Nagpapasalamat sa Paglilingkod ki Jehova, sa Ibong nin mga Pagbalo

Isinaysay ni Maatje de Jonge-van den Heuvel

AKO 98 anyos na. An 70 taon maogma kong ginamit sa paglilingkod ki Jehova—alagad may mga pagbalo man sa pagtubod ko. Kan Guerra Mundial II, nabilanggo ako sa kampo de konsentrasyon, asin sarong beses huli sa pangluluya nin boot, nakagibo ako nin desisyon na pinagbasolan ko. Pakalihis nin pirang taon, napaatubang ako sa saro pang makologon na pagbalo. Dawa siring, nagpapasalamat ako ki Jehova na nagkapribilehio akong maglingkod sa saiya, sa ibong nin mga pagbalo.

Nabago an buhay ko kan Oktubre 1940. Nakaistar ako kaidto sa Hilversum, sarong banwaan na mga 24 kilometros sa timog-sirangan kan Amsterdam sa Netherlands. An nasyon nasa irarom kan pamamahalang Nazi. Limang taon na kaming mag-agom ni Jaap de Jonge, na sarong maasikasong agom, asin igwa kaming tres anyos na aking babae na si Willy na namomotan ming marhay. Kataed mi kaidto sa harong an sarong dukhang pamilya, na nagmamaigot na mapakakan an walong aki. Pero, may permanenteng bisita pa sinda na sarong hoben na lalaki, na pinapaistar asin pinapakakan ninda. ‘Taano ta nagdagdag pa sinda nin pagabat?’ an napag-isip-isip ko. Kan maghatod ako sa sainda nin kakanon, naaraman ko na payunir palan an lalaki. Sinabi nia sa sako an manongod sa Kahadean nin Dios asin sa itataong mga bendisyon kaiyan. Napahiro nanggad ako sa naaraman ko, asin inako ko tolos an katotoohan. Kan taon mismong idto, nagdusay ako ki Jehova asin nagpabautismo. Sarong taon pakapabautismo ko, nanindogan man sa katotoohan an agom ko.

Minsan ngani dikit pa sana an aram ko sa Biblia, lubos ko nang nasasabotan na sa pagigin sarong Saksi, nagin kabtang ako nin organisasyon na ipinagbabawal. Aram ko man na dakol nang Saksi an nabilanggo huli sa paghuhulit kan mensahe kan Kahadean. Pero, naghulit tolos ako sa harong-harong, asin pinapadagos mi sa samong harong an mga payunir asin nagbibiaheng mga paraataman. An samong harong nagin man sarayan nin mga literatura sa Biblia, na hinahatod sa samo kan mga tugang hale sa Amsterdam. An masarig nindang mga bisikleta kargado nin mga libro, na tinatahoban ninda nin trapal. Mamomoton asin makosog nanggad an boot kan mga parahatod na idto! Isinapeligro ninda an saindang buhay sa kapakanan kan mga tugang ninda.—1 Juan 3:16.

“Mabalik Ka Po Tolos, Nanay?”

Mga anom na bulan pakabautismo sa sako, tolong pulis an biglang nag-abot sa harong mi. Naglaog sinda asin rinekisa an harong. Minsan ngani dai ninda naheling an sarayan na pano nin literatura, nakakua nanggad sinda nin mga libro na nakatago sa irarom kan higdaan mi. Ensegidang pinasunod ninda ako sa istasyon nin pulis sa Hilversum. Kan kinugos ko an aki kong si Willy tanganing magpaaram, naghapot sia, “Mabalik ka po tolos, Nanay?” “Iyo, nene ko,” an sabi ko, “mapuli tolos si Nanay.” Minsan siring,  luminihis an masakit na 18 bulan bago ko sia nakugos giraray.

