An Tataramon ni Jehova Buhay

Tampok na mga Kabtang sa Libro nin Joel Asin Amos

AN SINABI sana nia manongod sa saiyang sadiri iyo na sia si “Joel na aking lalaki ni Petuel.” (Joel 1:1) Sa librong inginaran sa saiya, kadikiton an sinambit ni Joel manongod sa ibang bagay apuera sa saiyang mensahe na dawa an panahon kan saiyang paghula puede sanang kalkulohon—mga 820 B.C.E., siyam na taon pagkatapos na magin hade si Uzias sa Juda. Taano ta mayo nanggad nin ibang sinabi si Joel manongod sa sadiri nia? An posibleng marhay na dahelan iyo na gusto niang idoon an mensahe asin bakong an mensahero.

Siring man kan panahon ni Uzias, si Amos, na residente nin Juda saka “sarong paraataman nin hayop asin paratudok nin mga igos nin mga kahoy na sikomoro,” isinugo na magin propeta. (Amos 7:14) Bakong arog ni Joel, na naghuhula sa Juda, si Amos isinugo sa amihanan sa sampulong tribong kahadean nin Israel. Nakompleto mga 804 B.C.E. pagkabalik kan propeta sa Juda, an libro nin Amos isinurat sa lenguahe na simple alagad buhay na marhay.

“HERAK MAN KAN ALDAW”—TAANO?

(Joel 1:1–3:21)

An naheling ni Joel sa bisyon iyo an pagsalakay nin mga ulod (caterpillar), doron, asin kuratsa. Inapod an mga parasalakay na “sarong banwaan na dakula asin makosog” patin “mapuersang mga lalaki.” (Joel 1:4; 2:2-7) “Herak man kan aldaw,” an pag-agagha ni Joel, “huli ta harani na an aldaw ni Jehova, asin siring sa pananamsam gikan sa Makakamhan sa Gabos iyan madatong!” (Joel 1:15) Hinahatolan ni Jehova an mga nag-iistar sa Sion: “Magbalik kamo sa sakuya sa bilog nindong puso.” Kun gigibohon ninda iyan, si Jehova “mapaheling nin pagmalasakit sa saiyang banwaan” asin irarayo “an taga amihanan”—an pananalakay nin mga insekto. Pero, bago umabot an saiyang dakulang aldaw, ‘ibububo ni Jehova an saiyang espiritu sa gabos na klase nin laman’ saka ‘matao sia nin mga ngangalasan sa kalangitan asin sa daga.’—Joel 2:12, 18-20, 28-31.

Inangat an mga nasyon: “Giboha nindong espada an saindong mga tarom nin arado asin garod an saindong mga sanggot” patin mag-andam para sa guerra. Pinagbotan sinda na “magturukad sa hababang kaplanodohan ni Josafat,” na duman sinda hohokoman asin lalaglagon. “Alagad kun dapit sa Juda, eerokan iyan sagkod sa panahon na daing talaan.”—Joel 3:10, 12, 20.

Mga Hapot sa Kasuratan na Sinimbag:

1:15; 2:1, 11, 31; 3:14—Ano “an aldaw ni Jehova”? An aldaw ni Jehova iyo an panahon nin paggibo kan paghokom ni Jehova sa saiyang mga kaiwal, na maresulta sa pagkalaglag ninda alagad pagkaligtas kan tunay na mga parasamba. Halimbawa, an siring na aldaw uminabot nanggad sa suanoy na Babilonya kan 539 B.C.E. kan iyan sakopon kan mga Medo asin Persiano. (Isaias 13:1, 6) Harani na an saro pang “aldaw ni Jehova,” na sa panahon na iyan gigibohon nia an saiya mismong paghokom sa “Dakulang Babilonya”—an pambilog na kinaban  na imperyo nin falsong relihion.—Kapahayagan 18:1-4, 21.

2:1-10, 28—Paano naotob an hula manongod sa pagsalakay nin mga insekto? Mayong rekord sa Biblia manongod sa pagsalakay nin mga insekto sa daga nin Canaan na siring kahiwas kan ilinadawan sa libro nin Joel. Kun siring, an pananalakay na ilinaladawan ni Joel minalataw na makahula dapit sa panahon kan 33 C.E. kan ponan ni Jehova na ibubo an saiyang banal na espiritu sa enot na mga parasunod ni Cristo asin nagpoon sindang maghulit kan mensahe na nagpasakit sa mga namomoon sa falsong relihion. (Gibo 2:1, 14-21; 5:27-33) Pribilehio niato na makikabtang sa kaparehong gibohon ngonyan.

