NAMUNDAG ako sa Queensland, Australia kan 1955. Dai nahaloy pagkamundag sa sako, nakipag-adal nin Bibliya sa mga Saksi ni Jehova an sakong ina na si Estelle. Nabawtismuhan siya kan suminunod na taon, asin an sakong ama na si Ron nagin Saksi pakalihis nin 13 taon. Kan 1968, nabawtismuhan ako sa sarong lugar sa Queensland na harayo sa sentro.

Aki pa ako mahilig na talaga akong magbasa asin interesado na akong marhay sa mga lengguwahe. Tibaad ngani nauuyam sa sako an mga magurang ko pag nagpapasyar kaming pamilya ta imbes na hilingon an magagayon na tanawon na inaagihan mi, nakatukaw sana ako sa likod kan awto asin nagbabasa nin libro. Pero nakatabang an hilig ko sa pagbasa sa sakong pagklase. Kan hayskul ako sa Glenorchy, sa isla nin Tasmania, natawan akong mga award sa pagigin marahay sa klase.

Pero kan panahon na iyan, kaipuhan kong gumibo nin sarong importanteng desisyon. Aakuon ko daw an scholarship na itinatao sa sako nin sarong unibersidad? Dawa mahilig akong magbasa asin mag-adal, nagpapasalamat ako na tinabangan ako kan sakong ina na mamutan si Jehova nin urog sa gabos. (1 Cor. 3:18, 19) Kaya pagkatapos na magtugot an sakong mga magurang, nagpundo na ako sa pag-eskuwela pagkagradwar ko sa hayskul. Asin kan Enero 1971, nagpuon akong magpayunir sa edad na 15.

 Walong taon akong nagpayunir sa Tasmania. Kan panahon na iyan, nakaagom ako nin sarong magayon na taga Tasmania, si Jenny Alcock, asin apat na taon kaming naglingkod bilang espesyal payunir sa puwerang mga lugar sa Smithton asin Queenstown.

Kan 1978, nag-atender kami nin internasyonal na kumbensiyon sa Port Moresby, Papua New Guinea. Ini an inot na pagkakataon na nakaabot kami sa ibang nasyon. Tanda ko pa an saro sa mga pahayag nin sarong misyonero gamit an lengguwaheng Hiri Motu. Dawa mayo akong naintindihan sa mga sinabi niya, napahiro ako kan saiyang pahayag na magmisyonero, mag-adal nin ibang lengguwahe, asin makapagpahayag man sa ibang lengguwahe. Nakahanap man giraray ako nin pagkakataon na mapagsasabay ko an pagkamuot ko ki Jehova asin an interes ko sa mga lengguwahe.

Pagbalik mi sa Australia, nasurpresa kami kan imbitaran kaming maglingkod bilang misyonero sa isla nin Funafuti sa Tuvalu, na inaapod kaidtong Ellice Islands. Kan mag-abot kami sa bago ming asignasyon kan Enero 1979, tulo sana an bawtisadong parahayag sa bilog na Tuvalu.

Bakong madaling mag-adal kan lengguwaheng Tuvaluan. An “Bagong Tipan” sana an librong makukua sa lengguwaheng iyan. Mayo nin diksiyonaryo o kurso sa pag-adal kan lengguwaheng iyan kaya hininguwa ming makanuod nin 10 sagkod 20 bagong tataramon kada aldaw. Pero narisa mi na sala palan an pagkaintindi mi sa kadaklan na nanunudan ming tataramon. Halimbawa, imbes na sabihon mi sa mga tawo na sala an panghuhula, an nasasabi mi palan, sala na gumamit nin timbangan saka sugkod! Kaipuhan ming manudan an lengguwahe huling dakul na kaming napunan na pag-adal sa Bibliya, kaya naghinguwa talaga kami. Pakalihis nin pirang taon, an saro sa mga inot na Bible study mi nagsabi: “Ugmahon kami ta tatao na kamong magtaram kan lengguwahe mi! Kaidto, iniisip mi pa kun ano talaga an buot nindong sabihon sa sinasabi nindo!”

Pero sarong bagay an talagang nakatabang sa samo na manudan nin madali an lengguwahe. Huling mayo nin kuwarto na puwedeng arkilahon, nakiistar kami sa sarong pamilyang Saksi sa pinakasentrong baryo duman. Kinaipuhan ming magtaram pirmi nin Tuvaluan asin mamuhay na arog ninda. Pirang taon kaming dai nagtaram nin Ingles, kaya Tuvaluan na an nagin panginot ming lengguwahe.

