Ginigibohan nin Tulay an mga Siwang sa Panama

“PANAMA, tulay kan kinaban.” Kaidtong kabangang siglo na an nakaagi, an sarabihon na ini nasambitan sa sarong popular na programa sa radyo sa nasyon na iyan sa Amerika Sentral. Ngonyan, iyan na an nagin saboot kan dakol manongod sa nasyon na iyan.

An Panama nagseserbing sarong klase nin tulay sa pag-oltanan nin Amerika del Norte asin del Sur. Dugang pa, an aktuwal na Tulay kan Amerika del Norte asin del Sur nasa bantog na Canal de Panama. Sarong pambihirang nagibo nin inhenyeriya, an kanal minalagbas sa man-ibong-ibong na kampi kan nasyon, na pinagsasaro an kadagatan nin Atlantiko asin Pasipiko. Nagpapangyari ining makabalyo an mga barko hale sa laen-laen na kabtang kan kinaban sa laog nin pira sanang oras na aaboton kutana nin nagkapirang aldaw o semana kun mabiahe sa dagat. Iyo, an Panama nagseserbing sarong mahalagang tulay sa dakulang kabtang kan kinaban.

 Tulay Asin Lugar na Saralak an mga Tawo

An Panama nagin man sarong lugar na saralak an mga tawo na manlaenlaen an pinaghalean na nasyon asin etniko. An mga tawong ini, kaiba an dakol na propiong taga duman, nagin sarong populasyon na may laen-laen na klase nin tawo na nag-eerok sa manlaenlaen na kabtang kan magayon na dagang ini. Minsan siring, posible daw na magibohan nin tulay an ibinungang pagkakalaen sa sosyal, kultura, relihion, asin lenguahe saka magkaigwa nin pagkasararo sa kaisipan asin katuyohan basado sa daing kaagid sa halaga na mga katotoohan na yaon sa Tataramon nin Dios?

Iyo, posible iyan. An mga tataramon ni apostol Pablo na nakasurat sa Efeso 2:​17, 18 nagpaparisa na nagibo nanggad iyan kan mga Kristiano kan enot na siglo​—⁠mga Judio sagkod mga Hentil⁠​—⁠​basado sa nakakapagpasarong epekto kan atang ni Cristo. Si Pablo nagsurat: “Sia [si Jesus] nagdatong asin ipinahayag an maogmang bareta nin katoninongan sa saindo, an hararayo, asin katoninongan sa hararani, huli ta paagi sa saiya kita, an duwang banwaan, nakakadolok sa Ama paagi sa sarong espiritu.”

Kaagid kaiyan ngonyan, an Mga Saksi ni Jehova sa Panama nagpapahayag kan “maogmang bareta nin katoninongan” sa mga indibiduwal asin grupo na harayo an pinaghalean, sa espirituwal asin, kun beses, sa literal na paagi. May maogmang pagkasararo sa tahaw kan mga ‘minadolok’ ki Jehova. Bilang resulta, an mga kongregasyon sa Panama naorganisar sa anom na laen-laen na lenguahe​—⁠Kastila, Cantones, Panamianong Pagtaram sa Senyas, Ingles, asin duwa sa propiong mga lenguahe, iyo na ngani an Kuna asin Ngobere (Guaymí). Nakakaparigon sa boot na maaraman kun paano an mga miembro kan mga grupong ini nin lenguahe nagkasararo sa saindang pagsamba ki Jehova.

Pag-ibong sa mga Tulay sa Comarca

An grupo na nagtataram nin Ngobe iyo an pinakadakula sa walong grupo nin mga tawo na propiong taga Panama. An grupong ini kompuesto nin mga 170,000 katawo, na an mayoriya sa sainda nag-eerok sa sarong mahiwas na lugar na kasuarin pa sana inapod na comarca, o reserbang daga. An dakulang kabtang kan lugar na ini kompuesto nin garang-gasangon asin makadlagan na kabukidan na  madudumanan sana sa pangenot paagi sa pagbaklay, saka nin magayon na mga rehion sa baybayon na madudumanan paagi sa pagbiahe sa dagat. An mga komunidad sa parate namumugtak harani sa mga salog, na nagseserbing kombenyenteng paagi nin transportasyon, saka sa may baybayon. An dakol na residente kan comarca nakakakua nin dikit na pagbuhay sa mga plantasyon nin kape sa kabukidan, sa paninira, o sa pag-oma. An dakol miembro kan mga iglesia nin Kakristianohan. Minsan siring, may mga parasunod nin lokal na relihion na midbid sa apod na Mama Tata. An iba nagpapabolong sa lokal na mga sukia (pading nagbobolong paagi sa mahika) kun sinda nagkakahelang o kun sa heling ninda sinda riniribok nin maraot na mga espiritu. Minsan ngani dakol an nagtataram nin Kastila, an pinakanasasabotan na lenguahe iyo an Ngobere.

