Siisay si Poncio Pilato?

“AN MAPANUYA, mapagdudang si Pilato sarong historikong personahe na padagos na pinupukaw an satong isip na magbanabana. Para sa nagkapira sia sarong santo, para sa iba pa sia an personipikasyon kan kaluyahan nin tawo, an pinakahalimbawa nin sarong politiko na andam na isakripisyo an sarong tawo tanganing magkaigwa nin estabilidad.”​—Pontius Pilate, ni Ann Wroe.

Baga man kamo minaoyon sa arin man sa mga punto de vistang iyan o dai, si Poncio Pilato talagang nakagibo nin ngaran para sa saiya man sana huli sa paagi nin pagtratar nia ki Jesu-Cristo. Siisay si Pilato? Anong impormasyon an yaon manongod sa saiya? An orog na pakasabot dapit sa saiyang posisyon makakadagdag sa satong pakasabot sa pinakamahalagang mga pangyayari sa daga kasuarin man.

Posisyon, Katongdan, Asin Poder

Ninombrahan ni Emperador Tiberio nin Roma si Pilato na magin gobernador kan probinsia nin Judea kan 26 C.E. An siring na prefecto mga tawong kabilang sa inaapod na nasa kategoriyang kabalyero​—an mga nobleng tawo na mas hababa an posisyon, kun ikokomparar sa mga nobleng tawo na nasa kategoriyang senador. Posibleng marhay na si Pilato uminayon sa hukbo bilang sarong tribuno (tribune) sa militar, o menor na komandante; luminangkaw nang luminangkaw an ranggo durante nin sunod-sunod na asignasyon sa militar; asin ninombrahan na gobernador kan sia dai pang 30 anyos an edad.

Kun nakauniporme, si Pilato nakasulot nin anit na tunika asin batbat na takop sa daghan. An saiyang pampublikong gubing puting toga na may lilang pagirilid. Halipot an buhok nia asin daing bigote saka barabas. Minsan ngani an iba naniniwala na sia naggikan sa España, an saiyang ngaran nagsusuherir na sia kabilang sa tribo kan Pontii​—mga nobleng Samnita na hale sa timog na Italia.

An mga prefecto na may ranggong siring ki Pilato sa parate ipinapadara sa mga teritoryong barbaro. Ibinibilang kan mga Romano an Judea na siring kaiyan na lugar. Apuera sa pagmantenir nin areglo, si Pilato an nagdidirehir sa pangongolekta nin indirektang mga buhis asin buhis na iniimponer sa lambang tawo. An ordinaryong pagpaotob nin hustisya sakop kan Judiong mga korte, alagad an mga kasong naghahagad nin padusang kagadanan minalataw na dinadara sa gobernador, na iyo an supremong hudisyal na autoridad.

Kaiba an sadit na grupo nin mga eskriba, katabang, asin mensahero, si Pilato asin an saiyang agom nag-erok sa duongan na siudad nin Cesarea. Sakop ni Pilato an limang grupo nin impanteriya na kompuesto nin 500 sagkod 1,000 soldados an kada saro saka sarong grupo nin kabalyeriya na posibleng kompuesto nin 500 na soldados. Regular nang ginigibo kan saiyang mga soldados an pagpako sa harigi kan mga paralapas nin ley. Sa panahon na toninong, an paggadan kasunod kan hinidali asin bakong pormal na mga pagbista, alagad durante nin rebelyon, an mga rebelde ginagadan tolos nin lagdoan. Halimbawa, 6,000 na oripon an ipinako sa harigi kan mga Romano tanganing paontokon  an rebelyon na pinangenotan ni Spartaco. Kun namemeligrong magkariribok sa Judea, an gobernador puedeng humagad nin ayuda sa imperyal na legado sa Siria, na may sakop na darakulang hukbo. Minsan siring, sa kadaklan na panahon kan pamamahala ni Pilato, mayo an legado, asin kaipuhan na papondohon tolos ni Pilato an pagkariribok.

An mga gobernador regular na nakikikomunikar sa emperador. An mga bagay na konektado sa saiyang dignidad o ano man na huma sa autoridad nin Roma kaipuhan na ireport asin minaresulta sa pagpaluwas nin mga orden kan emperador. An sarong gobernador tibaad gusto nanggad na makatao sa emperador kan sadiri niang salaysay nin mga pangyayari sa saiyang probinsia antes makapagreklamo an iba. Mantang may nagpopoon na kariribokan sa Judea, an siring na mga kahaditan totoo nanggad para ki Pilato.

