“Lubos na Papagdanayon an Saindong Toltol na Pag-iisip”

“An siisay man na daing kabatidan nagtutubod sa lambang tataramon, alagad an alisto an isip ineestudyaran an saiyang mga lakad.”​—TALINHAGA 14:15.

1, 2. (a) Ano an itinotokdo sa sato kan inagihan ni Lot sa Sodoma? (b) Ano an kahulogan kan pananaram na “papagdanayon an saindong toltol na pag-iisip”?

KAN si Lot alokon ni Abraham na enot na pumili nin daga, naakit an mga mata ni Lot sa sarong matubig na rehion na “arog kan tatamnan ni Jehova.” Segurado na sa pagheling nia idto an pinakamarahay na lugar tanganing pag-istaran kan saiyang pamilya, huling “pinili ni Lot para sa sadiri nia an bilog na Distrito kan Jordan” asin nagtogdok sia nin kampo harani sa Sodoma. Minsan siring, mapandaya an panluwas na itsura, huling sa kaharani nag-iistar “an mga taga Sodoma [na] mararaot asin mga parakasala nin labi-labi tumang ki Jehova.” (Genesis 13:7-13) Mantang nagpapadagos an mga pangyayari, grabe an mga kapierdihan na inagihan ni Lot asin kan saiyang pamilya. Sa kahurihurihi, si Lot asin an saiyang mga aking babae nag-istar na sana sa sarong lungib. (Genesis 19:​17, 23-​26, 30) An marahayon sa pagheling nia kan primero biyong kabaliktaran palan kaiyan.

² An kasaysayan kan nangyari ki Lot nagtatao nin leksion sa mga lingkod nin Dios ngonyan. Kun napapaatubang kita sa mga pagdedesisyon, dapat kitang magin listo sa posibleng mga peligro asin magmaan na dai madaya nin enot na mga impresyon. Kun siring, angay na an Tataramon nin Dios nagsasadol sa sato: “Lubos na papagdanayon an saindong toltol na pag-iisip.” (1 Pedro 1:13) An termino sa Griego na trinadusir digdi na “papagdanayon an saindong toltol na pag-iisip” sa literal nangangahulogan na “magin malinaw an isip.” Segun sa nag-espesyalisar sa Biblia na si R.C.H. Lenski, an pagigin malinaw kan isip na iyan “sarong kalmado, masarig na kamugtakan nin isip na tamang tinuturotimbang asin tinatantsar an mga bagay asin sa siring nagpapangyari sa sato na makagibo nin tamang desisyon.” Pag-olayan niato an nagkapirang situwasyon na naghahagad na magin malinaw an satong isip.

Pagturotimbang kan Oportunidad sa Negosyo

3. Taano ta kaipuhan an pagmamaan kun may nag-aalok sa sato nin oportunidad sa negosyo?

³ Ipamugtak na inalok kamo nin sarong iginagalang na tawo, tibaad sarong kapwa nagsasamba ki Jehova, nin oportunidad sa negosyo. Entusiastiko sia manongod sa mga posibilidad na iyan magin mapanggana asin ineenkaminar nia kamo na humiro tolos tanganing dai makalihis an oportunidad. Tibaad iniimahinar na nindo an mas marahay na buhay para sa saindo asin sa saindong pamilya, na nangangatanosan pa gayod na paagi kaini ikakadusay nindo an mas dakol na panahon sa espirituwal na mga aktibidad. Minsan siring, an Talinhaga 14:15 nagpapatanid: “An siisay man na daing kabatidan nagtutubod sa lambang tataramon, alagad an alisto an isip ineestudyaran an saiyang mga lakad.” Huli sa kaogmahan na parateng namamatean sa pagpoon nin sarong bagong negosyo, posibleng dai mapag-isipan kun gurano talaga kadakula kan mga posibilidad na mapierde, dai intindihon an mga posibilidad na mapasala, asin dai pinepensar nin lubos an mga kadaihan nin kasegurohan sa paglaog sa negosyo. (Santiago 4:​13, 14) Sa siring na situwasyon, mahalaga nanggad na lubos na papagdanayon an saindong toltol na pag-iisip!

