“Malinaw na Liwanag” sa Biblia Hale sa Kagurangguranging Libreriya sa Rusya

DUWANG intelektuwal an naghahanap nin suanoy na mga manuskrito kan Biblia. Magkasuway sindang nagbaklay sa mga desierto asin naghanap sa mga kueba, monasteryo, asin suanoy na mga erokan sa mga ampas. Pakalihis nin mga taon, nagkatagboan sinda sa kagurangguranging pampublikong libreriya sa Rusya, kun saen manonompongan an nagkapira sa pinakainteresanteng mga diskobremiento sa Biblia na naaraman kan kinaban kasuarin pa man. Siisay an mga lalaking ini? Paano nangyari na sa kahurihurihi napasa Rusya an mahalagang mga koleksion na nadiskobre ninda?

Suanoy na mga Manuskrito​—Mga Paradepensa kan Tataramon nin Dios

Tanganing mamidbid an saro sa duwang intelektuwal na ini, kaipuhan na magbalik kita sa kapinonan kan ika-19 siglo kan marikas na naglalakop sa Europa an sarong intelektuwal na rebolusyon. Panahon iyan nin progreso sa siensia asin nagibo sa kultura, na nagpalakop nin mapagdudang punto de vista sa tradisyonal na mga paniniwala. Naghanap nin paagi an mas halangkaw na gradong mga kritiko na paluyahon an autoridad kan Biblia. Sa katunayan, ipinapahayag kan mga intelektuwal an mga pagduda manongod sa pagkamasasarigan kan mismong teksto sa Biblia.

Namansayan kan nagkapirang sinserong paradepensa kan Biblia na an bagong mga paradepensa​—siring kan dai pa nadidiskobreng suanoy na mga manuskrito kan Biblia​—daing duda na masuportar sa integridad kan Tataramon nin Dios. Kun makukua an mga manuskrito na mas daan pa kisa kan mga natatada kan panahon na idto, iyan magigin silensiong patotoo sa kadalisayan kan teksto sa Biblia, minsan ngani haloy nang ginigibo an paorootrong mga pagprobar na raoton o biribidon an mensahe kaiyan. Puedeng ibuyagyag man kan siring na mga manuskrito an nagkapirang salang pagkatradusir na nakalaog sa teksto kaiyan.

Luminakop na daing kontrol sa Alemania an nagkapira sa pinakamainit na mga debate manongod sa pagkamasasarigan kan Biblia. Duman binayaan nin sarong hoben na propesor an saiyang komportableng akademikong buhay tanganing magbiahe na magiya sa saiya sa saro kan pinakadakulang diskobremiento sa Biblia sa gabos na panahon. An ngaran nia Konstantin von Tischendorf, sarong intelektuwal sa Biblia na an pagsayuma sa mas halangkaw na gradong pagkritika nagbunga nin lataw na kapangganahan sa pagdepensa sa pagkamasasarigan kan teksto sa Biblia. An saiyang primerong pagbiahe sa kaawagan nin Sinai kan 1844  nagkaigwa nin dai mapaniwalaan na kapangganahan. An dai tuyong pagsalimbad sa sarong basurahan sa monasteryo naghayag nin sarong suanoy na kopya kan Septuaginta, o Griegong traduksion kan Hebreong Kasuratan​—an pinakadaan na kopyang nadiskobre kasuarin man!

Naggagayagaya nin labi-labi, nahimo ni Tischendorf na makua an 43 na kabtang kaini. Minsan ngani kombensido sia na ini igwa pa nin ibang kabtang, kapidaso sana an nakua nia kan magbalik sia liwat kan 1853. Haen an ibang kabtang kaini? Huling naubosan na sia nin pondo, naghagad si Tischendorf nin pinansial na suporta sa sarong mayaman na isponsor, asin nagdesisyon sia na maghale giraray sa saiyang dagang tinuboan tanganing hanapon an suanoy na mga manuskrito. Pero bago magpasiring sa misyon na ini, makikimaherak sia sa zar kan Rusya.

