“Siisay an Madonong Asin May Pakasabot sa Saindo?”
“Siisay an Madonong Asin May Pakasabot sa Saindo?”
“Siisay an madonong asin may pakasabot sa saindo? Ipahayag nia paagi sa saiyang marahay na gawe-gawe an saiyang mga gibo na may kahoyoan na nanonongod sa kadonongan.”—SANT. 3:13.
1, 2. Ano an masasabi nindo manongod sa dakol na ibinibilang na madonong?
SIISAY an naiisip nindo na totoong madonong? Naiisip daw nindo an saindong mga magurang, sarong may edad na, o tibaad sarong propesor sa kolehio? An saindong pagmansay dapit sa kun siisay an madonong tibaad naiimpluwensiahan kan paagi nin pagkapadakula sa saindo asin mga kamugtakan nindo. Minsan siring, an mga lingkod nin Dios sa pangenot interesado sa kun ano an Saiyang pagmansay.
2 Bakong gabos na ibinibilang kan kinaban na madonong, totoong madonong sa pagheling nin Dios. Halimbawa, si Job nakipag-olay sa mga lalaki na minansay an saindang sadiri na nagpapahayag nin mga tataramon nin kadonongan, alagad sia nagkongklusyon: “Mayo akong manompongan na madonong sa saindo.” (Job 17:10) Mapadapit sa nagkapira na nagsikwal kan kaaraman dapit sa Dios, si apostol Pablo nagsurat: “Minsan ngani nagpupumirit na sinda madonong, sinda nagin mga lolong.” (Roma 1:22) Asin paagi ki propeta Isaias, si Jehova mismo mapuersang nagsabi: “Herak man kan mga madonong sa saindang sadiring pagheling.”—Isa. 5:21.
3, 4. Tanganing magin totoong madonong an saro, ano an kaipuhan?
3 Malinaw nanggad, kaipuhan niatong determinaran kun ano an nagpapagin totoong madonong sa saro tanganing sia mag-ako kan pag-oyon nin Dios. An Talinhaga 9:10 nagtatao sa sato kan pakarorop na ini: “An pagkatakot ki Jehova iyo an kapinonan nin kadonongan, asin an kaaraman dapit sa Kabanalbanale iyo an pakasabot.” An madonong dapat na igwa nin tamang pagkatakot sa Dios asin paggalang sa saiyang mga pamantayan. Minsan siring, orog pa an kaipuhan kisa sa akoon sana sa isip na nag-eeksister an Dios asin na igwa sia nin mga pamantayan. Dinadagka kita ni disipulo Santiago na pag-isipan ini. (Basahon an Santiago 3:13.) Mangnoha an pananaram na: “Ipahayag nia paagi sa saiyang marahay na gawe-gawe an saiyang mga gibo.” An tunay na kadonongan maninigong maheling sa ginigibo asin sinasabi nindo aroaldaw.
4 Kalabot sa tunay na kadonongan an marahay na paghusgar asin pag-aplikar nin kaaraman patin pakasabot sa tamang paagi. Anong paggawe an maghahayag na igwa kita nin siring na kadonongan? Si Santiago nagsambit nin nagkapirang bagay na magigin risang-risa sa paggawe kan mga madonong. * Ano an sinabi nia na makakatabang sa sato na magkaigwa nin marahay na relasyon sa mga kapagtubod, saka sa mga tawo sa luwas kan kongregasyon?
An mga Totoong Madonong Mamimidbid Paagi sa Paggawe
5. Paano minagawe an sarong totoong madonong?
5 Siring kan nasambitan na, ipinaheling ni Santiago an koneksion nin kadonongan asin marahay na gawe-gawe. Huling an pagkatakot ki Jehova iyo an kapinonan nin kadonongan, an sarong madonong nagmamaigot na gumawe kaoyon kan paagi nin paghiro nin Dios asin kan saiyang mga pamantayan. Dai kita namundag na igwa na nin diosnon na kadonongan. Pero, puede kitang magkaigwa kaiyan paagi sa regular na pag-adal sa Biblia asin paghorophorop. Tatabangan kita kaini na magibo an isinasadol kan Efeso 5:1: “Magin kamong mga paraarog sa Dios.” Mantang orog kitang minagawe kaoyon kan personalidad ni Jehova, orog man kitang makakapaheling nin kadonongan sa satong paggawe. An paagi nin paghiro ni Jehova nakakalabing marhay kisa kan sa mga tawo. (Isa. 55:8, 9) Kaya mantang inaarog niato an paagi nin paghiro ni Jehova, maheheling kan mga taga luwas na napapalaen kita.