4. Paano niato ‘maeestudyaran an satong mga lakad’ kun pinagtuturotimbang an proposisyon sa negosyo?

⁴ An tawong marahay an paghusgar maingat na sinisiyasat an proposisyon sa negosyo bago nagdedesisyon. (Talinhaga 21:5) An siring na pagsiyasat parateng naghahayag nin natatagong mga peligro. Estudyare an senaryong ini: Sarong tawo an gustong umutang nin kuarta may koneksion sa saiyang mga plano sa negosyo asin inaalok kamo nin dakulang ganansia kun sia papautangon nindo. An alok tibaad garo baga nakakaakit, alagad ano an mga peligro? An nangungutang daw minaoyon na bayadan an kuarta ano man an kaabtan kan negosyo, o an pagbayad  daw depende sa kapangganahan kan negosyo? Sa ibang pagtaram, andam daw kamong mawara an saindong kuarta kun bumagsak an negosyo? Puede man kamong maghapot: “Taano ta sa mga indibiduwal sia nangungutang? Sa pagheling daw kan mga bangko peligrosong marhay an siring na negosyo?” An pagtao nin panahon na estudyaran an mga peligro makakatabang sa saindo na realistikong pagturotimbangon an proposisyon.​—Talinhaga 13:16; 22:3.

5.(a) Anong madonong na aksion an ginibo ni Jeremias kan sia bumakal nin oma? (b) Taano ta kapakipakinabang na igibo nin pormal na nasusurat na kontrata an gabos na areglo sa negosyo?

⁵ Kan si propeta Jeremias bumakal nin oma sa saiyang pinsan, na kapwa nagsasamba ki Jehova, naggibo sia nin nasusurat na rekord kan transaksion sa atubangan nin mga saksi. (Jeremias 32:​9-​12) Seseguradohon nin sarong madonong na tawo ngonyan na an gabos na linalaogan niang areglo sa negosyo, kaiba an sa mga paryente asin kapagtubod, iginibo nin pormal na nasusurat na kontrata. * An pagkaigwa nin malinaw, inandam na marhay na nasusurat na kontrata nakakatabang na malikayan an dai pagkasinabotan asin maingatan an pagkasararo. Sa ibong na lado, an dai paggibo nin nasusurat na kontrata parateng sarong nakakakontribwir na bagay kun minalataw an mga problema sa negosyo sa pag-oltanan kan mga lingkod ni Jehova. Makamomondo, an siring na mga problema puedeng magresulta sa kamondoan, kapaitan sa boot, asin pagkawara pa ngani nin espirituwalidad.

6. Taano ta kaipuhan kitang magmaan sa kahanaban?

⁶ Kaipuhan man kitang magmaan sa kahanaban. (Lucas 12:15) An posibilidad nin dakulaon na ganansia puedeng butahon an saro sa mga peligro nin bakong seguradong mga pagprobar sa negosyo. Dawa an nagkapira na nagkamit nin mararahay na pribilehio sa paglilingkod ki Jehova nasiod kaini. An Tataramon nin Dios nagpapatanid sa sato: “An saindo logod na pamumuhay dai apektado nin pagkamoot sa kuarta, mantang kamo naninigoan na sa presenteng mga bagay.” (Hebreo 13:5) Kun hinohorophorop an sarong oportunidad sa negosyo, maninigong isipon nin sarong Kristiano, ‘Talaga daw na kaipuhan akong mapalabot?’ An simpleng pamumuhay na nakasentro sa satong pagsamba ki Jehova maprotehir sa sato sa “gabos na klase nin nakakadanyar na bagay.”​—1 Timoteo 6:​6-​10.

Mga Kadepisilan na Napapaatubang sa mga Kristianong Daing Agom

7. (a) Anong mga kadepisilan an inaatubang kan dakol na Kristianong daing agom? (b) Paano napapalabot an kaimbodan sa Dios sa satong pagpili nin aagomon?

⁷ Dakol na lingkod ni Jehova an nagmamawot na mag-agom alagad dai pa nakakanompong nin angay na agom. Sa nagkapirang kadagaan, makosog an pan-iimpluwensia kan komunidad na an saro mag-agom. Alagad ta tibaad kakadikit an mga oportunidad na makanupar nin maaagom sa tahaw nin mga kapagtubod. (Talinhaga 13:12) Pero, rinerekonoser kan mga Kristiano na an paghimate sa pagboot kan Biblia na mag-agom ‘sana dian sa Kagurangnan’ may labot sa kaimbodan ki Jehova. (1 Corinto 7:39) Tanganing makapanindogan nin marigon tumang sa mga pan-iimpluwensia asin sugot na saindang inaatubang, an mga Kristianong daing agom kaipuhan na lubos na papagdanayon an saindang toltol na pag-iisip.

8. Anong pangigipit an naeksperyensiahan kan daragang Sulamita, asin paano posibleng mapaatubang sa kaparehong kadepisilan an mga Kristiana ngonyan?

