1. Ano an pagkakalaen kan tataramon ni Jehova asin kan tataramon nin makasalan na mga tawo?

SI Jehova iyo an “Dios nin katotoohan.” (Sal. 31:5, NW) An makasalan na mga tawo dai pirmeng mapagkakatiwalaan, mantang ‘an Dios dai mangyayari na magputik.’ (Heb. 6:18; basahon an Bilang 23:19.) An ano man na gusto niang mangyari para sa kapakinabangan nin katawohan pirmeng nagkakatotoo. Halimbawa, sa kapinonan kan kada peryodo nin paglalang, sinabi nin Dios an gabos na gigibohon nia asin “siring an nangyari.” Huli kaini, sa katapusan kan ikaanom na aldaw nin paglalang, ‘nahiling nin Dios an gabos na ginibo nia, asin uya, iyan labi-labi karahay.’—Gen. 1:6, 7, 30, 31.

2. Ano an aldaw nin kapahingaloan nin Dios, asin taano ta “pinakangbanal” nia iyan?

² Pagkatapos na sabihon ni Jehova Dios kun gurano karahay kan mga linalang nia, ipinaaram nia na nagpoon na an ikapitong aldaw—bakong aldaw na may 24 oras, kundi sarong halawig na peryodo nin panahon na durante kaiyan sia nagpapahingalo, o nagpondo na sa paglalang nin iba pang bagay sa daga. (Gen. 2:2) An aldaw nin kapahingaloan nin Dios dai pa tapos. (Heb. 4:9, 10) Dai ihinayag sa Biblia kun kasuarin iyan eksaktong nagpoon. Pero, ipinaparisa dian na nagpoon iyan pagkatapos lalangon an agom ni Adan na si Eva, mga 6,000 na taon na an nakaagi. Harani na an Sangribong Taon na Paghade ni Jesu-Cristo, na paagi kaiyan seguradong maootob an katuyohan nin Dios sa paglalang nia kan daga—na iyan magin daing sagkod na paraiso na pano nin perpektong mga tawo. (Gen. 1:27, 28; Kap. 20:6) Makakasierto ka daw na magkakaigwa ka kan siring kaogmang puturo? Iyo nanggad! Huling ‘binendisyonan nin Dios an ikapitong aldaw asin pinakangbanal iyan.’ Garantiya ini na ano man an lumataw na dai inaasahan na problema, siertong magkakatotoo an katuyohan nin Dios sa katapusan  kan saiyang aldaw nin kapahingaloan.—Gen. 2:3.

3. (a) Pagkapoon kan aldaw nin kapahingaloan nin Dios, anong pagrebelde an nangyari? (b) Paano ipinahayag ni Jehova an saiyang intension na taposon an rebelyon?

³ Minsan siring, pagkapoon kan aldaw nin kapahingaloan nin Dios, may maraot na nangyari. Si Satanas, na sarong anghel na aki nin Dios, ginibo an saiyang sadiri na magin karibal na dios. Sia an nagtaram kan enot na kaputikan, asin dinaya nia si Eva kaya suminuway ini ki Jehova. (1 Tim. 2:14) Dangan, nagibo ni Eva na magrebelde man an saiyang agom. (Gen. 3:1-6) Dawa sa pinakamaraot na pangyayaring ini sa kasaysayan kan uniberso, kan kuestionon an pagkamasasarigan kan mga sinasabi nin Dios, dai nahiling ni Jehova na kaipuhan niang manumpa bilang garantiya na magkakatotoo pa man giraray an katuyohan nia. Imbes, paagi sa mga tataramon na masasabotan sa itinalaan na panahon nin Dios, sinabi nia sana kun paano tataposon an rebelyon: ‘Maraot na boot an ibubugtak ko sa saimo [Satanas] asin sa babae, asin sa saimong banhi asin sa saiyang banhi; iyan [an ipinanugang Banhi] an malugad kan saimong payo, asin ika malugad kan bool kaiyan.’—Gen. 3:15; Kap. 12:9.

