Mga Hoben—Labanan an Panggigipit nin Kairiba
Mga Hoben—Labanan an Panggigipit nin Kairiba
“An saindong pagtaram magin . . . tinimplahan nin asin, tanganing maaraman nindo kun paano kamo dapat sumimbag sa lambang saro.”—COL. 4:6.
1, 2. Ano an saboot nin dakol na hoben manongod sa pagigin napapalaen na marhay, asin taano?
MAYONG duda na dai mo sana nadangog an mga tataramon na “panggigipit nin kairiba” kundi aram mo man an boot sabihon kaiyan base sa personal na eksperyensia. May mga pagkakataon na tibaad pinipirit ka nin saro na gumibo nin bagay na aram mong sala. Ano an saboot mo kun nangyayari iyan? “Kun minsan, garo baga gusto ko na sanang mawara duman,” an sabi kan 14 anyos na si Christopher, “o kaya arogon na sana an ibang kaeskuela ko tanganing dai ako mapalaen na gayo sa sainda.”
2 Igwa daw nin makosog na impluwensia sa saimo an kairiba mo? Kun igwa, taano? Posible daw na huling gusto mong akoon ka ninda? Bako man talagang sala an pagmawot na iyan. An totoo, gusto man kan mga adulto na akoon sinda kan kairiba ninda. Mayo ni saro—hoben man o gurang—na gustong haboan. Pero, an totoo, dai ka pirmeng magugustohan nin iba kun ika naninindogan sa tama. Nangyari man iyan dawa ki Jesus. Sa ibong kaiyan, pirmeng ginibo ni Jesus an tama. Minsan ngani an nagkapira nagsunod asin nagin disipulo kan Aki nin Dios, sia hinamak nin iba asin ‘ibinilang ninda na daing halaga.’—Isa. 53:3.
An Panggigipit na Umarog—Gurano daw Kakosog?
3. Taano ta salang arogon an pamantayan kan kairiba mo?
3 Kun beses, tibaad masugotan kang arogon an pamantayan kan kairiba mo tangani sanang dai ka haboan. Sala iyan. An mga Kristiano dai maninigong “magin mga omboy, na inaanod nin mga alon.” (Efe. 4:14) An saradit na aki tibaad madaling maimpluwensiahan nin iba. Minsan siring, bilang hoben ika pasiring na sa pagigin adulto. Huli kaini, kun ika naniniwala na para sa ikakarahay mo an mga pamantayan ni Jehova, dapat nanggad na mamuhay ka oyon sa pinaninindogan mo. (Deut. 10:12, 13) Kun bako iyan an ginigibo mo, nangangahulogan sana na bako nang ika an nagkokontrol sa buhay mo. An totoo iyo na kun ika nagpapadaog sa panggigipit nin iba, ika garo man sana kiko-kiko (puppet) ninda.—Basahon an 2 Pedro 2:19.
4, 5. (a) Paano si Aaron nagpadaog sa panggigipit nin kairiba, asin anong mga leksion an manonodan mo digdi? (b) Anong mga paagi an puedeng gamiton nin kairiba mo tanganing probaran na gipiton ka?
4 Sa sarong pangyayari, an tugang ni Moises na si Aaron nagpadaog sa panggigipit kan kairiba nia. Kan piriton sia kan mga Israelita na gumibo nin dios para sa sainda, guminibo sia kaiyan. Si Aaron bakong maluya an boot. Bago kaini, sinuportaran nia si Moises kan nakipag-olay sinda ki Faraon, an pinakamakapangyarihan sa Egipto. Kaidto, pusoan na nagtaram si Aaron, na ipinapahayag ki Faraon an mensahe nin Dios. Alagad si Aaron nagpadaog kan sia gipiton kan mga kapwa Israelita. Makosog nanggad an panggigipit nin kairiba! Nagin mas pasil para ki Aaron na manindogan laban sa hade kan Egipto kisa sa kairiba nia.—Ex. 7:1, 2; 32:1-4.