6. Taano ta an kahoyoan ebidensia nin pagigin diosnon, asin ano an kalabot sa kualidad na ini?
6 Sinabi ni Santiago na an sarong paagi nin pag-arog ki Jehova iyo an pagkaigwa nin “kahoyoan na nanonongod sa kadonongan.” Minsan ngani kalabot sa kahoyoan an pagigin maboot, kadungan kaiyan an sarong Kristiano puedeng magkaigwa nin marigon na paninindogan, na nakakatabang sa saiya na gumawe sa timbang na paagi. Minsan ngani daing limite an kosog nin Dios, sia mahoyo, asin dai kita natatakot na dumolok sa saiya. Ipinaheling nanggad kan Aki nin Dios an kahoyoan kan saiyang Ama kaya masasabi nia: “Madia kamo sa sako, kamo gabos na nagpapagal asin nagagabatan, asin papaginhawahon ko kamo. Pasana nindo an sakong sakal asin makanood kamo sa sako, huli ta ako mahoyo asin may kababaan an puso, asin makakakua kamo nin kaginhawahan para sa saindong kalag.”—Mat. 11:28, 29; Fil. 2:5-8.
7. Taano ta masasabi niato na si Moises marahay na halimbawa nin kahoyoan?
7 An Biblia nagsasabi dapit sa iba pa na nagpaheling nin pambihirang kahoyoan. An saro sa sainda iyo si Moises. Nagkaigwa sia nin dakulang paninimbagan, alagad sia ilinadawan bilang “an pinakamahoyo sa gabos na tawo na yaon sa ibabaw kan daga.” (Bil. 11:29; 12:3) Asin girumdomon an kosog nin boot na itinao ni Jehova ki Moises tanganing gibohon an Saiyang kabotan. Naoogma si Jehova na gamiton an mahoyong mga indibiduwal tanganing otobon an saiyang katuyohan.
8. Paano ikakapaheling kan bakong sangkap na mga tawo an “kahoyoan na nanonongod sa kadonongan”?
8 Malinaw nanggad, posibleng ikapaheling kan bakong sangkap na mga tawo an “kahoyoan na nanonongod sa kadonongan.” Kumusta man kita? Paano kita puedeng umoswag sa pagpaheling kan kualidad na ini? An kahoyoan kabtang kan mga bunga kan banal na espiritu ni Jehova. (Gal. 5:22, 23) Puede niatong hagadon sa pamibi an saiyang espiritu asin maghingoa nanggad kita na ipaheling an mga bunga kaiyan, na nagtitiwala na tatabangan kita nin Dios na umoswag sa pagpaheling nin kahoyoan. Mapuersa kitang minomotibar na gibohon iyan oyon sa pag-asegurar kan salmista: “Itotokdo [nin Dios] sa mga mahoyo an saiyang dalan.”—Sal. 25:9.
9, 10. Anong paghihingoa an kaipuhan tanganing ikapaheling niato an diosnon na kahoyoan, asin taano ta kaipuhan an paghihingoa?
9 Minsan siring, tibaad mangaipo nin maigot na paghihingoa tanganing umoswag sa bagay na ini. Huli sa paagi nin pagkapadakula sa sato, an nagkapira sa sato tibaad mayo nin inklinasyon na magin mahoyo. Dugang pa, tibaad engganyaron kita kan mga tawo sa palibot niato na dai magin mahoyo, na nagsasabi na an sarong tawo kaipuhan na magin agresibo. Minsan siring, talaga daw na madonong ini? Kun magkaigwa nin sadit na kasolo sa saindong harong, sisigbohon daw nindo iyan nin gas o nin tubig? Magrabe sana an kalayo kun sisigbohon iyan nin gas, mantang posibleng marhay na masisigbo iyan nin tubig. Kaagid kaiyan, an Biblia naghahatol sa sato: “An simbag, kun mahoyo, nakakaparayo nin kabangisan, alagad an tataramon na makolog nakakapaanggot.” (Tal. 15:1, 18) Sa masunod na lumataw an nakakaanggot na situwasyon, baga man sa laog o sa luwas kan kongregasyon, ikakapaheling daw niato an tunay na kadonongan paagi sa mahoyong reaksion?—2 Tim. 2:24.