Dai nahaloy, dakul an nagin interesado sa katotoohan. Pero ano an gagamiton mi sa pagtukdo sa sainda? Mayo kaming publikasyon sa lengguwahe ninda. Paano ninda magigibo an personal na pag-adal? Pag nag-aatender na sinda sa mga pagtiripon, ano an kakantahon ninda, paano sinda makakatao nin pahayag,  asin paano sinda makakapag-andam para sa mga pagtiripon? Paano sinda makukuwalipikar sa bawtismo? Kaipuhan kan simpleng mga tawong ini nin espirituwal na kakanon sa sadiri nindang lengguwahe! (1 Cor. 14:9) Inisip mi kaidto, ‘Posible daw na magkaigwa nin publikasyon sa lengguwaheng Tuvaluan na tinataram nin mayo pang 15,000 katawo?’ Sinimbag ni Jehova an gabos na iyan, na nagpatunay sa duwang bagay: (1) Gusto niya na maipaabot an saiyang Tataramon “sa mga isla sa harayo,” asin (2) gusto niyang magpaili sa saiyang pangaran an ibinibilang kan kinaban na hamak.—Jer. 31:10, NW; Sof. 3:12.

Kan 1980, inasignar kami kan sangang opisina na magin mga paratradusir—sarong trabaho na sa pagmati mi bako kaming kuwalipikado. (1 Cor. 1:28, 29) Kan primero, nakabakal kami nin lumang mimeograph machine hali sa gobyerno asin iyan an ginamit mi sa pag-imprenta nin mga babasahon para sa samong mga pagtiripon. Pati ngani an librong An Katotoohan na Minagiya Pasiring sa Buhay na Daing Sagkod itrinadusir mi man sa Tuvaluan asin inimprenta gamit an machine na ini. Dai ko malilingawan an parong kan tinta asin an sakit kan mano-manong pag-imprenta kan mga literaturang idto, apuwera pa sa grabeng init sa tropikal na lugar na ini. Mayo pa kaming kuryente kan panahon na idto!

Bakong madali na magtradusir sa Tuvaluan huling dikiton sanang reperensiya an igwa kaidto para makatabang sa samo. Pero kun minsan, sa ibang paagi kami nakakakua nin tabang. Sarong aga, salang harong an nadalaw ko. Harong palan idto kan sarong may edad nang dating maestro na kontrang marhay sa sato. Sinabi niya tulos sa sako na bawal kaming magduman sa harong ninda. Tapos sinabi niya: “May gusto lang akong sabihon saimo. Sa translation nindo, kadakul nindong pigpaparagamit na passive form. Bako pirming arog kaiyan magtaram an mga taga Tuvalu.” Hinapot ko an iba kun totoo ini. Tama siya. Kaya binago mi an samong paagi. Pero, napangalas ako ta tinabangan kami ni Jehova paagi sa sarong opposer na mayong dudang nagbabasa kan literatura ta!

An inot na literatura na inimprenta sa Tuvaluan para ipanao sa publiko iyo an imbitasyon  sa Memoryal. Sinundan iyan kan Kingdom News Num. 30, na ilinuwas kasabay kan Ingles. Nakakaugma talagang magtao sa mga tawo nin babasahon sa sadiri nindang lengguwahe! Padikit-dikit, nagkaigwa na nin mga brosyur pati mga libro sa lengguwaheng Tuvaluan. Kan 1983, pinunan kan sangang opisina sa Australia na mag-imprenta kada tulong bulan nin Torrengbantayan na may 24 pahina, kaya mga pitong parapo an natutukar mi sa pag-adal kada semana. Ano an reaksiyon digdi kan mga taga Tuvalu? Huling mahilig sindang magbasa, nagin popular na marhay an satong mga literatura. Pag igwang ilinuwas na bagong publikasyon, iinaanunsiyar iyan kan istasyon nin radyo na sadiri kan gobyerno, asin kun minsan iiniiba pa ngani ninda iyan sa pamayo kan mga bareta! *

Pag nagtatradusir kami kaidto, isinusurat mi nguna iyan sa papel. Dangan, pirang beses ming minamakinilya an mga manuskrito bago ipadara sa sangang opisina kan Australia kun sain iyan iniimprenta. Duwang sister sa sangang opisina an magkasuway na ita-type sa kompyuter an parehong manuskrito dawa dai ninda iyan nasasabutan. Huling duwang beses itina-type an manuskrito asin pinagkukumparar iyan gamit an kompyuter, haros mayo na iyan nin sala. Pagkatapos na ma-compose o mailaag sa mga pahina an mga ritrato, ipinapadara giraray ninda iyan sa samo paagi sa koreo para itsek dangan ibabalik mi sa sangang opisina para maimprenta na.