4, 5. Anong legal na pamamaagi nin pagtao nin garantiya an ginamit ni Abraham nin pirang beses?

⁴ Sa kapinonan kan kasaysayan nin tawo, posibleng marhay na an ideya nin panunumpa tanganing garantiyahan na totoo an sarong bagay mayo sa bokabularyo na itinao nin Dios ki Adan asin Eva. An perpektong mga linalang, na namomoot sa Dios asin nag-aarog sa saiya, dai kaipuhan na manumpa huling sinda pirmeng nagsasabi nin totoo asin may lubos na tiwala sa kada saro. Pero nagbago an kamugtakan kan an tawo magkasala asin magin bakong perpekto. Pag-abot nin panahon, kan nagin ordinaryo na sana sa mga tawo an pagputik asin pandadaya, kinaipuhan na nindang manumpa tanganing garantiyahan na totoo an mahahalagang bagay.

⁵ An panunumpa sarong legal na pamamaagi na ginamit kan patriarkang si Abraham sa marahay na katuyohan sa kisiera tolong pagkakataon. (Gen. 21:22-24; 24:2-4, 9) Halimbawa, ginibo nia iyan pagpuli nia pakatapos niang madaog an hade nin Elam asin an mga kaalyado kaini. Nagluwas an mga hade nin Salem asin Sodoma tanganing sabaton si Abraham. Si Melquisedec, na hade nin Salem, saro man na ‘padi [saserdote] kan halangkaw na Dios.’ Bilang siring, binendisyonan nia si Abraham asin inomaw an Dios huli sa pagtao ki Abraham nin kapangganahan sa mga kaiwal nia. (Gen. 14:17-20) Dangan, kan gustong balosan kan hade nin Sodoma si Abraham huling isinalbar nia sa nanakyadang mga hukbo an banwaan kan hade, si Abraham nanumpa: ‘Iniitaas ko an sakuyang kamot ki Jehova na halangkaw na Dios, kagsadiri kan kalangitan patin kan daga, na magpoon sa sarong kawad sagkod sa panggakod nin sapin, dai ako makua kan ano man na rogaring mo, tanganing dai ka [magsabi nin siring], “Pinayaman ko si Abram.”’—Gen. 14:21-23.

6. (a) Anong halimbawa an itinao sa sato ni Abraham? (b) Paano kita makikinabang sa pagkuyog ni Abraham?

⁶ Para sa kapakinabangan kan makasalan na katawohan, may mga beses na nanumpa man si Jehova paagi sa paggamit nin mga tataramon na arog kan, ‘“Nabubuhay ako,” an sabi ni Jehovang Kagurangnan.’ (Ezeq. 17:16) May nakasurat sa Biblia na labing 40 laen-laen na pangyayari na dian nanumpa si Jehova Dios. Posibleng an pinakaaram na halimbawa iyo an panunumpa nin Dios ki Abraham. Sa laog nin dakol na taon, naggibo si Jehova nin nagkapirang panuga ki Abraham, na sa kabilogan nagpapahiling na an ipinanugang Banhi magikan ki Abraham paagi sa aki niang si Isaac. (Gen. 12:1-3, 7; 13:14-17; 15:5, 18; 21:12) Dangan, tinawan ni Jehova si  Abraham nin depisilon na pagbalo paagi sa pagboot sa saiya na idolot an namomotan niang aki. Tolos-tolos na kuminuyog si Abraham asin iaatang na kutana si Isaac kan pugolan sia kan anghel nin Dios. Dangan an Dios nanumpa nin arog kaini: ‘Huli sa sako man sana nagsumpa ako, na huli ta ginibo mo ini asin dai mo sakuya isinayuma an saimong aki, an saimong bugtong na aki, sa biyaya bebendisyonan taka asin papadakolon ko an saimong banhi siring kan mga bitoon sa langit asin siring kan baybay na yaon sa gilid kan dagat; asin an saimong gikan [banhi] iyo an makakasadiri kan mga pintoan kan saindang mga kaiwal. [Paagi] sa saimong [banhi] an katawohan sa daga pag-oomawon [“magbebendisyon nanggad kan saindang sadiri,” NW], huli ta kuminuyog ka kan sakuyang tingog.’—Gen. 22:1-3, 9-12, 15-18.

