Dai Nindo Iyan Matitipon, Kaya Gamiton Iyan nin Tama

AN PANAHON kuarta. Ini an parateng nadadangog na sarabihon. Sa katunayan, an panahon laen na marhay sa kuarta o iba pang materyal na bagay. Dai kamo puedeng magtipon nin panahon tanganing gamiton sa ngapit na arog kan magigibo nindo sa kuarta, kakanon, panggatong, o dakol na iba pang bagay. Daing pakinabang an ano man na pagprobar na magtipon nin panahon paagi sa dai paggamit kaiyan. Ano an mangyayari kun magtorog kamo nin walong oras asin probaran na tiponon an natatadang oras kan aldaw paagi sa dai paggibo nin ano man? Sa katapusan kan aldaw, an dai ginamit na oras nasayang na sagkod lamang.

An panahon puedeng ikomparar sa sarong dakula asin masulog na salog. Pirmeng paabante an bolos kaiyan. Dai nindo iyan puedeng papondohon, ni puede nindong gamiton an gabos na toro na minaagi. Kaidtong dakol nang siglo an nakaagi, an mga tawo nagpoon na maggibo nin mga ruedang pinapaandar nin tubig (waterwheel) sa mga pangpang nin salog. Paagi kaiyan, ginagamit ninda an enerhiya hale sa nagbobolos na tubig tanganing paandaron an saindang mga gilingan na gapo, tableriya, pambomba nin tubig, asin pamokpok. Sa kaagid na paagi, puede nindong gamiton an panahon, bakong tiponon iyan, kundi gamiton iyan sa marahay na trabaho. Minsan siring, tanganing magibo iyan, kaipuhan nindong labanan an duwang pangenot na parahabon nin panahon—an pagpanuodma asin an garo haraning paryente kaiyan, an mga bagay na desareglado. Estudyaran nguna niato an manongod sa pagpanuodma.

Likayan an Pagpanuodma

Sinasabi nin sarong pamilyar na kasabihan, Nungkang ipanuodma an magigibo mo ngonyan. Alagad, dai sinusunod kan nagkapira an sadol na iyan. Kun napapaatubang sa sarong depisil na trabaho, an pasil na solusyon ninda iyo an pagpanuodma. Oyon sa sarong diksionaryo, an “pagpanuodma” nangangahulogan nin “tinutuyo asin ugale nang pag-atraso; tinutuyong pag-atraso na gibohon an sarong bagay na maninigo nang gibohon.” Para sa nagpapanuodma, an pag-atraso sa mga bagay-bagay nagigin ugale na. Mantang nag-oorog an tension, naghahanap sia nin ginhawa paagi sa pag-atraso kan trabaho asin nagpapasiramsiram sa ibinibilang niang “libreng panahon”—sagkod na madagdagan liwat an tension.

Kun beses, dahel sa kamugtakan kan satong hawak asin emosyon tibaad kaipuhan na idigson niato an nagkapira o gabos pa nganing trabaho niato. Dugang pa, an gabos nangangaipo man nin paminsanminsan na pahingalo sa aroaldaw na rutina. Dawa an Aki nin Dios iyo man. Si Jesus nagdanay na sibot na marhay sa saiyang ministeryo, alagad nagtao man sia nin libreng panahon para sa sadiri nia asin para sa mga disipulo nia. (Marcos 6:31, 32) Kapakipakinabang an arog kaining pahingalo. Minsan siring, laen man an pagpanuodma; sa parate nakakadanyar iyan. Estudyare an sarong halimbawa.

An sarong tinedyer na estudyante igwa nin tolong semana tanganing mag-andam para sa sarong test sa  matematika. Kadakol na nota asin libro an kaipuhan na repasohon nia. Namamatean nia an tension. Natetentaran siang magpanuodma, asin nasiod sia kaiyan. Imbes na mag-adal, sia nagdadalan nin telebisyon. Aroaldaw, idinidigson nia an kaipuhan niang gibohon tanganing makapasar sa test. Dangan, kan banggi bago kan test, sa katapustapusi nasa atubangan nia an gabos na dapat niang pag-adalan. Nakatukaw sa saiyang lamesa, pinonan niang helingon an saiyang mga nota asin libro.

