Napupurisaw na Gayong Magtugang na Babae na “Nagtogdok kan Kamag-anakan nin Israel”

KAN mag-aagahon na, aram ni Lea na dai na mahahaloy maaaraman na an totoo. Madidiskobre na ni Jacob, na nakahigdang kataed nia, na bako palan sia an mas nguhod niang tugang na si Raquel. Sa kahagadan kan saiyang ama, si Lea, na posibleng marhay na nakasuklob tanganing dai mamidbid, naghigda kan banggi sa higdaan para sa bagong kasal na inandam para ki Jacob asin Raquel.

Imahinara kun ano an siertong namatean ni Jacob kan maaraman nia pagkaaga na sia linoko! Huling anggot na gayo, nakiargumento sia ki Laban, an ama ni Lea. Mientras tanto, seguradong inisip-isip ni Lea an saiyang papel sa pandadayang iyan asin kun ano an puedeng magin nagdadanay na mga epekto kaiyan. An estorya ni Lea asin Raquel mahalagang kabtang kan kasaysayan sa Biblia. Nagtatao man iyan nin pakarorop sa kadonongan nin pagkaigwa nin saro sanang agom asin pagigin maimbod sa agom.

Sarong Estranghero sa May Bubon

Pitong taon bago kaidto, nagdalagan si Raquel tanganing sabihon sa saiyang ama na nakamidbid nia an sarong estranghero sa may bubon na nagsabi na sia sarong paryente. Ini palan an saiyang pinsan na si Jacob, an aki kan tugang na babae kan saiyang ama asin sarong parasamba ki Jehova. Pakalihis nin sambulan, inalok ni Jacob si Laban na paglilingkodan nia ini nin pitong taon tanganing magin agom nia si Raquel. Huling naheling ni Laban an kahigosan sa pagtrabaho kan saiyang sobrino asin huling aram nia na pinagkatodan na sa saindang banwaan na magin mag-agom an magparyente, inako nia an alok na iyan.—Genesis 29:1-19.

An pagkamoot ni Jacob ki Raquel bakong temporaryong pagkamoot. An pitong taon ninda bilang magkatratong pakasal “garo sana pirang aldaw huli sa saiyang pagkamoot sa saiya.” (Genesis 29:20) An bagay na namotan ni Jacob si Raquel sagkod na ini magadan nagpaparisa na ini siertong igwa nin dakol na kawiliwiling kualidad.

Naglaom man daw si Lea na magpaagom sa sarong maimbod na parasamba ki Jehova? Mayong sinasabi an Biblia. Mas dakol an sinasabi kan rekord manongod sa kaisipan ni Laban dapit sa pagpaagom ki Lea. Sa katapusan kan pagigin katrato ni Raquel na magpakasal, nag-andam si Laban nin punsion sa kasal. Alagad kan banggi na, an sabi kan pagkasaysay sa Biblia, dinara nia si Lea ki Jacob “tanganing dorogan ini ni Jacob.”—Genesis 29:23.

Nakipagkasapakat daw si Lea tanganing dayaon si Jacob? O naobligar sana daw sia na kuyogon an saiyang ama? Asin haen si Raquel? Aram daw nia an nangyayari? Kun iyo, ano daw an namatean nia? Puede daw niang suwayon an gusto kan saiyang estriktohon na ama? An Biblia dai nagtatao nin simbag sa mga hapot na ini. Ano man an inisip ni Raquel asin Lea manongod sa bagay na iyan, pagkatapos naanggot na gayo si Jacob huli sa pakanang iyan. Asin ki Laban, bako sa saiyang mga aki, na si Jacob nakipagrasonan: “Bako daw na pinaglingkodan taka para ki Raquel? Kaya taano ta dinaya mo ako?” Ano an nagin reaksion ni Laban? “Bakong kostumbre . . . na itao an nguhod na babae  bago an panganay. Selebraron mo nin lubos an semana kan babaeng ini. Pakatapos kaiyan itatao man saimo an saro pang babaeng ini para sa paglilingkod na puede mong ipaglingkod sa sako sa laog nin pito pang taon.” (Genesis 29:25-27) Sa siring si Jacob minaniobra sa pag-agom nin dakol, na magbubunga nin grabeng pag-imon.

Sarong Pamilya na Bakong Maogma

Namotan ni Jacob si Raquel. Kan maheling nin Dios na kun ikokomparar ki Raquel, si Lea “ikinakaongis,” pinangyari nia na magkaaki ini, mantang si Raquel nagdanay na baog. Alagad bako sanang aki an gusto ni Lea; gusto nia na magin padangat sia ni Jacob. Huling naheheling na si Raquel sana an padangat, sia nagin miserable. Naglaom pa man giraray si Lea na mamomotan sia ni Jacob huli ta ipinangaki nia an panganay kaini, si Ruben, na nangangahulogan na “Uya, Sarong Aking Lalaki!” May dahelan si Lea na iyan an ingaran sa saiyang aki: “Ini huli ta hineling ni Jehova an sakong kaherakherak na kamugtakan, sa bagay na ngonyan mamomotan na ako kan sakong agom.” Alagad dai pa man giraray sia namotan ni Jacob; ni namotan sia kaini kan mamundag an saro pang aking lalaki. Inapod ni Lea an aking iyan na Simeon, na nangangahulogan na “Nagdadangog.” Sia nagrason: “Ini huli ta naghinanyog si Jehova, sa bagay na ako ikinaongis kaya itinao nia man sa sako an sarong ini.”—Genesis 29:30-33.