⁸ Sa Awit ni Salomon, sarong ordinaryong daragang probinsiana na inapod na Sulamita an nakaapod sa atension kan hade. Inakit sia kan hade paagi sa nakakagulat na pagpaheling nin kayamanan, prestihio, asin karinyo, minsan ngani may namomotan na siang soltero. (Awit ni Salomon 1:​9-​11; 3:​7-​10; 6:​8-​ 10, 13) Kun kamo sarong Kristiana, tibaad manompongan man nindo na may nagtatao sa saindo nin atension na dai nindo gusto. Tibaad may sarong tawo sa pinagtatrabawohan nindo, seguro may katongdan pa ngani, na magpoon na omaw-omawon kamo, gumibo nin mga akto nin kabootan sa saindo, asin maghanap nin mga oportunidad na makaibanan kamo. Magmaan sa siring na nagpapataba nin puso na atension. Minsan ngani an mga intension kan siring na tawo bako pirmeng romantiko o inmoral, sa parate iyan an intension ninda. Arog kan daragang Sulamita, magin sarong “lanob.” (Awit ni Salomon 8:​4, 10) Marigon na sayumahan an dai nagugustohan na mga pan-aakit. Sa primero pa sana ipaaram sa saindong mga katrabaho na saro kamo sa mga Saksi ni Jehova, asin aprobetsaran an lambang oportunidad na magpatotoo sa sainda. Magigin proteksion iyan sa saindo.

9. Ano an nagkapirang peligro nin pakikipagrelasyon sa sarong estranghero paagi sa Internet? (Helingon man an kahon sa pahina 25.)

⁹ Nagigin popular an mga Web site sa Internet na dinisenyo tanganing tabangan an mga daing agom na makanompong nin maaagom. Minamansay ini kan nagkapira bilang paagi tanganing mamidbid an mga tawo na dai kutana ninda makakamidbid. Minsan siring, an basta na sana paglaog sa pakikipagrelasyon sa sarong estranghero talagang peligroso. Sa Internet, puedeng magin depisil na mamidbid an kalaenan kan katotoohan sa eroestorya sana. (Salmo 26:4) Bakong gabos na nagsasabing lingkod ni Jehova talagang lingkod ni Jehova. Dugang pa, sa pakiki-date paagi sa Internet, puedeng magtalubo tolos an makosog na relasyon, asin puedeng palibogon kaiyan an paghusgar nin saro. (Talinhaga 28:26) Baga man sa Internet o sa iba pang mga paagi, bakong madonong na magkultibar nin dayupot na relasyon sa sarong tawo na kadikiton an aram nindo.​—1 Corinto 15:33.

10. Paano an mga kapagtubod makakaparigon kan boot kan mga Kristianong daing agom?

¹⁰ Si Jehova “mamomoton na marhay sa kapadangatan” sa saiyang mga lingkod. (Santiago 5:11) Naaaraman nia na an mga kadepisilan na napapaatubang sa mga Kristiano na daing agom huli sa mga sirkonstansia kun beses nakakapanluya nin boot, asin pinapahalagahan nia an saindang kaimbodan. Paano an iba makakaparigon kan saindang boot? Maninigo na regular niato sindang omawon huli sa saindang pagkuyog asin mapagsakripisyong espiritu. (Hokom 11:​39, 40) Puede man niato sindang iiba sa mga areglo para sa nakakapakosog na asosasyon. Ginibo daw nindo iyan kasuarin pa sana? Dugang pa, puede niato sindang ipamibi, na hinahagad ki Jehova na tabangan sindang mapagdanay an saindang espirituwal na pagkatimbang asin makanompong nin kagayagayahan sa paglilingkod sa saiya. Paagi sa satong sinserong interes, ipaheling logod niato na pinapahalagahan niato an mga maimbod na ini siring kan pagpahalaga ni Jehova.​—Salmo 37:28.

 Pag-atubang sa mga Problema sa Salud

11. Anong mga kadepisilan an dara nin grabeng mga problema sa salud?

¹¹ Nakakamondo nanggad kun kita o an sarong namomotan napapaatubang sa grabeng mga problema sa salud! (Isaias 38:​1-3) Mantang nagmamaigot kita na makakua nin epektibong pagbolong, mahalagang marhay na sumunod kita sa mga prinsipyo sa Kasuratan. Halimbawa, an mga Kristiano maingat sa pagkuyog kan pagboot kan Biblia na lumikay sa dugo, asin linilikayan ninda an ano man na paagi nin diagnosis o terapi na may kalabot na espiritismo. (Gibo 15:​28, 29; Galacia 5:​19-​21) Minsan siring, para sa mga mayo nin medikal na pagsasanay, an pagturotimbang sa mga opsion sa pagpabolong puedeng nakakaribong asin nakakatakot. Ano an makakatabang sa sato tanganing lubos na papagdanayon an satong toltol na pag-iisip?