Pagsagwan Tanganing Maabot an mga Puso

Narerealisar kan Mga Saksi ni Jehova na mahalagang tabangan an mga tawo na makanood kan katotoohan sa paagi na inaabot bako sana an isip ninda kundi siring man an puso ninda. Puede ining makamotibar sa sainda na gumibo nin kinakaipuhan na pagbabago sa saindang buhay tanganing makaoyon sa mga prinsipyo sa Biblia. Kun siring, an espesyal payunir na mga ministro na nadestino sa walong laen-laen na kabtang kan reserbang daga nag-adal kan lenguaheng Ngobere sa tabang kan kualipikadong lokal na mga Saksi.

An 14 kongregasyon na nabilog sa lugar na iyan nagpapaheling nin pambihirang potensial para sa pag-oswag. Halimbawa, pira pa sanang taon an nakaagi, si Dimas asin Gisela, mag-agom na espesyal payunir, idinestino sa sarong sadit na kongregasyon na kompuesto nin mga 40 parahayag sa baybayon na lugar nin Tobobe. Bakong pasil para sa sainda na matuod sa parateng pagsakay sa bangka tanganing hulitan an mapakumbabang mga tawo sa kalabaan kan Baybayon nin Atlantiko. Nadiskobre ni Dimas asin Gisela na an kalmadong katubigan nin dagat puedeng bigla na sanang magin nakakagadan na mga alon. An saindang mga takyag asin likod sa parate nagkokolog pakatapos magsagwan pabarobalyo sa mga baryo. An pag-adal kan lokal na lenguahe saro pang kadepisilan. Minsan siring, an saindang pagsasakripisyo asin pagkadesidido binalosan kan 2001 kan mga 552 katawo an nag-atender sa Memorial kan kagadanan ni Cristo.

An baryo nin Punta Escondida nasa ibong kan baybayon hale sa Tobobe. Sa harohalawig na panahon, sarong sadit na grupo nin mga parahayag an regular na nagbabangka pasiring sa ibong kan baybayon​—⁠kun itinotogot kan kamugtakan nin panahon⁠​—⁠​tanganing mag-atender sa mga pagtiripon sa Tobobe, asin ipinapaheling kan mga report na may dakulang posibilidad na makaorganisar nin sarong bagong kongregasyon sa lugar na ini. Huli sa kamugtakan na iyan, si Dimas asin Gisela pinabalyo sa Punta Escondida. Mayo pang duwang taon, an grupo sa Punta Escondida nagin kongregasyon na kompuesto nin 28 parahayag, na may promedyong kabilangan nin nag-aatender sa semanal na pampublikong pahayag na 114. Kan 2004 an bagong kongregasyon naogmang marhay kan an total na 458 umatender sa Memorial kan kagadanan ni Cristo.

Pakapanggana sa Kaolangan na Dai Pakabasa Asin Pakasurat

Para sa dakol na sadiosan an puso, an pakanood na bumasa asin sumurat nakatabang sa sainda na pataluboon an dayupot na relasyon ki Jehova. Iyan an naeksperyensiahan ni Fermina, sarong hoben na babae sa mabukid na rehion kan comarca. Naobserbaran kan mga misyonerang Saksi na naghuhulit  sa napapasuway na lugar na ineerokan nia na sia atentong marhay sa mensahe kan Kahadean. Kan alokan nin pag-adal sa Biblia, sia nagsimbag na gusto niang makanood nin orog pa. Pero may problema. Nakakataram sia nin Kastila asin Ngobere, alagad dai sia tataong bumasa o sumurat sa arin man sa duwang lenguahe. Nag-alok an saro sa mga misyonera na tokdoan sia, na ginagamit an brosyur na Apply Yourself to Reading and Writing.⁠ *