An bagay na naghinanyog an Dios nangahulogan na namibi si Lea manongod sa saiyang kamugtakan. Minalataw na sia sarong maimbod na babae. Pero, an saiyang kolog nin boot nagpadagos dawa pagkatapos na mamundag an ikatolo niang aki, si Levi. An saiyang ngaran, na nangangahulogan na “Maimbod na Pagsuportar,” o “Nakiiba,” ipinapaliwanag kan mga tataramon ni Lea: “Ngonyan sa panahon na ini an sakong agom makikiiba sa sako, huli ta nagkaaki ako sa saiya nin tolong lalaki.” Pero, minalataw na dai pa man giraray nagin dayupot si Jacob sa saiya. Tibaad inako na sana ni Lea an bagay na iyan, huli ta an ngaran kan ikaapat niang aki mayo nin sinambit manongod sa saiyang mga linalaoman na marahay pa an saiyang relasyon ki Jacob. Imbes, an pagtao nin ngaran ki Juda nagpahayag kan saiyang pagpasalamat sa Dios. An ngaran na “Juda” nangangahulogan na “Inomaw,” o “Bagay na Inoomaw.” Si Lea nagsabi sana: “Sa panahon na ini oomawon ko si Jehova.”—Genesis 29:34, 35.

Kun miserable si Lea, nagmomondo man nin makuri si Raquel. Nakimaherak sia ki Jacob: “Tawan mo ako nin mga aki ta kun dai ako magigin gadan na babae.” (Genesis 30:1) Namomotan ni Jacob si Raquel, alagad gusto niang magkaaki. May  mga aki si Lea, alagad gusto niang mamotan. Pareho nindang minawot kun ano an yaon sa lambang saro, alagad pareho sindang bakong maogma. Pareho nindang namotan si Jacob asin minawot na magkaaki sa saiya. Pareho sindang nag-iimon sa lambang saro. Mamondo nanggad an situwasyon kan pamilyang iyan!

Mga Aki ni Raquel?

Kaidto, an pagkabaog minamansay bilang sarong sumpa. Nanuga an Dios ki Abraham, Isaac, asin Jacob na sa pamilya ninda maluwas an “banhi” na paagi dian an gabos na pamilya magbebendisyon kan saindang sadiri. (Genesis 26:4; 28:14) Pero, mayong aki si Raquel. Nangatanosan si Jacob na an Dios sana an puedeng magtao ki Raquel nin mga aki, na magpapangyari na magkaigwa ini nin kabtang sa siring na mga bendisyon. Pero, daing pasensia si Raquel. “Uya an sakuyang oripon na babae na si Bilha,” an sabi nia. “Dorogan mo sia, tanganing sia mangaki sa ibabaw kan sakong mga tuhod asin tanganing ako, ako nanggad, magkaigwa nin mga aki hale sa saiya.”—Genesis 30:2, 3.

Tibaad masakit niatong masabotan an saboot ni Raquel. Minsan siring, an suanoy na mga kontrata sa pag-agom na nadiskobre sa bilog na Haraning Sirangan nagpaparisa na sarong inaakong kostumbre na itao kan baog na agom na babae sa saiyang agom an surugoon na babae tanganing magkaigwa nin paramana. * (Genesis 16:1-3) Sa nagkapirang kamugtakan, an mga aki kan oripon na babae ibibilang nang mga aki kan agom na babae.

Kan magkaaki nin lalaki si Bilha, an naoogmang marhay na si Raquel nagsabi: “An Dios naghiro bilang sakong hokom asin naghinanyog man sa sakong tingog, kaya tinawan nia ako nin aking lalaki.” Inapod nia ining Dan, na nangangahulogan na “Hokom.” Sia namibi man manongod sa saiyang kamugtakan. Kan mamundag an ikaduwang aki ni Bilha, si Neftali, na nangangahulogan na “An Sakong Pakikigumol,” si Raquel nagsabi: “Paagi sa daing kapagalan na pakikigumol ako nakipaggumolan sa sakong tugang. Ako nanggana man!” An mga ngaran na iyan nagpaparisa kan grabeng pagriribal sa pag-oltanan ninda.—Genesis 30:5-8.