Dinara ako nin pulis sakay nin tren pa-Amsterdam para sa pag-imbestigar. Pinapatuga ako kan mga nag-iimbestigar kun baga mga Saksi ni Jehova an tolong tugang na lalaki na taga Hilversum. An sabi ko: “Dai ko sinda bisto, apuera sa saro. Sia an nagdadara sa samo nin gatas.” Asin totoo iyan; an tugang na iyan naghahatod nin gatas. “Alagad kun baga saro sia sa mga Saksi ni Jehova,” an sabi ko pa, “sia an dapat na hapoton nindo, bako ako.” Kan habo ko nang magtaram pa, sinampaling ninda ako saka ibinilanggo, asin duwang bulan ninda akong binayaan duman. Kan maaraman kan agom ko kun haen ako, nakapagdara sia sa sako nin mga bado asin kakanon. Dangan, kan Agosto 1941, ipinadara ako sa Ravensbrück—sarong bantog sa karatan na kampo de konsentrasyon para sa mga babae, na mga 80 kilometros sa amihanan kan Berlin, Alemania.

“Dai Ka Na Magmondo, Tugang Ko”

Pag-abot mi, sinabihan kami na makakapuli kami kun pipirmahan mi an sarong deklarasyon na tinatalikdan mi na an samong pagtubod. Alagad, siempre, dai ko pinirmahan iyan. Imbes, kinaipuhan kong itao an mga gamit ko asin maghuba sa sarong banyo, na dian nabisto ko an nagkapirang Kristianang tugang na taga Netherlands. Tinawan kami nin badong pangkampo na may nakatahi na lilang triangulo, asin nin tigsararong plato, tasa, patin kutsara. Kan primerong banggi, ilinaog kami sa temporaryong kuartel. Duman ako naghibi sa kaenot-enote poon kan arestaron ako. “Ano an mangyayari? Sagkod noarin ako digdi?” an sabi ko mantang naghihibi. An totoo, bako pang gayong makosog an relasyon ko kaidto ki Jehova, huling pirang bulan ko pa sanang nanodan an katotoohan. Dakolon pa akong kaipuhan manodan. Kan sunod na aldaw, sa roll call, seguradong narisa nin sarong Olandes na tugang na babae na mamondo ako. Sinabi nia: “Dai ka na magmondo, tugang ko! Dai kita maaano.”

Pagkatapos kan roll call, dinara kami sa saro pang kuartel, na dian inako kami nin ginatos na Kristianang tugang hale sa Alemania asin Netherlands. An nagkapira sa mga tugang na Aleman labi nang sarong taon sa kuartel na iyan. An pakikiiba sa sainda nakapakosog sa sako—iyo, napaogma ninda ako. Napahanga man ako huling an kuartel kan mga tugang mas malinig nanggad kisa sa iba pang kuartel sa kampo. Apuera sa pagigin malinig, midbid man an kuartel mi na mayong naghahabon, nagraraway, o nag-iiwal. Laen na marhay sa maringis na kamugtakan sa kampo, an kuartel mi siring sa malinig na isla na napapalibotan nin maating dagat.

Aroaldaw na Buhay sa Kampo

Kabtang kan buhay sa kampo an kadakol na trabaho asin dikiton na pagkakan. Kaipuhan ming magmata nin alas singko nin aga, asin dai mahaloy mapoon na an roll call. Pinapatindog kami kan mga guardia nin mga sarong oras sa luwas, mainit man o maoran. Pag alas singko nin hapon, pagkatapos nin mapagal na trabaho, inootro an roll call. Pagkatapos, makakan kami nin dikit na soup asin tinapay, dangan matorog na rogado an hawak.

Aroaldaw apuera kun Domingo, pinapaduman ako sa oma tanganing maggapas nin trigo saka maglinig nin mga kali asin tangkal. Minsan ngani magabat asin maati an trabaho, nakakaya ko iyan aroaldaw huling hoben pa ako kaidto asin makosog pa. Pinapakosog ko man an sadiri ko paagi sa pag-awit nin mga kanta na may mensahe  hale sa Biblia mantang nagtatrabaho. Minsan siring, aroaldaw akong napupungaw sa sakong agom asin aki.

