“An Kadonongan Para sa Proteksion”

“AN PAGKUA nin kadonongan abaa kamas marahay kisa sa bulawan! Asin an pagkua nin pakasabot dapat na pilion nin orog kisa sa pirak,” an sabi kan Talinhaga 16:16. Taano ta an kadonongan mahalagang marhay? Huli ta “an kadonongan para sa proteksion kun paanong an kuarta para sa proteksion; alagad an bentaha nin kaaraman iyo na iniingatan na buhay kan kadonongan an mga igwa kaiyan.” (Eclesiastes 7:12) Pero, paano iniingatan na buhay kan kadonongan an mga igwa kaiyan?

An pagkamit nin diosnon na kadonongan, an boot sabihon, an pagkua nin tamang kaaraman sa Tataramon nin Dios, an Biblia, asin an paghiro kaoyon kaiyan, nakakatabang sa sato na maglakaw sa dalan na inooyonan ni Jehova. (Talinhaga 2:10-12) Si Hadeng Salomon kan suanoy na Israel nagsabi: “An dalan kan mga tanos iyo an pagrayo sa maraot. An nagbabantay sa saiyang dalan nag-iingat sa saiyang kalag.” (Talinhaga 16:17) Iyo, an kadonongan iliniligtas an mga igwa kaiyan sa maraot na mga dalan asin iniingatan sindang buhay! An halipot pero malaman asin madonong na mga kasabihan sa Talinhaga 16:16-33 nagpapaheling kan positibong epekto kan diosnon na kadonongan sa satong disposisyon, pagtaram, asin mga gibo. *

“Magin Mapakumbaba sa Espiritu”

An personipikadong kadonongan ilinadawan na nagsabi: “An pagpamuraway sa sadiri asin pagigin orgolyoso . . . sakuyang ikinaongis.” (Talinhaga 8:13) An pagigin orgolyoso asin kadonongan magkalaen na gayo. Kaipuhan kitang humiro na may kadonongan asin mag-ingat na dai kita makapatalubo nin maabhaw, o arogante, na disposisyon. Maninigo kitang magmaan nangorogna kun kita nagkamit nin kapangganahan sa nagkapirang kabtang nin buhay o pinaniwalaan nin katongdan na may paninimbagan sa Kristianong kongregasyon.

“An pagigin orgolyoso naeenot sa kapahamakan,” an patanid kan Talinhaga 16:18, “asin an espiritu nin kaabhawan naeenot sa pagkapukan.” Estudyare an pinakadakulang pagkapahamak sa uniberso—an pagbagsak nin sarong sangkap na espiritung aki nin Dios na ginibo an saiyang sadiri na magin Satanas na Diablo. (Genesis 3:1-5; Kapahayagan 12:9) Bako daw na nagpaheling sia nin espiritu nin kaabhawan bago kan saiyang pagkapahamak? Itinotokdo ini kan Biblia kan sinabi kaiyan na an bagong makombertir na lalaki dai maninigong  nombrahan sa katongdan nin pangangataman sa Kristianong kongregasyon “ta tibaad sia magin maabhaw huli sa pagigin orgolyoso asin mahulog sa paghokom na itinao sa Diablo.” (1 Timoteo 3:1, 2, 6) Mahalaga nanggad na magmaan kita na dai pag-enganyaron sa iba an pagigin orgolyoso saka dai pagtogotan na tumalubo iyan sa sato!