12. Paano mapagdadanay nin sarong Kristiano an saiyang pagkatimbang kun pinag-iisipan an mga opsion sa pagpabolong?

¹² “An alisto an isip ineestudyaran an saiyang mga lakad” paagi sa pagsiyasat sa Biblia asin sa Kristianong mga publikasyon. (Talinhaga 14:15) Sa mga parte kan daga na kadikit sana an doktor asin ospital, an tradisyonal na pagbolong, na naggagamit nin herbal na mga bolong, tibaad iyo sana an pagbolong na makukua. Kun pinag-iisipan niato an siring na pagbolong, makakanompong kita nin nakakatabang na impormasyon sa Abril 15, 1987 na isyu kan The Watchtower, pahina 26-9. Nagpapatanid iyan sa sato manongod sa potensial na mga peligro. Halimbawa, tibaad kaipuhan niatong aramon an minasunod: An tradisyonal na parabolong daw midbid na nagsasagibo nin espiritismo? An pagbolong daw nakabasar sa paniniwala na an dahelan kan helang asin kagadanan magsalang napagkasalaan na mga dios (o espiritu nin mga apoon) o mga kaiwal na naggagamit nin panraratak? Naggagamit daw nin mga atang, orasyon, o iba pang espiritistikong mga ritual sa pag-andam o paggamit kan bolong? (Deuteronomio 18:10-​12) An siring na pagsiyasat makakatabang sa sato na himateon an ipinasabong na konseho: “Siertohon an gabos na bagay; pangaptan nin higot an marahay.” * (1 Tesalonica 5:21) Makakatabang iyan sa sato na papagdanayon an satong pagkatimbang.

13, 14. (a) Paano niato ikakapaheling an pagkarasonable sa pag-asikaso sa satong pisikal na salud? (b) Taano ta kaipuhan an pagkarasonable kun ipinapakipag-olay niato sa iba an manongod sa salud asin medikal na mga bagay?

¹³ An pagkarasonable kaipuhan sa gabos na kabtang nin buhay, pati an pag-asikaso sa satong pisikal na salud. (Filipos 4:5) An pagtao nin timbang na atension sa satong salud nagpapaheling nin pag-apresyar sa mahalagang marhay na balaog na buhay. Kun napapaatubang kita sa mga problema sa salud, tama sanang tawan niato ini nin atension. Minsan siring, an sangkap na salud dai makakamit sagkod na umabot an panahon nin Dios para sa “pagpaomay sa mga nasyon.” (Kapahayagan 22:​1, 2) Kaipuhan kitang magmaan sa pagkasibot na marhay sa pisikal na salud kaya napapabayaan na an mas mahalagang espirituwal na mga pangangaipo niato.​—Mateo 5:3; Filipos 1:10.

¹⁴ Kaipuhan man niatong ipaheling an pagkatimbang asin pagkarasonable kun ipinapakipag-olay sa iba an manongod sa salud asin medikal na mga bagay. Dai maninigong dominaron kan mga topikong ini an satong orolay kun nakikipagtipon kita para sa espirituwal na pakikiiba sa Kristianong mga pagtiripon asin asamblea. Apuera kaini, parateng kalabot sa medikal na mga desisyon an mga prinsipyo sa Biblia, an konsensia nin saro, asin an saiyang relasyon ki Jehova. Kun siring, magigin bakong mamomoton na ipirit an satong mga opinyon sa sarong kapagtubod o piriton sia na dai intindihon an idinidikta kan saiyang konsensia. Minsan ngani puedeng konsultahon an mga maygurang sa kongregasyon para sa tabang, an lambang Kristiano dapat na ‘magpasan kan  saiyang sadiring pasan’ nin responsabilidad sa paggibo nin mga desisyon, asin “an lambang saro sa sato maninimbag sa Dios para sa saiyang sadiri.”​—Galacia 6:5; Roma 14:​12, 22, 23.

