Nobentang Taon Na an Nakaagi kan Ponan Kong ‘Girumdomon an Sakong Kaharohalangkaweng Kaglalang’

Isinaysay ni Edwin Ridgwell

KAN Armistice Day, kan Nobyembre 11, 1918, an mga aki sa ineeskuelahan ko biglang tiniripon tanganing selebraron an katapusan kan Dakulang Guerra, na kan huri inapod na Guerra Mundial I. Limang taon pa sana ako, asin dai kong gayo nasasabotan an okasyon. Pero, huli sa itinokdo sa sako kan mga magurang ko manongod sa Dios, aram ko na habo kong makikabtang sa seremonya. Namibi ako sa Dios, alagad dai ko na nakontrol an sakong emosyon, asin nagpoon akong maghibi. Pero, dai ako nakikabtang sa selebrasyon. Iyan an kapinonan kan ‘paggirumdom ko sa sakong Kaharohalangkaweng Kaglalang.’—Ecl. 12:1.

Nagkapirang bulan bago an pangyayaring ini sa eskuelahan, kaming pamilya buminalyo harani sa Glasgow sa Scotland tanganing mag-istar duman. Kan panahon na iyan, nag-atender si Tatay sa pampublikong pahayag na may titulong “An Minilyon na Nabubuhay Ngonyan Dai Na Noarin Man Magagadan.” Binago kaiyan an buhay nia. Si Tatay asin Nanay nagpoon na mag-adal sa Biblia asin sa parate nag-oolay manongod sa Kahadean nin Dios asin sa maabot na mga bendisyon. Nagpapasalamat ako sa Dios na poon kaidto pinadakula ako kan sakong mga magurang na kamotan an Dios asin magtiwala sa saiya.—Tal. 22:6.

Pagpoon sa Sakong Bilog na Panahon na Ministeryo

Sa edad na 15, nakualipikar ako na magkua nin mas halangkaw na edukasyon, alagad gusto ko talaga na maglingkod bilang bilog na panahon na ministro. An paniniwala ni Tatay hobenon pa ako kaya nagtrabaho ako sa sarong opisina sa laog nin pirang panahon. Minsan siring, makosogon an pagmawot ko na paglingkodan si Jehova nin bilog na panahon kaya sarong aldaw nagsurat ako ki J. F. Rutherford, na iyo an nangangataman kaidto sa pambilog na kinaban na paghuhulit. Hinapot ko sia kun ano an masasabi nia sa mga plano ko. Si Tugang na Rutherford nagsurat man sa sako: “Kun ika nasa edad na tanganing magtrabaho, nasa edad ka na man na makikabtang sa paglilingkod sa Kagurangnan. . . . Naniniwala akong bebendisyonan ka kan Kagurangnan kun maghihingoa ka na maimbod na maglingkod sa Saiya.” An surat na iyan, na may petsang Marso 10, 1928, nagpahiro sa samong pamilya. Dai nahaloy, si Tatay, si Nanay, si Manay, asin ako naglingkod bilang bilog na panahon na mga ministro.

Kan 1931, sa sarong kombension sa Londres, nangapodan si Tugang na Rutherford nin mga boluntaryo tanganing ihulit an maogmang bareta sa ibang nasyon. Nagboluntaryo ako, asin kaiba ni Andrew Jack, idinestino ako sa Kaunas, an kabisera kaidto kan Lituania. Ako 18 anyos kaidto.

Paghuhulit sa Ibang Nasyon kan Mensahe kan Kahadean

Kan panahon na iyan, an Lituania sarong pobreng agrikultural na sosyedad, asin bakong pasil na maghulit sa puerang mga lugar. Depisil makakua nin madadagosan, asin nungka ming malilingawan an nagkapira sa samong dinagosan. Halimbawa, sarong banggi napagmata kami ni Andrew huling bakong komportable an pagtorog mi. Kan  soloan mi an gasera, naheling mi na an kama pano nin ginatos na surot. Pigparakaragat kami poon sa payo sagkod sa bitis! Kada aga sa laog nin sarong semana, kinaipuhan kong magbabad sagkod sa sakong liog sa malipot na tubig sa kaharaning salog tanganing mabawasan an kolog. Pero, determinado kami na magpadagos sa ministeryo. Dai nahaloy pagkatapos kaiyan, an problema niamo sa dadagosan naresolberan kan mamidbid niamo an sarong hoben na mag-agom na nag-ako kan katotoohan sa Biblia. Pinaistar ninda kami sa saindang harong, na sadit pero malinig. Ikinaogma mi na magtorog sa salog, asin iyan nakapaginhawa nanggad sa samo!