“Orog karahay na magin mapakumbaba sa espiritu kaiba kan mga mahoyo kisa makipagbanga nin sinamsaman sa mga mapagpaabaw-abaw,” an sabi kan Talinhaga 16:19. An kadonongan kan konsehong ini ipinapaheling kan nangyari ki Hadeng Nabucodonosor kan suanoy na Babilonya. May pagkaorgolyoso niang itinindog sa kaplanodohan nin Dura an sarong grabe kadakulang imahen, na tibaad nagrerepresentar sa saiya mismo. An estatuwa posibleng ibinugtak sa sarong halangkawon na patungtongan kaya uminabot sa 27 metros an langkaw kaiyan. (Daniel 3:1) An dakulaon na monumentong ini magseserbi na sarong kahangahangang simbolo kan imperyo ni Nabucodonosor. Minsan ngani tibaad mapahanga an mga tawo sa haralangkawon na bagay—siring baga kan estatuwang iyan, saka mga obelisko, kampanaryo, asin halangkawon na edipisyo—an Dios dai mapapahanga kaiyan. An salmista nag-awit: “Si Jehova halangkaw, alagad naheheling nia an mapakumbaba; alagad harayo an pagheling nia sa mapalangkaw.” (Salmo 138:6) Sa katunayan, “an halangkaw sa mga tawo makababalde sa pagheling nin Dios.” (Lucas 16:15) Mas marahay para sa sato na ‘makiiba sa hababang mga bagay’ kisa “pagparaisipon [niato] an haralangkaw na bagay.”—Roma 12:16.

Magtaram na May “Pakarorop” Asin “Tibay sa Pangongombensir”

Paano nakakaapektar sa satong pagtaram an pagkamit nin kadonongan? An madonong na hade nagsasabi sa sato: “Sia na nagpapaheling nin pakarorop sa sarong bagay makakanompong nin karahayan, asin maogma sia na nagtitiwala ki Jehova. An madonong sa puso aapodon na mapagsabot, asin an mahamis an saiyang mga ngabil nagdadagdag nin tibay sa pangongombensir. Sa mga kagsadiri kaiyan an pakarorop sarong burabod nin buhay; asin an disiplina kan mga lolong kalolongan. An puso kan madonong nagpapangyari sa saiyang ngoso na magpaheling nin pakarorop, asin sa saiyang mga ngabil iyan nakakadagdag nin tibay sa pangongombensir.”—Talinhaga 16:20-23.

An kadonongan nakakatabang sa sato na magtaram na may pakarorop asin tibay sa pangongombensir. Taano? Huli ta an tawong may madonong na puso nagmamaigot na ‘makanompong nin karahayan’ sa sarong bagay asin “nagtitiwala ki Jehova.” Kun hinihingoa niato na makanompong nin karahayan sa iba, mas posibleng magsabi kita nin marahay manongod sa sainda. Imbes na magin bakong maboot o parapakidiskutir, an satong mga tataramon mahamis asin nakakakombensir. An pakarorop sa mga kamugtakan nin iba nakakatabang sa sato na masabotan kun guranong sakit an tibaad inaagihan ninda asin kun paano ninda inaatubang iyan.

An pagtaram na ginigiyahan nin kadonongan mahalaga man kun kita naghuhulit kan Kahadean asin naggigibo nin disipulo. Kun itinotokdo niato sa iba an Tataramon nin Dios, an satong obheto bako sanang magpaabot nin sono sa Kasuratan na impormasyon. An satong pasohan iyo na maabot an puso nin mga indibiduwal. Ini nangangaipo na idagdag sa satong mga ngabil an tibay sa  pangongombensir. Sinadol ni apostol Pablo an kaiba niang si Timoteo na magpadagos sa mga bagay na sia “nakombensir na paniwalaan.”—2 Timoteo 3:14, 15.

An termino sa Griego para sa “mangombensir” igwa kan kahulogan na “pagpangyari nin pagbabago sa isip paagi sa impluwensia nin pangangatanosan o mga bagay may koneksion sa moral,” an sabi kan An Expository Dictionary of New Testament Words, ni W. E. Vine. An pagpresentar nin nakakakombensir na mga argumento na makakapabago sa isip kan naghihinanyog sa sato nangangaipo nin pakarorop sa saiyang kaisipan, intereses, mga kamugtakan, asin pinaghalean. Paano niato makukua an siring na pakarorop? An disipulong si Santiago nagsisimbag: “Magin listo kun dapit sa pagdangog, maluway kun dapit sa pagtaram.” (Santiago 1:19) Paagi sa pag-engganyar sa naghihinanyog sa sato na ipahayag an nasa boot nia asin maingat na pagtao nin atension sa saiyang sinasabi, maaaraman niato kun ano an nasa puso nia.