Si Fermina marahayon na estudyante, na maigot na nag-aandam kan saiyang mga leksion, naggigibo kan gabos niang leksion na pag-aadalan, asin mahigos na nag-eensayo kan saiyang pagdeletriya. Sa laog nin sarong taon, uminoswag sia sagkod sa punto na kaya na niang mag-adal sa brosyur na Puede Kang Magin Katood nin Dios!⁠ * Kan iareglo an mga pagtiripon, si Fermina nagpoon na umatender. Minsan siring, huli sa pagigin dukha kan pamilya, nadedepisilan siang marhay na makakua nin pamasahe pasiring sa mga pagtiripon kaiba an saiyang mga aki. An saro sa mga payunir, na nakakaaram kan kamugtakan ni Fermina, nagsuherir na probaran nia an paggibo asin pagbenta nin tradisyonal na Ngobeng bado na pambabae. Ginibo iyan ni Fermina asin, sa ibong kan iba pang materyal na pangangaipo, sinegurado nia na gamiton an kuartang naganansia para sana sa pag-atender sa Kristianong mga pagtiripon. Sia asin an saiyang pamilya nagbalyo na ngonyan sa ibang lugar, asin nagpapadagos siang umoswag sa espirituwal. Naoogma sinda bako sana ta napangganahan ninda an kaolangan na dai pakabasa asin pakasurat kundi, mas mahalaga, namidbid ninda si Jehova.

Pakapanggana sa Kaolangan na Pagkabungog

Sa Panama, nasusupog an dakol na pamilya na may bungog na mga miembro kan pamilya. Kun beses, an mga siring dai natatawan nin ano man na klase nin edukasyon. An dakol na bungog nakakamateng napapasuway asin ipinupuera, huling depisil na marhay an pakikikomunikar sa sainda.

Kun siring, nagin risang-risa na kaipuhan na gumibo nin lakdang tanganing mapaabotan kan maogmang bareta an mga bungog. Sa pag-enkaminar nin sarong nagbibiaheng paraataman, sarong grupo nin galagang mga payunir asin iba pa an nagpoon na mag-adal nin Panamianong Pagtaram sa Senyas. An saindang pagigin mapamaagi binalosan.

Kan huring kabtang kan 2001, naestablisar an sarong grupo nin pagtaram sa senyas sa Siudad nin Panama. Mga 20 an nag-aatender sa pagtiripon. Kan an mga tugang na lalaki asin babae orog na nagigin matibay sa lenguahe, nakapagpatotoo sinda sa dakol na “nakadangog” sa kaenot-enote kan katotoohan sa Biblia sa saindang lenguahe. An dakol na Saksi na may mga aking bungog nagpoon na man na umatender sa mga pagtiripon asin nadiskobre ninda na mas madaling nasasabotan kan saindang mga aki an mga katokdoan sa Biblia asin an mga ini nagin mas entusiastiko manongod sa katotoohan. Sa parate, an mga magurang nakakanood na magsenyas asin sa siring nagkakaigwa nin mas marahay na komunikasyon sa saindang mga aki. Natatabangan kan mga  magurang an saindang mga aki sa espirituwal na paagi asin nanonompongan ninda na napapakosog an pamilya. Malinaw na ipinapaheling ini kan eksperyensia ni Elsa asin kan saiyang aking babae na si Iraida.

Naaraman nin sarong Saksi na naglilingkod kaiba kan grupo nin pagtaram sa senyas an manongod ki Iraida, dinalaw sia, asin ipinasakamot an brosyur na Enjoy Life on Earth Forever!⁠ * Ikinaogmang marhay ni Iraida an nanodan nia manongod sa bagong kinaban paagi sa mga retrato. Naponan an sarong pag-adal sa Biblia na ginagamit an brosyur. Kan matapos an pag-adal sa publikasyon na iyan, ginamit ninda an brosyur na Ano an Kahagadan sa Sato nin Dios?⁠ * Sa puntong iyan, si Iraida nagpoon na magpatabang sa saiyang ina sa pag-andam asin na ipaliwanag sa saiya an impormasyon.

