Tampok na mga Kabtang sa mga Libro nin Abdias, Jonas, Asin Miqueas
An Tataramon ni Jehova Buhay
Tampok na mga Kabtang sa mga Libro nin Abdias, Jonas, Asin Miqueas
“AN BISYON ni Abdias.” (Abdias 1) Pinoponan kan mga tataramon na ini an libro sa Biblia na Abdias. Apuera sa saiyang ngaran, an propeta mayo nang ihinahayag manongod sa saiyang sadiri sa libro na isinurat nia kan 607 B.C.E. Sa sarong libro na natapos nin labing duwang siglo bago kaini, prangkang isinasaysay ni propeta Jonas an personal na naeksperyensiahan nia may koneksion sa saiyang asignasyon sa pagmimisyonero. An 60 taon na aktibidad ni Miqueas bilang propeta nangyari sa pag-oltanan kan panahon ni Abdias asin Jonas, poon kan 777 B.C.E. sagkod 717 B.C.E. An solamenteng sinabi ni Miqueas manongod sa saiyang sadiri iyo na sia “taga [baryo nin] Moreset” asin na an tataramon ni Jehova nag-abot sa saiya “kan panahon ni Jotam, Acaz, Ezequias, na mga hade kan Juda.” (Miqueas 1:1) An pagigin pamilyar kan propeta sa buhay sa probinsia maririsa sa klase nin mga ilustrasyon na ginamit nia tanganing idoon an mga punto kan saiyang mensahe.
AN EDOM ‘POPOHOON SAGKOD SA PANAHON NA DAING TALAAN’
Mapadapit sa Edom, si Abdias nagsabi: “Huli sa kadahasan sa saimong tugang na si Jacob, matatahoban ka nin kasupganan, asin popohoon ka sagkod sa panahon na daing talaan.” Malinaw pa sa isip kan propeta an dai pa sana nahahaloy na mga gibo nin kadahasan kan mga Edomita tumang sa mga aki ni Jacob—an mga Israelita. Kan 607 B.C.E., kan laglagon kan mga Babilonyo an Jerusalem, an mga Edomita ‘nagtindog sana sa gilid’ asin nakipag-alyansa sinda sa nananakyadang “mga dayohan.”—Abdias 10, 11.
Sa kabaliktaran, nakatagama para sa harong ni Jacob an pagbabalik sa dati. An hula ni Abdias nagsasabi: “Sa bukid nin Sion maduruman an mga makakadulag, asin magigin banal iyan.”—Abdias 17.
Mga Hapot sa Kasuratan na Sinimbag:
ber 5-8—Ano an makahulogan manongod sa pagkomparar kan paglaglag sa Edom sa pag-abot sa banggi kan mga parasamsam asin kan mga paratipon nin ubas? Kun mga parahabon an nag-abot sa Edom, nagkua sana kutana sinda kan gusto ninda. Kun mga paraani an nag-abot sa saiya, may itinada kutana sinda para sa pag-arahit. Pero, kun bumagsak an Edom, an saiyang kayamanan lubos na hahanapon asin sasamsaman sia nin lubos kan “mismong mga tawo na katipan [nia]”—an saiyang kaalyado, an mga Babilonyo.—Jeremias 49:9, 10.
ber 10—Paano an Edom ‘pinoho sagkod sa panahon na daing talaan’? Siring kan ihinula, an nasyon nin Edom, na may gobyerno asin mga tawo sa sarong espesipikong rehion kan daga, nawara na. Sinakop ni Hadeng Nabonido nin Babilonya an Edom kan mga kabangaan kan ikaanom na siglo B.C.E. Pag-abot kan ikaapat na siglo B.C.E., an teritoryo kan Edom iniistaran na kan mga Nabatea, asin an mga Edomita kaipuhan na mag-istar sa timog na parte kan Judea, an lugar kan Negeb na kan huri inapod na Idumea. Pagkatapos na laglagon kan mga Romano an Jerusalem kan 70 C.E., nawara na an mga Edomita.
Mga Leksion Para sa Sato:
ber 3, 4. Huling nakaistar sinda sa garanggasangon na rehion nin haralangkaw na bukid asin harararom na ampas na nagtatao nin marahayon na estratehikong mga bentaha, tibaad may kapangahasan na naghona an mga Edomita na sinda ligtas asin tiwasay. Alagad dai madudulagan an mga paghokom ni Jehova.
ber 8, 9, 15. An kadonongan asin kakosogan nin tawo dai makakatao nin proteksion sa “aldaw ni Jehova.”—Jeremias 49:7, 22.
ber 12-14. An mga Edomita nagseserbing nagpapatanid na halimbawa sa mga naoogma kun an mga lingkod nin Dios tibaad napapaatubang sa mga problema. Dai binabaliwala ni Jehova an pagmaltrato sa saiyang banwaan.
ber 17-20. An hulang ini sa pagbabalik sa dati mapadapit sa mga aki ni Jacob nagpoon na maotob kan an sarong natatada magbalik sa Jerusalem hale sa Babilonya kan 537 B.C.E. An tataramon ni Jehova pirmeng naootob. Puede kitang magkaigwa nin lubos na kompiansa sa saiyang mga panuga.