Marahayon si apostol Pablo sa saiyang abilidad sa pagkombensir sa iba. (Gibo 18:4) Dawa an saro sa saiyang mga paratumang, si Demetrio, na sarong platero, nag-admitir: “Bako sanang sa Efeso kundi sa haros bilog na distrito nin Asia an Pablong ini nakakombensir nin darudakulang kadaklan asin dinara sinda sa ibang opinyon.” (Gibo 19:26) Kinua daw ni Pablo an personal na kredito huli sa saiyang pagigin epektibo sa paghuhulit? Dai nanggad. Ibinilang nia an saiyang paghuhulit na “kapahayagan nin espiritu asin kapangyarihan [nin Dios].” (1 Corinto 2:4, 5) Igwa man kita kan tabang kan banal na espiritu ni Jehova. Huling kita nagtitiwala ki Jehova, kompiado kita na tatabangan nia kita mantang hinihingoa niatong magtaram na may pakarorop asin tibay sa pangongombensir sa satong ministeryo.

Bakong makangangalas na “an madonong sa puso” inaapod na “matali” o may “pakasabot”! (Talinhaga 16:21, An Banal na Biblia; Marahay na Bareta Biblia) Iyo, an pakarorop “sarong burabod nin buhay” sa mga igwa kaiyan. Alagad paano man an mga lolong? ‘Binabasangbasang ninda an kadonongan asin disiplina.’ (Talinhaga 1:7) Anong mga resulta an inaani ninda huli sa pagsikwal sa disiplina na hale ki Jehova? Siring kan nasambitan sa enotan, si Salomon nagsasabi: “An disiplina kan mga lolong kalolongan.” (Talinhaga 16:22) Nag-aako sinda nin dugang pang disiplina, na sa parate sa porma nin grabeng padusa. An mga lolong puede man na magtao sa saindang sadiri nin kasakitan, kasupganan, helang, asin dai napapanahon na kagadanan pa ngani.

Sa pagtokdo nin dugang pang nakakarahay na epekto nin kadonongan sa satong pagtaram, an Hade nin Israel nagsasabi: “An managom na mga tataramon anira nin tangguli, mahamis sa kalag asin bolong sa mga tolang.” (Talinhaga 16:24) Kun paanong an tangguli mahamis asin nagtatao nin ensegidang karepreskohan sa tawong gutom, an managom na mga tataramon nakakaparigon sa boot asin nakakarepresko. An tangguli marahay man sa salud asin may mga sangkap na nakakabolong patin marahay para sa sarong tawo. Iyo man an managom na mga tataramon; iyan nakakarahay sa espirituwal.—Talinhaga 24:13, 14.

Magmaan sa ‘Dalan na Garo Baga Tanos’

“Igwa nin dalan na tanos sa pagheling nin tawo,” an sabi ni Salomon, “alagad an sagkodan kaiyan iyo an mga dalan nin kagadanan.” (Talinhaga 16:25) Saro ining patanid tumang sa salang pangangatanosan asin paglakaw sa dalan na kontra sa ley nin Dios. An sarong dalan tibaad garo tanos sa makalaman na punto de vista alagad tibaad an totoo kontra  sa matanos na mga prinsipyo sa Tataramon nin Dios. Dugang pa, tibaad palakopon ni Satanas an siring na panloloko tanganing mapiritan an saro na lumakaw sa sarong dalan na pinapaniwalaan niang tanos, mantang sa katunayan pasiring iyan sa kagadanan.