7, 8. (a) Taano ta nanumpa an Dios ki Abraham? (b) Paano makikinabang an ‘ibang mga karnero’ ni Jesus sa sinumpaan na panuga nin Dios?

⁷ Taano ta nanumpa an Dios ki Abraham na magkakatotoo an Saiyang mga panuga? Tanganing tawan nin garantiya an magigin kaibang mga paramana ni Cristo, na makompuesto kan sekondaryong kabtang kan ipinanugang “banhi,” asin pakusogon an saindang pagtubod. (Basahon an Hebreo 6:13-18; Gal. 3:29) Arog kan ipinaliwanag ni apostol Pablo, si Jehova ‘naggamit nin sumpa tanganing sa duwang bagay na dai maliliwat [an saiyang panuga asin an saiyang sumpa], na dian kaiyan dai mangyayari na an Dios magputik, kita magkaigwa nin sarong masarig na pagpakusog tanganing makapugol sa paglaom na ibinugtak sa atubang ta.’

⁸ Bako sana an linahidan na mga Kristiano an makikinabang sa panunumpa nin Dios ki Abraham. Nanumpa si Jehova na, paagi sa “banhi” ni Abraham, ‘an katawohan sa daga’ magbebendisyon kan saindang sadiri. (Gen. 22:18) Kaiba sa siring na mga mag-aako nin bendisyon an makinuyog na ‘ibang mga karnero’ ni Cristo, na igwa kan paglaom na buhay na daing katapusan sa paraisong daga. (Juan 10:16) Baga man sa langit o sa daga an saimong paglaom, ‘mamugol’ dian o pangaptan iyan paagi sa pamumuhay na padagos na nagkukuyog sa Dios.—Basahon an Hebreo 6:11, 12.

9. Kan an mga naggikan ki Abraham oripon kan mga Egipcio, anong panunumpa an ginibo nin Dios?

⁹ May koneksion sa mga panuga na nasambit sa enotan, si Jehova nanumpa giraray pakalihis nin mga siglo kan sinugo nia si Moises na makipag-olay sa mga naggikan ki Abraham, na oripon kaidto kan mga Egipcio. (Ex. 6:6-8) Mapadapit sa pangyayaring idto, an Dios nagsabi: ‘Idtong aldaw na pagpilia ko kan Israel, ibiniyaw  ko sa sainda an sakuyang kamot [sa panunumpa], na kokoon ko sinda sa daga kan Egipto pasiring sa daga na sakuyang ipinag-andam sa sainda, na nagtutuga nin gatas asin tangguli.’—Ezeq. 20:5, 6.

10. Ano an ipinanuga nin Dios sa Israel pagkakalda nia sa sainda hale sa Egipto?

¹⁰ Dangan, pagkakalda kan Israel hale sa Egipto, naggibo si Jehova nin saro pang sinumpaan na panuga sa sainda: ‘Kun magdangog kamo sa sakuyang tingog asin magsunod kamo sa sakuyang tipan, kamo magigin an piniling kayamanan ko sa gabos na mga banwaan, huli ta sadiri ko an bilog na daga. Asin kamo an magigin sakuyang kahadean nin mga padi [saserdote], asin banwaan na banal.’ (Ex. 19:5, 6) Dakula nanggad ining pribilehio na iinalok nin Dios sa Israel! Nangangahulogan iyan na kun sinda makinuyog, an mga indibiduwal sa nasyon na iyan puedeng magkaigwa kan paglaom na gamiton nin Dios bilang kahadean nin mga saserdote para sa pagbendisyon sa bilog na katawohan. Paghaloyhaloy, sa pagladawan ni Jehova sa ginibo nia sa Israel kan panahon na iyan, sia nagsabi: “Nagsumpa ako saimo, nakipagtipan ako saimo.”—Ezeq. 16:8, An Banal na Biblia.

