Mga Simbag na Epektibo!

KADAKLAN sa mga sadol sa makukua ngonyan na kadakol na librong giya sa personal na pag-oswag nakasentro sa pagtabang sa mga tawong nasa krisis an buhay sa presente. Laen an Biblia. Minsan ngani an konseho kaiyan makakatabang sa mga napupurisaw, orog pa dian an ginigibo kan Biblia. Tinatabangan kan sadol kaiyan an sarong tawo na lumikay sa mga sala na makakapadepisil sa buhay nin dai man kaipuhan.

An Biblia ‘makakatao nin pagkaalisto nin isip sa mga daing eksperyensia, nin kaaraman asin kakayahan sa pag-iisip sa hoben na lalaki.’ (Talinhaga 1:4) Kun iaaplikar nindo an sinasabi sa Biblia, “an mismong kakayahan sa pag-iisip magbabantay sa [saindo], an pagigin mapagrisa mismo mag-iingat sa [saindo], tanganing iligtas [kamo] sa maraot na dalan.” (Talinhaga 2:11, 12) Estudyare an nagkapirang espesipikong halimbawa kun paanong an pagsunod sa sadol kan Biblia makakaprotehir sa saindong salud, makakapaoswag sa saindong buhay pampamilya, asin orog na maparahay sa saindo bilang trabahador o among.

Magin Rasonable sa Paggamit nin Inomon na de Alkohol

Dai kinokondenar kan Biblia an tama sanang paggamit nin inomon na de alkohol. Sinambit ni apostol Pablo an mga pakinabang nin arak sa pagbolong kan irekomendar nia sa hoben na si Timoteo: “Gumamit ka nin kadikit na arak para sa saimong tulak asin sa parate mong kahelangan.” (1 Timoteo 5:23) An ibang teksto sa Biblia nagpapaheling na katuyohan nin Dios na an arak bako sanang gamiton bilang bolong. Ilinaladawan an arak na “nagpapagayagaya sa puso nin magagadanon na tawo.” (Salmo 104:15) Minsan siring, an Biblia nagpapatanid tumang sa pagigin “oripon nin dakol na arak.” (Tito 2:3) Iyan nagsasabi: “Dai ka makiiba sa mga makosog na parainom nin arak, sa mga paslong parakakan nin karne. Huli ta an paraburat asin paslo magigin dukha.” (Talinhaga 23:20, 21) Ano an resulta kun an siring na timbang na sadol dai iniintindi? Mangnohon an mga detalye sa pira sanang nasyon.

An Global Status Report on Alcohol 2004 kan World Health Organization nagsasabi: “An mga Irlandes naggagastos nin poko mas o menos $3 bilyones (E.U.) kada taon sa mga problemang konektado sa inomon na de alkohol.” Kaiba sa dakulaon na pinansial na pagabat na ini an “mga gastos sa pag-ataman sa salud ($350 milyones), mga gastos sa mga aksidente sa tinampo ($380 milyones), mga gastos sa krimen na konektado sa inomon na de alkohol ($126 milyones), kawaran nin nahahaman sa trabaho huli sa pagpalta na konektado sa inomon na de alkohol ($1300 milyones),” an sabi kan report.

Orog na mahalaga kisa pinansial na gastos kan  pag-abuso sa inomon na de alkohol iyo an pagsakit nin tawo. Sa Australia, halimbawa, sa sarong peryodo sana nin 12 bulan, labing kabangang milyon katawo an nag-agi nin pisikal na pagmaltrato kan mga nasa impluwensia nin inomon na de alkohol. Sa Pransia, an pag-abuso sa inomon na de alkohol dahelan kan mga 30 porsiento kan gabos na kadahasan sa laog kan pamilya. Nin huli sa mga detalyeng ini, bako daw na rasonable para sa saindo an sadol kan Biblia manongod sa inomon na de alkohol?