2:32—Ano an boot sabihon kan ‘mag-apod sa ngaran ni Jehova’? An pag-apod sa ngaran nin Dios nangangahulogan nin pagmidbid sa ngaran na iyan, hararom na paggalang dian, asin pagsarig patin pagtitiwala sa igwa kan ngaran na iyan.—Roma 10:13, 14.

3:14—Ano an “hababang kaplanodohan kan desisyon”? Iyan sarong simbolikong lugar para sa paggibo kan paghokom nin Dios. Kan mga panahon kan Judeanong Hadeng si Josafat, na an ngaran nangangahulogan na “Si Jehova Hokom,” ilinigtas nin Dios an Juda hale sa nakapalibot na mga nasyon paagi sa pagribaraw sa mga puersa militar kaini. Huli kaini, an lugar inapod man na “hababang kaplanodohan ni Josafat.” (Joel 3:2, 12) Sa panahon niato, nagrerepresentar iyan sa sarong simbolikong lugar na dian an mga nasyon roronoton siring sa mga ubas sa pugaan nin ubas.—Kapahayagan 19:15.

Mga Leksion Para sa Sato:

1:13, 14. An tunay na pagsolsol asin pagmidbid ki Jehova bilang an tunay na Dios mahalagang marhay sa kaligtasan.

2:12, 13. An tunay na pagsolsol kaipuhan na odok sa puso. Kalabot dian an panlaog na ‘pagbaak sa satong puso,’ bakong an panluwas na ‘paggisi sa satong mga gubing.’

2:28-32. Sia sana na “nag-aapod sa ngaran ni Jehova [an] makakaligtas” sa “dakula asin makangingirhat na aldaw ni Jehova.” Kanigoan an satong pagpasalamat na ibinububo ni Jehova an saiyang banal na espiritu sa gabos na klase nin laman asin pinapangyayari nia na makikabtang an mga hoben asin gurang, lalaki asin babae, sa panhuhula, an boot sabihon, sa pagpahayag dapit sa “makangangalas na mga bagay nin Dios”! (Gibo 2:11) Mantang nagdadangadang an aldaw ni Jehova, bako daw na maninigo na magin abunda kita sa “banal na mga gawe asin gibo nin diosnon na debosyon”?—2 Pedro 3:10-12.

3:4-8, 19. Ihinula ni Joel na an mga nasyon sa palibot nin Juda papaninimbagon huli sa pagmaltrato sa piniling banwaan nin Dios. Tamang-tama sa makahulang mga tataramon na iyan, an mayor na islang siudad nin Tiro linaglag kan Babilonyong Hade na si Nabucodonosor. Paghaloyhaloy, kan an islang siudad sakopon ni Alejandrong Dakula, rinibo sa mga militar asin prominenteng mga tawo kaiyan an nagadan saka 30,000 sa mga nag-iistar dian an ipinabakal sa kaoripnan. Naeksperyensiahan nin mga Filisteo an kaparehong pagtratar sa kamot ni Alejandro asin kan saiyang mga kasalihid. Kan ikaapat na siglo B.C.E., an Edom nagin kagabaan. (Malaquias 1:3) An naotob nang mga hula na ini nagpapakosog kan satong pagtubod ki Jehova bilang an Paraotob kan saiyang mga panuga. Ipinapaheling man kaiyan kun paano tatrataron ni Jehova an mga nasyon na nagpepersegir sa saiyang mga parasamba ngonyan.

3:16-21. “Magkukunogkunog nanggad an langit asin daga,” saka maeeksperyensiahan nin mga nasyon an paghokom ni Jehova na bakong paborable para sa sainda. “Alagad ta si Jehova magigin pailihan para sa saiyang banwaan,” na tinatawan sinda nin buhay sa paraisong mga kamugtakan. Bako daw na maninigo kitang magin marigon sa satong determinasyon na magdanay na dayupot sa saiya mantang nagdadangadang an aldaw kan paggibo nia kan paghokom sa maraot na kinaban?

“MAG-ANDAM KA SA PAGSABAT SA SAIMONG DIOS”

(Amos 1:1–9:15)

Igwa nin mensahe si Amos para sa kaiwal na mga nasyon sa palibot kan Israel asin para sa Juda patin Israel. Nakatalaan na laglagon an Siria, Filistea, Tiro, Edom, asin Moab huli sa saindang maringis na pagtratar sa banwaan nin Dios. Nakatalaan na laglagon an mga nag-eerok sa Juda “huli sa pagsikwal ninda sa ley ni Jehova.” (Amos 2:4) Paano man an sampulong tribong kahadean nin Israel?  Kaiba sa saiyang mga kasalan an mahanab na pan-aapi sa mga dukha, imoralidad, asin daing galang na pagtratar sa mga propeta nin Dios. Nagpatanid si Amos na ‘maniningil si Jehova tumang sa mga altar nin Betel’ asin ‘gagabaon nia an harong para sa tiglipot apuera sa harong para sa tig-init.’—Amos 3:14, 15.