Nagkainteres an Zar

Tibaad inisip-isip na marhay ni Tischendorf kun paano sia, sarong Protestanteng intelektuwal, aakoon sa Rusya, sarong dakulang nasyon na nagsusuportar sa relihion nin Ortodokso nin Rusya. Marahay sana ta an Rusya luminaog sa sarong paborableng peryodo nin pagbabago asin reporma. An pagdodoon sa edukasyon nagbunga kan pagkaestablisar kan Imperial Library sa St. Petersburg kan 1795 ni Emperatris Caterina II (na midbid man sa apod na Caterina na Dakula). Bilang an kaenot-enoteng pampublikong libreriya sa Rusya, kadakol iyan nin imprentadong impormasyon na bukas para sa minilyon.

Irinukyaw bilang saro sa pinaka de kalidad na libreriya sa Europa, an The Imperial Library igwa man nin sarong disbentaha. Singkuentang taon pagkatapos na maestablisar iyan, an libreriya igwa sana nin anom na manuskritong Hebreo. Dai napapanigoan kaiyan an nagkokosog na interes kan Rusya sa pag-adal kan mga lenguahe asin traduksion kan Biblia. Nagpadara si Caterina II nin mga intelektuwal sa mga unibersidad sa Europa tanganing mag-adal nin Hebreo. Pagkabalik kan mga intelektuwal, nagkaigwa nin mga kurso sa Hebreo sa mayor na mga seminaryo nin Ortodokso sa Rusya, asin sa kaenot-enote, an mga intelektuwal na Ruso nagpoon na itradusir nin eksakto an Biblia hale sa suanoy na Hebreo pasiring sa Ruso. Alagad kulang sinda sa pondo asin may pagtumang pa ngani hale sa konserbatibong mga namomoon sa iglesia. Mapoon pa sana an tunay na kaliwanagan para sa mga naghahanap nin kaaraman sa Biblia.

Nasabotan tolos kan zar, na si Alejandro II, an kahalagahan kan misyon ni Tischendorf asin nagtao sia nin pinansial na suporta. Sa ibong kan “pag-imon asin panatikong pagtumang” kan nagkapira, nagbalik si Tischendorf hale sa saiyang misyon sa Sinai dara an ibang kabtang kan kopya kan Septuaginta. * Kan huri inapod na Kodise Sinaitico, saro pa man giraray iyan sa pinakadaan na manuskrito kan Biblia na nag-eeksister pa. Sa St. Petersburg, naghumari si Tischendorf sa istaran kan zar, an Imperial Winter Palace. Nagproponer sia na suportaran kan zar an “saro sa pinakadakulang proyekto sa pag-analisar asin pag-adal kan Biblia”​—sarong ipinublikar na edisyon kan bagong manompongan na manuskrito, na kan huri ibinugtak sa The Imperial Library. Tolos na tuminogot an zar, asin an ogmahon na si Tischendorf nagsurat kan huri: “Itinao nin Dios sa satong panahon . . . an Bibliang Sinaitico, tanganing magin lubos asin malinaw na liwanag sa sato kun ano an totoong isinurat sa Tataramon nin Dios, asin tanganing tabangan kitang idepensa an katotoohan paagi sa pagpatunay sa pagigin masasarigan kaiyan.”

 Mahalagang Koleksion nin mga Manuskrito kan Biblia Hale sa Crimea

Nasambitan sa enotan an saro pang intelektuwal na naghahanap nin mahalagang koleksion nin mga manuskrito kan Biblia. Siisay sia? Nagkapirang taon bago magbalik si Tischendorf sa Rusya, an The Imperial Library nakaresibi nin sarong proposisyon na masakit na marhay paniwalaan kaya nakua an interes kan zar asin nagin dahelan tanganing mag-arabot an mga intelektuwal sa Rusya hale sa bilog na Europa. Haros dai sinda makatubod sa naheling ninda. Nasa atubangan ninda an dakolon na koleksion nin manuskrito asin iba pang materyales. Makangangalas an kabilangan kaiyan na 2,412, kaiba an 975 manuskrito asin balumbon. Kaiba digdi an 45 manuskrito kan Biblia na pinetsahan na bago pa kan ikasampulong siglo. Minsan ngani garo baga masakit paniwalaan iyan, an gabos na manuskritong ini haros solo sanang kinolekta nin sarong lalaki na an ngaran Abraham Firkovich, sarong Karaitistang intelektuwal na labing 70 anyos na kan panahon na idto! Alagad sairisay an mga Karaitista? *