Dai na nin mas marahay na proteksion sa panloloko sa sadiri kisa sa sarong puso na madonong asin may pakasabot saka sa sarong konsensia na naliwanagan kan kaaraman sa Tataramon nin Dios. Kun naggigibo nin mga desisyon sa buhay—baga man may koneksion sa moral o pagsamba o ano man na iba pang bagay—an pinakamarahay na paagi tanganing makapag-ingat sa salang opinyon sa sadiri iyo na magpagiya sa mga pamantayan nin Dios manongod sa marahay asin maraot.

“An Gana sa Pagkakan an Orog na Nakakapahigos sa Sarong Trabahador”

“An kalag kan mahigos na trabahador naghigos para sa saiya,” an padagos na sinabi kan madonong na hade, “huli ta pinirit sia kan saiyang ngoso.” (Talinhaga 16:26) Sinasabi ni Salomon na an gana sa pagkakan nin sarong trabahador ‘nakakapahigos sa saiya’ huli ta ‘pinipirit sia,’ o minomotibar sia nin gutom. An Marahay na Bareta Biblia nagsasabi: “An gana sa pagkakan an orog na nakakapahigos sa sarong trabahador, huli ta boot niyang mabolong an saiyang gutom.” An normal na pagmawot, siring baga kan satong gana sa pagkakan, makakamotibar sa sato na magin produktibo. An siring na pagmawot nakakarahay. Minsan siring, paano kun an angay na pagmawot pinapabayaan na magin sobra na kaya iyan nagigin nang kahanaban? An mga resulta kaiyan kaagid sa nangyayari kun an kalayo na ginamit sa pagluto nagin dakulang kasolo na dai makontrol. An kahanaban pagmawot na dai na makontrol asin mapanlaglag. Huling naaaraman an peligro, kinokontrol nin sarong madonong na tawo dawa an saiyang marahay na mga pagmawot.

Dai Kamo ‘Magduman sa Dalan na Bakong Marahay’

An mga tataramon na minaluwas sa satong ngoso puedeng magin mapanlaglag na siring sa nag-aarab-adab na kalayo. Ilinaladawan an kapahapahamak na epekto nin paghanap kan mga sala nin iba asin pagtsismis kaiyan, si Salomon nagsasabi: “An tawong daing kamanungdanan nagkokotkot kan maraot, asin sa saiyang mga ngabil igwa nin, sabi ngani, naglalaad na kalayo. An tawong may mga pakana danay na nagpapaluwas nin pasuruhay, asin pinagsusuruway nin sarong parapakaraot an mga magkamiridbidan.”—Talinhaga 16:27, 28.

An tawo na nagmamaigot na raoton an reputasyon kan saiyang kapwa “daing kamanungdanan.” Maninigo na hanapon niato an marahay sa iba asin magtaram nin mga bagay na mapatalubo nin paggalang sa sainda. Asin paano man an paghinanyog sa mga nagpapalakop nin nakakadanyar na tsismis? An saindang mga tataramon madali sanang makapukaw nin daing basehan na mga pagsuspetsa, na pinagsusuruway an mga magkakatood asin nagpapangyari nin pagkabaranga sa laog kan kongregasyon. An kadonongan mapahiro sa sato na dai maghimate sa sainda.

Nagpapatanid manongod sa mapan-akit na puersa na  puedeng magpangyari sa saro na sumunod sa salang dalan, si Salomon nagsasabi: “An tawong madahas aakiton an saiyang kapwa, asin papadumanon nanggad sia kaini sa dalan na bakong marahay. Ikinikimat nia an saiyang mga mata tanganing magpakana nin mga intriga. Sa pagkagat nia sa saiyang mga ngabil, kinokompleto nanggad nia an nakakaraot.”—Talinhaga 16:29, 30.