5 Arog kan ipinaheling kan nangyari ki Aaron, bako sanang mga hoben o may tendensiang gumibo nin sala an napapaatubang asin naaapektaran kan panggigipit nin kairiba. Puedeng maapektaran kaiyan dawa an mga sinserong nagmamawot na gumibo nin tama, pati na ika. Puedeng probaran kan kairiba mo na piriton kang gumibo nin sala paagi sa pag-angat, pagsahot, o pagkantsaw sa saimo. Ano man na paagi an gamiton ninda, depisil labanan an panggigipit nin kairiba. Tanganing mapangganahan iyan, kaipuhan ka ngunang magin kombensido sa tinutubod mo.
‘Padagos na Patunayan Kun Ano Ka Man Nanggad’
6, 7. (a) Taano ta mahalaga na ika magin kombensido sa mga tinutubod mo, asin paano mo mapapatalubo iyan? (b) Ano an mga puede mong ihapot sa sadiri tanganing pakosogon an saimong pagigin kombensido?
6 Tanganing malabanan an panggigipit nin kairiba, kaipuhan ka ngunang magin kombensido na tama an mga tinutubod asin pamantayan mo. (Basahon an 2 Corinto 13:5.) An pagigin kombensido makakatabang sa saimo na magin pusoan, minsan ngani tibaad masusupgon ka. (2 Tim. 1:7, 8) Alagad dawa kun natural na sa saro an pagigin pusoan, tibaad madepisilan siang manindogan sa sarong bagay na dai sia lubos na kombensido. Kaya taano ta dai mo patunayan sa saimong sadiri na an itinokdo sa saimo hale sa Biblia iyo nanggad an katotoohan? Magpoon ka sa pagsiyasat sa pundamental na mga tinutubod mo. Halimbawa, ika nagtutubod sa Dios asin nadadangog mo na sinasabi nin iba kun taano ta sinda nagtutubod na may Dios. Kun siring, hapota an sadiri mo, ‘Ano an nakakombensir sa sako na may Dios?’ An katuyohan kan hapot na iyan bakong papagdudahon ka kundi pakosogon an pagtubod mo. Hapota man an sadiri mo, ‘Paano ako nakakasierto na ipinasabong nin Dios an Kasuratan?’ (2 Tim. 3:16) ‘Taano ta kombensido ako na ini na an “huring mga aldaw”?’ (2 Tim. 3:1-5) ‘Taano ta naniniwala ako na para sa ikakarahay ko an mga pamantayan ni Jehova?’—Isa. 48:17, 18.
7 Tibaad mag-alangan kang ihapot iyan sa sadiri mo, huling natatakot ka na dai mo masisimbag iyan. Pero, iyan siring sa pag-alangan na magheling sa metro kan gasolina kan lunadan mo, huling natatakot kang maheling na ubos na an gasolina! Dapat mong maaraman kun mayo nang gasolina an tangke tanganing may magibo ka dapit dian. Kaagid kaiyan, kun madiskobre mo na dai ka lubos na kombensido sa nagkapirang bagay na tinutubod mo, pinakamarahay na tawan mo iyan nin atension.—Gibo 17:11.
8. Ipaliwanag kun paano mo mapapakosog an saimong kompiansa sa madonong na pagboot nin Dios na dai makisaro.
8 Isip-isipa an sarong halimbawa. Sinasadol ka kan Biblia na ‘dumulag sa pakikisaro.’ Hapota an sadiri mo, ‘Taano ta madonong na sunodon an pagboot na iyan?’ Isipa an gabos na dahelan kun taano ta ginigibo iyan kan kairiba mo. Horophoropa man an manlaenlaen na dahelan kun taano ta an nakikisaro “nagkakasala tumang sa saiyang sadiring hawak.” (1 Cor. 6:18) Ngonyan analisaron an mga dahelan, asin hapota an sadiri mo: ‘Arin an pinakamarahay na sunodon? Talaga daw na may pakinabang an salang paggawe sa sekso?’ Orog pang pag-isipan an bagay na iyan paagi sa paghapot sa sadiri mo, ‘Ano an magigin pagmate ko kun magpadaog ako sa seksuwal na imoralidad?’ Sa primero, tibaad magustohan ka kan nagkapirang kairiba mo, alagad sa huri ano an magigin pagmate mo kun kaibanan mo an mga magurang mo o an mga kapagtubod sa Kingdom Hall? Ano an magigin pagmate mo kun ika mamibi sa Dios? Talaga daw na andam kang isakripisyo an malinig na kamugtakan sa pagheling nin Dios tangani sanang mapaogma an mga kaklase mo?