Kan panahon na iyan an Lituania dominado kan klero kan Romano Katoliko asin Ortodokso nin Rusya. Mga mayaman sana an makakabakal nin Biblia. An pangenot na pasohan mi iyo na sagkod sa mapupuede makapaghulit sa pinakadakol na teritoryo asin makapagwalat sa mga interesado nin pinakadakol na literatura sa Biblia. Enot, naghahanap kami nin madadagosan sa sarong banwaan. Sunod, maingat kaming naghuhulit sa hararayong lugar, dangan marikas kaming naghuhulit sa banwaan mismo. Sa paaging iyan, parate ming natatapos an samong gibohon bago pa makapoon nin pangriribok sa samo an mga padi duman.

Pagigin Dahelan nin Pagkaribok Asin Pagkaigwa nin Publisidad

Kan 1934, iinasignar si Andrew na magtrabaho sa sangang opisina kan Kaunas, asin si John Sempey an nagin kapartner ko. Nagkaigwa kami nin nagkapirang dai malilingawan na eksperyensia. Sarong aldaw, nagdalaw ako sa sarong opisina nin abogado sa sadit na banwaan. An lalaki naanggot, nagkua nin badil sa saiyang sulong-sulong asin pinagbotan ako na humale. Namibi ako nin silensio asin nagirumdoman ko an sadol sa Biblia: “An simbag, kun mahoyo, nakakaparayo nin kabangisan.” (Tal. 15:1) Kaya sinabi ko, “Nagdigdi ako bilang sarong katood na may darang mensahe nin maogmang bareta, asin nagpapasalamat ako sa saimong pagpupugol.” Luminuwag an moro kan lalaki sa gatilyo kan saiyang badil, asin maingat akong nag-atras paluwas sa saiyang opisina.

Kan magkaibanan giraray kami ni John, sinabi nia sa sako na nagkaigwa man sia nin nakakatension na eksperyensia. Dinara sia sa istasyon nin pulis huling putik siang inakusaran na naghabon nin banknote, na dakula an halaga, sa sarong babae na nakamidbid nia. Si John pinahuba sa istasyon. Siempre, mayo sa saiya an banknote. Kan huri nadakop ninda an talagang naghabon.

An duwang pangyayaring iyan nagin dahelan nin pagkaribok sa toninong kutana na banwaan na iyan asin nagresulta sa mahiwas saka libreng publisidad kan samong gibohon!

Mga Gibohon na Patago

An sarong peligrosong asignasyon iyo an paghatod nin mga literatura sa Biblia sa kaharaning Latvia, na dian bawal an samong paghuhulit. Mga sarong beses sa sarong bulan, nagbibiahe kami nin banggi sakay nin tren pasiring sa Latvia. Kun minsan, pagkatapos na ibaba an mga literatura, nagbibiahe kami pasiring sa Estonia tanganing kumua nin dugang pang mga literatura, na winawalat mi sa Latvia pagbiahe mi pabalik.

Sa sarong pangyayari, sarong opisyal kan adwana an naimpormaran dapit sa samong gibohon asin nagboot na maghale kami sa tren saka darahon mi an mga literatura sa nakakasakop sa saiya  na opisyal. Kami ni John parehong namibi ki Jehova na logod tabangan kami. Nakakangalas, dai sinabi kan opisyal sa nakakasakop sa saiya kun ano an dara mi kundi sinabi nia sana, “An mga lalaking ini may ihahayag.” “Ihinayag” ko an ilinadawan kong mga literatura na makakatabang sa mga tawo sa mga eskuelahan asin kolehio na masabotan an kahulogan kan mga nangyayari sa satong maribokon na kinaban. Pinaderetso kami kan opisyal kan adwana, asin ligtas niamong ikinahatod an mga literatura.

