An Tataramon ni Jehova Buhay

Tampok na mga Kabtang sa Libro nin Ikaduwang Hade

AN LIBRO sa Biblia na Ikaduwang Hade ipinapadagos an tinapos kan libro nin Enot na Hade. Kasaysayan iyan nin 29 hade​—12 hale sa kahadean sa amihanan nin Israel asin 17 hale sa kahadean sa timog nin Juda. Isinasaysay man sa Ikaduwang Hade an mga aktibidad kan mga propetang si Elias, Eliseo, asin Isaias. Minsan ngani bako talagang kronolohiko an pagkasunodsunod, kaiba sa rekord kaiyan an panahon kan pagkalaglag kan Samaria asin Jerusalem. Sa kabilogan, an Ikaduwang Hade kinokobrehan an peryodo nin 340 taon​—poon 920 B.C.E. sagkod 580 B.C.E. kan matapos ni propeta Jeremias an pagsurat kan librong ini.

Ano an halaga sa sato kan Ikaduwang Hade? Ano an itinotokdo kaiyan sa sato manongod ki Jehova asin sa saiyang mga ginibo? Anong mga leksion an manonodan niato sa mga paghiro kan mga hade, propeta, asin kan iba pang nasambitan sa libro? Helingon niato kun ano an manonodan niato sa Ikaduwang Hade.

SINALIDAHAN NI ELISEO SI ELIAS

(2 Hade 1:1–​8:29)

Si Hadeng Ocozias nin Israel nahulog sa saiyang harong asin nagkahelang. Nakihumapot sia ki propeta Elias asin naaraman nia na sia magagadan. Nagadan si Ocozias, asin an saiyang tugang na si Joram an suminalida sa saiya sa trono. Mientras tanto, si Josafat an hade sa Juda. Si Elias dinara paitaas sa ariporos, asin an saiyang katabang na si Eliseo an suminalida sa saiya bilang propeta. Sa suminunod na mga 60 taon kan saiyang ministeryo, si Eliseo naggibo nin dakol na milagro.​—Helingon an kahon na “An mga Milagro ni Eliseo.”

Kan magrebelde an sarong Moabitang hade tumang sa Israel, si Joram, Josafat, asin an hade nin Edom luminuwas tanganing makipaglaban sa saiya. Pinapanggana sinda huli sa kaimbodan ni Josafat. Kan huri, an hade nin Siria nagplano nin biglaan na pag-atake sa Israel. Minsan siring, inolang ni Eliseo an plano. Naanggot an hade kan Siria asin nagpadara nin “mga kabayo asin karuwahe de guerra patin sarong dakulang hukbong militar” tanganing dakopon si Eliseo. (2 Hade 6:14) Naggibo si Eliseo nin duwang milagro asin pinapuli an mga taga Siria sa matoninong na paagi. Pag-abot nin panahon, sinalikopan ni Hadeng Ben-hadad nin Siria an Samaria. Nagbunga ini nin grabeng tiggutom, alagad ihinula ni Eliseo na matatapos an tiggutom.

Paghaloyhaloy, nagpasiring si Eliseo sa Damasco. Si Hadeng Ben-hadad, na may helang na ngonyan, isinugo si Hazael tanganing makihumapot kun sia maoomayan sa saiyang helang. Ihinula ni Eliseo na magagadan an hade asin na si Hazael an mamamahala bilang kasalida nia. Kan mismong suminunod na aldaw, pinoot ni Hazael nin basang “kobrekama” an hade asin inagaw an pagkahade. (2 Hade 8:15) Sa Juda, an aki ni Josafat na si Joram an nagin hade, asin suminalida sa saiya an aki niang si Ocozias.​—Helingon an kahon na “Mga Hade nin Juda Asin nin Israel.”