9, 10. Paano an kompiansa sa mga tinutubod mo makakatabang sa saimo na magin mas may kompiansa kun yaon an kairiba mo?
9 Kun ika tinedyer, nasa peryodo ka nin buhay na an saimong “kakayahan na mangatanosan” orog nanggad na nagtatalubo kisa kan nakaagi. (Basahon an Roma 12:1, 2.) Gamiton an panahon na ini tanganing seryosong pag-isipan an boot sabihon para sa saimo personalmente kan pagigin Saksi ni Jehova. Makakatabang sa saimo an siring na paghorophorop na pakosogon an kompiansa sa mga tinutubod mo. Dangan, kun mapaatubang ka sa panggigipit nin kairiba, makakasimbag ka tolos na may kompiansa. An pagmate mo magigin siring sa sarong hoben na Kristiana na nagsabi: “Kun ako naninindogan, an talagang ginigibo ko iyo na ipaaram sa iba kun siisay ako. Ini bako sanang ‘basta relihion.’ Dian nakasentro an sakong kaisipan, moralidad, mga pasohan, asin bilog na buhay.”
10 Iyo, kaipuhan an paghihingoa tanganing danay na makapanindogan sa aram mong tama. (Luc. 13:24) Asin tibaad isip-isipon mo kun baga may pakinabang iyan. Alagad girumdoma ini: Kun ika garo baga namomondo o nasusupog huli sa pinaninindogan mo, maririsa iyan nin iba, asin puedeng dagdagan pa ngani ninda an panggigipit sa saimo. Minsan siring, kun ika mataram na may karigonan, tibaad masorpresa ka huling mapondo tolos an kairiba mo sa paggibo kaiyan.—Ikomparar an Lucas 4:12, 13.
‘Maghorophorop Tanganing Makasimbag’
11. Ano an pakinabang kan pag-andam antes pa sa panggigipit nin kairiba?
11 An saro pang mahalagang lakdang sa paglaban sa panggigipit nin kairiba iyo an pag-andam. (Basahon an Talinhaga 15:28.) An pagigin andam nangangahulogan nin patienot na pag-isip manongod sa mga situwasyon na posibleng mangyari. Kun beses, an kadikit na pagplano antes pa makakatabang sa saimo na malikayan an masakit na situwasyon. Halimbawa, ipamugtak na naheling mo sa eroenotan na nagsisirigarilyo an sarong grupo nin mga kaeskuela mo. Gurano daw kaposible na alokan ka ninda nin sigarilyo? Huling naiisip mo na an magigin problema, ano an puede mong gibohon? An Talinhaga 22:3 nagsasabi: “Alisto an isip kan saro na nakakaheling kan kapahamakan asin minatago.” Kun ika maliklik nin dalan, tibaad malikayan mo nin biyo an problema. Bako iyan pagigin matatakton; pagigin madonong iyan.
