Tampok na mga Kabtang sa Libro nin Jeremias
An Tataramon ni Jehova Buhay
Tampok na mga Kabtang sa Libro nin Jeremias
SEGURADONG nakakabigla nanggad an grabeng mga kapahamakan na ibinalangibog ni Jeremias sa sadiri niang banwaan! An mamuraway na templo na nagin sentro nin pagsamba sa laog nin labi nang tolong siglo biyong masosolo. An siudad nin Jerusalem asin an daga nin Juda magdadanay na gaba, na an mga nag-eerok dian dadarahon na bihag. An rekord kaini asin kan iba pang mga kapahayagan nin paghokom yaon sa ikaduwang pinakadakulang libro kan Biblia, an libro nin Jeremias. Isinasaysay man kaiyan an personal na naeksperyensiahan ni Jeremias mantang maimbod niang ginigibo an saiyang 67 taon na ministeryo. An impormasyon sa libro iinaatubang, bakong paagi sa kronolohikong pagkasunodsunod, kundi paagi sa tema.
Taano ta dapat kitang magkainteres sa libro nin Biblia na Jeremias? An naotob na mga propesiya kaiyan nagpapakosog sa satong pagtubod ki Jehova bilang an Paraotob kan saiyang mga panuga. (Isaias 55:10, 11) An gibohon ni Jeremias bilang propeta asin an aktitud kan banwaan sa saiyang mensahe igwa nin pagkakaagid sa panahon niato. (1 Corinto 10:11) Apuera dian, an rekord kun paano trinatar ni Jehova an saiyang banwaan nagtatampok kan saiyang mga kualidad asin maninigong magkaigwa iyan nin hararom na epekto sa sato.—Hebreo 4:12.
“DUWANG KARATAN AN GINIBO KAN SAKUYANG BANWAAN”
Si Jeremias isinugo bilang propeta kan ika-13 taon kan paghade ni Josias, an hade kan Juda, 40 taon bago laglagon an Jerusalem kan 607 B.C.E. (Jeremias 1:1, 2) An kadaklan sa ginibong kapahayagan durante kan natatadang 18 taon kan paghade ni Josias nagbuyagyag kan karatan kan Juda asin nagpahayag kan mga paghokom ni Jehova tumang dian. “Gigibohon ko an Jerusalem na mga tambak nin mga gapo,” an sabi ni Jehova, “asin an mga siudad nin Juda gigibohon kong mapungaw na kahiwasan, na mayo nin nag-eerok.” (Jeremias 9:11) Taano? “Huli ta duwang karatan an ginibo kan sakuyang banwaan,” an sabi nia.—Jeremias 2:13.
An mensahe manongod man sa pagbabalik nin nagsosolsol na natatada. (Jeremias 3:14-18; 12:14, 15; 16:14-21) Pero, bakong marahay an pag-ako sa mensahero. “An nangengenot na komisyonado sa harong ni Jehova” hinampak si Jeremias asin magdamlag siang ibinugtak sa pandog.—Jeremias 20:1-3.
Mga Hapot sa Kasuratan na Sinimbag:
1:11, 12—Taano an pagpupuka ni Jehova may labot sa saiyang tataramon ta may koneksion sa “sarong sanga nin almendro”? An almendro “saro sa enot na mga kahoy na nagbuburak sa tigsoli.” (Bersikulo 11, nota sa ibaba) Si Jehova piguratibong “nagmamata nin amay asin isinusugo [an saiyang mga propeta]” tanganing patanidan an saiyang banwaan manongod sa mga paghokom nia asin “nagpupuka” sagkod na maotob an mga iyan.—Jeremias 7:25.
2:10, 11—Ano ta pambihirang marhay an mga gibo kan bakong maimbod na mga Israelita? Mantang an paganong mga nasyon na pasolnopan sa Kitim asin pasirangan sa Kedar tibaad nagdara nin mga dios kan ibang nasyon tanganing idagdag sa mga dios ninda, dai nadadangog an dapit sa ideya na biyong isasalida sa mga dios ninda an mga dios nin ibang nasyon. Minsan siring, binayaan si Jehova kan mga Israelita, na pinapamuraway an daing buhay na mga idolo imbes na an nabubuhay na Dios.
