1, 2. (a) Ano an gustong maaraman kan mga lider nin relihiyon, asin paano nagsimbag si Pedro? (Hilingon an ritrato sa itaas.) (b) Ano an nagpakusog sa buot ni Pedro kan panahon na iyan?

PIRANG aldaw pa sana pagkagadan ni Jesus, napaatubang si apostol Pedro sa kinakatakutan asin angguton na grupo nin mga lalaki. Sinda an makapangyarihan na mga Judiong lider nin relihiyon—an mismong nagpakana kan paggadan ki Jesus. Naghahagad sinda nin paliwanag. Pinaumayan ni Pedro an sarong lalaking namundag na pilay, kaya gusto nindang maaraman kun sa anong kapangyarihan o sa ngaran niisay niya ginibo iyan. Makusog an buot na nagsimbag an apostol: ‘Sa ngaran ni Jesu-Cristo na taga Nazaret na saindong ipinako sa [harigi], na binuhay liwat nin Diyos sa mga gadan, huli nanggad sa saiya an tawong ini nagtitindog sa atubangan nindo na marahay na.’—Gui. 4:5-10.

² Bago kaini, tulong beses na pinaindahan ni Pedro si Jesus huli sa takot. (Mar. 14:66-72) Taano ta makusog na ngunyan an buot niya sa atubangan kan mga lider nin relihiyon? Dakula an naitabang kan banal na espiritu, pero nakatabang man ki Pedro an pagtubod na talagang binuhay liwat si Jesus. Taano ta siguradong marhay an apostol na buhay si Jesus? Asin taano ta arog man kaiyan an satong pagtubod?

3, 4. (a) Anong mga pagkabuhay liwat an nangyari bago namundag an mga apostol ni Jesus? (b) Sairisay an mga binuhay liwat ni Jesus?

 ³ Bako nang bago sa mga apostol ni Jesus an ideya na puwedeng mabuhay giraray an mga gadan; may mga nabuhay na liwat kaidto bago pa man mamundag an mga apostol. Aram ninda na tinawan nin Diyos nin kapangyarihan an mga propetang si Elias asin Eliseo na gumibo nin siring na mga milagro. (1 Ha. 17:17-24; 2 Ha. 4:32-37) Nabuhay pa ngani an sarong gadan kan iapon ini sa sarong lulubngan asin madutaan an tulang ni Eliseo. (2 Ha. 13:20, 21) Nagtutubod an inot na mga Kristiyano sa mga pagkasaysay na ini sa Kasuratan kun paanong nagtutubod kita na totoo an Tataramon nin Diyos.

⁴ Posibleng marhay na napapahiro kita gabos pag binabasa ta an pagkasaysay dapit sa mga binuhay liwat ni Jesus. Kan buhayon niya an solong aking lalaki kan sarong babaying balo, siyertong ngalason ini. (Luc. 7:11-15) Sa ibang pagkakataon, binuhay ni Jesus an sarong 12 anyos na daragita. Isip-isipa an kaugmahan asin pagngalas kan nagmumundong mga magurang kan daragita kan binuhay liwat an saindang aki! (Luc. 8:49-56) Asin siguradong grabe an kaugmahan kan mga nagmamasid kan mahiling ninda si Lazaro na nagluwas sa lulubngan na buhay!—Juan 11:38-44.

5. Paano an pagkabuhay liwat ni Jesus naiiba sa mga nainot na pagkabuhay liwat?

⁵ Aram kan mga apostol na an pagkabuhay liwat ni Jesus naiiba sa mga nainot na pagkabuhay liwat. An mga nainot na binuhay liwat binuhay na may pisikal na hawak asin pag-abot nin panahon nagadan man giraray. Si Jesus binuhay na may espiritung hawak na dai nalalapa. (Basahon an Guibo 13:34.) Isinurat ni Pedro na si Jesus ‘ginadan sa laman alagad binuhay sa espiritu.’ Dugang pa, siya ‘nasa tuo nin Diyos, huling napalangit na, na ipinasakop na saiya an mga anghel asin mga kapangyarihan.’ (1 Ped. 3:18-22) Makangangalas asin milagroso an mga nainot na pagkabuhay liwat, pero an pagkabuhay liwat ni Jesus an pinakanangungurog sa gabos.

