Mga Hapot Hale sa mga Parabasa

Nasambitan sa Kasuratan an “libro ni Jasar” asin an “libro kan Mga Pakikiguerra ni Jehova.” (Jos. 10:13; Bil. 21:14) An duwang librong iyan mayo sa opisyal na lista kan mga libro sa Biblia. Iyan daw ipinasabong na kasuratan na nawara?

Mayo nin rason na magkongklusyon na an duwang librong iyan ipinasabong na kasuratan asin kan huri nawara. An pinasabngan na mga kagsurat sa Biblia may nasambitan na dakol-dakol na iba pang kasuratan. An nagkapira kaiyan tibaad mga kabtang talaga kan Biblia na nasambitan sana sa mga termino na bakong pamilyar sa mga nagbabasa sa modernong panahon. Halimbawa, nasambitan sa 1 Cronica 29:29 an “mga tataramon ni Samuel na parahula,” an “mga tataramon ni Natan na propeta,” asin an “mga tataramon ni Gad na bisyonaryo.” An tolong iyan puedeng nanonongod sa mga librong inaapod niato na 1 asin 2 Samuel, o tibaad sa libro nin Hokom.

Sa ibong na lado, may mga nasambitan na puedeng nanonongod sa mga libro na an ngaran kaagid kan mga libro sa Biblia alagad bako talagang kabtang kan Biblia. Halimbawa kaini an apat na suanoy na libro: “libro kan mga agi-agi kaidtong mga panahon kan mga hade nin Juda,” “Libro kan mga Hade nin Juda asin nin Israel,” “Libro kan mga Hade nin Israel,” asin “Libro kan mga Hade nin Israel asin nin Juda.” Minsan ngani an mga ngaran na iyan garo baga kaagid kan ngaran kan mga libro sa Biblia na inaapod niato na 1 Hade asin 2 Hade, an apat na librong iyan dai ipinasabong, ni kabtang man iyan kan opisyal na lista kan mga libro sa Biblia. (1 Ha. 14:29; 2 Cron. 16:11; 20:34; 27:7) Posibleng marhay na makasaysayan na mga isinurat sana iyan na yaon na kan panahon na sinurat ni propeta Jeremias asin Esdras an mga salaysay na yaon sa Biblia.

Iyo, talagang nasambitan o kinonsulta nin nagkapirang kagsurat sa Biblia an yaon na alagad dai ipinasabong na mga kasaysayan o dokumento. Nasambitan sa Ester 10:2 an “Libro kan mga agi-agi kaidtong mga panahon kan mga hade nin Media asin Persia.” Kaagid kaiyan, sa pag-andam ni Lucas kan salaysay sa saiyang Ebanghelyo, “sinusog [nia] nin eksakto an gabos na bagay poon sa kapinonan.” An boot nia gayod sabihon iyo na kinonsulta nia an nasusurat na mga reperensiang yaon na kaidto mantang tinitipon nia an lista kan nagin mga apoon ni Jesus na mababasa niato sa saiyang Ebanghelyo. (Luc. 1:3; 3:23-38) Minsan ngani dai ipinasabong an mga rekord na kinonsulta ni Lucas, an Ebanghelyo na sinurat nia talagang ipinasabong. Asin an Ebanghelyong iyan nagdadanay na mahalaga sa sato.

Kun manongod sa duwang libro na nasambitan sa hapot—an “libro ni Jasar” asin an “libro kan Mga Pakikiguerra ni Jehova”—iyan garo baga mga dokumentong yaon na kaidto alagad dai ipinasabong. Huli kaiyan, dai iyan iningatan ni Jehova. An pagkasambit sa Biblia kan duwang librong iyan naggiya sa mga nag-espesyalisar sa Biblia na magkongklusyon na an duwang iyan koleksion nin mga berso o awit manongod sa mga ralaban nin Israel asin kan mga kaiwal kaiyan. (2 Sam. 1:17-27) An sarong ensiklopedia sa Biblia nagsusuherir na an laog kan mga librong iyan puedeng “an pamilyar na koleksion nin mga berso asin awit na iningatan kan propesyonal na mga parakanta kan suanoy na Israel.” Dawa an nagkapirang lalaki, na kun beses ginamit nin Dios bilang mga propeta o bisyonaryo, naggibo man nin mga rekord na dai ipinasabong o pinili ni Jehova na iiba sa Kasuratan, na “kapakipakinabang para sa pagtokdo, sa pagsagwe, sa paghusay kan mga bagay” sa satong panahon.—2 Tim. 3:16; 2 Cron. 9:29; 12:15; 13:22.

An bagay na may mga librong nasambitan sa Biblia asin nagamit iyan na mga reperensia dai maninigong maggiya sa sato na magkongklusyon na ipinasabong iyan. Minsan siring, iningatan ni Jehova Dios an gabos na isinurat na igwa kan “tataramon kan satong Dios” asin an mga ini “magdadanay sagkod sa panahon na daing talaan.” (Isa. 40:8) Iyo, an pinili ni Jehova na iiba sa 66 na libro kan Biblia na yaon sa sato iyo sana an kaipuhan niato tanganing “magin lubos na may kakayahan, biyong nasangkapan para sa gabos na marahay na gibo.”—2 Tim. 3:16, 17.