“An Dakulang Regalo” sa Poland

KAN Hulyo 6, 1525, ipinahayag ni Duke Albrecht nin Hohenzollern an Luteranismo bilang an relihion kan Estado. Sa siring, an Ducal Prusia, na kan panahon na iyan sarong teritoryo na sakop kan kahadean nin Poland, nagin an enot na estado sa Europa na opisyal na nag-ako kan mga katokdoan ni Martin Luther.

Gustong gibohon ni Albrecht an Königsberg—an kabisera kan Sirangan na Prusia—na magin sentro nin kultura nin mga Protestante. Nag-establisar sia nin sarong unibersidad sa siudad asin nag-isponsor sia kan pag-imprenta nin mga isinurat dapit sa Luteranismo sa nagkapirang lenguahe. Kan 1544 ipinagboot man kan duke na an mga Polaco sa nasasakopan niang mga teritoryo maninigong magdangog sa pagbasa sa sainda nin mga kabtang kan Banal na Kasuratan sa saindang lenguahe. Minsan siring, mayo pa nin makukuang traduksion kan Biblia sa Polaco.

Sarong Traduksion sa “Ordinaryong Tataramon”

Tanganing itanos an situwasyon, si Albrecht nagpoon na maghanap nin sarong tawo na may kakayahan na gumibo nin sarong Polacong traduksion kan Kristianong Griegong Kasuratan. Kan mga taon nin 1550, kinua nia bilang empleyado si Jan Seklucjan, na sarong parasurat, paratinda nin libro, asin paraimprenta. Si Seklucjan naggradwar sa Unibersidad nin Leipzig asin midbid huli sa pagpaanggot sa Iglesia Katolika paagi sa pagpalakop nia nin mga katokdoan kan mga Protestante. Sa katunayan, bago kaidto, nagpasiring sia sa Königsberg tanganing makadulag sa pagbista huli sa pagpalakop nia kan saiyang relihiosong mga paniniwala.

Si Jan Seklucjan interesado na makagibo nin Polacong traduksion kan Kasuratan. Sarong taon pa sana pakalihis na ipagibo iyan ki Seklucjan, ikinapublikar na an enot na mga kopya kan Ebanghelyo ni Mateo. An edisyon na ini may kaibang detalyadong mga komento asin nakakatabang na mga nota sa pagirilid na nagtatao nin posibleng alternatibong mga traduksion nin nagkapirang teksto. Dai nahaloy pagkatapos kaiyan, inorganisar ni Seklucjan an pag-imprenta nin sarong edisyon na yaon an gabos na apat na Ebanghelyo. Sa laog sana nin tolong taon, naimprenta nia an bilog na Kristianong Griegong Kasuratan.

Tanganing makagibo nin eksaktong traduksion, kinonsulta kan paratradusir an Griegong mga teksto. Dugang pa, an introduksion sa edisyon na 1551 nagsabi na an mga traduksion sa Latin asin “mga traduksion sa nagkapirang iba pang lenguahe kinonsulta.” Sinabi ni Stanisław Rospond, autor kan Studies on the Polish Language of  the 16th Century, na an edisyon na ini ikinatradusir sa “magayon asin natural na prosa.” An paratradusir dai nalilimitaran nin “pananaram na depisil saboton,” an sabi ni Rospond. Imbes, naghingoa siang gumamit nin Polacong mga termino na “haraning marhay sa ordinaryong tataramon.”

Minsan ngani si Seklucjan an nag-organisar kan proyektong ini, ipinaparisa nin ebidensia na bako sia an paratradusir. Kun siring, siisay an intelektuwal na paratradusir? Si Stanisław Murzynowski, na posibleng marhay na labi pa sanang 20 anyos kaidto, an binayadan ni Seklucjan para sa serbisyo nia sa depisil na gibohon na ini.

Si Murzynowski namundag sa sarong baryo, alagad kan sia nasa edad na, pinaduman sia kan saiyang ama sa Königsberg tanganing ponan an saiyang pag-adal nin Griego asin Hebreo. Paghaloyhaloy, nag-eskuela si Murzynowski sa Unibersidad nin Wittenberg, Alemania, na duman nia posibleng namidbid si Martin Luther. An hoben na estudyante naghinanyog sa mga leksion na itinokdo ni Philipp Melanchthon, na daing duda na nagtabang sa saiya na magin eksperto sa Griego sagkod Hebreo. Pagkatapos nin dugang pang mga pag-adal sa Italia, si Murzynowski nagbalik sa Königsberg asin inalok an saiyang serbisyo ki Duke Albrecht.

“Si Murzynowski nagtrabaho nin mahigos asin epektibo,” an isinurat ni Maria Kossowska sa saiyang librong The Bible in the Polish Language, “alagad dai nia dinara an atension sa saiyang sadiri, ni pinagmaigotan nia na magkamit nin prominenteng posisyon, o hinagad man nia na ibugtak an saiyang ngaran sa pahina para sa titulo kan traduksion na iyan.” Sa katunayan, an hoben na ini nagsurat dapit sa saiyang sadiring mga abilidad: “Bako akong matibay magsurat magsalang sa Latin o Polaco.” Sa ibong kan saiyang mga pagduda, si Murzynowski an nagin paagi tanganing mabasa kan mga Polaco an Tataramon nin Dios. Sinabi kan saiyang kaiba na si Seklucjan na an traduksion na ginibo ninda iyo “an dakulang regalo” sa Poland.

Saro sa Pinakadakulang mga Regalo

Poon kan magibo an enot na traduksion kan Biblia sa Polaco, dakol na iba pa an nagsurunod. Kan 1994 ipinaisi na makukua na an New World Translation of the Christian Greek Scriptures, asin kan 1997, an bilog na New World Translation of the Holy Scriptures sa Polaco. An mga paratradusir, na dai nagdara kan atension sa saindang sadiri, naghingoa na ikatradusir an Tataramon nin Dios sa paagi na bako sanang eksakto kundi harani man sa ordinaryong tataramon sa presenteng panahon, bako sa tataramon kan ika-16 na siglo.

Ngonyan an Biblia, sa kabilogan o kabtang kaiyan, makukua sa mga 2,400 na lenguahe. Kun makakakua kamo nin eksaktong traduksion kan Tataramon nin Dios sa sadiri nindong lenguahe, iyan saro sa pinakadakulang mga regalo na puedeng mapasaindo, sarong regalo gikan ki Jehova Dios tanganing giyahan kamo.—2 Timoteo 3:15-17.

[Ritrato sa pahina 20]

Gapo para sa paggirumdom ki Stanisław Murzynowski, sarong paratradusir kan “Bagong Tipan” sa Polaco

[Ritrato sa pahina 21]

Kapitulo 3 kan libro nin Mateo na itrinadusir ni Stanisław Murzynowski

[Credit Line]

Dzięki uprzejmości Towarzystwa Naukowego Płockiego