Sa Dagat nin Galilea

AN SARONG pagkasaysay na nakarekord sa Marcos 4:35-41 nagbabareta na si Jesus asin an saiyang mga disipulo nagsakay sa sarong baroto tanganing magbalyo sa Dagat nin Galilea. Mababasa niato: “Ngonyan nag-abot an makosogon na bagyo nin doros, asin an mga alon daing ontok na minasalpok sa sakayan, mala ta an sakayan madali nang mapano asin malunod. Alagad sia [si Jesus] nasa popa, na nagtotorog sa ulunan.”

Digdi sana minalataw sa Biblia an termino sa Griego para sa “ulunan.” Kun siring, dai aram kan mga intelektuwal an eksaktong kahulogan kan termino siring kan pagkagamit digdi. An kadaklan na Biblia trinadusir an termino na “ulunan” o “kutson.” Pero, anong klase iyan? Sa orihinal na lenguahe, nasambitan ni Marcos an ulunan sa paagi na nagsusuherir na parte iyan kan kasangkapan sa baroto. An sarong baroto na nadiskobre harani sa Dagat nin Galilea kan 1986 naghayag kan posibleng kahulogan kan terminong ini sa Griego siring kan pagkagamit ni Marcos.

Ihinahayag kan pagsiyasat na an baroto na 8 metros an laba pinapaandar paagi sa layag asin mga sagwan. Ginagamit iyan sa paninira asin igwa iyan nin popa na dian ikinakaag an dakula asin magabat na hikot. An mga tada kan baroto ipinapamugtak na kaidto pang pag-oltanan nin 100 B.C.E. asin 70 C.E. asin iyan tibaad iyo an klase nin baroto na ginamit ni Jesus asin kan saiyang mga disipulo. Isinurat ni Shelley Wachsmann, na imbuelto sa pagkotkot kan baroto, an librong The Sea of Galilee Boat​—An Extraordinary 2000 Year Old Discovery. Isinusuherir nia na an “ulunan” na dian nagtorog si Jesus sarong sako nin baybay na ginagamit na balasto. An sarong beteranong parasira hale sa Jaffa na eksperyensiado sa paninira paagi sa hikot nagsabi: “Kan ako hoben pa, an mga baroto na pinagtrabawohan ko sa Mediterraneo pirmeng may darang saro o duwang sako nin baybay. . . . An mga sako pirme sanang yaon sa baroto tanganing gamiton bilang balasto. Alagad kun dai iyan ginagamit, itinatago iyan sa irarom kan popa. Dangan, kun may saro na pagal, sia minakamang sa irarom kan popa, ginagamit an sako nin baybay bilang ulunan, asin minatorog.”

Dakol na intelektuwal an naniniwala na an deskripsion ni Marcos nangangahulogan na si Jesus nagtorog sa sarong sako nin baybay na ginagamit bilang balasto sa irarom kan popa, an pinakanapoprotehiran na parte kan baroto kun may bagyo. Ano man an eksaktong porma kan ulunan na iyan, an mas mahalagang punto iyo an nangyari pakatapos kaiyan. Sa pagsuportar asin kapangyarihan nin Dios, pinakalma ni Jesus an dagat na sinasalpok nin bagyo. Dawa an mga disipulo nagharapot: “Siisay daw man nanggad ini, ta minsan an doros asin an dagat nagkukuyog sa saiya?”