Mga Hapot sa Kasuratan na Sinimbag:

2:9​—Taano ta naghagad si Eliseo nin ‘duwang kabtang kan espiritu ni Elias’? Tanganing magibo an paninimbagan bilang propeta sa Israel, kaipuhan ni Eliseo an iyo man sanang espiritu na ipinaheling ni Elias, an kosog nin boot asin pagigin daing takot. Huling nasasabotan ini, naghagad si Eliseo nin duwang kabtang kan espiritu ni Elias. Si Eliseo ninombrahan ni Elias bilang kasalida nia  asin nagin katabang nia sa laog nin anom na taon, kaya si Elias minirar ni Eliseo bilang saiyang espirituwal na ama; si Eliseo garo an panganay na espirituwal na aki ni Elias. (1 Hade 19:19-21; 2 Hade 2:12) Huli kaini, kun paanong an literal na panganay nakakaresibi nin duwang kabtang kan pamana kan saiyang ama, si Eliseo naghagad asin nakaresibi nin duwang kabtang kan espirituwal na pamana hale ki Elias.

2:​11​—Ano an “kalangitan” na ‘sinakatan ni Elias sa ariporos’? Ini bakong an harayong kabtang kan pisikal na uniberso ni an espirituwal na lugar na erokan nin Dios asin kan saiyang mga aking anghel. (Deuteronomio 4:19; Salmo 11:4; Mateo 6:9; 18:10) An “kalangitan” na sinakatan ni Elias iyo an kalangitan na kompuesto kan atmospera. (Salmo 78:26; Mateo 6:26) Huling nagdadalagan sa atmospera kan daga, minalataw na si Elias ibinalyo kan kalayong karuwahe sa ibang parte kan daga, kun saen sia padagos na nabuhay sa laog nin kadikit na panahon. Sa katunayan, pakalihis nin mga taon si Elias nagsurat ki Joram, an hade kan Juda.​—2 Cronica 21:​1, 12-15.

5:​15, 16​—Taano ta dai inako ni Eliseo an regalo ni Naaman? Sinayumahan ni Eliseo an regalo huling aram nia na an milagro nin pagpaomay ki Naaman ginibo paagi sa kapangyarihan ni Jehova, bakong hale sa saiya mismo. Dai nia lamang pepensaron na makinabang sa saiyang katongdan na nombrado nin Dios. An tunay na mga parasamba ngonyan dai naghihingoang magkua nin personal na pakinabang sa paglilingkod ki Jehova. Isinasapuso ninda an konseho ni Jesus: “Inako nindong daing bayad, itao man nindong daing bayad.”​—Mateo 10:8.

5:​18, 19​—Si Naaman daw naghahagad nin kapatawadan huli ta kinaipuhan niang magpartisipar sa sarong relihiosong gibo? An hade kan Siria minalataw na gurang na asin maluya patin kaipuhan na sumandig ki Naaman para sa suporta. Kan duminuko an hade tanganing sumamba ki Rimmon, siring man an ginibo ni Naaman. Pero para ki Naaman, idto biyong mekanikal na akto sana, na an talagang katuyohan iyo an suportaran an hawak kan hade asin bakong magsamba. Hinahagad ni Naaman an kapatawadan ni Jehova sa pagsagibo nia kan sibil na obligasyon na ini. Huling naniwala ki Naaman, si Eliseo nagsabi sa saiya: “Lakaw sa katoninongan.”

Mga Leksion Para sa Sato:

1:​13, 14. An pakanood paagi sa pag-obserbar asin paghiro na may kapakumbabaan puedeng magligtas nin buhay.

2:​2, 4, 6. Minsan ngani si Eliseo nagin katabang ni Elias sa laog nin tibaad anom na taon, nag-insistir sia na dai nia ini babayaan. Marahayon nanggad na halimbawa nin kaimbodan asin pakikikatood!​—Talinhaga 18:24.

2:​23, 24. An pangenot na dahelan kan pag-olog-olog na ini ki Eliseo iyo na surusulot nin sarong pangas na lalaki an opisyal na gubing ni Elias. Namidbid kan mga aki si Eliseo bilang representante ni Jehova asin habo talaga nindang yaon sia duman. Sinabihan sia ninda na ‘tumukad,’ an boot sabihon, padagos siang tumukad pasiring sa Betel o kuanon sia paitaas arog kan nangyari ki Elias. Minalataw na ipinapabanaag kan mga aki an antipatikong aktitud kan saindang mga magurang. Mahalagang marhay nanggad na tokdoan kan mga magurang an saindang mga aki na igalang an mga representante nin Dios!

3:​14, 18, 24. An tataramon ni Jehova pirmeng nagkakatotoo.

