SA NAKALIHIS na mga taon, pirang beses nang rinebisar an New World Translation of the Holy Scriptures, pero an rebisyon kan 2013 an may pinakadakul na pagbabago. Halimbawa, an traduksiyon ngunyan sa Ingles mas dikit na nin mga 10 porsiyentong tataramon. Rinebisar an nagkapirang mahalagang termino sa Bibliya. May mga kapitulo na ginibong pormang tula, asin idinagdag sa regular na edisyon an mga nota sa ibaba. Dai kayang tukaron sa artikulong ini an gabos na pagbabago, pero pag-ulayan ta an pira sana kaiyan.

Anong mahahalagang termino sa Bibliya an binago? Arog kan nasambit sa sinusundan na artikulo, rinebisar an traduksiyon kan “Sheol,” “Hades,” asin “soul.” Asin nagkapira pang termino an binago.

Halimbawa, an “impaled” ginibong “executed on a stake” (padusahan nin kagadanan sa harigi) o “nailed to the stake” (ipako sa harigi) para malikayan an salang ideya sa kun paano ginadan si Jesus. (Mat. 20:19; 27:31) An “loose conduct” (malaswang paggawi) ginibong “brazen conduct” (daing pakundangan na paggawi), arog kan ideya na yaon sa Griegong termino. An “long-suffering” puwedeng mamis-interpretar na pagtios nin halawig na panahon, kaya ginibo iyan na “patience” (pasensiya), na may mas tamang kahulugan. Rinibayan an “revelries” nin “wild parties” (mariribok na kaurugmahan), na mas nasasabutan ngunyan. (Gal. 5:19-22) Para maitao an tamang ideya, an “loving-kindness” (mamumuton na kabuutan) ginibong “loyal love” (maimbod na pagkamuot). Kuang-kua kaiyan an kahulugan kan termino sa Bibliya na parating ginagamit na kasabay kan “faithfulness” (kaimbudan).—Sal. 36:5; 89:1.

An ibang termino na dati pirming itinatradusir sa saro sanang katumbas na tataramon, itinatradusir na ngunyan basado sa konteksto. Halimbawa, an Hebreong ʽoh·lamʹ, na dating itinatradusir na “time indefinite” (panahon na daing talaan”), puwedeng mangahulugan nin “forever” (sagkod lamang). Hilingon kun ano an epekto kaini sa traduksiyon kan mga tekstong arog kan Salmo 90:2 asin Miqueas 5:2.

An termino sa Hebreo asin Griego na itrinadusir na “seed” (banhi), parating ginagamit sa Kasuratan para ipanungod sa literal na banhi asin sa piguratibong kahulugan kaiyan na “offspring” (aki o gikan). Padagos na ginamit kan nainot na mga edisyon kan New World  Translation an terminong “seed,” kaiba na an yaon sa Genesis 3:15. Pero, bihira nang gamiton sa Ingles an “seed” para ipanungod sa “offspring,” kaya sa rebisyon, “offspring” na an ginamit sa Genesis 3:15 asin sa mga tekstong konektado diyan. (Gen. 22:17, 18; Kap. 12:17) An iba pang paglataw kaiyan itrinadusir basado sa konteksto.—Gen. 1:11; Sal. 22:30; Isa. 57:3.

Taano ta binago an dakul na literal na traduksiyon? An sarong marahay na traduksiyon kan Bibliya, uyon sa Appendix A1 kan 2013 rebisyon, “itinatao an tamang kahulugan kan sarong tataramon o frase kun an literal na pagtradusir mabiribid o matago kan tamang kahulugan kaiyan.” Kun an idioma sa orihinal na lengguwahe nasasabutan sa ibang lengguwahe, itinatradusir iyan nin literal. Gamit an pamamaaging ini, an ekspresyon na “searches the . . . hearts” (nagsisiyasat kan puso) sa Kapahayagan 2:23 nasasabutan sa dakul na lengguwahe. Pero, an “searches the kidneys” (nagsisiyasat kan mga bato) sa bersikulo man sanang iyan, tibaad dai tulos masabutan. Kaya an “kidneys” (mga bato) ginibong “innermost thoughts” (kairairaruming mga kaisipan), na nagtatao kan orihinal na kahulugan kaiyan. Kaagid kaiyan, an literal na idioma sa Deuteronomio 32:14 na “the kidney fat of wheat” (an taba kan bato nin trigo”) itrinadusir nin mas malinaw bilang “the finest wheat” (an pinakamarahay na trigo). Asin an “I am uncircumcised in lips” (bakong turi an sakong mga ngabil) sinalidahan nin “I speak with difficulty” (nadidipisilan akong magtaram) na mas nasasabutan sa kadaklan na lengguwahe.—Ex. 6:12.