10 Siring kan nasambitan sa enotan, an dakol na naimpluwensiahan kan espiritu kan kinaban bakong maboot, bakong matoninong, asin bakong kalmado. Imbes, nakakanompong kita nin dakol na maringis asin arogante. Aram ini ni Santiago, asin sia nagtao nin mga patanid tanganing an mga indibiduwal sa kongregasyon dai maimpluwensiahan kan siring na espiritu. Ano pa an manonodan niato sa itinao niang hatol?
Mga Karakteristiko kan mga Bakong Madonong
11. Anong mga karakteristiko an sarongat sa diosnon na kadonongan?
11 Si Santiago prangkang marhay na nagsurat manongod sa mga karakteristiko na direktang sarongat sa diosnon na kadonongan. (Basahon an Santiago 3:14.) An pag-imon asin pagigin parapakisuhay makalaman na mga ugale, bakong espirituwal. Isip-isipa an nangyayari kun nangingibabaw an makalaman na kaisipan. Anom na “Kristiano” daang grupo an may poder sa mga parte kan Church of the Holy Sepulchre sa Jerusalem, na soboot itinogdok sa lugar na duman ginadan asin ilinobong si Jesus. Sinda padagos na nagpapasuruhay. Kan 2006, irineport kan magasin na Time an sarong mas naenot na situwasyon kan an mga monghe duman “mag-iriwal sa laog nin dakol na oras, . . . na naghaharampakan nin darakulang kandelero.” Grabe nanggad an pagdeskompiar ninda sa lambang saro kaya an liabe kan simbahan ipinagkatiwala sa sarong Muslim.
12. Kun mayo nin kadonongan, ano an tibaad mangyari?
12 An siring na labi-labing pagpasuruhay maninigo nanggad na dai manompongan sa tunay na Kristianong kongregasyon. Minsan siring, an pagkabakong sangkap kun beses iyo an dahelan na an nagkapira may katagasan na nangangapot sa saindang sadiring mga opinyon. Iyan puedeng sumagkod sa iriwal asin mapait na paglalaban. Nariparo ini ni apostol Pablo sa kongregasyon sa Corinto, kaya sia nagsurat: “Mantang igwa nin pag-imon asin mapait na paglalaban sa saindo, bako daw na kamo makalaman asin bako daw na kamo naglalakaw nin siring sa mga tawo?” (1 Cor. 3:3) An makamomondong situwasyon na iyan talagang nangyari sa laog nin sarong peryodo nin panahon sa kongregasyon na ini kan enot na siglo. Kun siring, kaipuhan kitang magmaan tanganing an siring na espiritu dai makalaog sa kongregasyon ngonyan.
13, 14. Magtao nin mga halimbawa kun paano tibaad ikapaheling an makalaman na espiritu.
13 Paano puedeng makalaog sa kongregasyon an siring na espiritu? Iyan puedeng pumoon sa saradit na paagi. Halimbawa, kun itinotogdok an sarong Kingdom Hall, tibaad maglataw an magkakalaen na opinyon dapit sa kun paano maninigong gibohon an mga bagay-bagay. An sarong tugang puedeng magin parapakisuhay kun dai akoon an saiyang suhestion, na tibaad ipinapahayag an saiyang pagkritika sa mga desisyon na ginibo. Tibaad habo na ngani niang magtrabaho pa sa proyektong iyan! Nalilingawan kan saro na minagawe nin arog kaiyan na an paghaman sa sarong gibohon na kalabot an kongregasyon sa parate orog na nakadepende sa espiritu nin katoninongan kan kongregasyon kisa sa espesipikong pamamaagi na ginagamit. An espiritu nin kahoyoan iyo an bebendisyonan ni Jehova, bakong an pagigin parapakisuhay.—1 Tim. 6:4, 5.