6. Ano an epekto kan pagkabuhay liwat ni Jesus sa mga disipulo niya?

⁶ Dakula an epekto kan pagkabuhay liwat ni Jesus sa mga disipulo niya. Bako na siyang gadan, arog kan iniisip kan saiyang mga kaiwal. Buhay si Jesus bilang sarong makapangyarihan na espiritung persona na dai na makukulgan nin siisay man. An saiyang pagkabuhay liwat nagpapatunay na siya an Aki nin Diyos, asin huli sa pakaaram na iyan, nasalidahan nin sobrang kagaya-gayahan an grabeng kamunduan kan mga disipulo niya. Apuwera diyan, an saindang takot nasalidahan nin kusog nin buot. An pagkabuhay liwat ni Jesus mahalagang marhay sa katuyuhan ni Jehova asin sa maugmang bareta na kusog-buot nindang ibinabalangibog sa dakul na lugar.

7. Ano an ginigibo ni Jesus ngunyan, asin anong mga hapot an minalataw?

⁷ Bilang mga lingkod ni Jehova, aram tang marhay na si Jesus bako sanang sarong dakulang tawong nabuhay kaidto. Buhay siya ngunyan asin ginigiyahan an sarong gibuhon na apektado an gabos na yaon sa daga. Bilang an namamahalang Hadi kan langitnon na Kahadian nin Diyos, madali nang halion ni Jesu-Cristo an karatan sa daga asin gibuhon iyan na paraiso na iistaran nin mga tawo sagkod lamang. (Luc. 23:43) Dai ini mangyayari kun dai binuhay liwat si Jesus. Kaya, ano an mga dahilan niyato kun taano ta nagtutubod kita na siya binuhay liwat? Asin ano an kahulugan para sa sato kan pagkabuhay liwat ni Jesus?

8, 9. (a) Taano ta hinagad kan mga Judiong lider nin relihiyon na bantayan an lulubngan ni Jesus? (b) Anong nangyari kan magduman sa lulubngan an mga babayi?

⁸ Pagkatapos gadanon si Jesus, nagduman ki  Pilato an mga puon na saserdote asin mga Fariseo asin nagsabi: ‘Kagurangnan, narurumduman mi na idtong madaya nagsabi kan buhay pa, “Pakaagi nin tulong aldaw mabubuhay ako liwat.” Kaya ipagbuot mo na ingatan an lulubngan sagkod sa ikatulong aldaw, ta tibaad magduruman an saiyang mga disipulo asin habunon siya patin magsabi sa banwaan, “Nabuhay siya sa mga gadan!” Asin an huring sala umurog pa kisa inot.’ Nagsimbag si Pilato sa sainda: ‘Igwa kamo nin mga bantay. Pumaduman kamo, ingatan nindo nin marahay siring sa makakaya nindo.’ Iyan mismo an ginibo ninda.—Mat. 27:62-66.

⁹ Ibinugtak an bangkay ni Jesus sa sarong lulubngan na inuka sa dakulaon na gapo asin sinerahan nin sarong dakulang gapo. Diyan gusto kan mga Judiong lider nin relihiyon na magdanay si Jesus sagkod lamang—gadan sa lulubngan na iyan. Pero ibang marhay an nasa isip ni Jehova. Kan magduman sa lulubngan si Maria Magdalena asin an saro pang Maria kan ikatulong aldaw, nahiling ninda na pinaligid na an gapo asin sarong anghel an nakatukaw diyan. Sinabi kan anghel sa mga babayi na magsirip sa laog kan lulubngan asin mahihiling nindang mayo nang laog iyan. ‘Dai na siya digdi,’ an sabi kan anghel, “huli ta nabuhay [siya] liwat.” (Mat. 28:1-6) Buhay na si Jesus!