Likayan an mga Bisyo na Nakakaramog sa Hawak

Kaidto pang 1942, kan an paninigarilyo minamansay pa na uso, tinabangan kan magasin na ini an mga parabasa na marealisar na an paggamit nin tabako paglapas sa mga prinsipyo sa Biblia asin maninigong rayoan. An sarong artikulo na ipinublikar kan taon na iyan nangatanosan na an mga gustong paogmahon an Dios dapat na sumunod sa pagboot kan Biblia na “magpakalinig [sinda] sa lambang ramog nin laman asin espiritu.” (2 Corinto 7:1) Ngonyan, pakalihis nin mga 65 taon, bako daw na napatunayan na madonong an sadol na ini na basado sa Biblia?

Kan 2006 ilinadawan kan World Health Organization an paggamit nin tabako bilang “ikaduwa sa mayor na causa nin pagkagadan sa kinaban.” Kada taon, mga limang milyon katawo an nagagadan bilang resulta nin daing pakundangan na paggamit nin tabako. Bilang komparasyon, mga tolong milyon an nagagadan kada taon huli sa HIV/AIDS. Durante kan ika-20 siglo, tinatantsar na 100 milyones katawo an nagadan huli sa paninigarilyo, haros kapareho kadakol kan mga nagadan sa gabos na guerra kan siglong iyan. Tunay nanggad, an kadonongan kan paglikay sa tabako rekonosido na nin dakol ngonyan.

“Dumulag Kamo sa Pakikisaro”

An dai tolos maako kan dakol na tawo iyo an sinasabi kan Biblia manongod sa seksuwal na mga bagay. Sarongat sa nakombensir na paniwalaan kan dakol, dai man sobra kasensitibong kinokondenar kan Biblia na kasalan an gabos na seksuwal na kamawotan. Alagad nagtatao iyan nin madonong na sadol kun paano maninigong ipahayag kan mga tawo an saindang seksuwal na mga kamawotan. An Biblia nagtotokdo na an seksuwal na mga relasyon limitado sana sa mag-agom. (Genesis 2:24; Mateo 19:4-6; Hebreo 13:4) An seksuwal na pagdodorog paagi nin mga mag-agom na magpahayag asin umako nin pagkamoot asin mamomoton na kapadangatan. (1 Corinto 7:1-5) An siisay man na mga aki na namundag sa siring na pagsasaro nin mag-agom nakikinabang sa pagkaigwa nin mga magurang na nagmamakolog sa balang saro.—Colosas 3:18-21.

Mapadapit sa pakikidorog minsan kiisay, an Biblia nagboboot: “Dumulag kamo sa pakikisaro.” (1 Corinto 6:18) Ano an sarong dahelan kaini? An bersikulo nagpapadagos: “An lambang ibang kasalan na nagiginibo nin tawo nasa luwas kan saiyang hawak, alagad an nakikisaro nagkakasala tumang sa saiyang sadiring hawak.” Ano an resulta kun dai iniintindi an sadol kan Biblia mapadapit sa seksuwal na mga bagay?

Estudyare an nangyayari sa Estados Unidos. An nasyon na iyan igwa na ngonyan nin pinakadakol na kabilangan nin mga tinedyer na nagbabados  sa industriyalisadong kinaban—mga 850,000 kada taon. An dakol sa mga omboy na dai ipinakua namumundag sa daing agom na mga ina. Daing duda, ginigibo kan dakol sa hoben pang mga ina na ini an saindang pinakamakakaya na padakulaon an saindang mga aki na may pagkamoot asin disiplina, asin an nagkapira napapakarhay. Minsan siring, an makamomondong katotoohan iyo na an mga aking lalaki nin tinedyer na mga ina mas posibleng marhay na bilanggoan an aabtan asin na an mga aking babae mas posibleng marhay na magin tinedyer na mga ina man. Pagkatapos na analisaron an estadistika kan nakaaging nagkapirang dekada, an parasiyasat na si Robert Lerman nagsurat: “An pagbago pasiring sa mga pamilyang nagsosolo an magurang tibaad nakakontribwir sa mas parateng mangyaring iba pang mga problema sa sosyedad, siring kan mas halangkaw na porsentahe nin mga nagpondo sa pag-eskuela, paggamit nin inomon na de alkohol asin droga, pagbados asin pangangaki nin mga barobata, asin paglapas sa ley nin mga barobata.”