Puede daw na maimpluwensiahan kan mapan-akit na puersa nin kadahasan an tunay na mga parasamba? Dakol na indibiduwal ngonyan an naakit na “magpakana nin mga intriga.” Sinda nagpapalakop o naggigibo nin kadahasan. Tibaad bako man depisil para sa sato na lumikay sa siring na direktang pagpartisipar sa kadahasan. Alagad paano man an pagkaakit dian paagi sa mga katusohan? Bako daw na minilyon na tawo an naakit na magdalan nin mga aling-alingan o isport na nagpapamuraway sa kadahasan? Malinaw an sono sa Kasuratan na patanid: “Sia na naglalakaw na kaiba nin mga madonong magigin madonong, alagad sia na nakikiiba sa mga mangmang maraot an aabotan.” (Talinhaga 13:20) Nagtatao nanggad nin proteksion an diosnon na kadonongan!

Ano an masasabi sa sarong tawo na ginamit an saiyang bilog na buhay na kaiba an kadonongan asin pakasabot patin ‘dai nagduman sa dalan na bakong marahay’? An buhay na ginamit sa dalan nin katanosan kaomaw-omaw sa pagheling nin Dios asin maninigo sa paggalang. “An pagkaigwa nin uban korona nin kagayonan kun iyan yaon sa dalan nin katanosan,” an sabi kan Talinhaga 16:31.

Sa ibong na lado, mayo nin ano man na kaomaw-omaw sa daing kontrol na kaanggotan. An panganay na aki ni Adan asin Eva na si Cain “naanggot na marhay” sa saiyang tugang na si Abel asin ‘saiyang sinalakay asin ginadan ini.’ (Genesis 4:1, 2, 5, 8) Minsan ngani tibaad may mga panahon na igwa kita nin rason na maanggot, dapat kitang magmaan sa daing kontrol na kaanggotan. An Talinhaga 16:32 malinaw na nagsasabi: “Orog karahay an maluway sa pagkaanggot kisa kan tawong makosog, asin an nakakapugol sa saiyang espiritu kisa kan minasakop sa sarong banwaan.” An daing kontrol na kaanggotan bakong tanda nin kakosogan ni moral na karahayan. Iyan sarong kaluyahan na puedeng ‘magpangyari sa saro na dumuman sa dalan na bakong marahay.’

Kun an ‘Lambang Desisyon Minagikan ki Jehova’

“Ihinuhulog sa mga paa an pabunotan,” an sabi kan hade nin Israel, “alagad gikan ki Jehova an lambang desisyon paagi kaiyan.” (Talinhaga 16:33) Sa suanoy na Israel, si Jehova kun beses naggagamit nin mga pabunotan tanganing ipaaram an saiyang kabotan. An ginagamit na mga pabunotan saradit na gapo o mga tabla nin kahoy o mga tabla nin gapo. Enot, hinahagad ninda an tabang ni Jehova tanganing desisyonan an sarong bagay. Sunod, an mga pabunotan iinaapon sa katiklopan nin sarong halabang gubing dangan binubunot iyan. An resulta minimidbid na gikan sa Dios.

Si Jehova dai na naggagamit nin mga pabunotan tanganing ipaaram sa saiyang banwaan kun ano an nasa isip nia. Ihinayag nia an saiyang kabotan sa saiyang Tataramon, an Biblia. An tamang kaaraman sa kun ano an sinasabi sa Biblia kaipuhan sa pagkua nin diosnon na kadonongan. Kun siring, maninigo na dai niato palihison an sarong aldaw na dai nagbabasa kan ipinasabong na Kasuratan.—Salmo 1:1, 2; Mateo 4:4.

[Nota sa Ibaba]

[Ritrato sa pahina 8]

Taano ta an kadonongan mas marahay kisa sa bulawan?

[Ritrato sa pahina 9]

Ano an nakakadugang sa tibay sa pangongombensir kan saindong mga ngabil kun kamo nasa ministeryo?

[Ritrato sa pahina 10]

“An tawong daing kamanungdanan nagkokotkot kan maraot”

[Ritrato sa pahina 11]

An daing kontrol na kaanggotan puedeng magpangyari sa saro na ‘dumuman sa dalan na bakong marahay’

[Ritrato sa pahina 12]

An kadahasan may puersa na man-akit