Sa ibong nin manlaenlaen na padusa na itinao na, an idolatrosong mga Israelita nagdanay na sutil. Sinabihan sinda ni Amos: “Mag-andam ka sa pagsabat sa saimong Dios.” (Amos 4:12) Para sa mga Israelita, an aldaw ni Jehova mangangahulogan na sinda ‘madidistiero sa ibong nin Damasco,’ an boot sabihon, sa Asiria. (Amos 5:27) Napaatubang si Amos sa pagtumang nin sarong saserdote sa Betel alagad nagdanay siang daing takot. “An katapusan nag-abot na sa sakong banwaan na Israel,” an sabi ni Jehova ki Amos. “Dai ko na sinda pagpapasensiahan pa.” (Amos 8:2) Dai sinda mapoprotehiran kan Sheol ni kan haralangkaw na bukid sa mga paghokom nin Dios. (Amos 9:2, 3) Pero, igwa nin panuga manongod sa pagbabalik sa dati. “Titiponon ko giraray an mga nabihag sa sakong banwaan na Israel,” an sabi ni Jehova, “asin itotogdok nanggad ninda an gabang mga siudad asin iistaran iyan, asin matanom sinda nin mga ubasan asin iinomon an arak kaiyan, asin magibo sinda nin mga tatamnan asin kakakanon an mga bunga kaiyan.”—Amos 9:14.

Mga Hapot sa Kasuratan na Sinimbag:

4:1—Sairisay an ilinaladawan kan “mga baka sa Basan”? An halangkaw na buklod nin Basan, sarong lugar sa sirangan kan Dagat nin Galilea, midbid huli sa marahayon na mga klase nin mga hayop, kaiba an mga baka. Ini huli sa matubang na mga sabsaban sa lugar na iyan. Inagid ni Amos an maluhong mga babae nin Samaria sa mga baka sa Basan. Daing duda na inimpluwensiahan kan mga babaeng ini an “saindang mga kagurangnan,” o agom, na dayaon an mga hamak tanganing magin pasil para sa mga babaeng ini na makua an sainda mismong luho.

4:6—Ano an boot sabihon kan pananaram na “kalinigan nin mga ngipon”? Ginagamit na kaagid nin “kakulangan nin tinapay,” an pananaram na iyan puedeng nanonongod sa panahon nin tiggutom na dian an mga ngipon nagdadanay na malinig huli sa kakulangan nin kakanon.

5:5—Sa anong paagi na ‘dai dapat paghanapon nin Israel an Betel’? Pinonan ni Jeroboam sa Betel an pagsamba sa ogbon na baka. Poon kaidto, an siudad na iyan nagin sentro nin falsong pagsamba. Siertong nagin lugar man nin apostatang pagsamba an Gilgal asin Beer-seba. Tanganing makadulag sa ihinulang kapahamakan, an Israel kaipuhan na magpondo sa relihiosong mga pagbiahe (pilgrimage) pasiring sa mga lugar na ini asin magpoon na hanapon si Jehova.

7:1—Sa ano nanonongod an “hinawan na doot para sa hade”? Posibleng marhay na iyan nanonongod sa buhis na ipinapataw kan hade para sa gastos kan saiyang mga parakabayo asin hayop. Kaipuhan na bayadan an buhis na ini “sa pagpoon kan pag-abot kan huring pagsabwag.” Pagkatapos kaiyan, puede nang anihon kan mga tawo an saindang pananom. Minsan siring, bago ninda magibo iyan, nagkaigwa nin mahibog na bunyog nin mga doron asin inubos an saindang mga aanihon pati na an ibang pananom.

8:1, 2—Ano an kahulogan nin “sarong basket nin prutas sa tig-init”? Nangangahulogan iyan na harani na an aldaw ni Jehova. An prutas sa tig-init ginuguno sa pagtatapos kan panahon nin pag-ani, an boot sabihon, sa pagtatapos kan agrikultural na taon. Kan pinangyari ni Jehova na maheling ni Amos an “sarong basket nin prutas sa tig-init,” nangahulogan iyan na harani na an katapusan kan Israel. Kun siring, sinabihan nin Dios si Amos: “An katapusan nag-abot na sa sakong banwaan na Israel. Dai ko na sinda pagpapasensiahan pa.”