10. Paano pinatunayan ni Pablo na binuhay liwat si Jesus?

¹⁰ An mga pangyayari kan suminunod na 40 aldaw nagpapatunay na talagang binuhay liwat si Jesus. Bilang sumaryo kan mga ebidensiya, nagsurat si apostol Pablo sa mga taga Corinto: ‘Inot sa gabos itinao ko sa saindo an sako man na inako, na si Cristo nagadan huli sa satong mga kasalan uyon sa Kasuratan; asin na siya ilinubong, asin na siya binuhay liwat sa ikatulong aldaw uyon sa Kasuratan; asin na siya nagpahiling ki Cefas, dangan sa Dose. Dangan nagpahiling siya sa labing 500 na tugang na nagkakatiripon, na an kadaklan sa sainda buhay pa ngunyan, alagad an iba turog na. Dangan siya nagpahiling ki Santiago, dangan sa gabos na apostol. Asin sa kahuri-hurihi siya nagpahiling man sako siring sa sarong aking namundag na bakong sa panahon.’—1 Cor. 15:3-8.

11. Paanong an pagkabuhay liwat ni Jesus nangyari ‘uyon sa Kasuratan’?

¹¹ An inot na dahilan iyo na an pagkabuhay liwat ni Jesus nangyari ‘uyon sa Kasuratan.’ Ihinula kan Tataramon nin Diyos an saiyang pagkabuhay liwat. Halimbawa, isinurat ni David na an panginot na “banal” o maimbod na lingkod nin Diyos dai papabayaan sa Lulubngan. (Basahon an Salmo 16:10.) Kan aldaw nin Pentecostes 33 C.E., inaplikar ni apostol Pedro ki Jesus an makahulang tataramon na iyan, na sinasabi: ‘Naaraman ini ni David, [asin] siya nagtaram dapit sa pagkabuhay liwat kan Cristo, na siya dai pinabayaan [sa Lulubngan], ni na an saiyang laman makahiling nin kalapaan.’—Gui. 2:23-27, 31.

12. Sairisay an nakahiling sa binuhay liwat na si Jesus?

¹² An ikaduwang dahilan iyo na may mga patotoo kita kan dakul na nakahiling mismo na buhay na liwat si Jesus. Sa laog nin 40 aldaw, an binuhay liwat na si Jesus nagpahiling sa saiyang mga disipulo sa hardin na harani sa saiyang lulubngan, sa dalan pa-Emaus, asin sa iba pang lugar. (Luc. 24:13-15) Sa mga pagkakataon na iyan, nakipag-ulay siya sa mga indibidwal, arog ni Pedro, asin sa mga grupo nin tawo. May panahon ngani na nagpahiling an binuhay liwat na si Jesus sa sarong grupo nin labing 500 katawo! Dai puwedeng baliwalaon an patotoo kan dakul na nakahiling mismo sa binuhay liwat na si Jesus.

13. Paanong an kaigutan kan mga disipulo nagpapahiling na sigurado sindang binuhay liwat si Jesus?

¹³ An ikatulong dahilan iyo an kaigutan kan mga disipulo ni Jesus sa pagbalangibog kan pagkabuhay niya liwat. Huli sa maigot na pagpatotoo ninda na binuhay liwat si Cristo, pinersegir  sinda, pinasakitan, asin ginadan pa ngani an iba. Kun dai binuhay liwat si Jesus—kun ini pangloloko sana gabos—taano ta isasapeligro ni Pedro an buhay niya sa pagsabi kaiyan sa mga lider nin relihiyon na angguton ki Jesus asin iyo an nagpakana kan kagadanan kaini? Huling sigurado si Pedro saka an ibang mga disipulo na buhay si Jesus asin ginigiyahan an gibuhon na ipinapagibo nin Diyos. Saro pa, sinisiyerto kan pagkabuhay liwat ni Jesus sa mga parasunod niya na sinda man bubuhayon liwat. Halimbawa, nagadan si Esteban na may pagtubod na bubuhayon liwat an mga gadan.—Gui. 7:55-60.