14 An saro pang posibleng halimbawa iyo na kun maobserbaran kan kamagurangan sa kongregasyon na an sarong magurang malinaw na dai na ngonyan nakakaabot sa sono sa Kasuratan na mga kualipikasyon, minsan ngani nagkapirang taon na siang naglilingkod. Huling aram kan nagsosongkong paraataman sa sirkito na an tugang na ini tinawan na nin espesipikong hatol kan nakaagi alagad dai nagbago, uminoyon asin uminayon sia sa rekomendasyon na haleon ini sa pagigin magurang. Paano iyan mamansayon kan magurang na ini? Mapakumbaba daw asin mahoyo niang aakoon an desisyon na pinagkaoroyonan kan kamagurangan asin an sono sa Kasuratan na hatol dangan magigin determinado daw sia na aboton an sono sa Kasuratan na mga kualipikasyon tanganing sia makapaglingkod liwat? O sia daw matanom nin maraot na boot asin pag-imon huli ta mayo na siang pribilehio? Taano ta an sarong tugang na lalaki magawe na garo baga sia kualipikado bilang magurang sa kongregasyon mantang an totoo bako man? Mas madonong nanggad na magpaheling nin kapakumbabaan asin magin mapagsabot!
15. Taano ta naniniwala kamo na mahalagang marhay an ipinasabong na hatol kan Santiago 3:15, 16?
15 Totoo, igwa nin iba pang paagi na puedeng maglataw an siring na ugale. Alagad ano man na situwasyon an mangyari, dapat kitang magmaigot na likayan an siring na mga karakteristiko. (Basahon an Santiago 3:15, 16.) Inapod ni disipulo Santiago na “daganon” an siring na mga ugale huli ta iyan makalaman, bakong espirituwal. Iyan “makahayop” huli ta iyan resulta nin makalaman na mga tendensia, na kapareho kan mga karakteristiko nin daing isip na mga hayop. “Sa demonyo” an siring na mga ugale, huli ta ipinapaheling kaiyan an karakteristiko kan mga demonyo. Bako nanggad angay para sa sarong Kristiano na magpaheling kan mga karakteristikong iyan!
16. Anong mga pagliliwat an tibaad kaipuhan niatong gibohon, asin paano kita makakapanggana sa paggibo kaiyan?
16 An lambang miembro kan kongregasyon maninigong gumibo nin pagsiyasat sa sadiri asin magmaigot na haleon an siring na mga karakteristiko. Bilang mga paratokdo sa kongregasyon, maninigo na pirmeng girumdomon kan mga paraataman an pangangaipo na haleon sa saindang sadiri an negatibong mga ugale na ini. Bakong pasil na mapangganahan ini huli sa satong pagkabakong sangkap asin impluwensia kan kinaban na ini. An paggibo kaiyan puedeng iagid sa pagmamaigot na makatukad sa malaboy asin mahalnas na bulod. Kun mayo kita nin makakapotan, puede nanggad kitang magdarusdos. Minsan siring, paagi sa marigon na pangangapot sa hatol na nasa Biblia, saka paagi sa tabang na itinatao kan kongregasyon nin Dios na lakop sa daga, makakaabante kita.—Sal. 73:23, 24.
Mga Kualidad na Hinihingoang Ipaheling kan mga Madonong
17. Paano minahiro sa parate an mga madonong kun napapaatubang sa maraot?
17 Basahon an Santiago 3:17. Puede kitang makinabang mantang pinag-oolayan niato an nagkapira sa mga kualidad na ibinubunga kan pagpaheling nin “kadonongan hale sa itaas.” Kalabot sa kabinian an pagigin dalisay asin daing digta sa satong paggawe patin mga motibo. Kaipuhan na tolos-tolos niatong isikwal an maraot na mga bagay. An paggibo kaiyan maninigo na magin automatikong reaksion. Tibaad naeksperyensiahan na nindo na an saindong mata masusuldot kan moro nin sarong tawo. Tolos-tolos nindong ilinikay an saindong payo o sinangga nindo an saiyang kamot. Iyan automatiko; dai na nindo kaipuhan pang pag-isipan iyan. Maninigo na siring man kaiyan kun nasusugotan kita na gumibo nin maraot. An satong kabinian asin konsensia na sinanay sa Biblia maninigo na automatikong magpahiro sa sato na isikwal an maraot. (Roma 12:9) An Biblia nagtatao nin mga halimbawa kan mga naghiro nin siring kaini, arog ni Jose asin ni Jesus.—Gen. 39:7-9; Mat. 4:8-10.