“AN NINIVE GAGABAON”
Imbes na kuyogon an pagboot nin Dios na ‘paduman sa Ninive na dakulang siudad, asin ibalangibog tumang sa saiya’ an mensahe nin paghokom, si Jonas duminulag pasiring sa ibong na direksion. Paagi sa pagpaabot nin “makosog na doros sa dagat” asin paggamit nin “dakulang sira,” binago ni Jehova an direksion ni Jonas saka sinugo sia sa ikaduwang beses na magduman sa kabisera kan Asiria.—Jonas 1:2, 4, 17; 3:1, 2.
Si Jonas naglaog sa Ninive asin nagpadagos sa pagbalangibog nin prangkang mensahe: “Kuarentang aldaw na sana, asin an Ninive gagabaon.” (Jonas 3:4) An dai linalaoman na resulta kan saiyang paghuhulit nagin dahelan na si Jonas ‘mag-init sa kaanggotan.’ Naggamit si Jehova nin “barantiong” tanganing tokdoan si Jonas nin leksion dapit sa pagkaherak.—Jonas 4:1, 6.
Mga Hapot sa Kasuratan na Sinimbag:
3:3—An hiwas daw kan Ninive talagang kayang ‘lakawon nin tolong aldaw’? Iyo. Kan suanoy na mga panahon, posibleng marhay na kaiba kan Ninive an iba pang komunidad poon sa Korsabad sa amihanan sagkod sa Nimrud sa timog. An gabos na komunidad na midbid na kabtang kan Ninive garo pormang kuadrado na may sokol sa palibot na 100 kilometros.
3:4—Kinaipuhan daw ni Jonas na manodan an lenguaheng Asirio tanganing makapaghulit sa mga taga Ninive? Posibleng aram na ni Jonas an lenguaheng Asirio, o tibaad milagrosong inako nia an kakayahan na magtaram kaiyan. An saro pang posibilidad iyo na ipinaabot nia an saiyang halipot asin malinaw na mensahe sa lenguaheng Hebreo, na may saro na nag-iinterpretar para sa saiya. Kun an huring nasambitan iyo an totoo, an saiyang mga tataramon tibaad orog pa nganing nakapukaw nin interes manongod sa saiyang mensahe.
Mga Leksion Para sa Sato:
1:1-3. An tuyong pag-iskedyul nin ibang aktibidad tanganing malikayan an lubos na pakikikabtang sa paghuhulit kan Kahadean asin paggibo nin disipulo nagpaparisa nin salang motibo. An saro na naggigibo kaiyan garo man sana nagdudulag sa itinao nin Dios na asignasyon.
1:1, 2; 3:10. An pagkaherak ni Jehova bakong limitado sa sarong nasyon o rasa o sa espesyal na grupo nin mga tawo. “Si Jehova marahay sa gabos, asin an saiyang mga pagkaherak yaon sa gabos niang ginibo.”—Salmo 145:9.
1:17; 2:10. An pagdanay ni Jonas nin tolong aldaw asin tolong banggi sa laog nin dakulang sira makahulang nagtotokdo sa kagadanan asin pagkabuhay liwat ni Jesus.—Mateo 12:39, 40; 16:21.
1:17; 2:10; 4:6. Ilinigtas ni Jehova si Jonas sa mabagyong dagat. An Dios “nagsugo [man] nin barantiong, na iyan tumubo sa tangod ni Jonas, tanganing iyan magin limpoy sa tangod kan saiyang payo, tanganing iligtas sia sa saiyang kapahapahamak na kamugtakan.” An mga parasamba ki Jehova sa presenteng panahon makakapagtiwala sa saindang Dios, asin sa saiyang mamomoton na kabootan, tanganing protehiran saka iligtas sinda.—Salmo 13:5; 40:11.
2:1, 2, 9, 10. Dinadangog ni Jehova an mga pamibi kan saiyang mga lingkod asin tinatawan nia nin atension an saindang mga pakimaherak.—Salmo 120:1; 130:1, 2.
3:8, 10. An tunay na Dios “nagbasol,” o nagbago an isip, manongod sa kalamidad na sinabi nia, asin “dai nia iyan pinapangyari.” Taano? Huling an mga taga Ninive “nagbaya na sa saindang maraot na dalan.” Siring man ngonyan, an bakong paborableng paghokom nin Dios puedeng mabago kun an nagkasala nagpapaheling nin tunay na pagsolsol.