Mga Leksion Para sa Sato:

1:3, 6, 9, 11, 13; 2:1, 4, 6. Mapadapit sa saiyang kaanggotan sa Israel, Juda, asin sa anom na nasyon sa palibot ninda na si Jehova nagsabi: “Dai ko iyan babawion.” Dai madudulagan an mga paghokom ni Jehova.—Amos 9:2-5.

2:12. Dai niato maninigong padesganaron an mahigos na mga payunir, nagbibiaheng mga paraataman, mga misyonero, o mga miembro kan pamilyang Bethel paagi sa pagsadol sa sainda na butasan an saindang bilog na panahon na paglilingkod para sa normal daang pamumuhay. Sa kabaliktaran, maninigo niatong parigonon an saindang boot na ipagpadagos an marahay nindang ginigibo.

3:8. Kun paanong natatakot an saro kun nakakadangog  nin pag-ungal nin leon, nakamate si Amos na garo sia itinutulod na maghulit kan madangog nia na si Jehova nagsabi: “Paduman ka, maghula ka sa sakuyang banwaan.” (Amos 7:15) An diosnon na pagkatakot maninigong magpahiro sa sato na magin maigot na mga parahulit kan mensahe kan Kahadean.

3:13-15; 5:11. Sa tabang ni Jehova, nahimo kan may hababang boot na paraataman nin hayop, si Amos, na “magpatotoo” sa mga tawong may kaya asin kun siring daing pakiaram. Siring man, puede kitang sangkapan ni Jehova na magpahayag kan mensahe kan Kahadean gurano man tibaad kasakit nin sarong teritoryo.

4:6-11; 5:4, 6, 14. Sa ibong kan paorootrong pagkasudya kan mga Israelita na ‘magbalik’ ki Jehova, sinadol sinda na ‘hanapon si Jehova, asin padagos na mabuhay.’ Sagkod na mapasensiang tinotogotan ni Jehova na magpadagos an maraot na sistemang ini nin mga bagay, maninigo niatong sadolon an mga yaon dian na dumolok sa Dios.

5:18, 19. Kalolongan para sa saro na ‘maghimuyawot kan aldaw ni Jehova’ kun dai man talaga sia andam para dian. An situwasyon nin tawong naggigibo kaiyan kapareho nin saro na nagdudulag sa leon tangani sanang masabatan an sarong oso dangan nagdadalagan parayo sa oso tangani sanang makagat nin sarong halas. Magigin madonong kita na “magpuka” sa espirituwal asin magdanay na andam.—Lucas 21:36.

7:12-17. Maninigo kitang magin daing takot asin pusoan sa pagpahayag kan mensahe nin Dios.

9:7-10. An pagigin mga gikan kan maimbod na mga patriarka asin kan mga ilinigtas paluwas sa Egipto bilang piniling banwaan nin Dios dai nakaolang sa bakong maimbod na mga Israelita sa pagkaigwa ninda nin dai pinapaboran na kamugtakan sa atubangan nin Dios arog kan mga Cusita. An pagkaigwa nin inooyonan na kamugtakan sa atubangan kan mayong ipinapaorog na Dios nakadepende, bakong sa ginikanan nin saro, kundi sa ‘pagkatakot sa Dios asin paggibo nin katanosan.’—Gibo 10:34, 35.

Kun Ano an Maninigo Niatong Gibohon

Harani na an aldaw para sa paggibo nin paghokom nin Dios sa kinaban ni Satanas. Ibinubo nin Dios an saiyang banal na espiritu sa saiyang mga parasamba, na sinasangkapan sinda sa pagpatanid sa katawohan dapit sa pag-abot kan saiyang aldaw. Bako daw na maninigo kitang makikabtang nin lubos sa pagtabang sa iba na mamidbid si Jehova asin ‘mag-apod sa saiyang ngaran’?—Joel 2:31, 32.

“Kaongisan an maraot,” an sadol ni Amos, “asin kamotan an marahay, asin tawan nin lugar sa tata an hustisya.” (Amos 5:15) Mantang nagdadangadang an aldaw ni Jehova, madonong na dumayupot sa Dios asin papagdanayon an satong sadiri na siblag sa maraot na kinaban asin sa nakakaraot na mga pakikiasosyar dian. Sa katuyohan na iyan, napapanahon nanggad na mga leksion an manonodan niato sa libro sa Biblia na Joel asin Amos!—Hebreo 4:12.

[Ritrato sa pahina 12]

Ihinula ni Joel: “Harani na an aldaw ni Jehova!”

[Mga Ritrato sa pahina 15]

Arog ni Amos, maninigo kitang magin daing takot asin pusoan na mga parabalangibog kan mensahe nin Dios