Si Elsa may duwang problema: Huling bakong Saksi, dai nia aram an katotoohan sa Biblia, asin dai nia nasasabotan an pagtaram sa senyas. May nagsabi sa saiya kaidto na dai sia maninigong magsenyas sa saiyang aking babae kundi na an saiyang aking babae an dapat na makanood na magtaram. Bilang resulta, nalimitaran an komunikasyon nindang mag-ina. Napahiro kan paghagad nin tabang ni Iraida, nakiolay si Elsa sa sarong Saksi sa kongregasyon na adalan sia. Sinabi nia: “Nakiolay ako para sa kapakanan kan sakong aking babae, huling dai ko pa kasuarin man naheling si Iraida na siring kaogmang marhay.” Si Elsa uminayon sa pag-adal kan saiyang aking babae asin nag-adal na magtaram sa senyas. Mientras na orog na nagtatao si Elsa nin panahon sa saiyang aking babae, nagin mas marahay an komunikasyon sa harong. Si Iraida nagpoon na magin mas mapamili sa pakikikatood nia, asin sia nakiasosyar sa kongregasyon. Ngonyan an mag-ina regular nang nag-aatender sa Kristianong mga pagtiripon. Si Elsa nabautismohan dai pa sana nahahaloy, asin si Iraida nag-ooswag pasiring sa pasohan na iyan. Isinasaysay ni Elsa na sa kaenot-enote, namimidbid na nia an saiyang aking babae asin na nakakapag-olay na sinda ngonyan manongod sa dakol na importanteng bagay na mahalaga sa saindang duwa.

An grupo sa pagtaram sa senyas, na nagin kongregasyon kan Abril 2003, nagdakol na ngonyan sagkod sa mga 50 parahayag kan Kahadean, na labi sa kabilangan na iyan an nag-aatender sa mga pagtiripon. Labing un-tersio an bungog. May iba pang grupo sa pagtaram sa senyas na inoorganisar sa tolong siudad sa luwas kan dakulang Siudad nin Panama. Minsan ngani dakol pa an kaipuhan na gibohon sa langtad na ini, daing duwa-duwa na nagibo na an sarong dakulang lakdang tanganing mabugtakan nin tulay an siwang nin pagigin “silensio” sa pag-oltanan nin mga tawong bungog na sadiosan an puso asin kan saindang mamomoton na Kaglalang, si Jehova Dios.

An siring na mga resulta tipikong nangyayari sa bilog na Panama. Minsan ngani sinda may laen-laen na kultura, lenguahe, asin kamugtakan, dakol an nagkasararo sa pagsamba sa iyo sanang tunay na Dios. An katotoohan kan Tataramon nin Dios mapangganang nakabugtak nin tulay sa siwang nin komunikasyon sa nasyon na ini, na ibinibilang kan dakol na “tulay kan kinaban.”​—⁠Efeso 4:4.

[Mga Nota sa Ibaba]

[Mga Mapa sa pahina 8]

(Para sa aktuwal na format, hilingon an publikasyon)

DAGAT NIN CARIBE

PANAMA

Tobobe

KADAGATAN NIN PASIPIKO

Canal de Panama

[Ritrato sa pahina 8]

Mga babaeng Kuna na may kapot na burdadong mga tela

[Ritrato sa pahina 9]

Sarong misyonera na naghuhulit sa sarong babaeng Ngobe

[Mga Ritrato sa pahina 10]

Mga Saksi na taga Ngobe na pasakay sa bangka tanganing mag-atender sa programa kan aldaw nin espesyal na asamblea

[Mga Ritrato sa pahina 11]

An katotoohan sa Biblia ikinakapaabot sa ibong nin pagkakalaen nin kultura asin lenguahe sa Panama

[Ritrato sa pahina 12]

Pag-adal sa “Torrengbantayan” sa pagtaram sa senyas

[Ritrato sa pahina 12]

Si Elsa asin an saiyang aking babae, si Iraida, nagkakaigwa nin makahulogan na komunikasyon

[Picture Credit Lines sa pahina 8]

Barko asin mga babaeng Kuna: © William Floyd Holdman/Index Stock Imagery; baryo: © Timothy O’Keefe/Index Stock Imagery