Taano ta an ekspresyon na “the sons of Israel” (an mga aking lalaki ni Israel) asin “fatherless boys” (mga aking lalaking ilo sa ama) itrinadusir na ngunyan na “the Israelites” (an mga Israelita) asin “fatherless children” (mga aking ilo sa ama)? Sa Hebreo, may mga terminong panglalaki asin pambabayi, kaya sa parati, naaaraman kun baga lalaki o babayi an pinanunungdan kaiyan. Pero, may mga terminong panglalaki na puwedeng parehong ipanungod sa mga lalaki asin babayi. Halimbawa, ipinapahiling kan konteksto nin nagkapirang teksto na parehong kaiba sa “the sons of Israel” an mga lalaki asin babayi. Kaya ngunyan, parati nang itinatradusir an ekspresyon na iyan na “the Israelites.”—Ex. 1:7; 35:29; 2 Ha. 8:12.

Kauyon kaini, an panglalaking termino sa Hebreo na nangangahulugan na “sons” (mga aking lalaki) sa Genesis 3:16 itrinadusir na “children” (mga aki) sa mas nainot na mga edisyon kan New World Translation. Pero sa Exodo 22:24, an iyo man sanang termino itrinadusir na ngunyan na: “Your children [sa Hebreo, “sons”] will be fatherless.” Iinaplikar an prinsipyong ini sa iba pang teksto, kaya an “fatherless boy” ginibo nang “fatherless child” o “orphan” (ilo). (Deut. 10:18; Job 6:27) Kapareho ini kan pagkatradusir sa Griegong Septuagint. Huli man kaiyan, an “the days of your young manhood” (mga aldaw kan saimong pagkabarobata) sa Parahulit 12:1 ginibo nang “the days of your youth” (mga aldaw kan saimong pagkahoben).

Taano ta pinasimple an pagtradusir sa dakul na Hebreong pandiwa (verb)? May duwang panginot na panahunan (tenses) an Hebreong pandiwa: an imperfect, na nagpaparisa nin dagos-dagos na aksiyon, asin an perfect, na nagpaparisa nin aksiyon na tapos na. Sa nainot na mga edisyon kan New World Translation, an Hebreong imperfect na mga pandiwa pirming itinatradusir na may kaibang sarong pandiwa asin saro pang pantabang na termino, arog kan “proceeded to” o “went on to” para ipahiling na dagos-dagos o pauruutro an aksiyon. * Asin para sa perfect na mga  pandiwa, ginamit an may pagduduon na mga termino na arog kan “certainly,” “must,” asin “indeed” para ipahiling na tapos na an aksiyon.

Sa 2013 rebisyon, dai na ginamit an mga ekspresyon na iyan apuwera na sana kun kaipuhan. Halimbawa, dai na kaipuhan na iduon na pauruutro o padagos na sinabi nin Diyos an “Let there be light” (Magkaigwa nin liwanag), kaya sa rebisyon dai na itrinadusir an imperfect na pandiwa na “say” (nagsabi) bilang dagos-dagos na aksiyon. (Gen. 1:3) Pero, malinaw na pauruutrong inapod ni Jehova si Adan, kaya idinuduon pa man giraray iyan ngunyan sa Genesis 3:9 gamit an traduksiyon na “kept calling” (padagos na inapod). Sa pangkagabsan, pinasimple an pagtradusir sa mga pandiwa, na nagpokus sa aksiyon imbes na sa aspekto nin pagigin tapos o dai pa tapos kaiyan sa Hebreo. Asin minsan paano, nakakatabang ini para maarog giraray an pagigin halipot kan Hebreo.

