“An Guerra na Matapos kan Gabos na Guerra”

‘Ipinapanuga ko sa saindo na iyo na ini an pangultimong guerra​—an guerra na matapos kan gabos na guerra.’​—WOODROW WILSON, PRESIDENTE KAN E.U.A. (1913-21).

IYAN an positibo nanggad na mga inaasahan nin sarong namomoon sa kinaban kan matapos an Guerra Mundial I, mga 90 taon na an nakaagi. An ralaban na iyan sa bilog na kinaban makatatakot na gayo kaya ginusto​—asin kinaipuhan—​kan mga nanggana na maniwala na an dakol na sakripisyo ninda magbubunga nin nagdadanay na mga pakinabang. Alagad mantang an mga guerra nin tawo bihirang makaresolber sa mga problema, lalo nang dai kaiyan kayang haleon an hararom nang problema na iyo an guerra mismo.

Mga 20 taon pagkatapos na sabihon ni Presidente Wilson an pabiglabiglang panugang iyan, puminutok an ikaduwang guerra mundial. Mas dakol nanggad an nagadan asin nadestroso kaiyan kisa sa enot na guerra mundial. Huli sa mga pag-oswag sa teknolohiya sa laog nin duwang dekada, an katawohan nagin mas eksperto sa lagdoan na paggadan. Kan matapos an ikaduwang guerra mundial, napag-isip-isip kan mga namomoon sa kinaban na mas duminakula pa an posibilidad na magkaguerra.

Kan 1945, idineklarar ni Heneral Douglas MacArthur kan E.U.A.: “Ultimong tsansa na niato ini. Kun dai kita magibo nin mas marahay asin mas makatanosan na sistema, aabotan kita kan Armagedon.”

Aram ni Heneral MacArthur an nagin epekto kan duwang bomba atomika na ihinulog sa Nagasaki asin Hiroshima durante kan ultimong mga aldaw kan ikaduwang guerra mundial. An makatatakot na paglaglag kan duwang siudad na iyan sa Hapon iyo an dahelan kan pagtao nia nin bagong kahulogan sa terminong “Armagedon”​—biyong nuklear na pagkatunaw na puedeng mangahulogan kan katapusan nin sibilisasyon sa satong planeta.

 Padagos na ikinakahadit nin katawohan an posibilidad na magkaigwa nin nuclear holocaust. Pag-abot kan dekada nin 1960, an pinakamakapangyarihan na mga nasyon sa kinaban naggibo nin estratehiya na inaapod na “mutually assured destruction” (parareho segurado an kalaglagan). An saindang katuyohan iyo na magkaigwa nin supisyenteng mga misil o mga sistema nin pagpalupad kaiyan tanganing masierto an kalaglagan nin 25 porsiento kan sibilyan na populasyon asin 50 porsiento kan industriya kan kalaban​—dawa arin man na lado an nagpoon kan ralaban. Dikit sanang tawo an narangang marhay kan estratehiyang ini para sa pagpapadanay nin katoninongan sa kinaban.

Ngonyan, padagos na nagdadakol an mga armas nuklear asin an mga guerra sa manlaenlaen na lugar padagos na nagigin dahelan nin kagadanan nin dai mabilang na mga tawo. An katawohan hinuhuma pa man giraray kan posibilidad na magkaigwa nin nuklear na pagkatunaw. Minsan ngani hinihimuyawot kan mga tawo na logod matapos na an guerra, dikit sana an naniniwala na sarong guerra o ano man na iba pang estratehiya an makakagibo kan kamawotan na ini.

Minsan siring, an Biblia talagang may ilinaladawan na sarong daing kaagid na guerra na matapos kan gabos na guerra. Inaapod kaiyan an guerrang ini na “Armagedon”​—an mismong termino na parateng ikinokonektar nin mga tawo sa nuklear na kapahamakan. Paano man nanggad puedeng taposon kan Armagedon an guerra? Totokaron kan sunod na artikulo an hapot na ini.

[Picture Credit Line sa pahina 3]

DTRA Photo

[Picture Credit Line sa pahina 4]

Nagasaki, Hapon, 1945: Retrato kan USAF