasuwayan kan dating dayupot na magkatood na ini. Nagmaigot ngonyan si Ed na maghagad nin dispensasyon tanganing magadan siang matoninong. Minsan siring, nagsayuma si Bill na dangogon sia.

Pakalihis nin haros 30 taon mantang si Bill madali nang magadan, ipinaliwanag nia kun taano ta dai sia nagpatawad. “Dai dapat ginibo ni Ed an saiyang ginibo sa saiyang pinakadayupot na katood. Habo ko talagang makipag-ulian pakalihis nin beinteng taon. . . . Tibaad sala ako, alagad ta iyan an namamatean ko.” *

An personal na dai pagkaintindihan dai man parateng nagkakaigwa nin siring kamakamomondong resulta, alagad sa kadaklan nagbubunga iyan nin kakologan o kapaitan nin boot sa mga tawo. Isipon nindo an saro na may saboot na arog ki Ed. Sa pakaaram na an saiyang desisyon nakadanyar, an siring na indibiduwal tibaad nabubuhay na riniribok nin konsensia asin nakakamate nin dakulaon na kawaran. Pero, nakokologan sia kun iniisip nia na ibinasura na sana kan saiyang nakolgan an boot na katood an saindang pagkakatood.

Minsan siring, an saro na kapareho ni Bill an pagmansay ibinibilang an saiyang sadiri na daing pag-aram-aram na biktima asin tibaad makamate nin makuring karaotan nin boot asin paghinanakit. Para saiya, an saiyang dating katood an mas nakakaaram asin tibaad tinuyong makakolog. Sa parate, kun an duwang tawo may dai pagkaintindihan, an kada saro kombensido na sia an tama asin na yaon sa saro an gabos na basol. Huli kaini, an duwa na dating magkatood nagigin magkalaban, sabi ngani.

 Naglalabanan sinda paagi sa silensiong armas​—an saro minatalikod kun minaagi an saro, asin dai sinda nagtitinohan kun magkatagboan sinda sa grupo. Sa harayo, nagpapasinikrapan sinda o nagtitinuruhokan paagi sa indiperente asin may pagkaongis na mga heling. Kun mag-olay man sinda, matarom an saindang mga tataramon o nan-iinsulto na nakakalugad na garo mga lanseta.

Pero, minsan ngani garo baga sinda biyong magkakontra, posibleng marhay na may pinagkakaoyonan sindang nagkapirang bagay. Tibaad admitiron ninda na igwa sinda nin seryosong mga problema asin mamondo an pagsuhay sa sarong dayupot na katood. Posibleng marhay na namamatean kan kada saro an kolog nin naggagrabeng lugad sa boot, asin aram ninda pareho na may maninigong gibohon tanganing maomayan iyan. Alagad siisay an magibo kan enot na lakdang tanganing hirahayon an naraot na relasyon asin makipagkatoninongan? Mayo ni saro na andam na gibohon iyan.

Kaidtong duwang ribong taon na an nakaagi, an mga apostol ni Jesu-Cristo kun beses nagkakaigwa nin anggot na pagsinirimbagan. (Marcos 10:35-41; Lucas 9:46; 22:24) Pagkatapos kan saro sa maribok na mga diriskutiran ninda, si Jesus naghapot: “Ano an saindong pinagdidiskutiran sa dalan?” Nasilensio huli sa pagkasupog, mayo ni saro sa sainda an nagsimbag. (Marcos 9:​33, 34) An mga katokdoan ni Jesus nakatabang sa sainda na magkaulian. An saiyang hatol, asin an hatol kan nagkapira niang disipulo, padagos na nakakatabang sa mga tawo na resolberan an mga iriwal asin hirahayon an naraot na mga pagkakatood. Helingon niato kun paano.

Magmaigot na Makipagkatoninongan

“Habo kong makipag-olay sa tawong iyan. Dai ko noarin man gustong maheling giraray an tawong iyan.” Kun isinabi nindo an siring na mga tataramon manongod sa sarong tawo, kaipuhan na gumibo kamo nin aksion, siring kan ipinapaheling kan minasunod na mga teksto sa Biblia.

Itinokdo ni Jesus: “Kun siring, kun dinadara mo an saimong regalo sa altar asin dian saimong magirumdoman na an saimong tugang igwa nin tumang sa saimo, bayaan mo nguna an saimong regalo sa atubangan kan altar, asin maghale ka; makipagkatoninongan ka nguna sa saimong tugang.” (Mateo 5:​23, 24) Nagsabi man sia: “Kun magkasala an saimong tugang, magduman asin ihayag an saiyang sala na kamo sanang duwa.” (Mateo 18:15) Baga man nakakolog kamo nin boot o may saro na nakakolog sa boot nindo, idinodoon kan mga tataramon ni Jesus an pangangaipo na ipakipag-olay nindo tolos-tolos an bagay na iyan sa tawong iyan. Maninigo na gibohon nindo ini “sa espiritu nin kahoyoan.” (Galacia 6:1) An pasohan kan pag-oolay na iyan, bakong tanganing maingatan an saindong sadiri sa magigin impresyon sa saindo kan iba paagi sa paggibo nindo nin mga sarahotan o tanganing piriton an kaiwal nindo na maghagad sia nin dispensasyon, kundi an makipagkatoninongan. Epektibo daw an hatol na ini kan Biblia?