Huli sa paggrabe kan kamugtakan nin politika sa Mga Estado nin Baltiko, nag-orog an pagkontra sa mga Saksi asin ipinagbawal man an samong paghuhulit sa Lituania. Idineportar si Andrew saka si John, asin kan nagdadangadang na an Guerra Mundial II, pinahale an gabos na Britano. Naghale man ako na mamondo.

Mga Pribilehio Asin Bendisyon sa Irlandia del Norte

Kan panahon na iyan, an sakong mga magurang nakabalyo na sa Irlandia del Norte, asin kan 1937, inibanan ko sinda duman. An samong mga literatura ibinawal man sa Irlandia del Norte huli sa daing kontrol na mga emosyon na resulta kan guerra, alagad kami padagos na naghulit sa bilog na panahon na may guerra. Pagkatapos kan Guerra Mundial II, puede nang ipadagos an samong gibohon na mayo nin pagbabawal kan ley. Si Harold King, sarong eksperyensiadong payunir asin kan huri nagmisyonero sa Tsina, nangenot sa pag-organisar sa pampublikong mga pahayag na ginigibo sa luwas. “Ngonyan na Sabado,” an sabi nia, “ako an matao kan enot na pahayag na gigibohon sa luwas.” Sia nagheling sa sako asin nagsabi, “Ika an magpapahayag sa sunod na Sabado.” Nabigla ako.

Malinaw ko pang nagigirumdoman an enot kong pahayag. Ginatos na tawo an yaon kaidto. Ako nagpahayag mantang nakatungtong sa sarong kahon asin mantang nagtataram na mayo nin sound system. Sa katapusan kan pahayag, sarong lalaki an nagdolok sa sako, inabrasa ako, asin nagpamidbid na sia si Bill Smith. Sia nagsabi na narisa nia an kadaklan asin nagpondo sia tanganing helingon kun ano an nangyayari. Nakaolay na palan dati si Bill kan sakong ama alagad kan si Tatay asin an sakong madrasta magbalyo sa Dublin tanganing  magpayunir duman, dai na sinda nagkaolay giraray. Pinonan niamo an pag-adal sa Biblia. Pag-abot nin panahon, an siyam na miembro kan pamilya ni Bill nagin mga lingkod ni Jehova.

Paghaloyhaloy naghulit ako sa darakulang harong sa luwas kan siudad nin Belfast asin duman nakamidbid ko an sarong babaeng Ruso na nag-istar sa Lituania. Kan ipaheling ko sa saiya an nagkapirang literatura, itinokdo nia an sarong libro asin nagsabi: “Igwa ako kaiyan. An tiyo ko na propesor sa unibersidad sa Kaunas an nagtao sa sako kaiyan.” Ipinaheling nia sa sako an librong Creation, sa lenguaheng Polaco. Pano nin nota an pagirilid kan mga pahina kaiyan. Nabigla nanggad sia kan maaraman na ako an nagtao kan libro sa saiyang tiyo kan mamidbid ko ini sa Kaunas!—Ecl. 11:1.

Kan maaraman ni John Sempey na maduman ako sa Irlandia del Norte, ipinadalaw nia sa sako an saiyang nguhod na tugang, si Nellie, huling nagpaheling ini nin interes sa katotoohan sa Biblia. Inadalan mi sia sa Biblia kan sakong tugang na si Connie. Si Nellie marikas na nag-oswag asin nagdusay kan saiyang buhay ki Jehova. Pag-abot nin panahon, kami nagin magkailusyon asin nagpakasal.

Magkaibanan ming ginamit ni Nellie an 56 na taon para sa paglilingkod ki Jehova asin nagkapribilehio kami na matabangan an labing sanggatos katawo na makaaram kan katotoohan sa Biblia. Naglaom kami na mabuhay na magkaibanan sagkod sa Armagedon asin sa bagong kinaban ni Jehova, alagad kan 1998 nagadan sia. Talagang nakakapangluya idto—saro sa pinakamasakit na mga pagbalo sa sakong buhay.