4:1-4. Mayong tawo na puedeng magtao nin limitasyon sa Dios sa pagpaheling Nia nin pagkaherak. Maninigo kitang mag-ingat na dai magin mapagkritika sa maheherakon na mga paagi ni Jehova.
4:11. Mapasensiang ipinapagibo ni Jehova an paghuhulit kan mensahe kan Kahadean sa bilog na daga huling—arog kan ginibo nia sa 120,000 na tawo sa Ninive—naheherak sia sa mga “dai man lamang nakakaaram kan pagkakalaen kan saindang toong kamot asin kan saindang wala.” Bako daw na maninigo man kitang maherak sa mga tawo sa satong teritoryo asin maigot na makikabtang sa paghuhulit kan Kahadean asin paggibo nin disipulo?—2 Pedro 3:9.
‘AN SAINDANG PAGKAPANGAS KAIPUHAN NA PAHIWASON’
Ibinubuyagyag ni Miqueas an mga kasalan kan Israel asin Juda, ihinuhula nia an pagkagaba kan saindang kabisera, asin ipinapanuga nia an pagbabalik sa dati. An Samaria magigin “sarong tambak nin mga kagabaan sa oma.” Huli sa saindang idolatrosong gibo, an Israel asin Juda maninigo sa “pagkapangas,” o kasusupgan. Huli sa pagdara sa sainda sa pagkabihag, an saindang pagkapangas kaipuhan na pahiwason “siring kan sa agila”—minalataw na sarong klase nin buwitre na may nagkapira sanang malumoy na balukag sa payo kaini. Si Jehova nanunuga: “Totoong gayo na sasarayon ko si Jacob.” (Miqueas 1:6, 16; 2:12) Huli sa maraot na mga namomoon asin sa nagkasalang mga propeta, an Jerusalem man “magigin na sanang mga tambak nin kagabaan.” Alagad “titiponon” ni Jehova an saiyang banwaan. Hale sa “Betlehem Efrata” maluwas an “saro na magigin namamahala sa Israel.”—Miqueas 3:12; 4:12; 5:2.
Si Jehova daw nagin bakong makatanosan sa Israel? An saiya daw na mga kahagadan estriktong marhay? Bako. An kahagadan sana ni Jehova sa saiyang mga parasamba iyo na sinda ‘gumibo nin hustisya, mamoot sa kabootan, asin na magin hababa an boot’ sa paglakaw na kaibahan kan saindang Dios. (Miqueas 6:8) Pero, an mga katemporanyo ni Miqueas nagin maraot na gayo kaya “an pinakamarahay sa sainda garo katutunokan, an pinakamatanos sa sainda mas maraot pa kisa sa kudal na katutunokan,” na nagtatao nin danyos asin kolog sa siisay man na minarani. Alagad an propeta naghapot: “Siisay an Dios na siring [ki Jehova]?” An Dios magpapaheling giraray nin pagkaherak sa saiyang banwaan asin ‘iaapon sa kaladman kan dagat an gabos nindang kasalan.’—Miqueas 7:4, 18, 19.
Mga Hapot sa Kasuratan na Sinimbag:
2:12—Kasuarin naotob an hula manongod sa ‘pagsaray sa mga nawawalat pa sa Israel’? Nangyari an enot na kaotoban kaiyan kan 537 B.C.E. kan an Judiong natatada magbalik sa saindang dagang tinuboan hale sa pagkabihag sa Babilonya. Sa presenteng mga panahon, an hula naotob sa “Israel nin Dios.” (Galacia 6:16) Poon kan 1919, tiniripon an linahidan na mga Kristiano “siring sa aripompon sa toril.” Huling inibanan sinda kan “dakulang kadaklan” kan “ibang karnero,” nangorogna poon kan 1935, nagin sindang “maribok huli sa mga tawo.” (Kapahayagan 7:9; Juan 10:16) Iriba sinda sa maigot na pagpalakop kan tunay na pagsamba.
4:1-4—“Sa huring kabtang kan mga aldaw,” paano si Jehova ‘maghohokom sa tahaw nin dakol na banwaan, asin maghuhusay mapadapit sa makokosog na nasyon’? An pananaram na “dakol na banwaan” asin “makokosog na nasyon” dai nanonongod sa mga grupo nasyonal o politikal na mga gobyerno. Imbes, an pananaram na ini nanonongod sa mga indibiduwal hale sa gabos na nasyon na nagin mga parasamba ki Jehova. Si Jehova naghohokom asin naghuhusay mapadapit sa sainda sa espirituwal na paagi.
