Ano an Paraiso na Ipinanuga ni Jesus sa Paragibo nin Karompotan?

AN PARAISO sarong magayon na parke, o garo parkeng hardin. An termino sa Griego na pa·raʹdei·sos tolong beses na minalataw sa Kristianong Griegong Kasuratan. (Lucas 23:43; 2 Corinto 12:4; Kapahayagan 2:7) An mga parasurat na Griego poon pa kaidtong mga panahon ni Jenofonte (mga 431-352 B.C.E.) ginamit an terminong (pairidaeza), asin iinatribwir iyan ni Pollux sa mga reperensiang Persiano. (Cyropaedia, I, iii, 14; Anabasis, I, ii, 7; Onomasticon, IX, 13) Kinukua kan nagkapirang leksikograpo an termino sa Hebreo na par·desʹ (na an kahulogan, sa pundamental, sarong parke) hale sa iyo man sanang reperensia. Alagad huling ginamit ni Salomon (kan ika-11 siglo B.C.E.) an par·desʹ sa saiyang mga isinurat, mantang an nag-eeksister pang mga isinurat nin mga Persiano kaidto sanang mga ikaanom na siglo B.C.E., an siring na ginikanan kan Hebreong termino suposisyon sana. (Eclesiastes 2:5; Awit ni Salomon 4:13) An nawawalat pang pagkagamit nin par·desʹ yaon sa Nehemias 2:8, na dian sinasambit an sarong makahoy na parke ni Hadeng Artajerjes Longimano nin Persia, kan ikalimang siglo B.C.E.

Minsan siring, an tolong termino (Hebreo par·desʹ, Persiano pairidaeza, asin Griego pa·raʹdei·sos) gabos nangangahulogan nin pundamental na ideya nin sarong magayon na parke o garo parkeng hardin. An enot na siring kaiyan na parke iyo an ginibo kan Kaglalang nin tawo, si Jehova Dios, sa Eden. (Genesis 2:8, 9, 15) Iyan inapod na gan, o “hardin,” sa Hebreo alagad malinaw na iyan garo parke sa sokol asin naturalesa. An Griegong Septuaginta tamang-tama na ginagamit an terminong pa·raʹdei·sos may koneksion sa hardin na iyan. Huli sa kasalan, nawara ni Adan an saiyang deretsong mabuhay sa paraisong iyan asin an saiyang oportunidad na kamtan an deretso na mabuhay na daing katapusan, na an deretsong iyan iyo an irinerepresentar kan bunga nin sarong designadong kahoy sa tahaw kan hardin. An hardin nin Eden tibaad sa ano man na paagi nakukudalan, huling nangangaipo iyan na bugtakan nin mga guardiang anghel sa sirangan na kampi sana kaiyan tanganing olangon an paglaog nin tawo.—Genesis 3:22-24.

Ano an Paraiso na ipinanuga ni Jesus sa paragibo nin karompotan na nagadan sa kataed nia?

An pagkasaysay ni Lucas nagpapaheling na an sarong paragibo nin karompotan, na ginadan sa kataed ni Jesu-Cristo, nagtaram bilang pagdepensa ki Jesus asin hinagad na girumdomon ini ni Jesus kun sia ‘yaon na sa saiyang kahadean.’ An simbag ni Jesus: “Totoong sinasabi ko sa saimo ngonyan, Ika makakaibahan ko sa Paraiso.” (Lucas 23:39-43) Siempre, an puntuasyon na ipinaheling sa traduksion kan mga tataramon na ini seguradong depende sa pakasabot kan paratradusir sa kahulogan kan mga tataramon ni Jesus, huli ta dai naggamit nin puntuasyon sa orihinal na tekstong Griego. An puntuasyon sa modernong estilo dai nagin lakop sagkod kan mga ikasiyam na siglo C.E. Mantang dakol na traduksion an nagbugtak nin koma bago an terminong “ngonyan” asin paagi kaiyan nagtatao nin impresyon na an paragibo nin karompotan naglaog sa Paraiso kan aldaw man sanang iyan, mayo sa arin man na kabtang kan Kasuratan an nagsusuportar kaini. Si Jesus mismo gadan asin yaon sa lolobngan sagkod sa ikatolong aldaw dangan binuhay liwat bilang “an enot na bunga” kan pagkabuhay liwat. (Gibo 10:40; 1 Corinto 15:20; Colosas 1:18) Sia suminakat sa langit pakalihis nin 40 aldaw.—Juan 20:17; Gibo 1:1-3, 9.