Si Ernest superbisor sa sarong dakulang opisina. * Sa laog nin dakol na taon, an saiyang trabaho nagkaipo nin pag-asikaso nia sa sensitibong mga bagay sa gabos na klase nin tawo asin papagdanayon an marahay na relasyon sa sainda sa trabaho. Naheling na nia kun gurano kadaling magkaigwa nin personal na mga iriwal. An sabi nia: “Kun beses dai kami nagkakasinabotan kan iba. Alagad kun nangyayari ini, kinakaolay ko an tawong iyan asin pinag-oolayan an problema. Direktang rumani sainda. Atubangon sinda na an pasohan iyo an makipagkatoninongan. Pirmeng nagigin epektibo iyan.”

Si Alicia igwa nin mga katood hale sa laen-laen na kultura, asin ini an sabi nia: “Kun beses may nasasabi ako, dangan naiisip ko na tibaad nakakolog ako nin boot. Dinodolok ko an tawong iyan asin minahagad nin dispensasyon saiya. Tibaad ngani mas parate akong minahagad nin dispensasyon kisa kaipuhan kong gibohon huli ta dawa dai man nakolgan an boot kan tawong iyan, mas marahay an pagmate ko kun ginigibo ko iyan. Sa siring, aram ko na mayo nin dai pagkasinabotan.”

 Pagdaog sa mga Balakid

Minsan siring, an dalan pasiring sa katoninongan sa personal na mga iriwal parateng may nakabagat na mga balakid. Nasabi na daw nindo: “Taano ta ako an kaipuhan na maenot na makipagkatoninongan? Sia an dahelan kan problema.” O dinolok na daw nindo an sarong tawo tanganing resolberan an sarong problema tangani sanang madangog an tawong iyan na magsabing: “Mayo akong dapat na sabihon saimo”? May mga tawo na arog kaiyan an reaksion huli sa emosyonal na kolog na namatean ninda. An Talinhaga 18:19 nagsasabi: “An tugang na pinagkasalaan labi pa sa makosog na banwaan; asin may mga pasuruhay na garo pamarat nin sarong torreng erokan.” Kaya tawan nin konsiderasyon an namamatean kan tawong iyan. Kun habo niang makipag-olay saindo, maghalat nin kadikit na panahon asin probaran giraray iyan sa masunod. Pagkatapos kaiyan an “makosog na banwaan” tibaad bukas na asin an “pamarat” tibaad hinale na sa pintoan pasiring sa pakiulian.

An saro pang balakid sa katoninongan tibaad kalabot an paggalang sa sadiri nin sarong tawo. Para sa nagkapirang tawo, nakakasupog an paghagad nin dispensasyon o an pakikipag-olay ngani sa sarong kaiwal. Tama man an pag-isip dapit sa paggalang sa sadiri, alagad an pagsayuma daw na makipagkatoninongan nakakadagdag o nakakaina sa paggalang sa sadiri nin sarong tawo? Posible daw na an iniisip niatong paggalang sa sadiri an totoo kapalangkawan palan?

Ipinapaheling kan kagsurat sa Biblia na si Santiago na magkakonektado an pagigin parapakisuhay asin kapalangkawan. Pagkatapos na ihayag an “mga ralaban” asin “mga iriwal” kan nagkapirang Kristiano, sia nagsabi pa: “An Dios minatumang sa mga maabhaw, alagad sia minatao nin dai na kutana maninigong kabootan sa mga mapakumbaba.” (Santiago 4:1-3, 6) Paanong an kaabhawan, o kapalangkawan, nakakaolang sa pakikipagkatoninongan?

Dinadaya kan kapalangkawan an mga tawo, na pinapatubod sinda na sinda mas marahay kisa iba. An mga maabhaw nagsasaboot na igwa sinda nin autoridad na husgaran an moral na prinsipyo sa buhay kan saindang kapwa. Sa anong paagi? Kun minalataw an mga dai pagkakaoyon, sa parate an pagheling ninda sa mga kalaban ninda mga dai nang pag-asa, mayo na nin paglaom na magrahay. An kapalangkawan nagpapahiro sa nagkapirang tawo na husgaran an mga tawong bako nindang kapareho bilang bakong maninigo na tawan nin atension, asin orog nang dai maninigo sa sinserong paghagad nin dispensasyon. Huli kaini, an mga itinutulod nin personal na kapalangkawan sa parate tinotogotan na magpadagos an mga iriwal imbes na resolberan iyan sa tamang paagi.

Arog nin sarong barikada na minapapondo sa nag-aaraging sasakyan sa sarong tinampo, an kapalangkawan sa parate minapapondo sa mga lakdang na pasiring sa katoninongan. Kaya kun kinokontra nindo an mga paghihingoa na makipagkatoninongan sa sarong tawo, tibaad nakikipaglaban kamo sa kapalangkawan. Paano daw nindo madadaog an kapalangkawan? Paagi sa pagpatalubo kan kabaliktaran kaiyan​—an kapakumbabaan.