3:11-22; 11:10-12, 17—Taano ta iiniba ni Jeremias sa saiyang kapahayagan an sampulong tribong kahadean sa amihanan, dawa ngani buminagsak na an Samaria kan 740 B.C.E.? Ini huling an pagkalaglag kan Jerusalem kan 607 B.C.E. kapahayagan kan paghokom ni Jehova sa bilog na nasyon nin Israel, bakong sa Juda sana. (Ezequiel 9:9, 10) Dugang pa, pagkatapos na bumagsak iyan, an intereses kan sampulong tribong kahadean padagos pang irinerepresentar sa Jerusalem, huling an mga mensahe kan mga propeta nin Dios padagos na iiniiba an mga Israelita.
4:3, 4—Ano an kahulogan kan pagboot na ini? Kaipuhan kan bakong maimbod na mga Judio na andamon, palumoyon, asin linigan an daga kan saindang mga puso. Kaipuhan nindang haleon an “kublit” kan saindang puso, an boot sabihon, haleon an maating kaisipan, saboot, asin motibo. (Jeremias 9:25, 26; Gibo 7:51) Naghahagad ini nin pagbabago sa estilo nin pamumuhay—hale sa paggibo nin maraot pasiring sa paggibo nin mga bagay na nagbubunga nin bendisyon nin Dios.
4:10; 15:18—Sa anong sentido na dinaya ni Jehova an saiyang matinumang na banwaan? Kan panahon ni Jeremias, may mga propeta ‘na naghuhurula nin kaputikan.’ (Jeremias 5:31; 20:6; 23:16, 17, 25-28, 32) Dai sinda inolang ni Jehova sa pagpahayag nin mapandayang mga mensahe.
16:16—Ano an ipinapasentido kan ‘pagsugo ni Jehova nin dakol na parasira’ asin nin “dakol na paraayam”? Tibaad nanonongod ini sa pagsugo sa kaiwal na mga puersa tanganing hanapon an bakong maimbod na mga Judio na sa sainda isasagibo ni Jehova an paghokom nia. Minsan siring, huli sa sinasabi sa Jeremias 16:15, an bersikulong iyan puede man na mangahulogan nin paghanap sa nagsosolsol na mga Israelita.
20:7—Sa anong paagi na ‘ginamit ni Jehova an saiyang kosog’ tumang ki Jeremias asin dinaya ini? Huli sa pag-atubang sa pagkaindiperente, pagsikwal, asin persekusyon kan ipinapahayag an mga paghokom ni Jehova, tibaad namatean ni Jeremias na mayo na sia nin kosog tanganing magpadagos. Minsan siring, ginamit ni Jehova an saiyang kosog tumang sa arog kaiyan na inklinasyon, na tinatawan nin kosog si Jeremias tanganing magpadagos. Sa siring, dinaya ni Jehova si Jeremias paagi sa paggamit sa saiya tanganing hamanon an bagay na pinaghohona kan propeta na dai nia mahahaman.
Mga Leksion Para sa Sato:
1:8. Kun beses tibaad iligtas ni Jehova an saiyang banwaan sa persekusyon—tibaad paagi sa paggamit nin makatanosan na mga hokom, paagi sa paghale sa antipatikong mga opisyal na sinasalidahan iyan nin makatanosan na mga opisyal, o paagi sa pagtao sa saiyang mga parasamba nin kosog na makatagal.—1 Corinto 10:13.
2:13, 18. Duwang karatan an ginibo kan bakong maimbod na mga Israelita. Binayaan ninda si Jehova, an seguradong burabod nin bendisyon, paggiya, asin proteksion. Asin sinda nagkotkot para sa sainda man sana nin piguratibong mga bobon paagi sa paghihingoang kamtan an militar na mga pakikipag-alyansa sa Egipto asin Asiria. Sa satong panahon, an pagbaya sa tunay na Dios apabor sa mga pilosopiya asin teoriya nin tawo patin kinabanon na politika nangangahulogan na sinasalidahan an “burabod nin buhay na tubig” nin “raot na mga bobon.”
6:16. Sinasadol ni Jehova an saiyang rebeldeng banwaan na pumondo, siyasaton an saindang sadiri, asin magbalik sa “mga dalan” kan maimbod nindang mga apoon. Bako daw na maninigo niatong siyasaton an satong sadiri sa panapanahon tanganing helingon kun talagang naglalakaw kita sa paagi na gusto ni Jehova?
7:1-15. An pagtiwala ninda sa templo, na minamansay iyan na garo sarong nagpoprotehir na agimat, dai nagligtas sa mga Judio. Maninigo kitang maglakaw segun sa pagtubod, bakong segun sa naheheling.—2 Corinto 5:7.