An mga nakikidorog minsan kiisay napapaatubang man sa grabeng mga peligro sa salud, pisikal sagkod mental. Halimbawa, an magasin na Pediatrics nagrereport: “An mga impormasyon nagsusuherir na an mga barobata na aktibo sa sekso halangkaw an tendensiang magkadepresyon asin maghugot.” Mapadapit sa iba pang mga peligro sa salud, an American Social Health Association nagsasabi: “Labing kabanga nin gabos na tawo [sa Estados Unidos] may panahon sa saindang buhay na magkakaigwa nin STD [sexually transmitted disease (o helang na ikinakaolakit paagi sa pagdodorog)].” Isip-isipa an kamondoan asin pagsakit na puedeng malikayan kun susunodon an praktikal na konseho kan Biblia mapadapit sa sekso!

Pataluboon an Pusog na mga Bogkos sa Pamilya

An Biblia dai sana nagpapatanid tumang sa nakakaraot na mga bisyo. Mangnoha an praktikal na sadol kaiyan sa pagpaoswag kan kalidad nin buhay pampamilya.

An Tataramon nin Dios nagsasabi: “An mga agom na lalaki kaipuhan na mamoot sa saindang agom na babae siring sa saindang sadiring hawak.” (Efeso 5:28) Imbes na bali-walaon an saindang agom, sinasadol an mga agom na lalaki na makiiba sa sainda “segun sa kaaraman, na tinatawan sinda nin onra siring sa lalagan na mas maluya, an babae.” (1 Pedro 3:7) Mapadapit sa mga diskutiran na tibaad lumataw, an mga agom na lalaki sinasadol: “Padagos na mamotan an saindong agom na babae asin dai kamo maanggot sa sainda na may kapaitan.” (Colosas 3:19) Dai daw kamo minaoyon na an agom na lalaki na nag-aaplikar kan konsehong ini magkakamit kan pagkamoot asin paggalang kan saiyang agom?

Sa mga agom na babae, an Biblia nagtatao kan instruksion na ini: “Magpasakop an mga agom na babae sa saindang agom na lalaki nin siring sa Kagurangnan, huli ta an agom na lalaki iyo an payo kan saiyang agom na babae kun paanong si Cristo iyo man an payo kan kongregasyon . . . An agom na babae maninigong magkaigwa nin hararom na paggalang sa saiyang agom.” (Efeso 5:22, 23, 33) Dai daw kamo naniniwala na an agom na babae na nagsusunod sa sadol na ini kun sia nakikipag-olay sa—o nagtataram manongod sa—saiyang agom mamomotan nin hararom kan saiyang agom?

Mapadapit sa pagpatuod sa aki, an sadol kan Biblia sa saindo mga magurang iyo na makikomunikar sa saindong mga aki “kun [kamo] nagtutukaw sa saindong harong asin kun [kamo] naglalakaw sa dalan asin kun [kamo] naghihigda asin kun [kamo] minabangon.” (Deuteronomio 6:7) Pinagbobotan partikularmente an mga ama na magtao nin moral na paggiya asin mamomoton na disiplina sa saindang mga aki. “Mga ama, dai nindo pagpaanggoton an saindong mga aki, kundi padagos na padakulaon sinda sa disiplina asin pagtatanos nin isip ni Jehova,” an sabi kan Tataramon nin Dios. (Efeso 6:4) Sinasabihan man an mga aki: “Magin makinuyog sa saindong mga magurang,” asin “tawan [nindo] nin onra an [saindong] ama asin an [saindong] ina.” *—Efeso 6:1, 2.

Naniniwala daw kamo na makikinabang an mga pamilya sa pag-aplikar kan sadol na ini? ‘Iyo,’ tibaad sabihon nindo, ‘iyan marahay sa teoriya, alagad talaga daw na epektibo iyan?’ Inaagda niamo kamo na dumalaw sa lokal na Kingdom Hall kan Mga Saksi ni Jehova. Mamimidbid nindo duman an mga pamilya na naghihingoang iaplikar an madonong na konseho kan Biblia. Kaolayon nindo sinda. Obserbaran nindo an paagi nin interaksion kan mga miembro kan pamilya sa lambang saro. Maheheling nindo mismo na an pamumuhay oyon sa mga prinsipyo  sa Biblia talagang nagpapaogma sa mga pamilya!