Gibohon Nindo an Kabaliktaran Mismo

Irinerekomendar nanggad kan Biblia an kapakumbabaan. “An bunga nin kapakumbabaan asin pagkatakot ki Jehova kayamanan asin kamurawayan patin buhay.” (Talinhaga 22:4) Sa Salmo 138:​6, mababasa niato an pagmansay nin Dios sa mapakumbabang mga indibiduwal asin sa mga mapalangkaw: “Si Jehova halangkaw, alagad naheheling nia an mapakumbaba; alagad harayo an pagheling nia sa mapalangkaw.”

Ipinapareho nin dakol na tawo an kapakumbabaan sa pagkapasupog. Garo baga arog man kaini an saboot kan mga namamahala sa kinaban. Maski ngani an bilog na nasyon nagpapasakop sa kagustohan ninda, an politikal na mga namomoon mayo nin kosog nin boot na mapakumbabang admitiron an saindang mga sala. Pambihirang bareta an madangog an sarong namamahala na magsabing, “Patawadon nindo ako.” Kan an sarong dating opisyal nin gobyerno maghagad nin dispensasyon kasuarin pa sana huli sa saiyang pagkukulang sa sarong grabeng kapahamakan, an saiyang mga tataramon ginibong pangenot na bareta.

Mangnoha kun paano tinawan nin kahulogan nin sarong diksionaryo an kapakumbabaan: “An kualidad nin pagigin mapakumbaba o pagkaigwa nin may kababaan na opinyon sa sadiri . . . an kabaliktaran nin kapalangkawan o kaabhawan.” Kaya an kapakumbabaan ilinaladawan an pagheling nin sarong tawo sa sadiri nia, bakong an opinyon sa saiya kan iba. An mapakumbabang pag-admitir sa sala nia asin sinserong paghagad nin kapatawadan dai minapasupog sa sarong tawo; imbes, pinapagayon kaiyan an saiyang reputasyon. An Biblia nagsasabi: “Bago an pagbagsak mapalangkaw an puso nin tawo, asin bago an kamurawayan yaon an kapakumbabaan.”​—Talinhaga 18:12.

 Mapadapit sa mga politiko na dai minahagad nin dispensasyon sa saindang mga sala, an sarong nagmamasid nagsabi: “An makamomondo ta garo baga iniisip ninda na an siring na pag-admitir sarong tanda nin kaluyahan. An maluya asin mayong kompiansang mga tawo bihirang magsabing, ‘Patawad.’ An mga tawong may marahay na boot asin makosog an boot an dai nawawaran nin paggalang sa sadiri sa pagsabing, ‘Nasala ako.’” Totoo man iyan para sa mga bakong politiko. Kun maghihingoa kamo na salidahan an kapalangkawan nin kapakumbabaan, mas dakula an posibilidad na magkaigwa kamo nin katoninongan sa sarong personal na iriwal. Mangnoha kun paano naaraman nin sarong pamilya an katotoohan na ini.

An sarong dai pagkasinabotan an nagin dahelan nin tension sa pag-oltanan ni Julie asin kan saiyang tugang na si William. Naanggot na marhay si William ki Julie asin sa agom kaini, si Joseph, kaya pinutol nia an gabos na koneksion sa sainda. Iinuli pa ngani nia an gabos na regalo na itinao ni Julie asin Joseph sa saiya sa nag-aging mga taon. Sa pag-agi nin mga bulan, nasalidahan nin makuring karaotan nin boot an dating kadayupotan kan magtugang na ini.

Minsan siring, nagdesisyon si Joseph na iaplikar an Mateo 5:​23, 24. Prinobaran niang dolokon an saiyang bayaw sa mahoyong boot asin pinadarahan nia ini nin personal na mga surat na dian naghahagad sia nin dispensasyon sa pakakolog sa boot kaini. Inenkaminar ni Joseph an saiyang agom na patawadon an saiyang tugang. Pag-abot nin panahon, naheling ni William na si Julie asin Joseph sinserong nagmamawot na makipagkatoninongan, asin luminomoy an saiyang boot. Nakipaghelingan si William asin an saiyang agom ki Julie asin Joseph; gabos sinda naghagad nin dispensasyon, nagkurugosan, asin ikinabalik an dati nindang pagkakatood.

Kun hinihimuyawot nindong resolberan an sarong personal na pakikiiwal sa sarong tawo, mapasensiang iaplikar an mga katokdoan sa Biblia asin pagmaigotan na makipagkatoninongan sa tawong iyan. Tatabangan kamo ni Jehova. An sinabi nin Dios sa suanoy na Israel magkakatotoo sa kamugtakan nindo: “O kun ika sana kutana totoong matao nin atension sa sakong mga togon! Dangan an saimong katoninongan magigin siring sa salog.”​—Isaias 48:18.

[Mga Nota sa Ibaba]

[Mga Ritrato sa pahina 7]

Sa parate ibinabalik kan paghagad nin dispensasyon an matoninong na relasyon