Uminagi an mga oras. Mantang nagtotorog an ibang miembro kan pamilya, pinipirit nia an saiyang sadiri na tuomon an haralawig asin masakit na mga ekwasyon, cosine, asin square root. Sa eskuelahan kan sunod na aldaw, nasakitan sia sa mga hapot na dai kayang simbagon kan saiyang pagal nang isip. Hababa an nakua niang marka sa test, asin dai sia nakapasar sa kursong iyan. Kaipuhan niang pag-adalan giraray iyan asin tibaad dai sia makabalyo sa masunod na grado.

Dakulaon an nawara sa estudyanteng ini huli sa pagpanuodma. Alagad igwa nin prinsipyo sa Biblia na makakatabang sa mga tawo na malikayan an situwasyon na arog kan sa estudyanteng ini. “Magmaan kamong marhay na an saindong paglakaw bakong siring sa mga mangmang kundi siring sa mga madonong, na tinutubos an angay na panahon para sa saindo man sana,” an isinurat ni apostol Pablo. (Efeso 5:15, 16) Sinasadol kaidto ni Pablo an mga Kristiano na may kadonongan na gamiton an saindang panahon sa pag-asikaso sa espirituwal na intereses, alagad an prinsipyong iyan puedeng makatabang sa dakol na importanteng aktibidad sa buhay. Huling sa parate puede kitang magdesisyon kun noarin niato gigibohon an sarong trabaho, makakaheling kita nin mas marahay na mga resulta asin magigibo niato nin mas marikas an trabaho paagi sa pagdesisyon na magpoon sa panahon na “angay,” o pinakamarahay. Ini an tanda nin “mga madonong,” siring kan ipinapaheling kan teksto.

Kasuarin kutana an “angay na panahon” na mag-adal an hoben na estudyante para sa test sa matematika? Tibaad barobanggi sa laog nin 15 minutos o labi pa, puede niang gradwal na repasohon an leksion. Sa paaging iyan, dai nia kutana kaipuhan na magkapagkapag kan banggi bago kan test, durante kan mga oras na maninigong nagtotorog na kutana sia. Sa aldaw kan test, sia nakapahingalo na asin biyong andam, asin posibleng halangkaw na marka an makua nia.

Kun siring, kun tinawan kamo nin gigibohon na trabaho, determinaran an “angay na panahon” para dian asin gibohon iyan. Dangan malilikayan nindo an siod nin pagpanuodma asin an mga resulta kaiyan. Makakanompong man kamo nin satispaksion sa sarong trabaho na marahay an pagkagibo. Nangorognang mahalaga ini kun an trabaho makakaapektar sa ibang tawo, arog kan mga asignasyon sa Kristianong kongregasyon.

Inaan an mga Bagay na Desareglado

Siring kan nasambitan sa enotan, an ikaduwang paagi nin paggamit niato nin tama kan satong mahalagang marhay na panahon iyo an likayan an pagkaigwa nin mga bagay na desareglado. Aram niato na kaipuhan an panahon tanganing asikasohon an mga bagay-bagay, areglaron an mga iyan, gamiton iyan, linigan iyan, isaray iyan, hanapon iyan. An mas dakol na bagay nangangaipo nin mas dakol na panahon. An pagtrabaho sa sarong kuarto o harong na pano-pano nin mga bagay mas makonsumo sa oras asin nakakadesganar kisa sa pagtrabaho sa mga kuarto na mahiwas an mga espasyo asin nakaareglar an mga bagay-bagay. Saro pa, mantang padakol nang padakol an mga bagay na natitipon niato, nadudugangan an kinakaipuhan na panahon sa paghanap kan bagay na kaipuhan.

An mga eksperto sa pag-asikaso sa harong nagsasabi na haros kabanga kan panahon na ginagamit kan mga tawo sa paglinig an nasasayang sa “pagbuhat, pagliklik, asin pag-areglar saka paghale kan mga bagay na desareglado asin basura.” An situwasyon  posibleng marhay na pareho man sa ibang kabtang kan buhay. Kaya kun gusto nindong mas magamit nin marahay an saindong panahon, siyasaton an saindong palibot. An mga bagay daw na desareglado an nakakapano kan saindong espasyo, na nakakalimitar kan saindong paghiro asin, an pinakamaraot sa gabos, nakakasayang kan saindong panahon? Kun iyo, inaan an mga bagay na desareglado.