12. Ano an puede mong gibohon kun mapaatubang ka sa panggigipit nin kairiba?
12 Bakong arog kan nasa enotan, paano kun may situwasyon na dai mo malilikayan? Ipamugtak na sarong kaiba mo an naghapot huling dai sia makapaniwala, “Ano virgin ka pa?” An mahalaga iyo na sunodon an konseho sa Colosas 4:6: “An saindong pagtaram magin danay na may kabootan, na tinimplahan nin asin, tanganing maaraman nindo kun paano kamo dapat sumimbag sa lambang saro.” Arog kan ipinaparisa kan tekstong ini, nakadepende sa kamugtakan kun paano mo sisimbagon an siring na hapot. Dai mo man gayod kaipuhan na magtao nin halawig na paliwanag base sa Biblia. Tibaad igo na an marigon asin simpleng simbag. Halimbawa, sa pagsimbag sa hapot na kun baga virgin ka pa, tibaad puede ka sanang magsabi nin “Iyo,” o “Personal na bagay na iyan.”
13. Taano ta kaipuhan an pakabatid kun sinisimbag an pagtuya nin kairiba?
13 Parateng halipot sana an simbag ni Jesus kun dai man gayong magigin kapakipakinabang an pagpaliwanag pa. Sa katunayan, kan sia hapoton ni Herodes, si Jesus dai man lamang nagsimbag. (Luc. 23:8, 9) Sa parate, an dai paggirong iyo an marahay na gibohon kun an mga hapot may maraot na intension. (Tal. 26:4; Ecl. 3:1, 7) Sa ibong na lado, tibaad marisa mo na sinsero man an saro na nag-iisip-isip dapit sa tinutubod mo—halimbawa baga an dapit sa seksuwal na moralidad—dawa kun kan primero ika tinutuya nia. (1 Ped. 4:4) Sa situwasyon na iyan, tibaad kaipuhan an mas detalyadong paliwanag dapit sa pinaninindogan mo na basado sa Biblia. Kun siring, dai ka mag-alangan na magpaliwanag huli sa takot. Pirmeng magin “andam na gumibo nin pagdepensa.”—1 Ped. 3:15.
14. Sa nagkapirang situwasyon, paano mo mataktikang ikakabalik sa kairiba an panggigipit?
14 Sa nagkapirang situwasyon, tibaad puede mong ibalik sa sainda an panggigipit. Minsan siring, dapat kang magin mataktika sa paggibo kaini. Halimbawa, kun pinipirit ka nin kaeskuela na akoon an sigarilyong inaalok nia, puede mong sabihon, “Salamat na lang, pero habo ko,” dangan magsabi pa, “Paghona ko baga aram mo na nakakaraot an paninigarilyo!” Naheling mo daw kun paano ikinabalik sa saiya an panggigipit? Imbes na ika an magpaliwanag kun taano ta dai ka naninigarilyo, sia an napipiritan na mag-isip kun taano ta sia iyo. *
15. Noarin angay na humale kun nagpoprobar an kairiba mo na gipiton ka, asin taano?
15 Paano kun sa ibong kan paghihingoa mo nagpapadagos pa man giraray an panggigipit? Kun arog kaiyan, pinakamarahay na humale na sana. Kun mas maghahaloy ka, mas madakula man an posibilidad na magkompromiso ka sa ano man na paagi. Kun siring, humale ka na. Magigibo mo iyan na dai man nakakamate na nadaog ka. Total, ika an nagkontrol kan situwasyon. Dai ka nagin garo kiko-kiko kan kairiba mo, asin napagayagaya mo an puso ni Jehova.—Tal. 27:11.
Gumibo nin ‘mga Plano na Nagbubunga nin Bentaha’
16. Paano puedeng paggikanan nin panggigipit an nagkapira na naghihingakong Kristiano?
16 Kun beses, an panggigipit na makikabtang sa nakakaraot na aktibidad puedeng maggikan sa ibang mga hoben na naghihingakong lingkod ni Jehova. Halimbawa, paano kun pag-abot mo sa sarong pagtiripontipon na inareglo nin siring na tawo nadiskobre mo na mayo palan nin superbisyon nin adulto? O paano kun an sarong hoben na naghihingakong Kristiano magdara sa sarong pagtiripontipon nin inomon na de alkohol, pero ika asin an iba pang presente mayo pa sa legal na edad na uminom? Dakol na situwasyon an puedeng maglataw na dian kaipuhan mong sunodon an saimong konsensia na sinanay sa Biblia. Sarong tinedyer na Kristiana an nagsabi: “Kami kan tugang kong babae nagluwas sa sinehan huling dakol nin pagmuda sa pelikula. An iba sa grupo nagdesisyon na magdanay. Inomaw kami kan samong mga magurang huli sa ginibo mi. Minsan siring, naanggot an iba sa grupo huling ipinaheling mi daa na maraot sinda.”