Dikiton na kakanon an itinatao sa samo, alagad gabos kaming magturugang naghihingoang magsaray nin sarong tinapay aroaldaw tanganing may ekstra kaming pagkakan pag Domingo, kun nagkakatiripon kami tanganing pag-olayan an mga topiko sa Biblia. Mayo kaming literatura sa Biblia, alagad atentibo akong nagdadangog sa mga mas may edad asin maimbod na mga tugang na Aleman mantang nagpapaliwanag sinda nin espirituwal na mga bagay. Isinelebrar mi pa ngani an Memorial kan kagadanan ni Cristo.

Pagsakit, Pagbasol, Asin Pagparigon sa Boot

Kun beses, may ipinapagibo sa samo na direktang nagsusuportar sa pakikiguerra kan mga Nazi. Huli sa samong neutralidad sa politika, sinayumahan kan gabos na tugang an trabahong iyan, asin inarog ko an saindang kosog nin boot. Bilang padusa, dai kami tinawan nin kakanon sa laog nin pirang aldaw asin pinatindog kami nin pirang oras sa mga roll call. Sarong beses, kan tiglipot, ibinilanggo kami nin 40 aldaw sa sarong kuartel na mayo lamang nin heater.

Bilang mga Saksi ni Jehova, paorootro kaming sinasabihan na papaluwason asin papapulion kami kun samong pipirmahan an sarong deklarasyon na tinatalikdan mi na an samong pagtubod. Kan labing sarong taon na ako sa Ravensbrück, nangluyang marhay an boot ko. Nagin makosogon an pagmawot ko na maheling an sakong agom asin aki kaya nagdolok ako sa mga guardia asin naghagad kan pormang may deklarasyon na dai na ako magigin Estudyante sa Biblia, dangan pinirmahan ko iyan.

Kan maaraman kan mga tugang an ginibo ko, linikayan na ako nin nagkapira. Minsan siring, hinanap ako kan duwang may edad nang tugang na Aleman na si Hedwig asin Gertrud dangan inasegurar giraray ninda na namomotan ninda ako. Mantang iribang nagtatrabaho sa mga tangkal, maboot nindang ipinaliwanag sa sako an kahalagahan kan pagpadanay nin integridad ki Jehova asin kun paano ipapaheling an pagkamoot sa saiya paagi sa dai pagkompromiso. Napahiro nanggad ako kan saindang arog-inang pagmakolog asin mamomoton na kapadangatan. * Aram kong sala an ginibo ko, asin gusto kong kanselaron an deklarasyon ko. Sarong banggi, sinabi ko sa sarong tugang an desisyon ko na ipakanselar iyan. Posibleng nadangog nin sarong opisyal sa kampo an pinag-olayan mi huling kan banggi mismong idto, bigla akong pinaluwas sa kampo asin pinasakay sa tren pabalik sa Netherlands. An saro sa mga superbisor—na nagigirumdoman ko pa an lalawgon—nagsabi sa sako, “Saro ka pa man giraray na Bibelforscher (Estudyante sa Biblia), asin magdadanay kang arog kaiyan.” Nagsimbag ako, “Iyo po, kun bobooton ni Jehova.” Pero, iniisip ko pa giraray, ‘Paano ko kakanselaron an deklarasyon na idto?’

An saro sa mga punto sa deklarasyon nagsasabi: “Sinisierto ko paagi kaini na dai na ako noarin man magigin aktibo para sa International Bible Students Society.” Aram ko na an gigibohon ko! Kan Enero 1943, pagkapuli ko tolos, nagpoon giraray akong maghulit. Siempre, kun madadakop ako sa ikaduwang beses kan mga autoridad na Nazi mantang naghuhulit manongod sa Kahadean nin Dios, magabat an magigin padusa ko.