11. Ano an reaksion kan Israel sa alok nin Dios na magin katipan nia bilang saiyang piniling banwaan?

¹¹ Kan panahon na idto, dai inobligar ni Jehova an Israel na manumpa na sinda magigin makinuyog; ni pinuersa man nin Dios an mga Israelita na lumaog sa espesyal na relasyon na ini. Imbes, sinda gikan sa boot na nagsabi: ‘Gigibohon niamo an gabos na sinabi ni Jehova.’ (Ex. 19:8) Pakalihis nin tolong aldaw, ipinaaram ni Jehova Dios sa Israel an mga kahagadan nia sa saiyang piniling nasyon. Enot nadangog ninda an Sampulong Togon, dangan sinabi sa sainda ni Moises an dagdag pang mga pagboot na nasa Exodo 20:22 sagkod sa Exodo 23:33. Ano an reaksion kan Israel? ‘An bilog na banwaan nagsimbag sa saro sanang tingog, asin suminabi: “Gigibohon niamo an gabos na tataramon na sinabi ni Jehova.”’ (Ex. 24:3) Dangan sinurat ni Moises an mga ley sa “surat kan tipan” asin binasa iyan nin makusog tanganing madangog giraray kan bilog na nasyon. Pagkatapos kaiyan, sa ikatolong pagkakataon, an banwaan nanuga: ‘Gigibohon niamo an gabos na bagay na ipinagsabi ni Jehova, asin magkukuyog kami.’—Ex. 24:4, 7, 8.

12. Ano an ginibo ni Jehova asin kan banwaan na pinili nia kun dapit sa tipan sa pag-oltanan ninda?

¹² Pinonan tolos ni Jehova na otobon an kabtang nia sa tipan na Ley paagi sa paggibo nin areglo para sa tolda nin pagsamba asin pagkasaserdote na nagpagin posible sa makasalan na mga tawo na makadolok sa saiya. Sa ibong na lado, nalingawan tolos kan Israel an pagdusay ninda sa Dios asin “pinakulog ninda an boot pati kan Banal kan Israel.” (Sal. 78:41, NW) Halimbawa, mantang nakakonsentrar si Moises sa pag-ako nin dagdag pang mga instruksion sa Bukid nin Sinai, nalangkag asin nagpoon na mawaran nin pagtubod sa Dios an mga Israelita, na naghohona na binayaan na sinda ni Moises. Kaya, naggibo sinda nin bulawan na imahen nin ogbon na baka asin nagsabi sa banwaan: “O Israel, iyo ini an satong dios na nagluwas sato sa Egipto!” (Ex. 32:1, 4, BPV *) Dangan, nagselebrar sinda kan inaapod nindang “fiesta ki Jehova” asin nagduko saka nag-atang sa imahen na ginibo ninda. Kan mahiling iyan ni Jehova, sia nagsabi ki Moises: ‘Kanigoan kadali nindang suminuruhay sa dalan na ipinagboot ko sainda.’ (Ex. 32:5, 6, 8) Makamomondo, poon kaidto an Israel paorootrong nanuga sa Dios na dai man sana ninda inotob.—Bil. 30:2.

13. Ano an sinumpaan na panuga nin Dios ki Hadeng David, asin ano an koneksion kaiyan sa ipinanugang Banhi?

¹³ Durante kan pamamahala ni Hadeng David, naggibo si Jehova nin duwa pang sinumpaan na panuga para sa kapakinabangan kan gabos na nagkukuyog sa saiya. Enot, nanumpa  sia ki David na an trono kaini magdadanay sagkod lamang. (Sal. 89:35, 36; 132:11, 12) Nangangahulogan ini na an ipinanugang Banhi aapodon na ‘Aki ni David.’ (Mat. 1:1; 21:9) Mapakumbabang inapod ni David na “Kagurangnan” nia an magikan na ini sa saiya huling mas halangkaw an magigin posisyon kan Cristo.—Mat. 22:42-44.