15:16, 17. Arog ni Jeremias, puede niatong labanan an pagkadesganar. Magigibo niato iyan paagi sa paggayagaya sa makahulogan na personal na pag-adal sa Biblia, paagi sa pagpamuraway sa ngaran ni Jehova sa ministeryo, asin paagi sa pagrayo sa maraot na pag-iriba.
17:1, 2. Ikinaanggot ni Jehova an mga atang kan mga taga Juda huli sa saindang mga kasalan. An pagkamaati sa moral ginigibong dai maaako an satong mga atang nin pag-omaw.
17:5-8. Maninigo niatong pagtiwalaan an mga tawo asin institusyon sagkod sana sa punto na sinda minagawe kaoyon kan kabotan asin mga prinsipyo nin Dios. Pag-abot sa mga bagay arog kan kaligtasan asin tunay na katoninongan asin katiwasayan, madonong na ki Jehova sana kita magtiwala.—Salmo 146:3.
20:8-11. Dai niato maninigong togotan an pagkaindiperente, pagtumang, o persekusyon na paluyahon an satong kaigotan sa paghuhulit kan Kahadean.—Santiago 5:10, 11.
“IBUGTAK NINDO AN SAINDONG MGA LIOG SA IRAROM KAN SAKAL KAN HADE KAN BABILONYA”
Si Jeremias nagpahayag nin mga paghokom tumang sa huring apat na hade kan Juda saka tumang sa falsong mga propeta, maraot na mga pastor, asin nasosobornohan na mga saserdote. Nagtataram manongod sa maimbod na natatada bilang marahay na igos, si Jehova nagsabi: “Ituturuhok ko an sakong mga mata sa sainda sa marahay na paagi.” (Jeremias 24:5, 6) Tolong propesiya sa kapitulo 25 an nagsusumaryo sa mga paghokom na ipinaliwanag nin detalyado sa mas huring mga kapitulo.
An mga saserdote asin propeta nagpakana na ipagadan si Jeremias. An saiyang mensahe iyo na kaipuhan sindang maglingkod sa hade kan Babilonya. Para ki Hadeng Zedequias, si Jeremias nagsabi: “Ibugtak nindo an saindong mga liog sa irarom kan sakal kan hade kan Babilonya.” (Jeremias 27:12) Minsan siring, “an Saro na nagwawarak sa Israel iyo mismo an matipon sa saiya [ki Israel].” (Jeremias 31:10) May marahay na dahelan, ginibo an sarong panuga sa mga Recabita. Si Jeremias ‘idinetener sa Patyo kan Bantay.’ (Jeremias 37:21) An Jerusalem linaglag, asin an kadaklan kan mga nag-eerok dian dinarang bihag. Si Jeremias asin an saiyang sekretaryo, si Baruc, kabilang sa mga nawalat. Sa ibong kan patanid ni Jeremias na dai iyan paggibohon, idtong mga nasindak nagpasiring sa Egipto. Isinasaysay kan kapitulo 46 sagkod 51 an tataramon na itinaram ni Jeremias may labot sa mga nasyon.
Mga Hapot sa Kasuratan na Sinimbag:
22:30—Kinakanselar daw kan dekretong ini an deretso ni Jesu-Cristo na magtukaw sa trono ni David? (Mateo 1:1, 11) Dai nanggad. An dekreto nag-olang sa siisay man na gikan ni Joachin na ‘tumukaw sa trono ni David sa Juda.’ Si Jesus mamamahala hale sa kalangitan, bakong hale sa trono sa Juda.
23:33—Ano an “pasan ni Jehova”? Kan panahon ni Jeremias, an magabat na mga kapahayagan na itinaram kan propeta mapadapit sa paglaglag kan Jerusalem nagin sarong pasan sa saiyang mga kahimanwa. Dangan, an dai naghihimateng banwaan nagin pasan nanggad ki Jehova kaya isisikwal nia sinda. Kaagid kaiyan, an sono sa Kasuratan na mensahe mapadapit sa nagdadangadang na pagkalaglag kan Kakristianohan sarong pasan sa Kakristianohan, asin an mga tawo na dai naghihimate nagigin pagabat sa Dios.
31:33—Paanong an ley nin Dios isinurat sa mga puso? Kun an sarong tawo namomoot na marhay sa ley nin Dios na huli kaiyan may odok siang kamawotan na gibohon an kabotan ni Jehova, puedeng sabihon na an ley nin Dios isinurat sa saiyang puso.