3:22. An repleksion kan liwanang sa amay na aga nagpangyari na an tubig magin garo dugo, tibaad huling an daga sa kagigibo pa sanang mga kali igwang pulang dalipay. Puedeng gamiton ni Jehova an natural na mga pangyayari tanganing mahaman an saiyang mga katuyohan.

 4:​8-​11. Huling namidbid si Eliseo na “sarong banal na lalaki nin Dios,” an sarong babae sa Sunem nagin mapagpadagos sa saiya. Bako daw na maninigong gibohon man niato iyan sa maimbod na mga parasamba ki Jehova?

5:3. An daragitang Israelita may pagtubod sa kakayahan nin Dios na gumibo nin mga milagro. Makosog man an saiyang boot na magtaram manongod sa saiyang pagtubod. Kamong mga hoben nagmamaigot man daw kamong pasarigon an saindong pagtubod sa mga panuga nin Dios asin magkaigwa nin kosog nin boot tanganing ihiras an katotoohan sa saindong mga maestra asin kapwa estudyante?

5:​9-19. Bako daw na an halimbawa ni Naaman nagpapaheling na an sarong mapalangkaw na tawo puedeng makanood nin kapakumbabaan?​—1 Pedro 5:5.

5:​20-​27. Kanigoan kamakamomondong resulta huli sa mapandayang paggawe! An pag-isip-isip sa personal na kamondoan asin trahedya na puedeng ibunga kan pagkaigwa nin duwang klaseng buhay makakatabang sa sato na likayan an siring na paggawe.

NADISTIERO AN ISRAEL ASIN JUDA

(2 Hade 9:1–​25:30)

Linahidan si Jehu na magin hade sa Israel. Tolos-tolos niang ginibo an kampanya sa paggadan  sa mga kamag-anakan ni Acab. May pagkaekspertong ‘pinoho ni Jehu an pagsamba ki Baal sa Israel.’ (2 Hade 10:28) Kan maaraman na ginadan ni Jehu an saiyang aking lalaki, an ina ni Ocozias, si Atalia, ‘buminuhat tanganing gadanon an gabos na aki kan kahadean nin Juda’ asin inagaw an trono. (2 Hade 11:1) An omboy na aking lalaki sana ni Ocozias, si Joas, an ikinaligtas asin pakalihis nin anom na taon nin pagtago ninombrahan na magin hade sa Juda. Tinokdoan ni Joiada na saserdote, si Joas padagos na naggibo kan tama sa pagheling ni Jehova.

Pakatapos ni Jehu, an gabos na hadeng namahala sa Israel naggibo nin maraot sa pagheling ni Jehova. Nagadan si Eliseo sa natural na paagi kan panahon kan makoapo ni Jehu. An ikaapat na hade kan Juda na suminunod ki Joas iyo si Acaz, asin “dai nia ginibo an tama sa mga mata ni Jehova.” (2 Hade 16:​1, 2) Minsan siring, an saiyang aking si Ezequias nagin hade na “padagos na nagdanay ki Jehova.” (2 Hade 17:20; 18:6) Kan 740 B.C.E., kan si Ezequias an hade sa Juda asin si Hosea an namamahala sa Israel, si Hadeng Salmanasar nin Asiria ‘binihag an Samaria asin dinarang bihag sa Asiria an Israel.’ (2 Hade 17:6) Pagkatapos, dinara an mga taga ibang daga sa teritoryo kan Israel, asin namundag an relihion kan mga Samaritano.

Sa pitong hade na suminunod ki Ezequias sa Juda, si Josias sana an naggibo nin aksion tanganing haleon an falsong pagsamba sa nasyon. Sa katapustapusi, kan 607 B.C.E., binihag kan mga Babilonyo an Jerusalem asin “idinistiero an Juda hale sa daga kaini.”​—2 Hade 25:21.

Mga Hapot sa Kasuratan na Sinimbag:

13:​20, 21​—Sinusuportaran daw kan milagrong ini an pagsamba sa relihiosong mga relikya? Dai nanggad. Dai ipinapaheling sa Biblia na an mga tolang ni Eliseo sinamba kasuarin man. An kapangyarihan nin Dios an nagpangyari na magin posible an milagrong ini, na kapareho kan gabos na milagrong ginibo ni Eliseo kan sia buhay pa.