Mahigos na Trabahador Asin Makatanosan na Among

Ano an sinasabi kan Biblia manongod sa aroaldaw na maigot na paghihingoang magdanay sa trabaho? Sinasabi kaiyan na an trabahador na eksperto sa saiyang trabaho posibleng marhay na pahalagahan asin balosan. “Nakaheling ka na nin tawong eksperto sa saiyang trabaho?” an hapot kan madonong na si Hadeng Salomon. “Sa atubangan nin mga hade sia mamumugtak.” (Talinhaga 22:29) Sa ibong na lado, “an tawong hugakon” siring sa nakakairitar na “aso sa mga mata” kan saiyang among. (Talinhaga 10:26) Ineenkaminar kan Biblia an mga trabahador na magin sadiosan asin mahigos. “An parahabon dai na maghabon, kundi imbes magpagal sia, na naggigibo nin marahay na gibo paagi sa saiyang mga kamot.” (Efeso 4:28) An sadol na ini minaaplikar dawa kun an among dai nagbabantay. “Magin kamong makinuyog sa gabos na bagay sa saindong mga kagurangnan sa laman, bakong sa mga gibo nin paheling sanang paglilingkod, siring kan mga nagpapanigo sa mga tawo, kundi nin odok sa puso, na may takot ki Jehova.” (Colosas 3:22) Kun kamo sarong among, bako daw na papahalagahan nindo an sarong trabahador na nag-aplikar kan sadol na ini?

Sa mga among, ini an pagirumdom kan Biblia: “An trabahador maninigong umako kan saiyang tangdan.” (1 Timoteo 5:18) An Ley nin Dios sa mga Israelita nagboot na an mga among magin listo asin rasonable sa pagbayad sa saindang mga trabahador. “Dai mo pagdayaon an saimong kapwa, asin dai ka maghabon. An bayad sa tangdanan na trabahador dai maninigong magdanay sa saimo nin magdamlag sagkod aga,” an isinurat ni Moises. (Levitico 19:13) Dai daw kamo maoogma na magtrabaho sa sarong among na nagkukuyog sa instruksion kan Biblia saka listo asin rasonable sa pagbayad sa saindo?

Sarong Nakakalabing Gikanan nin Kadonongan

Nagngangalas daw kamo na an sarong libro na siring kasuanoy kan Biblia igwa nin konseho na praktikal ngonyan? An rason na an Biblia nagdanay mantang an kadakol na iba pang libro nagin mayo na nin halaga iyo na an laog kaiyan bakong tataramon nin tawo kundi “tataramon nin Dios.”—1 Tesalonica 2:13.

Ineenkaminar niamo kamo na magtao nin panahon na magin orog na pamilyar sa Tataramon nin Dios. Kun gigibohon nindo iyan, mapapatalubo nindo an kapadangatan sa Autor kan Biblia, si Jehova Dios. Iaplikar nindo an konseho na inaalok nia, asin maheheling nindo na iniingatan kamo kaiyan na dai mapahamak asin tinatabangan kamong paoswagon an saindong buhay. Sa paggibo kaiyan, kamo “[marani] sa Dios, asin sia marani sa saindo.” (Santiago 4:8) Daing ibang libro na makakatabang sa saindo sa siring na paagi.

[Nota sa Ibaba]

[Ritrato sa pahina 4]

Naniniwala daw kamo na praktikal an punto de vista kan Biblia dapit sa paggamit nin inomon na de alkohol?

[Ritrato sa pahina 5]

Oyon daw kamo sa basado sa Bibliang sadol na lumikay sa tabako?

[Mga Ritrato sa pahina 7]

An pagsunod sa sadol kan Biblia nakakapaoswag sa buhay pampamilya

[Picture Credit Line sa pahina 5]

Globo: Basado sa retrato kan NASA