14. Taano ta nagtutubod kang buhay si Jesus?

¹⁴ An ikaapat na dahilan iyo na igwa kitang ebidensiya na siya namamahala na ngunyan bilang Hadi asin Payo kan Kristiyanong kongregasyon. Bilang resulta, nag-uuswag an tunay na Kristiyanismo. Mangyayari daw ini kun dai binuhay liwat si Jesus? An totoo, tibaad dai ta lamang naaraman kun siisay siya kun dai siya binuhay liwat. Pero may masarig kitang mga dahilan na magtubod na buhay si Jesus asin ginigiyahan niya kita ngunyan sa paghuhulit kan maugmang bareta sa dakul na lugar.

15. Taano ta an pagkabuhay liwat ni Jesus nagtatao sa sato nin kusog nin buot na maghulit?

¹⁵ An pagkabuhay liwat ni Cristo nagtatao sa sato nin kusog nin buot na maghulit. Sa laog nin 2,000 na taon, ginamit na kan mga kaiwal nin Diyos an gabos na klaseng armas tanganing papunduhon an paghuhulit kan maugmang bareta—apostasya, pagtuya-tuya, kadahasan, pagbabawal, grabeng pagpasakit, asin paggadan. Pero ‘mayong armas na gigibuhon laban sa sato’ an makakapapundo sa paghuhulit ta kan Kahadian asin paggibo nin disipulo. (Isa. 54:17, NW) Dai kita natatakot sa mga alipores, o uripon, ni Satanas. Kaiba ta si Jesus, na sinusuportaran kita, arog kan ipinanuga niya. (Mat. 28:20) Igwa kita kan gabos na dahilan na dai matakot, huling ano man an gibuhon kan mga kaiwal ta, nungka ninda kitang mapapapundo!

16, 17. (a) Paano pinapatunayan kan pagkabuhay liwat ni Jesus na totoo an gabos na itinukdo niya? (b) Uyon sa Juan 11:25, anong kapangyarihan an itinao nin Diyos ki Jesus?

¹⁶ An pagkabuhay liwat ni Jesus nagpapatunay na totoo an gabos na itinukdo niya. Isinurat ni Pablo na kun dai binuhay liwat si Cristo, magigin sayang sana an pagtubod asin paghuhulit kan mga Kristiyano. Sarong iskolar sa Bibliya an nagsurat: “Kun dai binuhay liwat si Cristo, . . . an mga Kristiyano magigin kahirak-hirak na mga mangmang, biktima nin dakulaon na pandadaya.” Kun dai binuhay liwat si Jesus, an Ebanghelyo magigin saro sanang mamundong istorya nin sarong marahay asin madunong na tawo na ginadan kan mga kaiwal niya. Pero talagang binuhay liwat si Cristo, na nagpapatunay na totoo an gabos na itinukdo niya, pati an mga sinabi niyang mangyayari sa maabot na panahon.—Basahon an 1 Corinto 15:14, 15, 20.

¹⁷ Sinabi ni Jesus: ‘Ako iyo an pagkabuhay liwat asin an buhay. An minatubod sa sako, minsan magadan, mabubuhay.’ (Juan 11:25) Siyertong magkakatotoo an marahayon na panugang iyan ni Jesus. Tinawan siya ni Jehova nin kapangyarihan na buhayon liwat bako sanang an mga may paglaom na mabuhay sa langit bilang mga espiritu kundi pati an binilyon na mabubuhay nin daing katapusan sa daga. An nakakatubos na atang ni Jesus asin an saiyang pagkabuhay liwat nangangahulugan na mawawara na an kagadanan. Dai ka daw napapakusog kan kaaraman na iyan na magtagal sa ano man na pagbalo asin kusog-buot na atubangon dawa an kagadanan?