15:​1-6​—Taano ta pinangyari ni Jehova na si Azarias (Uzias, 15:​6, nota sa ibaba) magkaigwa nin daot? “Kan [si Uzias] makosog na, an saiyang puso nagin mapaabaw-abaw . . . , kaya sia guminawe na bakong maimbod tumang ki Jehova na saiyang Dios asin nagduman sa templo ni Jehova tanganing magtotong nin insenso sa altar nin insenso.” Kan an mga saserdote ‘tuminindog tumang ki Uzias’ asin sinabihan sia na ‘humale sa santuaryo,’ sia naanggot sa mga saserdote asin nagkaigwa nin daot.​—2 Cronica 26:16-20.

18:19-​21, 25​—Nakipag-alyansa daw si Ezequias sa Egipto? Dai. Bakong totoo an akusasyon ni Rabsaces, siring kan hinihingako nia na sia nagdatong na may “autorisasyon hale ki Jehova.” An maimbod na si Hadeng Ezequias nagsarig solamente ki Jehova.

Mga Leksion Para sa Sato:

9:​7, 26. An magabat na paghokom tumang sa mga kamag-anakan ni Acab nagpapaheling na an falsong pagsamba asin an pagpabolos nin dugong daing sala makauuyam nin makuri ki Jehova.

9:20. An reputasyon ni Jehu bilang marikas magpadalagan nin karuwahe nagtatao nin ebidensia kan saiyang kaigotan sa pagsagibo kan isinugo sa saiya. Kamo daw personalmenteng midbid bilang maigot na parabalangibog kan Kahadean?​—2 Timoteo 4:2.

9:​36, 37; 10:17; 13:​18, 19, 25; 14:25; 19:​20, 32-​36; 20:​16, 17; 24:13. Makakakompiar kita na an ‘tataramon na minaluwas sa ngoso ni Jehova pirmeng nagigin mapanggana.’​—Isaias 55:​10, 11.

10:15. Kun paanong bilog na pusong inako ni Jonadab an pangagda ni Jehu na sumakay sa karuwahe kaiba nia, an “dakulang kadaklan” gikan sa boot na minasuportar ki Jesu-Cristo, an Jehu sa presenteng aldaw, asin sa saiyang linahidan na mga parasunod.​—Kapahayagan 7:9.

10:​30, 31. Minsan ngani an rekord ni Jehu bakong daing depekto, inapresyar ni Jehova an gabos na ginibo nia. Tunay nanggad, ‘an Dios bakong biko na malingawan an satong ginibo.’​—Hebreo 6:10.

13:14-​19. Huling an makoapo ni Jehu na si Joas dai naghingoa kundi tinira nin pana an daga nin tolo sanang beses, limitado sana an saiyang kapangganahan sa pagdaog sa mga Sirio. Inaasahan ni Jehova na bilog na puso asin may kaigotan niatong gigibohon an iinasignar nia sa sato na gibohon.

20:​2-6. Si Jehova iyo an “Paradangog nin pamibi.”​—Salmo 65:2.

 24:​3, 4. Huli sa kasalan sa dugo ni Manases, si Jehova “dai nagtogot na magtao nin kapatawadan” sa Juda. Iginagalang nin Dios an dugo kan mga daing sala. Makakakompiar kita na ibabalos ni Jehova an dugong daing sala paagi sa paglaglag sa mga responsable na nagpabolos kaiyan.​—Salmo 37:9-11; 145:20.

Mahalaga Para sa Sato

An libro nin Ikaduwang Hade ilinaladawan si Jehova bilang Paraotob nin mga panuga. An pagkadistiero kan mga nag-eerok sa duwang kahadean, enot an Israel dangan an Juda, mapuersang idinodoon sa sato kun paanong nagkatotoo an makahulang paghokom na nakarekord sa Deuteronomio 28:15–​29:28. Ilinaladawan kan Ikaduwang Hade si Eliseo bilang propeta na may dakulang kaigotan para sa ngaran ni Jehova asin para sa tunay na pagsamba. Ilinaladawan si Ezequias asin Josias bilang mapakumbabang mga hade na may paggalang sa Ley nin Dios.