32:10-15—Ano an katuyohan kan paggibo nin duwang kasuratan sa iyo man sanang transaksion? An kasuratan na iwinalat na bukas ginagamit para sa pagkonsulta. An selyadong kasuratan nagseserbing pansalida tanganing berepikaron an pagigin tama kan saro na nakabukas kun kinakaipuhan iyan. Paagi sa pagsunod sa rasonableng legal na mga prosedimiento dawa kun nakikipagtransaksion sa sarong paryente asin kapagtubod, si Jeremias nagtao nin halimbawa para sa sato.
33:23, 24—Ano “an duwang pamilya” na nasasambitan digdi? An saro iyo an pamilya kan hade paagi sa linya ni Hadeng David, asin an saro pa, an pamilya nin mga saserdote kan mga gikan ni Aaron. Sa pagkalaglag kan Jerusalem asin kan templo ni Jehova, garo baga isinikwal na ni Jehova an duwang pamilyang ini asin dai na magkakaigwa nin kahadean sa daga o ibabalik pa man an pagsamba sa saiya.
46:22—Taano an tingog kan Egipto ta iinagid sa tingog nin sarong halas? Tibaad nanonongod ini magsalang sa nagsisiwit na pag-atras o sa pagigin maluya kan tingog kaini bilang nasyon huli sa pakaeksperyensia nin grabeng kapahamakan. An pagbabaing nagpapaheling man kun gurano kadaing kamanungdanan para sa mga Faraon nin Egipto na magsulot sa saindang payo kan representasyon kan sagradong halas para daa sa proteksion kan halas na diosa na si Uatchit.
Mga Leksion Para sa Sato:
21:8, 9; 38:19. Dawa sa ultimo ora, si Jehova nagtao nin mapagpipilian para sa habong magsolsol na mga nag-eerok sa Jerusalem, na maninigong magadan. Iyo, “dakol an saiyang pagkaherak.”—2 Samuel 24:14; Salmo 119:156.
31:34. Nakakaranga nanggad na maaraman na dai ginigirumdom ni Jehova an mga kasalan kan mga pinatawad nia asin dai magibo nin aksion tumang sa sainda sa ngapit!
38:7-13; 39:15-18. Dai linilingawan ni Jehova an maimbod na paglilingkod niato, na kaiba an ‘paglilingkod sa mga banal.’—Hebreo 6:10.
45:4, 5. Arog kan nangyari durante kan huring mga aldaw kan Juda, an “huring mga aldaw” kan presenteng sistema nin mga bagay bakong panahon tanganing maghanap nin “darakulang bagay,” siring kan kayamanan, pagkaprominente, o materyal na seguridad.—2 Timoteo 3:1; 1 Juan 2:17.
SINOLO AN JERUSALEM
An taon 607 B.C.E. Si Zedequias nasa ika-11 taon kan saiyang pagkahade. Sinalikopan ni Hadeng Nabucodonosor kan Babilonya an Jerusalem sa nag-aging 18 bulan. Kan ikapitong aldaw kan ikalimang bulan kan ika-19 taon kan paghade ni Nabucodonosor, si Nabuzaradan, an hepe kan mga guardia, “nag-abot” sa Jerusalem. (2 Hade 25:8) Tibaad hale sa saiyang kampo na nasa luwas kan mga lanob kan siudad, hineling ni Nabuzaradan an situwasyon asin plinano an gigibohon. Pakalihis nin tolong aldaw, kan ikasampulo kan bulan, sia “nag-abot,” o naglaog, sa Jerusalem. Asin sinolo nia an siudad.—Jeremias 52:12, 13.
Si Jeremias nagtatao nin detalyadong pagkasaysay kan pagbagsak kan Jerusalem. Sa siring, an saiyang paglaladawan nagtatao nin basehan para sa mga panangis, o panambitan. An mga sinurat na ini mababasa sa libro nin Biblia na Lamentacion.
[Ritrato sa pahina 8]
Kaiba sa mga kapahayagan ni Jeremias an paghokom ni Jehova tumang sa Jerusalem
[Ritrato sa pahina 9]
Paano ‘ginamit ni Jehova an saiyang kosog’ tumang ki Jeremias?
[Ritrato sa pahina 10]
“Siring kan mararahay na igos na ini, siring man an magigin pagheling ko sa mga desterrado nin Juda.”—Jeremias 24:5