Tibaad inisip ni Raquel na sia naghihiro kaoyon kan saiyang mga pamibi kan itao nia si Bilha ki Jacob, alagad bako ini an paagi nin Dios sa pagtao sa saiya nin mga aki. May leksion na makukua digdi. Dai kita maninigong mawaran nin pasensia kun nakikimaherak kita ki Jehova. Puede niang simbagon  an mga pamibi sa dai linalaoman na mga paagi asin sa mga panahon na pinakadai niato inaasahan.

Tanganing dai malabihan, itinao man ni Lea ki Jacob an saiyang surugoon, si Zilpa. An enot na nagin aki kaini iyo si Gad, dangan si Aser.—Genesis 30:9-13.

An sarong pangyayari na nagdodoon kan pagriribal ni Raquel asin Lea kalabot an nagkapirang mandragora (mandrake) na nakua kan aki ni Lea na si Ruben. An bungang ini hinohona na nakakatabang sa pagbados. Kan maghagad si Raquel nin nagkapira kaiyan, si Lea anggot na gayong nagsimbag: “Sadit sana daw na bagay ini, na kinua mo an sakong agom, asin ngonyan kukuanon mo man an mga mandragora kan sakong aki?” Sinabot nin nagkapira na an mga tataramon niang iyan nangangahulogan na mas parateng kaiba ni Jacob si Raquel kisa ki Lea. Tibaad nasabotan ni Raquel na may dahelan an reklamo ni Lea, huli ta sia nagsimbag: “Sa dahelan na iyan makikidorog sia sa saimo ngonyan na banggi bilang karibay kan mga mandragora kan saimong aki.” Kaya kan magpuli si Jacob kan bangging iyan, sinabihan sia ni Lea: “Sako ka makikidorog, huli ta talagang nagbayad ako para sa saimo paagi sa mga mandragora kan sakong aki.”—Genesis 30:15, 16.

Si Lea nagkaigwa nin ikalima asin ikaanom na aki, si Isacar asin Zabulon. Pakatapos kaiyan, sia nagsabi: “Sa katapustapusi titioson ako kan sakong agom, huli ta nagkaaki ako sa saiya nin anom na lalaki.” *—Genesis 30:17-20.

Dai nakatabang an mga mandragora. Kan sa katapustapusi magbados si Raquel asin mangaki ki Jose pakalihis nin anom na taon na sia may agom, iyan huling “ginirumdom” sia ni Jehova asin sinimbag an saiyang pamibi. Sa panahon sanang iyan masasabi ni Raquel: “Hinale nin Dios an sakong katuyawan!”—Genesis 30:22-24.

Kagadanan Asin Mana

Mantang ipinapangaki an saiyang ikaduwang aki, si Benjamin, nagadan si Raquel. Talagang namotan ni Jacob si Raquel, asin an duwang aki kaini padangat niang marhay. Pakalihis nin dakol na taon, kan sia mismo madali nang magadan, nagirumdoman nia an dai pa napapanahon na pagkagadan kan saiyang namomotan na marhay na si Raquel. (Genesis 30:1; 35:16-19; 48:7) Kun manongod sa pagkagadan ni Lea, mayo kitang aram apuera sa bagay na ilinobong sia ni Jacob sa kueba na duman man nia gustong ilobong sia.—Genesis 49:29-32.

Kan sia gurang na inadmitir ni Jacob na an saiyang buhay—pati na an saiyang buhay pampamilya—nagin nakakapurisaw na gayo. (Genesis 47:9) Daing duwa-duwa, an buhay nagin nakakapurisaw na gayo para ki Lea asin ki Raquel man. Idinodoon kan saindang mga eksperyensia an makamomondong mga epekto nin pagkaigwa nin dakol na agom asin iniilustrar kaiyan kun taano ta inestablisar ni Jehova na an sarong lalaki maninigong magkaigwa nin saro sanang agom. (Mateo 19:4-8; 1 Timoteo 3:2, 12) Pag-imon an resulta kun an romantiko o seksuwal na interes nin agom na lalaki o babae bakong limitado sa saro sanang tawo—an saiyang agom. Iyan an sarong dahelan kun taano ta ipinapangalad nin Dios an pakikisaro asin pagsambay.—1 Corinto 6:18; Hebreo 13:4.

Sa paano man, ipinadagos nin Dios—asin ipinapadagos pa man giraray—an paggibo kan saiyang katuyohan, na ginagamit an bakong sangkap alagad maimbod na mga lalaki asin babae. An magtugang na babae pareho may mga kaluyahan, arog man niato. Minsan siring, paagi sa mga babaeng ini, pinonan ni Jehova na otobon an saiyang panuga ki Abraham. Angay nanggad na sabihon na si Raquel asin Lea “nagtogdok kan kamag-anakan nin Israel.”—Rut 4:11.

[Mga Nota sa Ibaba]

[Ritrato sa pahina 9]

Pareho minawot ni Lea asin ni Raquel kun ano an yaon sa lambang saro, alagad pareho sindang bakong maogma

[Ritrato sa pahina 10]

Hale sa 12 aking lalaki ni Jacob an nasyon nin Israel