“Ano an Kahulogan kan Lilang Triangulo?”

“PIRANG aldaw pa sana an nakaagi, nakaresibi ako nin sarong kopya nin An Torrengbantayan sa saro sa Mga Saksi ni Jehova,” an isinurat nin sarong empleyado kan serbisyo sibil na nagtatrabaho sa ministri nin hustisya sa Seoul, Republika nin Korea. Sia nagpadagos: “Kan binabasa ko iyan, naaraman ko an nagkapirang impormasyon manongod sa paglamag sa mga Saksi ni Jehova sa irarom kan mga rehimen na Nazi asin Komunista. Alagad may hapot ako. Ipinapaheling kan retrato sa tutob an mga Saksi ni Jehova na may suhing lilang triangulo sa walang parte kan saindang gubing. Ano an kahulogan kan lilang triangulo?”

Sa Alemania sa irarom kan rehimen na Nazi, an mga Saksi ni Jehova nagsayumang sumaludo sa pagsabi nin heil Hitler, asin nagdanay sindang neutral sa mga isyu sa politika asin sa militar. Kaya maringis sindang pinaglamag kan mga Nazi, na ikinarsel an mga 12,000 na Saksi sa laog nin magkakalaen na lawig nin panahon sa mga presohan asin kampo de konsentrasyon. Mga 2,000 sa sainda an nagkagaradan, na ginatos kaini an tuyong ginaradan.

Ano an kahulogan kan lilang triangulo sa saindang uniporme sa presohan? “An manlaenlaen na kategoriya nin mga preso sa mga kampo [nin Nazi] may espesyal na nagpapamidbid na tanda,” an paliwanag kan librong Anatomy of the SS State. “An pararehong sistema nin pagbugtak nin tanda na iinintrodusir bago kan guerra kompuesto nin pagtahi nin triangulong pidaso nin materyal sa kada uniporme kan preso, na an kolor depende sa saiyang kategoriya: para sa politikal na mga preso, pula; para sa Mga Saksi ni Jehova, lila; para sa mga antisosyal, itom; para sa mga kriminal, berde; para sa mga homoseksuwal, rosas; para sa mga dayo, asul. Apuera sa de kolor na triangulo an mga presong Judio pinasulot nin gubing na may amarilyong triangulo na itinahe sa de kolor na triangulo kaya iyan may porma nin heksagonal na Bitoon ni David.”

“Kun magigirumdoman pa nin dakol sa ngapit an moral na kahulogan kaiyan,” an isinurat ni Propesor John K. Roth sa saiyang librong Holocaust Politics, “an lilang triangulo magigin proteksion pa man giraray tumang sa grabeng kapahamakan, sarong proteksion na kun saen an mga poro kan triangulo madirehir kan satong atension asin dedikasyon sa karahayan na maninigo nanggad na igalang nin tawo.” An Mga Saksi ni Jehova nakagibo nin puedeng manggana nin premyo na dokumentaryo na Jehovah’s Witnesses Stand Firm Against Nazi Assault. Taano ta dai nindo hapoton an saro sa Mga Saksi ni Jehova tanganing madalan nindo an videong ini?