Kun hohorophoropon niato an aktitud asin gawe-gawe kan mga hade, propeta, asin iba pa na nasambitan sa Ikaduwang Hade, bako daw na may nanonodan kitang mahalagang mga leksion sa kun ano an pagmamaigotan niatong gibohon asin kun ano an lilikayan niato? (Roma 15:4; 1 Corinto 10:11) Iyo, “an tataramon nin Dios buhay asin mapuersa.”​—Hebreo 4:12.

[Kahon/Ritrato sa pahina 10]

AN MGA MILAGRO NI ELISEO

1. Pinangyaring mabanga an katubigan nin Jordan.​—2 Hade 2:​14

2. An maraot na suplay nin tubig sa Jerico ginibong nakakarahay sa salud.​—2 Hade 2:​19-​22

3. An delingkuenteng mga hoben inatake nin mga oso.​—2 Hade 2:​23, 24

4. Tinawan nin tubig an mga hukbo.​—2 Hade 3:​16-​26

5. An sarong babaeng balo nakaresibi nin lanang panluto.​—2 Hade 4:​1-7

6. An sarong baog na babaeng Sunamita nangidam.​—2 Hade 4:​8-​17

7. Sarong aki an binuhay hale sa mga gadan.​—2 Hade 4:​18-​37

8. An nakakahilong ginaga nakakakan na.​—2 Hade 4:38-​41

9. Pinakakan an sanggatos na lalaki nin 20 tinapay.​—2 Hade 4:42-​44

10. Pinaomayan si Naaman sa saiyang lepra.​—2 Hade 5:1-​14

11. Buminalyo ki Guejazi an lepra ni Naaman.​—2 Hade 5:​24-​27

12. An tarom nin patok pinalataw.​—2 Hade 6:​5-7

13. Naheling nin sarong katabang an mga karuwahe kan mga anghel.​—2 Hade 6:​15-​17

14. Binuta an hukbo nin Siria.​—2 Hade 6:​18

15. Nakaheling liwat an hukbo nin Siria.​—2 Hade 6:​19-​23

16. Nabuhay an sarong gadan na lalaki.​—2 Hade 13:​20, 21

[Tsart/Mga Ritrato sa pahina 12]

MGA HADE KAN JUDA ASIN KAN ISRAEL

Saul/David/Salomon: 1117/1077/1037 B.C.E. *

KAHADEAN NIN JUDA PETSA (B.C.E.) KAHADEAN NIN ISRAEL

Roboam ․․․․․ 997 ․․․․․․ Jeroboam

Abias/Asa ․․․ 980/978 ․․․․

․․ 976/975/952 ․ Nadab/Baasa/Ela

․․ 951/951/951 ․ Zimri/Omri/Tibni

․․․․․ 940 ․․․․․․ Acab

Josafat ․․․․․ 937 ․․․․․․

․․․ 920/917 ․․․․ Ocozias/Joram

Joram ․․․․․ 913 ․․․․․․

Ocozias ․․․․․ 906 ․․․․․․

(Atalia) ․․․․․ 905 ․․․․․․ Jehu

Joas ․․․․․ 898 ․․․․․․

․․․ 876/859 ․․․․ Joacaz/Joas

Amasias ․․․․․ 858 ․․․․․․

․․․․․ 844 ․․․․․․ Jeroboam II

Azarias (Uzias) ․․․․․ 829 ․․․․․․

․․ 803/791/791 ․․ Zacarias/Salum/Menahen

․․․․ 780/778 ․․․․ Pekahias/Peka

Jotam/Acaz ․․․․ 777/762 ․․․․

․․․․․․ 758 ․․․․․․ Hosea

Ezequias ․․․․․․ 746 ․․․․․․

․․․․․․ 740 ․․․․․․ Nabihag an Samaria

Manases/Amon/Josias ․․ 716/661/659 ․․

Joacaz/Joaquim ․․․․ 628/628 ․․․․

Joachin/Zedequias ․․․․ 618/617 ․․․․

Linaglag an Jerusalem ․․․․․ 607 ․․․․․․

[Nota sa Ibaba]

[Ritrato sa pahina  8, 9]

Nagpakumbaba si Naaman asin sia naomayan paagi sa kapangyarihan ni Jehova

[Ritrato sa pahina 8, 9]

Ano an nangyari ki Elias kan sia ‘pasakat sa ariporos’?