18. Ano an boot sabihon nin (a) magin mapagpatoninong? (b) magin parapatoninong?
18 An diosnon na kadonongan nangangaipo na kita magin man mapagpatoninong. Kalabot digdi an paglikay niato na magin agresibo, magin makiiwalon, o gumawe na makakaraot sa katoninongan. Pinahiwas ni Santiago an puntong ini kan sia magsabi: “An banhi kan bunga nin katanosan isinasabwag sa irarom nin matoninong na mga kamugtakan para sa mga nakikipagkatoninongan.” (Sant. 3:18) Mangnoha an tataramon na “nakikipagkatoninongan.” Sa kongregasyon, kita daw midbid bilang mga parapatoninong o mga paraparibok? Parate daw niatong dai nakakasundo an iba, na madaling makolgan an boot niato o nakakakolog kita sa boot nin iba? Ipinipirit daw niato na akoon kita nin iba kun ano an ugale ta, o mapakumbaba daw kitang nagmamaigot na haleon an mga ugale niato na tama sanang ikaanggot nin iba? Kita daw midbid na pirmeng naghihingoa na makipagkatoninongan, na andam na magpatawad asin lingawan an sala nin iba? An sadiosan na pagsiyasat sa sadiri makakatabang sa sato na maaraman kun baga kaipuhan niatong paoswagon an pagpaheling nin diosnon na kadonongan sa bagay na ini.
19. Paano an saro mamimidbid na rasonable?
19 Iniba ni Santiago an pagigin rasonable sa mga kualidad na nagpapaheling nin kadonongan hale sa itaas. Kita daw midbid na nagpapahunod sa iba kun mayo man nin nababalgang prinsipyo sa Kasuratan, na dai tolos ipinipirit na an satong personal na mga pamantayan an sunodon? Igwa daw kita nin reputasyon na maboot asin madaling kaolayon? Ini nagpaparisa na nakanood na kitang magin rasonable.
20. Ano an magigin resulta mantang ipinapaheling niato an diosnon na mga kualidad na pinag-olayan pa sana?
20 Nakakaogmang marhay nanggad an magigin kamugtakan sa kongregasyon mantang an mga tugang nagmamaigot na orog pang ipaheling an diosnon na mga kualidad na isinurat ni Santiago! (Sal. 133:1-3) An pagigin mahoyo, mapagpatoninong, asin rasonable sa lambang saro seguradong maresulta sa mas marahay na relasyon asin magpaparisa iyan na yaon sa sato an “kadonongan hale sa itaas.” Sunod niatong aaramon kun paano makakatabang sa sato mapadapit sa bagay na ini an pakanood na mansayon an iba siring kan pagmansay ni Jehova.
[Nota sa Ibaba]
^ par. 4 Ipinaparisa kan konteksto na an pangenot na nasa isip ni Santiago iyo an kamagurangan na lalaki, o mga “paratokdo,” sa kongregasyon. (Sant. 3:1) An mga lalaking ini maninigo nanggad na magin mga halimbawa sa pagpaheling nin diosnon na kadonongan, pero gabos kita makakanood sa hatol nia.
Ikakapaliwanag daw Nindo?
• Ano an nagpapagin totoong madonong sa sarong Kristiano?
• Paano kita puedeng umoswag sa pagpaheling nin diosnon na kadonongan?
• Anong mga karakteristiko an naheheling sa mga mayo kan “kadonongan hale sa itaas”?
• Anong mga kualidad an determinado nindong pataluboon nin orog pa?
[Mga Hapot Para sa Pag-adal]
[Ritrato sa pahina 23]
Paano puedeng mangyari ngonyan sa kongregasyon an pag-iriwal?
[Ritrato sa pahina 24]
Automatiko daw an saindong reaksion na isikwal an maraot?