Ibang-iba na ngunyan an pagtradusir! Direkta nang nagta-type sa kompyuter an team nin paratradusir. Sa parati, kino-compose man an mga iyan kun sain iyan trinadusir. Dangan gamit an Internet, ipinapadara iyan sa mga sangang opisina na nag-iimprenta kaiyan. Dai na kaipuhan magdali-dali pasiring sa post office para maipadara an mga manuskrito.

Sa pag-agi nin mga taon, iba-iba an nagin asignasyon mi ni Jenny sa bilog na Pasipiko. Hali sa Tuvalu, ibinalyo kami sa sangang opisina kan Samoa kan 1985. Nagtabang kami diyan sa pagtradusir sa lengguwaheng Samoan, Tongan, asin Tokelauan, apuwera pa sa trabahong ginigibo mi sa Tuvaluan. * Arog man kaiyan an nagin trabaho mi kan ibinalyo kami sa sangang opisina kan Fiji kan 1996. Diyan nagtabang kami sa pagtradusir sa lengguwaheng Fijian, Kiribati, Nauruan, Rotuman, asin Tuvaluan.

Pirmi akong napapahanga sa kaigutan kan mga nagtatradusir kan satong literatura. Masakit saka mapagal an trabahong iyan. Pero arog ni Jehova, gustong-gusto kan maimbod na mga lingkod na ini na maihulit an maugmang bareta ‘sa gabos na nasyon asin tribo asin tataramon [o lengguwahe] patin banwaan.’ (Kap. 14:6) Halimbawa, kan inoorganisar an pagtradusir kan inot na Torrengbantayan sa lengguwaheng Tongan, nakipagmiting ako sa gabos na elder sa Tonga asin naghapot kun siisay an puwedeng sanayon na magin paratradusir. An saro sa mga elder, na may marahay na trabaho bilang mekaniko, nagboluntaryo na maghali sa trabaho kinaagahan asin magpuon na tulos bilang paratradusir. Kahanga-hanga talaga idto huling pamilyado an brother asin dai niya aram kun sain siya makua nin pansuportar sa pamilya niya. Pero dai siya pinabayaan ni Jehova saka an saiyang pamilya, asin dakul na taon siyang nagin paratradusir.

 Ipinapahiling kan maiigot na mga paratradusir na iyan an pagmansay kan mga miyembro kan Namamahalang Grupo, na interesadong marhay sa espirituwal na mga pangangaipo dawa kan saradit na grupo nin mga tawo na iba an lengguwahe. Halimbawa, may pagkakataon kaidto na kinuwestiyon kun baga sulit an paghihinguwa para itradusir an mga literatura sa Tuvaluan. Napakusog akong marhay kan mabasa ko an simbag kan Namamahalang Grupo: “Mayo kaming nahihiling na ano man na dahilan para ipundo an pagtradusir sa lengguwaheng Tuvaluan. Dawa sadit an teritoryo kan Tuvaluan kun ikukumparar sa ibang mga lengguwahe, kaipuhan pa man giraray na maipaabot sa mga taga Tuvalu an maugmang bareta sa sadiri nindang lengguwahe.”

Kan 2003, ibinalyo kami ni Jenny hali sa Translation Department sa sangang opisina kan Fiji pasiring sa Translation Services sa Patterson, New York. Garo idto sarong pangarap na nagkatotoo! Mapapabilang kami sa sarong team na nagtatabang na maitradusir an satong mga publikasyon sa iba pang lengguwahe. Sa laog nin duwang taon o labi pa, nagkapribilehiyo kaming mabisita an manlain-lain na nasyon tanganing magtabang sa pagsanay sa mga team nin paratradusir.

Ngunyan, idagos ko na an nangyari sa presentasyon na nasambit ko sa kapinunan. Kan taon 2000, nahiling kan Namamahalang Grupo na kaipuhan na tabangan an mga team nin paratradusir sa bilog na kinaban. Huli ta sagkod sa panahon na iyan, kadaklan sa mga paratradusir daing gayo nag-ako nin pagsasanay. Pagkatapos ming maipahiling sa Writing Committee an presentasyon, inaprubaran kan Namamahalang Grupo an sarong programa nin pagsasanay sa gabos na paratradusir sa bilog na kinaban. Kaiba sa programa an pagsasanay sa pagsabot nin Ingles, mga teknik sa pagtradusir, asin kun paano magtrabaho bilang sarong team.