Kun siring, pinapatunayan na an paggamit ni Jesus kan terminong “ngonyan” bako na tanganing magtao nin panahon kan pagigin nasa Paraiso kan  paragibo nin karompotan kundi, imbes, tanganing darahon an atension sa panahon na ginigibo an panuga asin na sa panahon na iyan an paragibo nin karompotan nagpaheling nin pagtubod ki Jesus. Iyan an aldaw kan si Jesus isinikwal asin kinondenar kan may pinakahalangkaw na ranggong mga namomoon sa relihion kan sadiri niang banwaan asin pakatapos kaiyan sinentensiahan siang magadan kan autoridad nin Roma. Sia pinagtuya asin pinag-olog-olog. Kaya an paragibo nin maraot na kataed nia nagpaheling nin lataw na kualidad asin kaomaw-omaw na kamugtakan nin puso sa dai pagsunod sa kadaklan kundi, imbes, nagtaram para ki Jesus asin nagpahayag nin pagtubod sa maabot na Pagkahade nia. Rinerekonoser na an pagdodoon tamang ibinugtak sa panahon kan paggibo kan panuga imbes na sa panahon kan kaotoban kaiyan, an ibang traduksion, siring kan sa Ingles ni Rotherham asin Lamsa, sa Aleman ni Reinhardt asin W. Michaelis, siring man an sa Siriacong Curetonian kan ikalimang siglo C.E., trinadusir an teksto sa porma na kapareho kan sa bersion kan New World Translation, na kinotar digdi.

Kun manongod sa midbidan kan Paraiso na isinabi ni Jesus, malinaw na bako iyan na kapareho kan langitnon na Kahadean ni Cristo. Mas naenot kan aldaw na iyan iinalok an paglaog sa langitnon na Kahadean bilang esperansa para sa maimbod na mga disipulo ni Jesus alagad basado sa saindang ‘pakikidamay sa saiya sa mga pagbalo sa saiya,’ bagay na dai noarin man nagibo kan paragibo nin karompotan, na an pagkagadan nia sa harigi kataed ni Jesus huli sana sa ginibo nia mismong krimen. (Lucas 22:28-30; 23:40, 41) An paragibo nin karompotan malinaw na dai “namundag giraray,” sa tubig asin espiritu, na ipinaheling ni Jesus na saro sa kahagadan sa paglaog sa Kahadean kan kalangitan. (Juan 3:3-6) Ni na an paragibo nin karompotan saro sa ‘nakadaog’ na nasambitan kan pinamuraway na si Cristo Jesus na makakaiba nia sa saiyang langitnon na trono asin na makikikabtang sa “enot na pagkabuhay liwat.”—Kapahayagan 3:11, 12, 21; 12:10, 11; 14:1-4; 20:4-6.

An nagkapirang reperensia ipinepresentar an ideya na si Jesus nagtataram manongod sa sarong paraisong lugar sa Hades o Sheol, na saro daang kuarto o kabtang kaiyan para sa mga inooyonan nin Dios. Sinasabi na an Judiong mga rabi kan panahon na iyan itinokdo an pag-eksister kan siring na paraiso para sa mga nagadan asin naghahalat nin pagkabuhay liwat. Mapadapit sa mga katokdoan kan mga rabi, an Dictionary of the Bible ni Hasting nagsasabi: “An Rabinikong teolohiya na yaon sato ngonyan nagpapaheling nin ekstraordinaryong saralaksalak na ideya sa mga hapot na ini, asin sa kamugtakan kan dakol sa mga iyan depisil na madeterminaran kun kasuarin iyan nagpoon. . . . Kun aakoon an babasahon sa kun ano iyan, tibaad maglataw na an Paraiso minamansay kan nagkapira bilang nasa daga mismo, kan iba bilang kabtang kan Sheol, kan iba pa bilang mayo sa daga ni sa irarom kan daga, kundi sa langit . . . Alagad igwa nin mga pagduda mapadapit sa kisuerra kabtang kaini. Sa katunayan, an manlaenlaen na pagsabot na ini nanompongan sa Judaismo kan huri. Naglataw an mga iyan nin eksaktong marhay asin detalyadong marhay sa Cabalistikong Judaismo kan edad media . . . Alagad dai masierto kun kasuarin iyan naglataw kaidto. An mas naenot na teolohiyang Judio minsan paano . . . garo baga dikit o mayo ngani nin lugar an ideya nin Paraisong nasa pag-oltanan. Iyan nagtataram manongod sa sarong Gehinnom para sa mga marigsok, asin sarong Gan Eden, o hardin nin Eden, para sa mga makatanosan. Kuestionable nanggad kun baga labi pa iyan sa pagsabot na ini asin kinokompirmar kaiyan an sarong Paraiso sa Sheol.”—1905, Tomo III, p. 669, 670.

Dawa ngani itinotokdo ninda an siring na bagay, magigin bakong rasonable nanggad na maniwala na si Jesus mapalakop nin siring na ideya, huli sa pagkondenar nia sa mayo sa Biblia na relihiosong mga tradisyon kan Judiong mga namomoon sa relihion. (Mateo 15:3-9) Posibleng marhay na an paraiso na talagang pamilyar sa Judiong kriminal na kinaolay ni Jesus iyo an Paraiso sa daga na ilinadawan sa enot na libro kan Hebreong Kasuratan, an Paraiso sa Eden. Kun arog kaiyan, an panuga ni Jesus rasonableng nagtotokdo sa pagbabalik sa dati kan siring na paraisong kamugtakan digdi sa daga. Kun siring, an saiyang panuga sa paragibo nin maraot nagtatao nin seguradong paglaom na pagkabuhay liwat sa saro na bakong matanos tanganing magkaigwa nin oportunidad na mabuhay sa ibinalik na Paraiso.—Ikomparar an Gibo 24:15; Kapahayagan 20:12, 13; 21:1-5; Mateo 6:10.