Apuera sa mga pagkasaysay sa Ebanghelyo, an mga historyador na si Flavio Josefo asin Filo an pangenot na gikanan nin impormasyon manongod ki Pilato. Sinasabi man kan Romanong historyador na si Tacito na ginadan ni Pilato si Cristo, na iyong pinaghalean kan apod sa mga Kristiano.

Napukaw sa Kaanggotan an mga Judio

Sinasabi ni Josefo na huli sa pagmidbid sa konsensia kan mga Judio may koneksion sa paggibo nin mga imahen, linikayan kan Romanong mga gobernador na ilaog sa Jerusalem an mga bandereta sa militar na igwa nin mga imahen kan emperador. Huling si Pilato dai nagpaheling nin siring na pagpopogol, an anggot na mga Judio tolos-tolos na nagduruman sa Cesarea tanganing magreklamo. Mayong ginibo si Pilato sa laog nin limang aldaw. Kan ikaanom na aldaw, pinagbotan nia an saiyang mga soldados na palibotan an mga nagpoprotesta asin patakoton na gagaradanon sinda kun dai sinda magharale. Kan sabihon kan mga Judio na mas gugustohon pa nindang magadan kisa maheling na linalapas an saindang Ley, nainaan an kaisogan ni Pilato asin nagboot na haleon an mga imahen.

Kaya ni Pilato na gumamit nin puersa. Sa sarong pangyayari na irinekord ni Josefo, pinonan kan prefecto an paggibo nin pasulogan nin tubig pasiring sa Jerusalem asin ginamit an pondo hale sa kaban kan templo na panggastos sa proyekto. Dai basta sana kinumpiskar ni Pilato an kuarta, huling aram nia na an pagsamsam sa templo sarong kalapastanganan asin puedeng magin dahelan na hagadon kan anggot na mga Judio ki Tiberio na haleon sia sa puesto. Kaya minalataw na nakikooperar ki Pilato an mga autoridad sa templo. An idinusay na mga pondo, na inaapod na “korban,” puedeng lehitimong gamiton sa obras publicas para sa kapakinabangan kan siudad. Alagad rinibong Judio an nagtiripon tanganing ipahayag an saindang gurobgutob.

Sinugo ni Pilato an mga soldados na makisalak sa kadaklan asin pinagbotan na dai gumamit nin espada kundi hampakon nin pamukpok an mga nagpoprotesta. Minalataw na gusto niang kontrolon an pagsururog na dai pinoprobokar an lagdoan na pangadan. Garo baga nag-aser ini, minsan ngani may nagkapirang nagadan. Tibaad an pangyayaring ini an pinapanongdan kan nagkapirang nagreport ki Jesus na isinalak ni Pilato an dugo kan mga taga Galilea sa saindang mga atang.​—Lucas 13:1.

“Ano an Katotoohan?”

An nagpapangyaring magin makasusupog si Pilato iyo an saiyang pag-imbestigar sa mga akusasyon kan Judiong poon na mga saserdote asin kamagurangan na lalaki na ipinapamidbid ni Jesus an saiyang sadiri bilang Hade. Kan madangog an misyon ni Jesus na magpatotoo sa katotoohan, naheling ni Pilato na bakong huma sa Roma an bilanggong iyan. “Ano an katotoohan?” an hapot nia, na minalataw na sia nagsasaboot na an katotoohan sarong ideya na masakit saboton tanganing tawan nin dakulang atension. An saiyang konklusyon? “Mayo ako nin nakukuang krimen sa tawong ini.”​—Juan 18:​37, 38; Lucas 23:4.

 Natapos na kutana dian an pagbista ki Jesus, alagad nag-insistir an mga Judio na linalaglag nia an nasyon. Pagkauri an dahelan kun taano ta iinintrega kan poon na mga saserdote si Jesus, asin aram iyan ni Pilato. Aram man nia na kun bubutasan nia si Jesus magkakaigwa nin problema, bagay na gusto niang likayan. Igo na an nangyaring problema, huling si Barabas asin an iba pa nakabilanggo huli sa sedisyon asin paggadan. (Marcos 15:​7, 10; Lucas 23:2) Dugang pa, namantsahan kan nakaaging mga pakikipag-iwal sa mga Judio an reputasyon ni Pilato ki Tiberio, na midbid na mabagsik sa daing kakayahan na mga gobernador. Pero, an pagpadara sa mga Judio magigin tanda nin kaluyahan. Kaya si Pilato namugtak sa alanganon.