Tanganing orog pang ipaheling ki Jehova an odok sa pusong pagmawot ko na magin maimbod na lingkod, sa giraray an samong harong nagin dagosan kan mga parahatod nin literatura asin kan nagbibiaheng mga paraataman. Nagpapasalamat nanggad ako sa pagkaigwa nin saro pang oportunidad na patunayan an pagkamoot ko ki Jehova asin sa banwaan nia!

Makologon na Pagsakit

Mga pirang bulan bago matapos an guerra, napaatubang kaming mag-agom sa makologon na pagsakit. Kan Oktubre 1944, biglang nagkahelang an aki mi. Nagkaigwa nin dipteria si Willy. Naggrabe tolos an kamugtakan nia, asin nagadan sia pakalihis nin tolong aldaw. Siete anyos sana sia kaidto.

 An pagkagadan kan samong solong aki nakakapangluya nin biyo. An kolog huli sa mga pagbalo sa sako sa Ravensbrück dai nanggad ikakakomparar sa namatean ko kan magadan an aki mi. Minsan siring, sa mga panahon nin kasakitan, pirme kaming nararanga kun ginigirumdom mi an mga tataramon sa Salmo 16:8: “Danay kong ibinubugtak si Jehova sa atubangan ko. Huli ta sia yaon sa sakong too, dai ako matatanyog.” Nagsarig nanggad kaming mag-agom sa panuga ni Jehova na pagkabuhay liwat. Nagtagal kami sa katotoohan asin pirme kaming maigot sa paghuhulit kan maogmang bareta. Sagkod na magadan an agom ko kan 1969, tinabangan nanggad nia ako na maglingkod ki Jehova nin may pagpasalamat.

Mga Bendisyon Asin Kagayagayahan

Sa nakaaging mga dekada, an saro na pirmeng nagtatao nin dakulang kagayagayahan iyo an dayupot na pakikiasosyar sa bilog na panahon na mga lingkod. Arog kan panahon nin guerra, pirmeng bukas an samong harong sa nagbibiaheng mga paraataman asin sa mga agom ninda kun nagsosongko sinda sa kongregasyon mi. An sarong mag-agom na nasa gibohon na nagbibiahe, si Maarten asin Nel Kaptein, nag-istar pa ngani nin 13 taon sa samo! Kan si Nel magkaigwa nin helang na ikakagadan, nagkapribilehio akong atamanon sia sa harong mi sa laog nin tolong bulan sagkod na sia magadan. An pakikiasosyar sa sainda asin sa namomotan na mga tugang sa samong lugar nakatabang sa sako na maeksperyensiahan an espirituwal na paraiso na nakakamtan na niato ngonyan.

An saro sa mahalagang mga pangyayari sa buhay ko nag-abot kan 1995—kan imbitaran ako na umatender sa sarong reunion sa Ravensbrück. Naheling ko giraray duman an mga tugang na nakaibanan ko sa kampo, na dai ko naheling nin labing 50 taon na! An makaibanan sinda sarong dai malilingawan saka nakakaogmang eksperyensia asin marahay na oportunidad na magpakinosogan na antisiparon an panahon na mabubuhay liwat an nagadan na mga namomotan mi sa buhay.

Sinabi ni apostol Pablo sa Roma 15:4 na ‘paagi sa satong pakatagal asin paagi sa karangahan hale sa Kasuratan magkakaigwa kita nin paglaom.’ Pinapasalamatan ko si Jehova sa pagtao kan paglaom na ini, na nakakatabang sa sako na maglingkod sa saiya nin may pagpasalamat, sa ibong nin mga pagbalo.

[Nota sa Ibaba]

[Ritrato sa pahina 10]

Kaiba ko si Jaap, kan 1930

[Ritrato sa pahina 10]

An aki ming si Willy, kan siete anyos sia

[Ritrato sa pahina 12]

Kan 1995, nag-atender ako sa maogmang “reunion.” Nasa atubangan ako, ikaduwa hale sa wala