Pagbalik sa mga Estado nin Baltiko

Mga sarong taon pagkagadan ni Nellie, nakaresibi ako nin marahayon na bendisyon. Inimbitaran ako na dalawon an sangang opisina sa Tallinn, Estonia. Paagi sa surat nagpaliwanag an mga tugang sa Estonia: “Sa sampulong tugang na idinestino sa Mga Estado nin Baltiko kan huring mga taon kan dekada nin 1920 asin kan enot na mga taon kan dekada nin 1930, kamo an solamenteng buhay pa.” Sinabi pa na an sangang opisina nag-aandam nin kasaysayan kan gibohon sa Estonia, Latvia, asin Lituania, dangan naghapot sinda: “Puede daw kamong magdigdi?”

Sarong pribilehio nanggad na girumdomon an mga nagin eksperyensia mi kan sakong mga kapartner sa enot na mga taon na idto kan sakong buhay! Sa Latvia, ikinapaheling ko sa mga tugang an orihinal na apartment na ginamit bilang sangang opisina asin an espasyo sa may atop na tinatagoan mi kan samong mga literatura, na dai noarin man naheling kan mga pulis. Sa Lituania, dinara ako sa sadit na banwaan na inaapod na Šiauliai, na duman nagpayunir ako kaidto. Sa sarong pagtiripontipon duman, sarong tugang na lalaki an nagsabi sa sako: “Dakol na taon na an nakaagi, kami kan sakong ina nagbakal nin harong sa banwaan. Hinahale mi kaidto an mga basura sa kuarto sa ibabaw kan kisame, asin naheling ko an mga librong The Divine Plan of the Ages asin The Harp of God. Kan mabasa ko iyan, nasabotan ko na nanompongan ko na an katotoohan. Segurado nanggad na kamo an nagwalat kan mga librong iyan sa harong na idto dakol na taon na an nakaagi!”

Nag-atender man ako nin pansirkitong asamblea sa sarong banwaan na duman nagpayunir ako. Nakapag-atender na ako duman nin asamblea 65 taon bago kaini. Kan panahon na idto, 35 an nag-atender. Alagad nakakaogmang marhay nanggad na maheling an labi sa 1,500 na nag-atender! Binendisyonan nanggad ni Jehova an gibohon!

‘Dai Ako Binayaan ni Jehova’

Dai pa sana nahahaloy sarong dai lamang inaasahan na bendisyon an nakamtan ko kan mag-oyon na magpakasal sa sako an sarong magayon na Kristiana na si Bee. Ikinasal kami kan Nobyembre 2006.

An siisay man na hoben na nag-iisip-isip kun ano an gigibohon sa saiyang buhay maaasegurar ko na kadonongan nanggad na himateon an ipinasabong na mga tataramon: ‘Girumdoma an saimong Kaharohalangkaweng Kaglalang sa mga aldaw kan saimong pagkahoben na lalaki.’ Makakapaggayagaya na ako ngonyan, arog kan namatean kan salmista sa Biblia: “O Dios, tinokdoan mo ako magpoon sa sakong pagkaniaki, asin sagkod ngonyan padagos kong ipinapahayag an saimong makangangalas na mga gibo. Asin minsan sagkod sa kagurangan asin pagkaubanon, O Dios, dai mo ako pagbayaan, sagkod na ikasabi ko sa kapag-arakian an manongod sa saimong takyag, sa gabos na maarabot pa, an manongod sa saimong kakosogan.”—Sal. 71:17, 18.

[Mapa sa pahina 25]

(Para sa aktuwal na format, hilingon an publikasyon)

Sarong peligrosong asignasyon an pagdara nin mga literatura sa Latvia

ESTONIA

TALLINN

Golpo nin Riga

LATVIA

RIGA

LITUANIA

VILNIUS

Kaunas

[Ritrato sa pahina 26]

Nagpoon akong maglingkod bilang colporteur (payunir) sa Scotland sa edad na 15

[Ritrato sa pahina 26]

Kaiba ko si Nellie sa samong kasal kan 1942