Nagkainteres na marhay an zar sa hapot na ini. Pinahiwas kan Rusya an mga linderos kaiyan tanganing masakop an teritoryo na dating sakop kan ibang nasyon. Nagpangyari ini na magkaigwa nin bagong mga grupong etniko sa imperyo. An magayon na rehion nin Crimea, sa baybayon kan Dagat na Itom, iniistaran nin mga tawo na garo baga mga Judio alagad may mga kostumbreng sa Turko asin nagtataram nin sarong lenguahe na kaagid kan Tatar. Sinasabi kan mga Karaitistang ini na gikan sinda sa mga Judio na nadistiero sa Babilonya pagkatapos na malaglag an Jerusalem kan 607 B.C.E. Minsan siring, bakong arog kan rabinikong mga Judio, habo ninda kan Talmud asin idinodoon an pagbasa kan Kasuratan. Gustong-gustong ipresentar sa zar kan mga Karaitista sa Crimea an ebidensia kan saindang kalaenan sa rabinikong mga Judio, na paagi kaiyan nagigin laen sinda sa mga ini. Paagi sa pagpresentar kan suanoy na mga manuskrito na sadiri kan mga Karaitista, naglalaom sinda na mapapatunayan na sinda hale sa linya kan mga Judio na nag-imigrar sa Crimea pagkatapos kan pagkadistiero sa Babilonya.

Kan ponan ni Firkovich an saiyang paghanap sa suanoy na mga rekord asin manuskrito, nagpoon sia sa mga istaran sa mga ampas sa Crimea duman sa Chufut-Kale. Dakol na henerasyon nin mga Karaitista an nag-istar asin nagsamba sa saradit na harong na ini na gibo sa mga gapo na inukit sa mga ampas. Nungkang rinaot kan mga Karaitista an daan nang mga kopya kan Kasuratan kun saen minalataw an ngaran nin Dios, an Jehova, huli ta ibinibilang ninda na kalapastanganan kun gigibohon ninda iyan. An mga manuskrito maingat na ibinugtak sa sarong sadit na bodega na inaapod genizah, na nangangahulogan “tagoan na lugar” sa Hebreo. Huling an mga Karaitista may hararom na paggalang sa ngaran nin Dios, bihirang mahiro an siring na mga pergamino.

Huling dai nadesganar sa alpog na natipon sa pag-agi nin dakol na siglo, maingat na siniyasat ni Firkovich an mga namumugtakan kan mga genizah. Sa saro, nanompongan nia an bantog na manuskrito kan 916 C.E. Inaapod na Kodise nin Petersburg kan Huring mga Propeta, saro iyan sa pinakadaan na mga kopya kan Hebreong Kasuratan na nag-eeksister pa.

Nahimo ni Firkovich na makatipon nin kadakol na manuskrito, asin kan 1859 nagdesisyon sia na ialok an saiyang kadakol na koleksion sa The Imperial Library. Kan 1862, si Alejandro II nagtabang na mabakal an koleksion na iyan para sa libreriya sa  dakulaon na kantidad kan panahon na idto na 125,000 na ruble. Kan panahon na iyan, an bilog na badget kan libreriya kulang pa ngani sa 10,000 na ruble kada taon! Kaiba sa nabakal na ini an bantog na Kodise nin Leningrad (B 19^A). An petsa kaiyan kaidto pang 1008 asin iyan an pinakadaan na kompletong kopya kan Hebreong Kasuratan sa kinaban. Nagkomento an sarong intelektuwal na iyan na “gayod an sasarong pinakaimportanteng manuskrito kan Biblia, huli ta pinatunayan kaiyan an pagigin tama kan teksto sa pinakamodernong kritikong mga edisyon kan Hebreong Biblia.” (Helingon an kaibang kahon.) Kan taon man sanang idto, 1862, ipinublikar an Kodise Sinaitico ni Tischendorf, na inaklamar sa bilog na kinaban.

Espirituwal na Kaliwanagan sa Presenteng mga Panahon

Yaon sa libreriya na midbid ngonyan na The National Library of Russia an saro sa pinakadakol na koleksion nin suanoy na mga manuskrito sa kinaban. * Tanganing ipabanaag an kasaysayan nin Rusya, an ngaran kan libreriya binago nin pitong beses durante kan nag-aging duwang siglo. An sarong midbid na marhay na ngaran kaiyan iyo an The State Saltykov-Shchedrin Public Library. Minsan ngani nadanyaran an libreriya kan grabeng kariribokan kan ika-20 siglo, an mga manuskrito kaiyan nagdanay na kompleto sa nag-aging duwang guerra mundial asin kan salikopon an Leningrad. Paano kita nakikinabang sa siring na mga manuskrito?