14. Ano an sinumpaan na panuga ni Jehova may koneksion sa ipinanugang Banhi, asin paano kita nakikinabang dian?

¹⁴ Ikaduwa, pinasabngan ni Jehova si David na ihula na an daing kaagid na Hadeng ini maglilingkod man bilang Halangkaw na Saserdote kan katawohan. Sa Israel, biyong magkasuway an pagkahade asin an pagkasaserdote. An mga saserdote hale sa tribo ni Levi, mantang an mga hade hale sa tribo ni Juda. Pero mapadapit sa bantog na magigin paramana nia, ihinula ni David: ‘Si Jehova nagsabi sa sakuyang kagurangnan: “Tumukaw ka sa sakuyang too, mantang ipinagbubugtak ko an saimong mga kaiwal na magin babatayan nin saimong mga bitis.” Suminumpa si Jehova, asin dai magbabasol: “Ika iyo an saserdote sagkod lamang siring sa pagkatalaga [ki] Melquisedec.”’ (Sal. 110:1, 4) Bilang kaotoban kan hulang iyan, an ipinanugang Banhi na si Jesu-Cristo namamahala na sa langit. Naglilingkod man sia bilang Halangkaw na Saserdote kan katawohan paagi sa pagtabang sa mga nagsosolsol na magkaigwa nin marahay na relasyon sa Dios.—Basahon an Hebreo 7:21, 25, 26.

15, 16. (a) Anong duwang Israel an sinambit sa Biblia, asin arin an may bendisyon ngonyan nin Dios? (b) Anong pagboot manongod sa panunumpa an itinao ni Jesus sa mga parasunod nia?

¹⁵ Huling isinikwal kan nasyon nin Israel si Jesu-Cristo, nawara ninda sa katapustapusi an pag-oyon nin Dios kaiba na an oportunidad na magin “kahadean nin mga [saserdote].” Arog kan sinabi ni Jesus sa Judiong mga lider: ‘An kahadean nin Dios hahaleon sa saindo, asin itatao sa sarong banwaan [nasyon] na nagdadara nin mga bunga kaiyan.’ (Mat. 21:43) An bagong nasyon na iyan namundag kan Pentecostes 33 C.E. kan an espiritu nin Dios ibubo sa mga 120 disipulo ni Jesus na nagtitiripon sa Jerusalem. Sinda inapod na “Israel nin Dios,” asin dai nahaloy an bilang ninda uminabot sa nagkapirang ribo na kompuesto nin mga tawo hale sa lambang nasyon kan kinaban na aram kaidto.—Gal. 6:16.

¹⁶ Bakong arog kan Israel sa laman, an bagong espirituwal na nasyon nin Dios danay na namumunga nin marahay paagi sa padagos na pagkuyog sa Dios. An saro sa mga pagboot na kinukuyog kan mga miembro kaiyan nanonongod sa panunumpa. Kan si Jesus nasa daga, an mga tawo nanunumpa nin basang sana paagi sa panunumpa nin may kaputikan o panunumpa manongod sa saradit na bagay. (Mat. 23:16-22) Tinokdoan ni Jesus an saiyang mga parasunod: “Dai ka nanggad magsumpa . . . An saindong tataramon na Iyo mangahulogan sana nin Iyo, an saindong Dai, Dai; huli ta an sobra digdi gikan sa saro na maraot.”—Mat. 5:34, 37, NW.

17. Anong mga hapot an pag-oolayan sa sunod na artikulong pag-aadalan?

¹⁷ An boot daw sabihon kaini pirmeng sala an panunumpa? An mas importanteng pag-isipan niato, ano an kalabot sa pagsierto na an satong Iyo mangahulogan nin Iyo? Pag-oolayan an mga hapot na ini sa sunod na artikulong pag-aadalan. Mantang padagos tang hinohorophorop an Tataramon nin Dios, logod na mamotibar kita na danay na kuyogon si Jehova. Sa paggibo kaiyan, maoogma siang bendisyonan kita sagkod lamang kaoyon kan saiyang mahalagang marhay na sinumpaan na mga panuga.