Taano ta dakul nang kapitulo ngunyan an nasa pormang tula? Dakul na kabtang kan Bibliya an orihinal na isinurat bilang tula. Sa presenteng mga lengguwahe, parating namimidbid an tula paagi sa mga tataramon na magkapareho an tanog. Pero sa Hebreo, an pinakamahalagang elemento kan tula iyo an pagkakaagid asin pagkakalain. Nakukua kan Hebreong mga tula an ritmo kaiyan bako sa magkatanog na mga tataramon kundi sa lohikal na pagkasunod-sunod kan mga ideya.

Sa nainot na mga edisyon kan New World Translation, ginibong nasa pormang tula an Job asin Salmo para ipahiling na iyan orihinal na isinurat para kantahon o basahon nin makusog. Nakatabang an pormang ini sa pagduduon asin sa memorya. Sa 2013 rebisyon, nasa pormang tula na an Talinhaga, Awit ni Solomon, asin an dakul na kapitulo kan mga libro nin hula para ipahiling na isinurat iyan bilang tula asin para iduon an mga pagkakaagid saka pagkakalain diyan. An sarong halimbawa kaiyan iyo an Isaias 24:2, na may pagkakalain an kada linya, asin an sarong linya sinusuportaran an iba pang linya para iduon na mayo nin makakalibre sa paghukom nin Diyos. Huling nasa pormang tula iyan, masasabutan kan nagbabasa na dai sana basta pig-uutro kan kagsurat kan Bibliya an mga isinurat niya, kundi naggamit siya nin sarong teknik para maiduon an mensahe nin Diyos.

Sa Hebreo, tibaad dai pirming risa an pagkakalain kan tula sa prosa (prose), kaya nagkakalain-lain an mga paratradusir kan Bibliya sa kun arin an ibibilang na tula. Nasa paghusgar na kan paratradusir kun arin na mga bersikulo an iimprentahon na pormang tula. An iba, prosa an pagkasurat pero naggagamit nin mga tataramon na patula, simboliko, doble an kahulugan, asin pagkakaagid para maiduon an sarong punto.

Lalo nang kapaki-pakinabang an bagong seksiyon na Outline of Contents para maaraman kun siisay na an nagtataram sa suanoy na tula na Awit ni Solomon.

May epekto daw sa rebisyon an pag-adal sa mga manuskrito kan orihinal na lengguwahe? Nakabasar an pinakainot na New World Translation sa tekstong Hebreo Masoretiko asin sa respetadong tekstong Griego ni Westcott asin Hort. Padagos na nag-uuswag an pag-adal sa suanoy na mga manuskrito kan Bibliya kaya nagigin malinaw na an orihinal na teksto kan nagkapirang bersikulo sa Bibliya. Makakakua na ngunyan nin kopya kan Dead Sea Scrolls. Dakul na Griegong manuskrito na an napag-adalan. Makakakua na nin pinakabagong mga ebidensiyang manuskrito na nasa computer format, kaya mas pasil nang analisaron an pagkakalain kan mga manuskrito para maaraman kun arin sa mga bersiyon nin tekstong Hebreo o Griego an mas sinusuportaran kan mga manuskrito. Inaprobetsaran kan New World Bible Translation Committee an mga pag-uswag na ini para pag-adalan an nagkapirang teksto, kaya nagkaigwa nin mga pagbabago.

Halimbawa, sa 2 Samuel 13:21 kan Griegong Septuagint, igwa kan mga tataramon na itrinadusir sa Ingles na: “But he would not hurt the feelings of Amnon his son, because he loved him, for he was his firstborn.” Dai ini iiniba sa nainot na mga bersiyon kan New World Translation huling mayo ini sa tekstong Masoretiko. Pero, yaon an mga tataramon na iyan sa Dead Sea Scrolls, kaya iiniba na iyan sa 2013 rebisyon. Iyan man an dahilan kun kaya ibinalik nin limang beses an pangaran nin Diyos sa libro nin Inot na Samuel. Huli man sa pag-adal sa mga tekstong Griego, binago man an pagkasunod-sunod kan mga ideya sa Mateo 21:29-31. Kaya, an ibang mga pagbabago nakabasar sa kun gurano katibay an ebidensiyang manuskrito imbes na sa istriktong pagsunod sa saro sanang Griegong master text.

Pira sana ini sa mga pagbabagong ginibo kaya nagin mas madali nang basahon asin masabutan an New World Translation kan dakul na ibinibilang iyan na regalo hali sa Diyos na nakikikomunikar.