17. Kun maduman sa sarong pagtiripontipon, anong praktikal na lakdang an magigibo mo tanganing makuyog an mga pamantayan nin Dios?
17 Arog kan ipinapaheling kan eksperyensiang iyan, an pagsunod sa saimong konsensia na sinanay sa Biblia puedeng magin dahelan na ika mamugtak sa alanganon na situwasyon. Alagad danay mong gibohon an aram mong tama. Magin andam ka. Kun maduman ka sa sarong pagtiripontipon, planohon kun paano mahale enkaso may mangyari na laen sa inaasahan mo. May mga hoben na nakipagkasundo sa saindang mga magurang na sarong apod sana sa telepono an kaipuhan ninda tanganing makapuli sinda nin amay. (Sal. 26:4, 5) An siring na ‘mga plano nagbubunga nin bentaha.’—Tal. 21:5.
‘Maggayagaya Ka sa Saimong Pagkahoben’
18, 19. (a) Taano ta makakasierto ka na gusto ni Jehova na ika magin maogma? (b) Ano an saboot nin Dios sa mga linalabanan an panggigipit nin kairiba?
18 Linalang ka ni Jehova na may kakayahan na ikaogma an buhay, asin gusto nia na ika magin maogma. (Basahon an Eclesiastes 11:9.) Girumdoma na an naeeksperyensiahan nin dakol sa kairiba mo ‘temporaryo sanang pag-ogma sa kasalan.’ (Heb. 11:25) Orog pa nanggad dian an gusto kan tunay na Dios para sa saimo. Gusto nia na ika magin maogma sagkod lamang. Huli kaini, kun ika nasusugotan na gumibo nin bagay na aram mong maraot sa pagheling nin Dios, girumdomon na sa katapustapusi, pirmeng para sa pinakaikakarahay mo an hinahagad sa saimo ni Jehova.
19 Bilang hoben, kaipuhan mong masabotan na dawa kun ika may pag-oyon kan kairiba mo, posibleng marhay na pakalihis nin pirang taon an kadaklan sa sainda dai na ngani magigirumdoman an ngaran mo. Sa kabaliktaran, kun linalabanan mo an panggigipit nin kairiba, naheheling iyan ni Jehova, asin ika o an kaimbodan mo nungka niang malilingawan. ‘Bubukasan nia sa saimo an mga gaha kan kalangitan asin uulaan nia nanggad ika nin bendisyon sagkod na mayo na nin kulang.’ (Mal. 3:10) Dugang pa, sia buka an palad na nagtatao nin banal na espiritu tanganing pakosogon an saimong determinasyon sa panahon na ika maluya. Iyo, matatabangan ka ni Jehova na labanan an panggigipit kan kairiba mo!
[Nota sa Ibaba]
^ par. 14 Helingon an tsart na may titulong “Peer-Pressure Planner” sa pahina 132 asin 133 kan librong Questions Young People Ask—Answers That Work, Volume 2.
Nagigirumdoman daw Nindo?
• Gurano kakosog kan panggigipit nin kairiba?
• Taano ta kaipuhan an pagigin kombensido kun linalabanan an panggigipit nin kairiba?
• Paano ka makakapag-andam na atubangon an panggigipit nin kairiba?
• Paano mo naaraman na pinapahalagahan ni Jehova an kaimbodan mo?
[Mga Hapot Para sa Pag-adal]
[Ritrato sa pahina 8]
Taano ta nagtogot si Aaron na gumibo nin bulawan na ogbon na baka?
[Ritrato sa pahina 10]
Magin andam—planohon antes pa an sasabihon mo