An suanoy na mga manuskrito an masasarigan na basehan kan dakol na traduksion kan Biblia sa presenteng mga panahon. Pinapangyari kaiyan na an sinserong mga naghahanap nin katotoohan magkaigwa nin malinaw na bersion kan Banal na Kasuratan. An mga kodise na Sinaitico sagkod Leningrad nagtao nin mahalagang kontribusyon sa New World Translation of the Holy Scriptures, na ipinublikar kan Mga Saksi ni Jehova asin ilinuwas nin kompleto kan 1961. Halimbawa, an Biblia Hebraica Stuttgartensia asin an Biblia Hebraica ni Kittel, na ginamit kan Komite sa Pagtradusir kan Bibliang Bagong Kinaban, basado sa Kodise nin Leningrad asin ginagamit an Tetragrammaton, o ngaran nin Dios, nin 6,828 beses sa orihinal na teksto kaiyan.

Medyo pipira sanang parabasa kan Biblia an nakakaaram kan utang na boot ninda sa toninong na libreriya sa St. Petersburg asin sa mga manuskrito kaiyan, na an nagkapira yaon pa an dating ngaran kan siudad, an Leningrad. Pero, may pinakadakulang utang na boot kita sa Autor kan Biblia, si Jehova, na nagtatao nin espirituwal na liwanag. Kun siring, an salmista nakimaherak sa saiya: “Sugoan an saimong liwanag asin an saimong katotoohan. An mga ini logod gumiya sa sako.”​—Salmo 43:3.

[Mga Nota sa Ibaba]

[Kahon sa pahina 13]

AN NGARAN NIN DIOS MIDBID ASIN GINAGAMIT

Sa saiyang kadonongan, sinegurado ni Jehova na an saiyang Tataramon, an Biblia, naingatan sagkod sa presenteng mga panahon. Naingatan iyan dahelan sa kahigosan kan mga eskriba sa bilog na nag-aging mga panahon. An pinakamaingat sa mga ini iyo an mga Masorete, an propesyonal na mga eskribang Hebreo na ginibo iyan poon kan ikaanom sagkod ikasampulong siglo C.E. An suanoy na Hebreo isinusurat na mayo nin mga bokales. Sa pag-agi nin panahon, nadugangan kaini an peligrong mawara an tamang pronunsiasyon kan salidahan nin Aramaiko an Hebreo. Nakagibo an mga Masorete nin sarong sistema nin mga marka nin bokales na idinagdag sa mga teksto sa Biblia tanganing magin tanda kan tamang pagpronunsiar kan Hebreong mga tataramon.

Makahulogan nanggad, an Masoretikong mga marka nin bokales sa Kodise nin Leningrad nagpangyari na mapronunsiar an Tetragrammaton​—an apat na Hebreong konsonante na minakompuesto kan ngaran nin Dios—​na Yehwah’, Yehwih’, asin Yeho·wah’. An “Jehova” an pinakamidbid ngonyan na pronunsiasyon kan ngaran na iyan. An ngaran nin Dios sarong buhay, pamilyar na termino sa mga kagsurat kan Biblia asin sa iba pa kan suanoy na mga panahon. Ngonyan, an ngaran nin Dios midbid asin ginagamit nin minilyon na nagrerekonoser na ‘si Jehova sana an Kaharohalangkawe sa bilog na daga.’​—Salmo 83:18.

[Ritrato sa pahina 10]

Kuarto nin mga manuskrito sa The National Library

[Ritrato sa pahina 11]

Si Emperatris Caterina II

[Mga Ritrato sa pahina 11]

Si Konstantin von Tischendorf (sa tahaw) asin Alejandro II, zar kan Rusya

[Ritrato sa pahina 12]

Si Abraham Firkovich

[Picture Credit Line sa pahina 10]

An duwang retrato: National Library of Russia, St. Petersburg

[Picture Credit Lines sa pahina 11]

Caterina II: National Library of Russia, St. Petersburg; Alejandro II: Hale sa librong Spamers Illustrierte Weltgeschichte, Leipzig, 1898