Ano an nagin resulta kan pagsasanay na ini sa mga paratradusir? An saro iyo na nagin mas marahay an kalidad kan pagtradusir. Saka, naitatradusir na ngunyan sa mas dakul na lengguwahe an satong mga babasahon. Kan mag-abot kami sa inot ming asignasyon bilang misyonero kan 1979, itinatradusir an Torrengbantayan sa 82 sanang lengguwahe. Nailuluwas an edisyon sa kadaklan na lengguwahe mga pirang bulan pa pagkatapos na mailuwas an edisyon sa Ingles. Pero ngunyan, itinatradusir na an Torrengbantayan sa labing 240 lengguwahe, asin nailuluwas an kadaklan kaiyan kasabay na kan Ingles. Makukua na ngunyan an espirituwal na kakanon sa manlain-lain na paagi sa labing 700 na lengguwahe. Kaidto, garo imposible ining mangyari.

Kan 2004, saro pang makasaysayan na desisyon an ginibo kan Namamahalang Grupo—an pagparikas kan pagtradusir kan Bibliya. Mga pirang bulan pagkatapos kaini, an pagtradusir kan Bibliya iiniba na sa normal na gibuhon na pagtradusir. Kaya ngunyan, makukua na an New World Translation sa mas dakul na lengguwahe. Kan taon 2014, an Bibliyang ini naimprenta na, nin bilog o kabtang sana, sa 128 lengguwahe—kaiba na an nagkapirang lengguwahe sa Timog Pasipiko.

 An saro sa dai ko malilingawan na pangyayari sa buhay ko iyo an kan maasignaran akong mag-atender sa kumbensiyon sa Tuvalu kan 2011. Pirang bulan nang may grabeng tigmara sa bilog na nasyon kaya inisip kan mga tugang na dai na nguna idagos an kumbensiyon. Pero kan mismong banggi na mag-abot kami, uminuran nin makusugon kaya nadagos an kumbensiyon! Dakulang pribilehiyo nanggad para sa sako na iluwas an New World Translation of the Christian Greek Scriptures sa Tuvaluan—an pinakasadit na grupo sa gabos na nag-ako kan magayon na regalong ini. Uminuran giraray pagkatapos kan kumbensiyon. Kaya natapos an programa na an gabos na nag-atender nag-ako nin abundang espirituwal asin literal na tubig!

Makamumundo, dai na nahiling ni Jenny, na maimbod kong kaiba-iba sa laog nin labing 35 taon, an dai malilingawan na pangyayaring ini. Nagadan siya kan 2009, pagkatapos nin sampulong taon na pakipaglaban sa kanser sa suso. Pag binuhay na siya liwat, siguradong mauugma siyang marhay na maaraman na nagkaigwa na nin Bibliyang Tuvaluan.

Pagkatapos kaidto, binendisyunan giraray ako ni Jehova nin saro pang magayon na kaiba-iba, si Loraini Sikivou. Paratradusir man si Loraini sa lengguwaheng Fijian asin nagin magkatrabaho sinda kaidto ni Jenny sa Bethel sa Fiji. Kaya ngunyan, igwa giraray ako nin maimbod na agom na kaiba kong naglilingkod ki Jehova asin kapareho ko man na interesadong marhay sa lengguwahe!

Pag binabalikan ko an mga nakaagi, napapakusog akong marhay na mahiling kun paano padagos na itinatao kan satong mamumuton na Ama sa langit na si Jehova an pangangaipo kan mga tawo sa gabos na lengguwahe, dakul man sinda o dikit. (Sal. 49:1-3) Namamatian ko an pagkamuot niya pag nahihiling ko an kaugmahan sa mga tawo pag nahihiling ninda sa inot na pagkakataon an mga babasahon ta sa lengguwahe ninda o nagkakanta nin pag-umaw ki Jehova sa sadiri nindang lengguwahe. (Gui. 2:8, 11) Malinaw pa sa isip ko an sinabi kan may edad nang brother sa Tuvalu na si Saulo Teasi. Pagkatapos niyang makanta sa inot na pagkakataon an sarong awit na pang-Kahadian sa lengguwahe niya, sinabi niya: “Siguro dapat mong sabihon sa Namamahalang Grupo na mas magayon dangugon an mga kantang ini sa Tuvaluan kisa sa Ingles.”

Puon kan Setyembre 2005, nagkapribilehiyo akong maglingkod bilang saro sa mga miyembro kan Namamahalang Grupo kan Mga Saksi ni Jehova—pribilehiyo na dai ko lamang inasahan. Dawa bako na akong paratradusir, nagpapasalamat ako ki Jehova na tinugutan niya akong padagos na sumuportar sa pambilog na kinaban na gibuhon nin pagtradusir. Nakakaugma nanggad na maaraman na interesado si Jehova sa espirituwal na mga pangangaipo kan gabos niyang lingkod—pati na idtong nasa puwerang mga isla sa tahaw kan Dagat Pasipiko! Iyo, arog kan sinabi kan salmista, “Si Jehova nagin Hadi! Mag-ugma an daga. Maggaya-gaya an dakul na isla.”—Sal. 97:1, NW.