Kun Kita Nag-aagi nin Tension

15. Paano puedeng magtao nin kadepisilan an mga kamugtakan na pano nin tension?

¹⁵ An mga kamugtakan na pano nin tension puedeng magin dahelan na magtaram o gumawe nin bakong madonong dawa an maimbod na mga lingkod ni Jehova. (Eclesiastes 7:7) Kan nasa grabeng pagbalo, si Job nagin medyo bakong timbang asin kinaipuhan na itanos an saiyang kaisipan. (Job 35:​2, 3; 40:​6-8) Maski ngani “si Moises iyo an pinakamahoyo sa gabos na tawo na yaon sa ibabaw kan daga,” sa sarong pangyayari sia naanggot asin nagtaram nin pabiglabigla. (Bilang 12:3; 20:7-12; Salmo 106:​32, 33) Si David nakapagpaheling nin kahangahangang pagpopogol sa sadiri sa dai nia paggadan ki Hadeng Saul, alagad kan insultohon sia ni Nabal asin silyakan na may pan-iinsulto an saiyang mga tawohan, si David naanggot na marhay asin nawaran kan saiyang tamang paghusgar. Kan mag-interbenir sana si Abigail na ikinabalik nia an saiyang toltol na pag-iisip, na dikit pang dai malikayan an kapahapahamak na pagkasala.​—1 Samuel 24:​2-7; 25:​9-​13, 32, 33.

16. Ano an makakatabang sa sato na malikayan an paggawe nin pabiglabigla?

¹⁶ Kita man puedeng mapaatubang sa pano nin tension na mga situwasyon na puedeng makahale kan satong tamang paghusgar. An maingat na pagturotimbang sa mga punto de vista kan iba, arog kan ginibo ni David, makakatabang sa sato na malikayan an pabiglabiglang paggawe asin paghihidale sa kasalan. (Talinhaga 19:2) Dugang pa, an Tataramon nin Dios nagsasadol sa sato: “Maribok kamo, alagad dai kamo magkasala. Magtaram kamo sa saindong puso, sa saindong higdaan, asin dai kamo maggirong.” (Salmo 4:4) Sagkod sa mapupuede, madonong na maghalat sagkod na kalmado na kita bago humiro o gumibo nin mga desisyon. (Talinhaga 14:​17, 29) Makakadolok kita ki Jehova paagi sa odok na pamibi, “asin an katoninongan nin Dios na minalampas sa gabos na kaisipan mag-iingat kan [satong] puso asin kan [satong] mga pag-isip paagi ki Cristo Jesus.” (Filipos 4:​6, 7) An tao nin Dios na pagkakalmadong ini maparigon sa sato asin matabang sa sato na lubos na papagdanayon an satong toltol na pag-iisip.

17. Taano ta dapat kitang magsarig ki Jehova tanganing lubos na mapagdanay an satong toltol na pag-iisip?

¹⁷ Sa ibong kan gabos niatong paghihingoa na likayan an mga peligro asin gumawe na may kadonongan, gabos kita nasasala. (Santiago 3:2) Posibleng mangyari na kita madali nang gumibo nin sala na ikakapahamak niato alagad biyong dai nag-aaram kaiyan. (Salmo 19:​12, 13) Orog pa dian, bilang mga linalang na tawo, mayo kita kan kakayahan ni kan deretso na giyahan an sadiri niatong lakad na siblag ki Jehova. (Jeremias 10:23) Nagpapasalamat nanggad kita na inaasegurar nia kita: “Papangyayarihon ko na ika magkaigwa nin pakarorop asin totokdoan taka sa dalan na maninigo mong lakawan. Magtatao ako nin sadol na nakaturuhok sa saimo.” (Salmo 32:8) Iyo, sa tabang ni Jehova, lubos niatong mapagdadanay an satong toltol na pag-iisip.

[Mga Nota sa Ibaba]

Ano an Isisimbag Nindo?

Paano niato mapagdadanay an satong toltol na pag-iisip

• kun inaalok nin oportunidad sa negosyo?

• kun naghahanap nin maaagom?

• kun napapaatubang sa mga problema sa salud?

• kun nag-aagi nin tension?

[Mga Hapot Para sa Pag-adal]

[Kahon sa pahina 25]

Mapagtitiwalaan daw Nindo Iyan?

An minasunod na mga pagnegar sa paninimbagan maheheling sa mga Web site para sa mga daing agom:

“Sa ibong kan gabos niamong paghihingoa mayo nin garantiya kun siisay talaga an sarong indibiduwal.”

“Dai niamo ginagarantiyahan an pagkaeksakto, pagkakompleto, o pagigin kapakipakinabang kan ano man na impormasyon sa itinataong serbisyo.”

“An mga opinyon, sadol, pahayag, alok, o iba pang impormasyon o laog na makukua paagi sa serbisyong [ini] gikan sa mga autor kaiyan . . . asin dai pirmeng mapapanarigan.”

[Ritrato sa pahina 23]

“An alisto an isip ineestudyaran an saiyang mga lakad”

[Mga Ritrato sa pahina 24, 25]

Paano maaarog kan mga Kristiana an daragang Sulamita?

[Ritrato sa pahina 26]

“Siertohon an gabos na bagay; pangaptan nin higot an marahay”