Mga Leksion Para sa Sato:
1:6, 9; 3:12; 5:2. An Samaria linaglag kan mga Asirio kan 740 B.C.E.—kan panahon ni Miqueas. (2 Hade 17:5, 6) Nakaabot an mga Asirio sagkod sa Jerusalem durante kan paghade ni Ezequias. (2 Hade 18:13) An Jerusalem sinolo kan mga Babilonyo kan 607 B.C.E. (2 Cronica 36:19) Siring kan ihinula, namundag an Mesiyas sa “Betlehem Efrata.” (Mateo 2:3-6) An ihinulang tataramon ni Jehova nungkang nasusudya.
2:1, 2. Magigin peligroso nanggad para sa sato na magsabi na kita naglilingkod sa Dios alagad hinahanap nguna niato an kayamanan imbes na “an kahadean asin an saiyang katanosan.”—Mateo 6:33; 1 Timoteo 6:9, 10.
3:1-3, 5. Linalaoman ni Jehova na an mga nangengenot sa saiyang banwaan mahiro na may katanosan.
3:4. Kun mawot niato na simbagon ni Jehova an satong mga pamibi, dai kita dapat maggibo nin kasalan o magkaigwa nin dobleng pamumuhay.
3:8. Maootob sana an sugo sa sato na ihulit an maogmang bareta, na kaiba an mga mensahe nin paghokom, kun pinapakosog kita kan banal na espiritu ni Jehova.
5:5. An Mesiyanikong hulang ini nagsisierto sa sato na kun an banwaan nin Dios sinasalakay kan saindang mga kaiwal, magkakaigwa nin “pitong [nagrerepresentar sa pagigin kompleto] pastor” asin “walong duke”—sarong darudakulang bilang nin may kakayahan na mga lalaki—tanganing mangenot sa banwaan ni Jehova.
5:7, 8. Para sa dakol, an linahidan na mga Kristiano ngonyan “siring sa ambon hale ki Jehova”—sarong bendisyon hale sa Dios. Ini huli ta ginagamit nia an mga linahidan tanganing ibalangibog an mensahe kan Kahadean. An “ibang karnero” nagtatabang sa pagtao nin espirituwal na kaginhawahan sa mga tawo paagi sa aktibong pagsuportar sa mga linahidan sa paghuhulit. (Juan 10:16) Marahayon nanggad na pribilehio na makikabtang sa gibohon na ini, na nagtatao nin tunay na kaginhawahan sa iba!
6:3, 4. Maninigo niatong arogon si Jehova Dios asin magin maboot saka mapagmalasakit kita dawa sa mga masakit pakiibanan o maluya sa espirituwal.
7:7. Mantang inaatubang niato an mga problema sa pagtatapos kan maraot na sistemang ini nin mga bagay, dai kita dapat panluyahan nin boot. Imbes, arog ni Miqueas, kaipuhan kitang ‘magpaheling nin pagigin mapaghalat sa satong Dios.’
7:18, 19. Mantang andam si Jehova na patawadon an satong mga sala, maninigo man kitang magin andam na patawadon an mga nagkakasala sa sato.
Padagos na ‘Maglakaw sa Ngaran ni Jehova’
An mga nakikilaban sa Dios asin sa saiyang banwaan ‘popohoon sagkod sa panahon na daing talaan.’ (Abdias 10) Minsan siring, dai na maaanggot si Jehova kun kita mahimate sa patanid nin Dios asin ‘mabaya sa maraot na dalan.’ (Jonas 3:10) “Sa huring kabtang kan mga aldaw,” an boot sabihon, durante kan “huring mga aldaw” na ini, an tunay na pagsamba ilinalangkaw sa gabos na falsong relihion asin nagbuburunyog dian an mga makinuyog. (Miqueas 4:1; 2 Timoteo 3:1) Kun siring, magin determinado logod kita na ‘maglakaw sa ngaran ni Jehova na satong Dios sagkod sa panahon na daing talaan, sagkod lamang pa ngani.’—Miqueas 4:5.
Kapakipakinabang nanggad na mga leksion an itinotokdo sa sato kan mga libro nin Abdias, Jonas, asin Miqueas! Minsan ngani iyan isinurat labing 2,500 na taon na an nakaagi, an mensahe kaiyan “buhay asin mapuersa,” dawa ngonyan.—Hebreo 4:12.
[Ritrato sa pahina 13]
Si Abdias naghula: “Popohoon [an Edom] sagkod sa panahon na daing talaan”
[Ritrato sa pahina 15]
Si Miqueas ‘nagpaheling nin pagigin mapaghalat ki Jehova,’ asin puede man nindong ipaheling iyan
[Ritrato sa pahina 16]
An paghuhulit sarong pribilehio na dapat na pahalagahan