18. Ano an iginagarantiya sa sato kan pagkabuhay liwat ni Jesus?

¹⁸ An pagkabuhay liwat ni Jesus naggagarantiya sa sato na an mga maistar sa daga huhukuman uyon sa mamumuton na mga pamantayan ni Jehova. Sinabi ni Pablo sa sarong grupo nin mga lalaki asin babayi sa suanoy na Atenas: ‘An  Diyos maghuhukom kan kinaban sa katanusan huli kan lalaki na saiyang itinalaga, na dapit kaiyan siya nagpatotoo sa gabos na tawo sa pagbuhay niya saiya liwat sa mga gadan.’ (Gui. 17:31) Iyo, si Jesus an Hukom na ninombrahan nin Diyos, asin makakasiyerto kita na magigin rasonable asin mamumuton an paghukom niya.—Basahon an Isaias 11:2-4.

19. Ano an epekto sa sato kan pagtubod sa pagkabuhay liwat ni Cristo?

¹⁹ An pagtubod sa pagkabuhay liwat ni Jesus nagmomotibar sa sato na gibuhon an kabutan nin Diyos. Kun bakong huli sa saiyang kagadanan bilang atang dangan pagkabuhay liwat, nagdanay kutana kitang nasa irarom kan sumpa nin kasalan asin kagadanan. (Roma 5:12; 6:23) Kun dai binuhay liwat si Jesus, tibaad mas marahay pang sabihon ta na sana: ‘Magkarakan asin mag-irinom kita, ta sa aga magagadan kita.’ (1 Cor. 15:32) Pero dai kita nakapokus sa pagpasiram-siram sa buhay. Imbes, pinakamamahal niyato an paglaom na pagkabuhay liwat asin igwa kita kan gabos na dahilan na magsunod sa paggiya ni Jehova sa gabos na bagay.

20. Paano pinatotoohan kan pagkabuhay liwat ni Jesus an kadakulaan nin Diyos?

²⁰ An pagkabuhay liwat ni Cristo sarong mapuwersang patotoo kan kadakulaan ni Jehova, an ‘parabalos sa mga naghahanap saiya.’ (Heb. 11:6) Dakulaon nanggad na kapangyarihan asin kadunungan an ginamit ni Jehova tanganing buhayon liwat si Jesus pasiring sa imortal na buhay sa langit! Dugang pa, ipinahiling nin Diyos na kaya niyang utubon an gabos na panuga Niya. Kaiba digdi an makahulang panuga nin Diyos mapadapit sa sarong espesyal na “banhi” na may mahalagang marhay na papel sa pagresolber sa isyu nin unibersal na soberaniya. Tanganing mautob an panugang iyan, kaipuhan na magadan si Jesus asin buhayon liwat.—Gen. 3:15.

21. Ano an kahulugan para sa saimo kan paglaom na pagkabuhay liwat?

²¹ Nagpapasalamat ka daw ki Jehova sa pagtao sa sato kan siyertong paglaom na pagkabuhay liwat? Sinisigurado kan Kasuratan: ‘Uya! An tabernakulo nin Diyos nasa mga tawo, asin siya mag-iirok sa kaibahan ninda, asin sinda magigin saiyang mga banwaan. Asin an Diyos man sana makakaibahan ninda asin magigin Diyos ninda. Asin papahidon niya an gabos na luha sa saindang mga mata, asin an kagadanan mawawara na, dai na sagkod magkakaigwa nin pagmundo ni pagtangis ni kulog. An mga inot na bagay nakalihis na.’ Ipinahayag an marahayon na paglaom na iyan sa maimbod na si apostol Juan asin sinabihan siya: ‘Isurat mo, huli ta an mga tataramon na ini maimbod asin totoo.’ Siisay an nagtao kan ipinasabong na kapahayagan na iyan ki Juan? Hali iyan sa binuhay liwat na si Jesu-Cristo.—Kap. 1:1; 21:3-5.