Kan madangog kun saen naggikan si Jesus, prinobaran ni Pilato na ipasa an kaso ki Herodes Antipas, na namamahala sa distrito nin Galilea. Kan iyan dai mag-aser, prinobaran ni Pilato na bensiron an mga nagtitiripon sa luwas kan saiyang palasyo na pabutasan si Jesus, kaoyon kan kostumbre na pagbutas sa sarong preso sa panahon nin Paskua. An kadaklan maribok na nag-insistir na si Barabas an butasan.​—Lucas 23:5-19.

Tibaad gustong gibohon ni Pilato an tama, alagad mawot nia man na protehiran an saiyang sadiri asin paoyonan an kadaklan. Sa katapustapusi, inenot nia an saiyang karera kisa sa saiyang konsensia asin hustisya. Minahagad nin tubig, sia naghugas kan saiyang mga kamot asin naghingakong inosente sa kagadanan na inaprobaran nia ngonyan. * Minsan ngani naniniwala sia na si Jesus inosente, si Pilato nagsugo na padusahan sia asin tinogotan an mga soldados na olog-ologon, hampakon, asin lutaban sia.​—Mateo 27:24-31.

Si Pilato naggibo nin pangultimong pagprobar na palibrehon si Jesus, alagad an kadaklan nagkururahaw na kun gigibohon nia iyan, bako siang katood ni Cesar. (Juan 19:12) Kan madangog iyan, nagpahunod na si Pilato. Ini an sinabi nin sarong intelektuwal manongod sa desisyon ni Pilato: “Madali sana an solusyon: gadanon an tawo. An kaipuhan sanang mawara iyo an buhay nin sarong minalataw na bakong mahalagang Judio; magigin katontohan nanggad na pabayaan na dumakula an problema huli sa saiya.”

Ano an Nangyari ki Pilato?

An ultimong nasusurat na pangyayari sa karera ni Pilato saro pang pagkakalaban. Si Josefo nagsasabi na nagtiripon an sarong kaburunyogan nin armadong mga Samaritano sa Bukid nin Gerizim sa paglaom na makadiskobre nin mga kayamanan na itinalbong daa ni Moises duman. Nakiaram si Pilato, asin dakol na kabilang sa kadaklan an ginadan kan saiyang mga soldados. An mga Samaritano nagreklamo sa superyor ni Pilato, si Lucio Vitelio, na gobernador kan Siria. Dai sinabi kun baga inisip ni Vitelio na sobra nang marhay an ginibo ni Pilato. Ano man an nagin kamugtakan, pinagbotan nia si Pilato na magduman sa Roma tanganing manimbag sa emperador para sa saiyang mga aksion. Minsan siring, bago sia makaabot, nagadan si Tiberio.

“Sa puntong iyan,” an sabi nin sarong reperensia, “dai na nasasambitan si Pilato sa historikong mga dokumento alagad nagkaigwa nin dakol na osipon manongod sa saiya.” Alagad dakol an naghingoang magtao nin nawawarang mga detalye. May mga naghihingako na nagin Kristiano si Pilato. Ginibo siang “santo” kan “mga Kristianong” Etiope. Si Eusebio, na nagsurat kan huring kabtang kan ikatolong siglo asin enot na kabtang kan ikaapat na siglo, an kaenot-enote sa dakol na nagsasabing si Pilato, arog ni Judas Iscariote, naghugot. Minsan siring, mayo talaga nin nakakaaram kun ano an nangyari ki Pilato.

Si Pilato puedeng matagas, mapagtuya, asin daing herak. Alagad nagdanay sia sa puesto sa laog nin sampulong taon, mantang an kadaklan na prefecto kan Judea namahala nin mas halipot. Kun siring, sa Romanong punto de vista, may kakayahan si Pilato. Sia inapod na kobarde na iyo an kulpable sa pagpadusa asin pagpagadan ki Jesus tanganing protehiran an saiyang sadiri. An iba nakikidiskutir na an pinakanangongorog na katongdan ni Pilato bakong an pagsuportar sa hustisya kundi an pagpalakop nin katoninongan asin intereses kan Roma.

Laen na marhay an kapanahonan ni Pilato kisa kan sa sato. Pero, mayo nin hokom na may katanosan na kondenaron an sarong tawo na ibinibilang niang inosente. Kun bakong sa pagkainatubangan ninda ni Jesus, si Poncio Pilato tibaad napabilang sana sa dai midbid na ngaran sa mga libro nin kasaysayan.

[Nota sa Ibaba]

[Ritrato sa pahina 11]

An inskripsion na ini na nagpapamidbid ki Poncio Pilato bilang prefecto kan Judea nanompongan sa Cesarea