Tibaad bakong pasil an pag-apon kan mga bagay na desareglado. An pag-apon kan pinakamamahal alagad dai kaipuhan na mga bagay puedeng makolog sa boot—haros garo pagkawara nin sarong marahay na katood. Kaya paano kamo makakadesisyon kun baga an sarong bagay isasaray o iaapon? Ginagamit kan nagkapira an sarong-taon na susundon. Kun dai nindo nagamit an sarong bagay sa laog nin sarong taon, itapok iyan. Paano kun nag-aalangan pa man giraray kamong iapon iyan pakalihis nin sarong taon? Ibugtak iyan sa bodega sa laog nin anom na bulan pa. Kun maheling nindo liwat iyan asin marealisar na luminihis na an saro may kabangang taon asin dai nindo ginamit iyan, tibaad magigin mas pasil na an pag-apon sa bagay na iyan. Sa paano man, an obheto iyo na mainaan an mga bagay na desareglado—tanganing magamit nin mas marahay an saindong panahon.

Siempre, an mga bagay na desareglado bakong limitado sa mga bagay sa harong o sa pinagtatrabawohan nin saro. Si Jesus nagtaram manongod sa “kahaditan kan sistemang ini nin mga bagay asin an mapandayang kapangyarihan nin kayamanan,” na puedeng ‘makapuot kan tataramon’ nin Dios asin magin dahelan na an saro ‘daing bunga’ kun manongod sa maogmang bareta. (Mateo 13:22) An buhay nin saro puedeng magin desareglado huli sa kadakol na aktibidad asin pinag-aaabot kaya nadedepisilan na siang makakua nin panahon na kinakaipuhan tanganing mapagdanay an pinakaimportante na espirituwal na rutina asin pagkabalanse. An resulta iyo na maaapektaran an saiyang espirituwalidad asin sa kahurihurihi biyong mawawaran kan oportunidad na makalaog sa ipinanuga nin Dios na bagong kinaban, kun saen magkakaigwa nin panahon na daing sagkod tanganing gibohon an mga bagay na nagtatao nin tunay na satispaksion asin dakulang kaogmahan.—Isaias 65:17-24; 2 Pedro 3:13.

Pirme daw nindong pinagkakairigo an saindong panahon tanganing maasikaso an gabos na bagay na iniisip nindo na kaipuhan nindong gibohon—baga man iyan konektado sa saindong trabaho, harong, kotse, mga aling-alingan, mga pagbiahe, rutina sa pag-ehersisyo, sosyal na mga okasyon, o kadakol na iba pang pinagkakainteresan? Kun iyo, tibaad panahon nang isipon kun paano nindo maiinaan an mga bagay na desareglado, tanganing matawan nin dakol na panahon an espirituwal na mga bagay.

An saro pang pamilyar na sarabihon iyo an, An panahon sagkod an pag-ati asin pagtaob dai puedeng papondohon. Tunay nanggad, an panahon daing ontok an pagbolos nin paabante siring sa sarong dagos-dagos na sulog nin sapa. Dai iyan puedeng paatrason o tiponon; oras na mawara iyan, mayo na iyan sagkod lamang. Minsan siring, paagi sa pagsunod sa nagkapirang simpleng prinsipyo sa Biblia asin paggibo nin nagkapirang praktikal na lakdang, magagamit niato an panahon na kaipuhan niato tanganing asikasohon an “orog na mahalagang mga bagay” para sa daing sagkod na pakinabang niato asin “para sa kamurawayan asin kaomawan nin Dios.”—Filipos 1:10, 11.

[Ritrato sa pahina 8, 9]

An panahon, arog nin sarong masulog na sapa, puedeng gamiton sa marahay na gibo

[Ritrato sa pahina 9]

Noarin an “angay na panahon” na sia mag-adal para sa saiyang test?

[Ritrato sa pahina 10]

An pagtrabaho sa sarong desaregladong lugar makonsumo sa oras asin nakakadesganar